Breng wat kleur in uw leven

HET kost u helemaal geen geld. Het maakt dat u er aantrekkelijker uitziet. Het geeft u meer zelfvertrouwen. Wat is „het”?

„Het” is de bekwaamheid om de kleuren van de kleding die u draagt te combineren. Hoewel het een kunst is die gemakkelijk te leren valt, voelen veel mensen zich onzeker, gefrustreerd zelfs, wanneer zij moeten bepalen welke kleuren bij elkaar passen.

Voelt u zich ook zo als u probeert vast te stellen of u geel bij blauw moet dragen, of juist geel bij groen? Zo ja, schep dan moed, want voor het creëren van geslaagde kleurencombinaties in uw garderobe is het niet nodig dat u een groot aantal regels van buiten leert. Het enige wat u moet weten, is iets over de aard van de kleuren en wat hun gezamenlijke effect is. Laten wij dus eens enkele van de fundamentele beginselen bekijken en zien hoe u wat kleur in uw leven kunt brengen.

Hoeveel kleuren zijn er?

„Als wij naar een regenboog kijken, kiezen wij daar, eigenlijk heel willekeurig, het rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet uit en negeren schaamteloos de kleuren ertussen”, legt de Japanse kleurendeskundige Koenihiko Takei aan Ontwaakt! uit. „Net als de kleuren in de regenboog geleidelijk van rood in violet overgaan, kan elke afzonderlijke kleur heel geleidelijk variëren van donker tot licht, van fel tot zacht. Als je zegt dat elke kleur honderden schakeringen telt, is dat erg voorzichtig uitgedrukt en het raakt de kern niet.”

Het punt is, dat de verschillende kleuren geen afzonderlijke eenheden zijn. Ze staan nauw met elkaar in verband, en een begrip van dit verband is van onschatbare waarde als u wilt leren hoe u kleuren moet combineren. Een nuttig hulpmiddel daarbij is de kleurencirkel. Een versie ervan staat op bladzijde 16. De kleuren van de regenboog zijn op een cirkel gerangschikt. De primaire kleuren — rood, geel en blauw — hebben op onderling gelijke afstanden een plaats op de cirkel gekregen.a Door deze kleuren in uiteenlopende verhoudingen te mengen, kunnen alle andere kleuren of tinten van de cirkel gevormd worden.

Wanneer een kleur van de cirkel wordt gemengd met een gelijke hoeveelheid van de ertegenover liggende kleur, is het resultaat zwart of donkergrijs. Worden er ongelijke hoeveelheden gemengd, dan zijn de resultaten de donkerder of geneutraliseerde kleuren binnen de cirkel. Omdat ze meer kleuren bevatten, kunnen deze geneutraliseerde kleuren harmoniëren met veel tinten. Geneutraliseerd rood bijvoorbeeld bevat niet alleen rood en groen maar ook geel en blauw, waaruit het groen is ontstaan.

Een andere manier om kleuren te creëren, is variërende hoeveelheden wit, grijs of zwart toe te voegen. Grijs verzacht de levendigheid en de resultaten zijn nuances of vlakkere schakeringen van dezelfde tint. Lichte pastelkleuren kunnen verkregen worden door wit toe te voegen, en donkere schakeringen door zwart toe te voegen. Een kleurenstrip (rechts onder) laat de vele mogelijkheden van dezelfde tint zien. Vermenigvuldig dit met het aantal tinten en de opwindende mogelijkheden lopen in de miljoenen. Er zijn naar schatting zo’n tien miljoen grijstinten, pastelkleuren en donkere schakeringen.

’Maar dat is nu juist het probleem’, zegt u misschien. ’Al die kleuren!’ Laten wij trachten te voorkomen dat wij door de bomen het bos niet meer zien. Waar het om gaat is dat wij het verband tussen de kleuren zien. Hebt u eens een rode trui gehad waarvan u vond dat ze u niet stond en hebt u daaruit afgeleid dat u nooit rood moet dragen? Was het blauwrood of oranjerood, was het bordeauxrood of licht rozerood, was het fel rood of zacht rood? Als u de kleur op die manier analyseert, zult u talrijke variaties in rood of andere kleuren vinden die u wel met succes kunt dragen.

’Hoe weet ik welke kleuren mij goed staan?’

Er zijn heel wat kleuren, maar dat wil niet zeggen dat ze u allemaal staan. Misschien houdt u van bepaalde kleuren, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat ze bij u passen. De kleuren echter die u draagt als u de meeste complimentjes krijgt, zijn de kleuren die u staan.

Volgens veel deskundigen is men óf een blauw óf een geel type. Blauwe typen, zo zeggen zij, zien er goed uit in blauwe tinten en koel roze en moeten oranje en bruine tinten vermijden. Gele typen zien er goed uit in geel, goud en warme kleuren, maar zullen vermoedelijk moeilijkheden hebben met paars.

De gemakkelijkste manier om te bepalen welke kleuren bij u passen, is ze tegen u aan te houden, één voor één, en bij daglicht in een spiegel te kijken. Volgens Carole Jackson, kleurenspecialiste en schrijfster van de best-seller Kies je kleur, „verzacht en verheldert” de juiste kleur je teint en „geeft je gezicht een gezonde kleur”. De verkeerde kleur daarentegen „kan je teint bleek en vaal maken” en zelfs „je gezicht ouder laten lijken”.

Hoe staat het met de regels?

Hoe staat het echter met al die regels waarover wij zo veel horen? Zijn bepaalde combinaties niet uit den boze?

„De enige regel die thans geldt, is ’Zeg nooit nooit’”, schreef kleuren- en image-adviseuse Leatrice Eiseman uit Hollywood in haar boek Images in Colour. „Denk in termen van richtlijnen in plaats van regels, die uw creativiteit kunnen belemmeren en u het plezier ontnemen dat het openstaan voor nieuwe ideeën u kan bezorgen.”

Wat zijn de richtlijnen dan? Er zijn er in principe slechts twee die u in gedachte moet houden: (1) Combineer de juiste kleuren, en (2) gebruik ze in de juiste verhoudingen. Bij het toepassen van deze fundamentele richtlijnen zijn er bepaalde benaderingen of schema’s die nuttig kunnen zijn. Het gebruik van de kleurencirkel en de kleurenstrip zullen u helpen begrijpen hoe deze schema’s werken.

Monochromie. Dit komt neer op het gebruiken van nuances van één kleur. De kleurenstrip zal daarbij een hulp zijn. Ziet u dat alle donkere schakeringen, grijstinten en pastelkleuren op elkaar aansluiten? Hoewel er slechts één basiskleur wordt gebruikt, kunnen monochromatische combinaties heel treffend zijn als er een contrast wordt geschapen door de donkere schakeringen en pastelkleuren te variëren. Zulke combinaties zijn een lust voor het oog en komen harmonieus over.

Duochromie of het gebruik van twee kleuren. Dit is de combinatie die u waarschijnlijk het meest in uw kleding zult toepassen. De twee kleuren moeten óf vlak bij elkaar liggen op de kleurencirkel óf zo ver mogelijk uit elkaar. Aangrenzende kleuren op de cirkel, zoals rood en roodoranje of rood en roodpaars, worden analoog genoemd en gaan goed samen. Kleuren echter die recht tegenover elkaar liggen op de cirkel, rood en groen bijvoorbeeld, of geel en paars, worden complementair genoemd. Ze intensiveren elkaar en laten de kleuren goed uitkomen. Voor een smaakvol gebruik van complementaire kleuren is het goed uw tweede kleur spaarzaam te gebruiken of ze in een donkerder schakering te kiezen. Een kleur kan ook met succes gecombineerd worden met de kleuren vlak naast het complement ervan in de kleurencirkel. Dit noemt men bijna-complementair. Geel met blauwpaars of met roodpaars geeft zo’n combinatie, en misschien wilt u die accentueren door de tweede kleur in een donkerder schakering te kiezen. Als een kleur vaal lijkt, ziet u die tegen de verkeerde kleuren. Zoek een betere combinatie.

Trichromie, het gebruik van drie kleuren. Dit is een uitbreiding op de duochromie door nog een analoge of bijna-complementaire kleur toe te voegen. Rood, roodoranje en oranje vormen een analoge trichromie. Een voorbeeld van een bijna-complementaire trichromie zou rood met geelgroen en met blauwgroen zijn. Bij een ander bevredigend schema, een triade genoemd, worden drie kleuren gecombineerd die op onderling gelijke afstanden op de kleurencirkel staan, bijvoorbeeld de drie primaire kleuren — rood, geel en blauw. Bij al zulke combinaties is vaak slechts één kleur fel en zijn de andere afgezwakte grijstinten, geneutraliseerd of donkerder.

Polychromie of het gebruik van veel kleuren. Wees heel voorzichtig als u vier of meer kleuren combineert. U wilt er vast niet als een circusclown uitzien. Tweed en veelkleurige katoentjes waarbij de kleuren niet wedijveren om de aandacht zijn echter veilig.

Ten slotte is er nog een aparte groep, de neutrale kleuren beige, grijs, donkerbruin en, in zekere zin, zwart en wit. Taupe (een mengeling van beige en grijs) past bij nagenoeg alles. Neutrale kleuren zijn praktisch voor dure stukken, voor pakjes bijvoorbeeld, omdat ze zo veel mogelijkheden tot combineren geven. Neutrale kleuren zijn maatgevend voor de conventionele goede smaak.

Evenwicht en proporties

Welke combinatie u ook kiest, let goed op het totaalbeeld en laat uw oog uw gids zijn. Het is onmogelijk regels te geven. Het oog ziet proporties anders naar gelang van factoren als het gebruikte materiaal, de intensiteit of felheid van de kleur, of de kleur snel registreert, zoals oranje, of langzaam, zoals grijs.

Kleuren die wedijveren om de aandacht, komen niet aangenaam over. Laat dus om een harmonieus geheel te bereiken één kleur overheersen en de andere kleuren een ondergeschikte, steunende rol spelen. Dit geldt voor alle combinaties. Bij kleding moet 75 tot 90 procent in de overheersende kleur zijn, beveelt Eiseman aan. Als u een derde kleur aan uw kleding toevoegt, zorg er dan voor dat het slechts een vleugje, een accent is. Maar met het oog op de totale harmonie moet u uw huid, uw ogen en uw haar — uzelf dus — in aanmerking nemen.

Bedenk ook dat sommige kleuren u dikker doen lijken en andere slanker. Internationaal modeontwerpster Mary Quant zegt: „Kies als u topzwaar bent afzonderlijk combineerbare kledingstukken met de donkerste kleur boven. . . . Zijn uw heupen breder dan u lief is? Verleg de aandacht naar elders met felgekleurde truien. . . . Donkere tinten vallen minder op, lichte tinten trekken de aandacht.” En Carole Jackson beveelt een slankmakende truc aan: „Een kleur die je flatteert, trekt de blik naar je gezicht, waardoor hij van je lichaam wordt afgeleid.”

Na Japanse politici geadviseerd te hebben zich wat vrolijker te kleden, voegde de internationale modeontwerper Hanae Mori er nog aan toe: „Het is niet nodig opzichtig gekleed te gaan.” Deze eenvoudige richtlijnen zullen u helpen ruimschoots binnen de perken van de goede smaak te blijven en toch kleuren te gebruiken. Ga nu uw gang maar eens en kijk wat u kunt bereiken! Er liggen tien miljoen kleuren te wachten die kleur in uw leven zullen brengen.

[Voetnoten]

[Grafiek/Illustratie op blz. 16]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

BLAUW

ROOD

GEEL

Blauw en rood geven paars

Rood en geel geven oranje

Blauw en geel geven groen

[Grafiek]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Pastelkleuren van rood

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

[Illustratie op blz. 18]

Door kleuren te coördineren kunt u er heel anders uitzien