Verstandig oud worden
EEN waar gebeurd verhaal van een bejaard man in het Midden-Oosten die veel ontberingen en rampen had meegemaakt, besluit met de verzekering dat hij „oud en verzadigd van dagen” stierf. Hij was ver over de 140 jaar geworden. — Job 42:16, 17.
Een andere man, eveneens in het Midden-Oosten, bereikte de vergevorderde leeftijd van 175 jaar. Het verslag zegt dat hij ’de laatste adem uitblies en stierf in een gezegende ouderdom, oud en voldaan’. Ja, mensen kunnen tot op zeer hoge leeftijd nog een voldoening schenkend leven leiden. — Genesis 25:7, 8.
Op een leeftijd die wij nu heel hoog zouden vinden, verliet een van de bovengenoemde mannen vrijwillig een geriefelijk huis in een stad en verhuisde met zijn hele huisgezin naar een ander land. Voor de eerste etappe van die reis moest hij ongeveer 970 kilometer afleggen, en dat zonder moderne transportmiddelen. De andere man had met zeer ernstige gezondheidsproblemen te kampen. Beide mannen brachten op latere leeftijd kinderen groot.
Een van die mannen maakte mee dat een gedeelte van het land waarin hij woonde door de gecombineerde legers van vijf binnenvallende koningen onder de voet werd gelopen. Hij moest een strijdmacht van zo’n 300 man op de been brengen om hen achterna te zetten en een dierbaar familielid te bevrijden. Later zag hij dat twee welvarende steden door een daad van God werden vernietigd. Tweemaal werd de knappe vrouw van deze zelfde man door een machtige koning tijdelijk bij hem weggehaald.
Beide bejaarde mannen — Job en Abraham — doorstonden benauwende gebeurtenissen en toch werden zij „oud en voldaan”. Wat was hun geheim?
De huidige problemen van de oude dag
Zijn de problemen waar oudere mensen in deze tijd mee worden geconfronteerd werkelijk zo anders dan de problemen die men in de oudheid ondervond? Verliezen niet ook in deze tijd sommige mensen van gevorderde leeftijd hun fortuin of zelfs hun middelen van bestaan?
Sommigen raken hun huis kwijt en moeten naar een onbekende omgeving verhuizen. Naaste familieleden, vrienden en de huwelijkspartner overlijden. Gezondheidsproblemen vormen een belangrijke factor waarmee zij te maken krijgen. Helaas laten sommige kinderen hun ouders in de steek, onthouden hen hun steun en laten hen aan hun lot over.
Wij hoeven zulke problemen niet verder aan te roeren, want ze zijn maar al te bekend. Maar wij kunnen verstandig proberen oplossingen te vinden.
Hoe het oud worden te bezien
Het kan zijn dat iemand zijn instelling moet veranderen; die zou er wel eens de oorzaak van kunnen zijn dat hij ongelukkig is. Sommige bejaarden staan er bijvoorbeeld op zelfstandig te wonen hoewel zij al lang niet meer in staat zijn voor zichzelf te zorgen. Een invalide vrouw die alleen in een huis op een groot stuk grond woonde, bracht op haar deur een bordje met „Verboden toegang!” aan. Zij meende dat alle mensen alleen maar op haar geld of bezittingen uit waren; zij wantrouwde iedereen.
Zo iemand wordt niet verstandig oud. Wat een droevige situatie! Het is waar dat niet iedereen te vertrouwen is. Maar hoeveel verstandiger is het niet, te aanvaarden dat sommigen wel te vertrouwen zijn en vriendschap en steun te accepteren van mensen die oprecht proberen behulpzaam te zijn!
Sommige bejaarden hebben wellicht het gevoel dat zij hun leven achter de rug hebben. Maar zij leven nog steeds, en zij zullen bemerken dat het nuttig is hun geest actief te houden en hun denkvermogen ten volle te benutten. Zij kunnen nog heel goed nieuwe dingen leren en dat kan verrijkend zijn, al doen zij er misschien langer over dan toen zij jong waren.
De oude dag is een wereld op zich
Volgens de richtlijnen die bij een opleiding in de geriatrie worden gegeven, moeten bejaarden het gevoel hebben dat zij geestelijk en lichamelijk onafhankelijk zijn. Zij moeten ook het gevoel hebben dat zij geliefd en nodig zijn, dat zij nuttig zijn en dingen voor zichzelf kunnen doen. Bovendien moeten bejaarden volgens deze richtlijnen het gevoel hebben ergens bij te horen, zoals men dat in een gezin en onder vrienden kan hebben, en zou verbondenheid met een religieuze organisatie hen goeddoen.
Welke geesteshouding kunnen oudere mensen dan het beste aan de dag leggen? Een optimistische instelling kan een echte hulp zijn. Iemand die de oude dag kennelijk als een nieuw hoofdstuk in haar leven bezag, was de negentigjarige moeder van een voormalige Amerikaanse president. In haar memoires schreef zij: „De oude dag hoeft niet gevreesd te worden . . . Hij kan waardevol en voldoening schenkend zijn . . . De kwaliteit van ons latere leven wordt bepaald door de vorm die wij reeds aan het leven hebben gegeven.” Door zo’n instelling krijgen de latere levensjaren meer betekenis.
In de al eerder genoemde richtlijnen over geriatrie werd daarom opgemerkt dat gelukkige bejaarden degenen zijn die erin zijn geslaagd zichzelf te ontplooien door aan nieuwe en voldoening gevende interesses te beginnen, hobby’s die een uitdaging vormen te leren en verder te ontwikkelen, te genieten van zinvolle ervaringen en vriendschappen, het leven te leren waarderen en niet boven hun lichamelijke kunnen te leven.
Wat valt er te zeggen over het doorstaan van de onontkoombare problemen van het leven? Het boek On Growing Old zegt: „Wij kunnen er gerust van uitgaan dat als iemand beschikt over hogere waarden, en vooral over de kracht die inherent is aan geloof, hij beter in staat zal zijn zich te handhaven . . . Oude mensen moeten er bovenal naar streven hun religieuze banden te versterken.”
Sommige mensen willen ten koste van alles zo veel mogelijk uit het leven halen. Een witharige vrouw van 61 gaf toe aan haar passie voor zware motorfietsen door lid te worden van een motorclub die uitsluitend voor mensen van boven de veertig was. Natuurlijk beveelt Ontwaakt! motorfietsen niet aan voor bejaarden!
Het motto van één ouder echtpaar is: „Ga niet zitten kniezen over uw leeftijd — en zit niet bij de pakken neer als u met pensioen gaat.” Zij leefden naar dat motto en fietsten in 1980 van Los Angeles naar New York. In de vier jaar na hun pensionering in 1976 fietsten de man van 69 en zijn vrouw van 64 meer dan 25.000 kilometer door Canada, de Verenigde Staten, Noorwegen, België, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Wij willen hiermee evenmin aanraden dat iemand zijn leven vult met zulke bezigheden, aangezien er dan weinig of geen tijd zou overblijven voor het onderzoeken en beoefenen van de ware aanbidding van God. Maar dit voorbeeld laat wel zien dat sommige oudere mensen nog een heel actief leven kunnen leiden.
Produktief bezig zijn en dingen voor anderen doen, kan iemand helpen waardig oud te worden. Een groep gepensioneerde vaklieden, sommigen de zeventig al gepasseerd, hielden hun vaardigheden bij door voor gepensioneerden in de agglomeratie Vancouver (Canada) goedkoop huishoudelijke reparaties te verrichten. Over de uitwerking die dit werk op de vaklieden zelf had, zei een man: „Het is een goede therapie. Het houdt hen actief.” In de krant stond dat zij „wel gepensioneerd maar niet uitgeteld” waren. Deze mannen zijn ook van mening dat de rest van je leven tv-kijken alleen iets voor de zeer vermoeiden is.
De rol van waardering
Waardering voor het leven speelt eveneens een rol. Een kwieke man van 87 uit British Columbia (Canada) toonde veel waardering voor het feit op zich dat hij in leven was. Zijn stelregel voor verstandig oud worden was: „Houd uw geest actief en blijf jong van hart. Leef bij de dag.” Hij had zich nooit echt op de oude dag voorbereid, maar was gewoon buiten in de weer gebleven met het verzorgen van zijn vruchtbomen. Om zich aan zijn veranderde omstandigheden aan te passen, bleef hij zich bewust levendig voor andere mensen interesseren en streefde er altijd naar op de hoogte te blijven van het nieuws.
Ook al verandert de positie van bejaarden in het gezin en in de samenleving, zij hoeven niet alle belangstelling voor het leven te verliezen of tot diepe neerslachtigheid te vervallen. Als vrienden en familieleden in deze periode een steun voor hen zijn, kan daarmee veel goeds tot stand worden gebracht, want zo kunnen ouderen hun ervaringen en vreugden delen. Een bejaarde man die alleen in zijn eigen huis in British Columbia woont, merkte op: „Als ouderen door hun familie verwaarloosd worden, zijn ze geneigd in het verleden te leven en dat is niet goed.” Hij heeft waardering voor zijn verspreid wonende familie en het feit dat zij trouw contact met hem houden. „De telefoon”, zei hij, „is een schitterend instrument voor ouderen.”
Een man die door een ernstige hartkwaal genoodzaakt was vervroegd met pensioen te gaan, vertelde over het gevaar in het verleden te leven. Hij had een zeer actief leven geleid, een goed lopend bedrijf gerund en daarnaast als aangestelde ouderling in een gemeente van Jehovah’s Getuigen gediend. Betreurde hij het dat hij bepaalde dingen niet meer kon doen? „Nee,” zei hij, „niet echt. Het stemt mij tevreden dat ik mijn best heb gedaan. Ik heb het fundament gelegd waarop anderen kunnen voortbouwen.”
De band die deze man met zijn getrouwde dochters en hun gezin heeft, is met het verstrijken der jaren, om het met zijn woorden te zeggen, een „nog hechtere gehechtheid” geworden. Hij en zijn vrouw waarderen hun beminden en hebben geleerd de gezinsbeslissingen van hun volwassen kinderen over te laten aan degenen die ze behoren te nemen — hun volwassen kinderen zelf. Zouden zij dat niet doen, dan zou er alleen maar wrijving en verdriet ontstaan, plus de bekende problemen met de schoonfamilie.
Wat missen grootouders veel vreugde als hun rol niet wordt gewaardeerd! Maar wat maakt het gelukkig een kleinkind te horen zeggen wat deze grootvader na een lange periode in het ziekenhuis te horen kreeg: „Opi! Waar bent u geweest? We hebben u gemist!”
Omdat zelfzucht en gebrek aan natuurlijke genegenheid in de huidige wereld zo algemeen zijn, krijgen niet alle zieken en bejaarden de morele en fysieke steun die zij zo hard nodig hebben om de problemen rustig onder de ogen te zien. Het hoofd van een centrum voor acute opvang in Canada schetste de situatie als volgt: „Veel van deze bejaarden laten een leuk huis achter en komen hier, waar zij alleen maar een bed en een kast hebben. Als zij hier weggaan, via de begrafenisondernemer, is alles wat er overblijft één kleine doos met daarin al hun aardse bezittingen. Het is een traumatische ervaring.” Toch zijn deze instellingen in bepaalde gevallen soms de enige oplossing voor families als hun bejaarde beminden verpleegd moeten worden.
De toekomst verstandig tegemoettreden
Volgens sommige voorspellers zal de tijd komen dat het verouderingsproces met een geneesmiddel tegengegaan zal worden, net zoals sommige andere gezondheidsproblemen in deze tijd worden bestreden. Maar schenken zulke misleidende voorzeggingen van onvolmaakte mensen iemand wiens levensduur de „zeventig jaren” of „tachtig jaren” nadert, reële, bemoedigende hoop? — Psalm 90:10.
Duizenden ouderen hebben in Gods Woord, de bijbel, levenonderhoudende hoop gevonden. Zij stellen hun vertrouwen nu in de zekere beloften van „de Oude van Dagen”, Jehovah God (Daniël 7:9, 13). Eén zo’n belofte is dat het vlees van een bejaarde ’frisser zal worden dan in de jeugd’ en dat hij ’zal terugkeren tot de dagen van zijn jeugdige kracht’ (Job 33:25). Zelfs degenen die in de dood slapen, zullen worden opgewekt tot een dergelijk leven in Gods rechtvaardige nieuwe wereld, die binnenkort het huidige onbevredigende samenstel van dingen zal vervangen (Handelingen 24:15; 2 Petrus 3:13). Het was deze gefundeerde hoop die Abraham en Job in staat stelde hun dagen „oud en voldaan” te voleindigen.
Ouderen die in deze tijd naar zulke bevredigende maatstaven leven, bouwen beslist aan hun toekomst. En behulpzame familieleden en vrienden en geschikte bezigheden kunnen een weldaad zijn voor een bejaarde. Bovenal maakt een nauwe band met Degene die bevrijding van ouderdom en de dood heeft beloofd het mogelijk verstandig oud te worden. Ja, degenen die Gods gunst bezitten, „zullen nog blijven gedijen in de grijsheid”. — Psalm 92:14.