Waarom God lijden heeft toegelaten

„Het staat niet aan een man die wandelt, zelfs maar zijn schrede te richten. Corrigeer mij, o Jehovah.” — Jeremia 10:23, 24.

DIE woorden werden duizenden jaren nadat er mensen geschapen waren, geschreven. Jeremia besefte dat tot in zijn tijd de menselijke geschiedenis een tragedie was vergeleken bij het goede begin dat God onze eerste ouders had gegeven.

Jeremia’s opmerking heeft nog aan kracht gewonnen door wat de geschiedenis in de ruim 2500 jaar die er sindsdien zijn verstreken te zien heeft gegeven. De menselijke tragedie is nog groter geworden. Wat is er verkeerd gegaan?

Vrije wil misbruikt

Onze eerste ouders verloren het feit uit het oog dat zij niet geschapen waren om los van God en zijn wetten te gedijen. Zij besloten zich onafhankelijk te maken van God, in de mening dat hun leven dan beter zou worden. Maar daarmee maakten zij misbruik van hun vrijheid. Zij overschreden de door God gestelde grenzen aan de vrije wil. — Genesis hfdst. 3.

Waarom heeft God Adam en Eva niet gewoon vernietigd en is hij niet opnieuw begonnen met een ander mensenpaar? Omdat zijn universele soevereiniteit en zijn manier van regeren in het geding waren gebracht. Dat hij de almachtige God en de Schepper van alle schepselen is, geeft hem het recht over hen te regeren. Daar hij alwijs is, is zijn regering de beste voor alle schepselen. Maar Gods bestuur werd nu aangevochten.

Zouden mensen met iets anders meer gediend zijn dan met Gods bestuur? De Schepper kende beslist het antwoord op die vraag. De mensen zouden er vast en zeker achter komen als hun de onbeperkte vrijheid werd toegestaan die zij wensten. Daarom is een van de redenen waarom God kwaad en lijden heeft toegelaten, ontwijfelbaar duidelijk te maken of menselijk bestuur onafhankelijk van hem kan slagen.a

Adam en Eva hebben lijden over zichzelf en hun nakomelingen gebracht. Zij ’oogstten wat zij zaaiden’ (Galaten 6:7). „Zij hebben van hùn zijde verderfelijk gehandeld; zij zijn [Gods] kinderen niet, het gebrek ligt bij henzelf.” — Deuteronomium 32:5.

Onze eerste ouders waren gewaarschuwd dat als zij zich niet aan Gods bestuur onderwierpen, de dood het gevolg zou zijn (Genesis 2:17). Dat bleek waar te zijn. Door zich van God af te keren, keerden zij hun bron van gezondheid en leven de rug toe. Zij degenereerden totdat de dood hen overviel. — Genesis 3:19.

Daarna gaf God de mensheid voldoende tijd om ten volle te laten zien of enig door hen bedacht politiek, sociaal of economisch systeem dat losstond van zijn bestuur, volkomen bevredigend zou blijken. Zou een van deze systemen een gelukkige, vredige wereld vrij van misdaad of oorlog brengen? Zou een ervan materiële welvaart voor allen bewerkstelligen? Zou een ervan ziekte, ouderdom en de dood overwinnen? Onder Gods bestuur zouden al die wenselijke omstandigheden wel hebben bestaan. — Genesis 1:26-31.

Wat de tijd heeft geleerd

De geschiedenis maakte al snel duidelijk wat in Romeinen 5:12 staat: ’De dood heeft zich tot alle mensen uitgebreid.’ Dit vers legt uit dat „door één mens de zonde de wereld is binnengekomen en door de zonde de dood”. Toen onze eerste ouders tegen Gods bestuur in opstand kwamen, werden zij onvolkomen, onvolmaakt. Deze onvolkomenheid was het enige wat zij aan hun nakomelingen konden doorgeven. Het gevolg is dat wij allemaal onvolkomen zijn geboren en aan ziekte en dood blootstaan.

De tijd heeft ook geleerd hoe verschrikkelijk met zonde beladen mensen zich tegenover elkaar gedragen. Er hebben zich ontelbare wrede oorlogen, etnische en religieuze vijandschappen, inquisities, allerlei afschuwelijke misdaden en uitingen van zelfzucht en hebzucht voorgedaan. Daarnaast zijn talloze miljoenen mensen het slachtoffer geworden van armoede en honger.

In de duizenden jaren die verstreken zijn, heeft de mensheid elke denkbare regeringsvorm uitgeprobeerd. Maar de ene na de andere heeft niet in de behoeften van de mens kunnen voorzien. Onlangs zijn in veel landen de communistische regeringen afgezet. In democratische landen vieren misdaad, armoede, economische instabiliteit en corruptie hoogtij. Werkelijk, geen enkele vorm van menselijke heerschappij blijkt te voldoen.

Verder heeft God de mensen de tijd vergund om het toppunt van hun wetenschappelijk en materieel kunnen te bereiken. Maar is er echt sprake van vooruitgang als pijl en boog vervangen zijn door kernraketten, als mensen de ruimte in kunnen reizen maar niet met elkaar in vrede op aarde kunnen leven, als miljoenen mensen bang zijn ’s avonds de deur uit te gaan vanwege de misdaad?

De tijd heeft geleerd dat mensen net zomin met succes ’hun schreden kunnen richten’ als zonder voedsel, water en lucht kunnen leven. Wij zijn zo gemaakt dat wij niet buiten de leiding van onze Maker kunnen, even zeker als wij zo geschapen zijn dat wij afhankelijk zijn van voedsel, water en lucht. — Mattheüs 4:4.

Door kwaad en lijden toe te laten, heeft God eens voor altijd laten zien wat de trieste gevolgen zijn van het misbruiken van de vrije wil. De vrije wil is zo’n kostbare gave dat God de mensen die niet heeft afgenomen maar het hun mogelijk heeft gemaakt te zien wat het misbruiken ervan betekent.

Over de vrije wil zegt de publikatie „Statement of Principles of Conservative Judaism”: „Zonder de reële mogelijkheid dat mensen de verkeerde keuze doen wanneer zij met goed en kwaad geconfronteerd worden, is het hele begrip keuze zonder betekenis. . . . Veel van het lijden in de wereld is het directe gevolg van het misbruiken van de vrije wil die ons geschonken is.”

Jeremia had het beslist bij het rechte eind toen hij zei: „Het staat niet aan een man die wandelt, zelfs maar zijn schrede te richten.” En ook Salomo had gelijk toen hij zei: ’De ene mens heeft over de andere mens geheerst tot diens nadeel.’ — Prediker 8:9.

Dat illustreert krachtig het onvermogen van de mens om het lijden uit te roeien. Zelfs Salomo met al zijn wijsheid, rijkdom en macht kon de ellende die voortsproot uit menselijk bestuur niet oplossen.

Hoe zal God dan een eind maken aan het lijden? Zal hij de mensen ooit schadeloosstellen voor hun lijden in het verleden?

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 9]

God gaf de mensheid een volmaakt begin, maar de geschiedenis laat zien dat mensen er onafhankelijk van God niet in slagen hun „schrede te richten”