Respect voor vrouwen in het dagelijks leven

INDIEN vrouwen met meer respect behandeld moeten worden dan thans het geval is, wanneer en waar moet die verandering dan beginnen? Nu, wanneer en waar worden vooroordelen meestal gevormd? Thuis en op school, in de vormingsjaren. Wij ontwikkelen onze opvattingen in grote mate onder invloed van onze ouders. Wie kunnen dus logischerwijs grote invloed uitoefenen op de toekomstige houding van jonge mannen tegenover vrouwen? Het ligt voor de hand, vader en moeder. Daarom is een van de sleutels tot het probleem juiste voorlichting die gezinnen bereikt en ouders beïnvloedt.

Hoe vrouwen worden bezien

Dat vooroordelen thuis worden ingeplant, wordt geïllustreerd door Jenny, een gehuwde secretaresse en de oudste van vier dochters, die zei: „Als jonge vrouwen waren wij ons altijd bewust van het feit dat er in de Verenigde Staten meer vrouwen dan mannen zijn. Als je wilt trouwen, moet je er dus voor zorgen aanlokkelijk te zijn.

Bovendien wordt vrouwen bijgebracht dat zij minder belangrijke schepselen zijn. Soms geven zelfs je ouders je het idee dat je minder waard bent dan de jongens. Als er een man in je leven komt, brengt hij dezelfde boodschap over, dat je inferieur bent aan mannen.

En waarom zou ons gevoel van eigenwaarde voornamelijk gebaseerd moeten worden op lichaamsproporties en op fysieke eigenschappen of het ontbreken ervan? Worden mannen zo beoordeeld?”

Betty, 32 jaar getrouwd en vroeger winkelchef, maakte ook een zinnige opmerking: „Waarom worden vrouwen beoordeeld op hun sekse in plaats van op hun ervaring, bekwaamheid en intelligentie? Het enige wat ik vraag is dat mannen luisteren naar mijn verstand. Kleineer me niet op basis van mijn sekse!

Maar al te vaak bezien mannen vrouwen alsof wij allemaal dom of stupide zijn — te dom om een juiste beslissing te nemen. Weet je wat ik ervan vind? Laten ze ons behandelen zoals zij behandeld willen worden. Dan zal hun standpunt gauw veranderen!” Het enige wat zij vraagt, is dat mannen de Gulden Regel toepassen: „Behandel de mensen zoals u door hen behandeld wilt worden.” — Mattheüs 7:12, Groot Nieuws Bijbel.

Deze vrouwen brengen enkele rake punten te berde. De werkelijke waarde van een vrouw mag niet bepaald worden door oppervlakkige factoren als uiterlijk en charme of door culturele vooroordelen. Een Spaans spreekwoord zegt het zo: „Een mooie vrouw behaagt de ogen; een goede vrouw behaagt het hart. Als de eerste een juweel is, is de laatste een kostbare schat.”

De bijbel zegt iets van dezelfde strekking maar met andere woorden: „Zoekt uw schoonheid niet in uiterlijke dingen, zoals kunstige kapsels, gouden sieraden en mooie kleren, maar veeleer in de innerlijke hoedanigheden van het hart, in het onvergankelijke sieraad van een zacht en gelijkmatig gemoed, dat kostbaar is in het oog van God.” En net zomin als wij een boek naar de omslag mogen beoordelen, mogen wij mensen naar hun geslacht beoordelen. — 1 Petrus 3:3, 4, Willibrordvertaling.

Thuis van respect blijk geven

Een gerechtvaardigde klacht van veel vrouwen, vooral van werkende vrouwen en moeders, is dat mannen huishoudelijk werk niet als extra werk bezien en gewoonlijk hun deel niet doen. Susan Faludi, die al eerder werd geciteerd, zegt daarover: „Vrouwen genieten evenmin gelijkheid in hun eigen gezin, waar zij nog steeds zeventig procent van de huishoudelijke taken voor hun rekening nemen.” Wat is de oplossing voor dit onrecht?

Hoewel het veel echtgenoten in sommige culturen misschien niet erg aanstaat, moet er een eerlijke huishoudelijke regeling worden uitgewerkt, vooral als de vrouw ook buitenshuis moet werken. Natuurlijk zullen bij een eventuele verdeling van taken misschien ook terreinen van activiteit in aanmerking genomen moeten worden die gewoonlijk tot de verantwoordelijkheid van de man behoren — het onderhoud van de auto, het bijhouden van het erf en de tuin, loodgieters- en elektriciteitsklusjes, enzovoort — die echter zelden zo veel tijd vergen als de vrouw besteedt aan huishoudelijke taken. In sommige landen verwachten mannen zelfs van hun vrouw dat zij de auto wast, alsof die een verlengstuk van het huis is!

In zekere zin is deze suggestie om een deel van de huishoudelijke taken over te nemen, in overeenstemming met de raad van de apostel Petrus aan mannen om „overeenkomstig kennis” bij hun vrouw te wonen (1 Petrus 3:7). Dit betekent onder meer dat de man niet eenvoudig een onpersoonlijke, onverschillige kamer- of huisgenoot mag zijn. Hij moet de intelligentie en ervaring van zijn vrouw respecteren. Hij moet ook haar behoeften als vrouw, echtgenote en moeder begrijpen. Dit houdt meer in dan de noodzaak dat een kostwinner met een salaris thuiskomt; dat doen veel werkende vrouwen ook. Hij moet haar fysieke, emotionele, psychische, seksuele en, bovenal, haar geestelijke behoeften begrijpen.

Voor de man die beweert zich aan christelijke beginselen te houden, speelt daarbij een grotere verantwoordelijkheid een rol — het navolgen van Christus’ voorbeeld. Hij deed allen die ’zwoegden en zwaar beladen waren’ een schitterende uitnodiging en zei: „Ik zal u verkwikken. . . . Ik ben zachtaardig en ootmoedig van hart, en gij zult verkwikking vinden voor uw ziel” (Mattheüs 11:28, 29). Wat een uitdaging voor christelijke mannen en vaders! Elk van hen moet zich afvragen: ’Verkwik ik mijn vrouw of onderdruk ik haar? Ben ik vriendelijk en te benaderen, of heb ik de neiging een tiran, despoot of dictator te zijn? Betoon ik „broederlijke genegenheid” op christelijke vergaderingen maar ben ik daarna thuis onuitstaanbaar?’ In de christelijke gemeente mogen geen echtgenoten met twee gezichten voorkomen. — 1 Petrus 3:8, 9.

Daarom is er geen enkele rechtvaardiging voor de door een mishandelde christelijke vrouw als volgt beschreven man: „Het macho christelijke hoofd dat zo aardig is in de Koninkrijkszaal en cadeautjes koopt voor anderen maar zijn vrouw als een stuk vuil behandelt.” Gepast respect voor een vrouw laat geen ruimte voor onderdrukking en vernedering. Natuurlijk zijn er twee kanten aan deze zaak; een vrouw moet ook gepast respect voor haar man tonen. — Efeziërs 5:33; 1 Petrus 3:1, 2.

Dr. Susan Forward bevestigt het bovenstaande in feite als zij schrijft: „Een goede relatie is gebaseerd op wederzijds respect.” Dat maakt beide partners verantwoordelijk voor het succes. Zij vervolgt: „Er is zorgzame belangstelling en gevoeligheid voor elkaars gevoelens en behoeften bij betrokken, alsook begrip voor de dingen die de beide partners zo bijzonder maken. . . . Liefdevolle partners vinden doeltreffende manieren om met hun verschillen om te gaan; zij zien niet elke confrontatie als een strijd die gewonnen of verloren moet worden.” — Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.

De bijbel geeft ook voortreffelijke raad aan mannen in Efeziërs 5:28: „Mannen [behoren] hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief.” Waarom is die verklaring waar? Omdat het huwelijk als een gezamenlijke bankrekening is waarop beiden vijftig procent van het deposito hebben gestort. Als een man iets van dat geld verkeerd gebruikt, schaadt hij de financiële status van beiden. Zo ook berokkent een man die zijn vrouw in enig opzicht schade berokkent, op korte of lange termijn zichzelf schade. Waarom? Omdat zijn huwelijk een gezamenlijke investering is. Als u die investering schaadt, berokkent u beide partijen schade.

Er is één essentieel punt in verband met respect dat wij niet mogen vergeten — respect mag niet geëist worden. Hoewel de beide huwelijkspartners elkaar respect verschuldigd zijn, moet respect ook verdiend worden. Christus maakte nooit misbruik van zijn superieure vermogens of positie om te bereiken dat hij met respect behandeld werd.a Evenzo verdienen in een huwelijk man en vrouw respect door rekening met elkaar te houden en attent te zijn, niet door elkaar met bijbelteksten om de oren te slaan om respect te eisen.

Van respect blijk geven op het werk

Moeten mannen vrouwen bezien als een bedreiging voor hun mannelijk ego? In haar boek Feminism Without Illusions schreef Elizabeth Fox-Genovese: „Inderdaad willen veel vrouwen tegenwoordig wat veel mannen willen: een fatsoenlijk inkomen verdienen, een bevredigend privé-leven hebben en in de wereld vooruitkomen zonder al te veel problemen te veroorzaken.” Mag dat verlangen of streven uitgelegd worden als een bedreiging voor mannen? Zij merkte ook op: „Waarom zouden wij niet erkennen dat er, in weerwil van alle veranderingen die onze wereld heeft ondergaan of misschien nog zal ondergaan, verschillen blijven, waarvan wij kunnen genieten?”

Vooral christelijke mannen die voorman of opzichter zijn, moeten de waardigheid van hun vrouwelijke medewerkers respecteren en in gedachte houden dat een getrouwde vrouw slechts één man als „hoofd” in de bijbelse betekenis heeft, haar echtgenoot. Anderen kunnen haar opzichter zijn en worden uit hoofde daarvan gerespecteerd, maar weer in de strikt bijbelse zin is geen andere man dan haar echtgenoot het „hoofd” van die vrouw. — Efeziërs 5:22-24.

De gesprekken op het werk moeten altijd opbouwend zijn. Wanneer mannen vervallen tot een gesprek waarin dubbelzinnigheden of seksuele insinuaties gedebiteerd worden, tonen zij geen respect voor vrouwen, terwijl het al evenmin bevorderlijk is voor hun eigen reputatie. Paulus schreef aan christenen: „Laat hoererij en allerlei onreinheid of hebzucht onder u zelfs niet ter sprake komen, zoals het heiligen past; ook geen schandelijk gedrag noch dwaas gepraat noch ontuchtig gescherts, dingen die niet welvoeglijk zijn, doch veeleer dankzegging.” — Efeziërs 5:3, 4.

Een werktoewijzing veranderen zonder de gevoelens van een vrouw in aanmerking te nemen, is ook een manier waarop men in gebreke blijft respect te tonen. Jean, een verpleegster, zei: „Het zou zo prettig zijn als er enig overleg plaats kon vinden voordat onze werktoewijzingen worden veranderd. Dat zou psychologisch beslist goed werken. Vrouwen hebben behoefte aan medeleven en moeten voelen dat zij waardevol zijn en achting genieten.”

Nog een aspect van respect op het werk is de barrière die sommige vrouwen het „glazen plafond” noemen. Bedoeld worden de „gevestigde vooroordelen die verhinderen dat vrouwen een hoge bestuursfunctie krijgen in het bedrijfsleven” (The New York Times, 3 januari 1992). Het gevolg is dat, zoals uit een recent onderzoek in de Verenigde Staten bleek, een klein percentage van de hogere functies wordt bekleed door vrouwen, variërend van 14 procent in Hawaii en 18 procent in Utah tot 39 procent in Louisiana. Als er respect wordt betoond, zal promotie bij een bedrijf niet gebaseerd zijn op sekse maar op bekwaamheid en ervaring. De leidster van het onderzoek, Sharon Harlan, zei: „Het wordt wat beter, maar . . . vrouwen vinden nog steeds heel wat structurele barrières op hun pad.”

[Voetnoot]

[Kader op blz. 14]

RESPECT — Wat kunnen vrouwen doen?

● Heb ZELFRESPECT en zorg dat u het houdt

● Maak duidelijk wat er in uw aanwezigheid gezegd en gedaan mag worden

● Stel juiste grenzen aan wat qua gedrag en spraak acceptabel is

● Probeer niet met mannen te wedijveren op het gebied van obsceniteiten en twijfelachtige grappen; u wordt er minder dame door en het maakt van hen geen heren

● Kleed u niet provocerend, ongeacht wat de mode van het moment voorschrijft; uit de manier waarop u zich kleedt, blijkt hoe groot uw zelfrespect is

● Dwing respect af met uw gedrag; behandel mannen met het respect dat u van hen verwacht

● Flirt niet

RESPECT — Wat kunnen mannen doen?

● Behandel alle vrouwen met respect en waardigheid; voel u niet bedreigd door een zelfverzekerde vrouw

● Ga niet al te familiaar om met een vrouw met wie u niet getrouwd bent; gebruik geen ongewenste lieve woordjes

● Vermijd schuine moppen en veelbetekenend aanstaren

● Wees niet al te complimenteus en vermijd ongepaste aanrakingen

● Kleineer of ondermijn haar werk of haarzelf niet

● Raadpleeg, luister en communiceer op een objectieve manier

● Uit waardering voor het werk van de vrouw

● Help bij huishoudelijke karweitjes. Als u denkt dat het beneden uw waardigheid is, hoe staat het dan met de hare?

● Woont u bij uw ouders in, wees dan gevoelig voor de druk waaraan uw vrouw onderhevig is. U bent nu in de eerste plaats voor haar verantwoordelijk en zij heeft uw steun nodig (Mattheüs 19:5)