Ware christenen en oorlogen

JEZUS vertelde zijn discipelen: „Ik geef u een nieuw gebod, dat gij elkaar liefhebt; net zoals ik u heb liefgehad, dat ook gij elkaar liefhebt” (Johannes 13:34). Kunnen ware christenen een dergelijke liefde voor elkaar tentoonspreiden en tegelijkertijd oorlog voeren en elkaar doden?

Sta ook eens stil bij de vraag die de apostel Paulus stelde: „Is Christus soms verdeeld?” (1 Korinthiërs 1:13, Petrus-Canisiusvertaling) Vraag u af: ’Zou er een grotere verdeeldheid kunnen zijn dan die welke ertoe leidt dat leden van dezelfde godsdienst elkaar doden?’

Het behoeft ons echt niet te verbazen als wij vernemen dat de vroege christenen niet aan oorlogen deelnamen. In Hastings’ vermaarde Encyclopædia of Religion and Ethics werd opgemerkt: „In de vroege Kerk heerste alom de opvatting dat oorlog een georganiseerde zonde is, waar de Kerk en de volgelingen van Christus niets mee te maken kunnen hebben.”

De vroege christenen hielden zich aan Jezus’ gebod elkaar lief te hebben. De Duitse theoloog Peter Meinhold legde in verband daarmee uit: „Hoewel het Nieuwe Testament zwijgt over de vraag of christenen soldaat mogen zijn of niet en of zij als zij christenen worden uit het leger moeten gaan, nam de vroege kerk in deze kwestie een duidelijk standpunt in. Het christenschap en soldaat zijn werden als onverenigbaar beschouwd.” Neemt iemand thans een soortgelijk standpunt in als destijds „de vroege kerk”?

Zijn er thans wel ware christenen?

In de Encyclopedia Canadiana wordt gezegd: „Het werk van Jehovah’s Getuigen is de herleving, het herstel van het primitieve christendom dat in de eerste en tweede eeuw van onze tijdrekening door Jezus en zijn discipelen werd beoefend. . . . Zij zijn allen broeders.”

Wat betekent dat in de praktijk? „Jehovah’s Getuigen bewaren in oorlogstijd een strikte neutraliteit”, merkt de Australian Encyclopædia op. Hoewel zij individueel verkiezen dit standpunt in te nemen, bemoeien zij zich niet met de aangelegenheden van de regering waaronder zij leven. Zo hebben zij Hitlers oorlog niet gesteund en stond dus geen van hen als oorlogsmisdadiger terecht tijdens de Neurenbergse processen.

Een Duitser die schuldig bevonden en terechtgesteld werd, was Alfred Rosenberg, het hoofd van het bureau voor buitenlandse politiek van de nazi-partij. Rosenberg verdedigde het door de nazi’s gevoerde beleid om Jehovah’s Getuigen in concentratiekampen onder te brengen door tijdens zijn proces te verklaren: „Een Amerikaanse kapelaan was zo vriendelijk mij in mijn cel een kerkblad uit Columbus [Ohio] te geven. Daaruit heb ik vernomen dat ook de Verenigde Staten Jehovah’s Getuigen tijdens de oorlog hebben gearresteerd en dat er tot december 1945 nog 11.000 van hen in kampen gedetineerd waren.” Het is waar dat Jehovah’s Getuigen strikt neutraal zijn geweest, geen partij hebben gekozen in politieke geschillen. Zij hebben helemaal geen bloed vergoten, noch in de Tweede Wereldoorlog noch in enige andere oorlog.

In Hongarije zei een schrijver in het blad Ring van 4 november 1992 over Jehovah’s Getuigen: „Zij zouden liever sterven dan iemand te doden. Bijgevolg ben ik ervan overtuigd dat indien er alleen Jehovah’s Getuigen op aarde leefden, er nergens oorlogen zouden uitbreken.” Reo M. Christenson, hoogleraar politieke wetenschappen, besprak in The Christian Century of een waar christen aan oorlogen zou kunnen deelnemen, en hij kwam tot de conclusie:

„Kan iemand zich in ernst een Jezus voorstellen die handgranaten naar zijn vijanden slingert, een mitrailleur bedient, een vlammenwerper hanteert, kernbommen laat vallen of een ICBM [lange-afstandsraket] lanceert waardoor duizenden moeders en kinderen gedood of verminkt zouden worden? De vraag is zo absurd dat ze nauwelijks een antwoord verdient. Als Jezus dit niet kon doen zonder zijn aard te verloochenen, hoe kunnen wij het dan doen zonder hem te verloochenen?” Een tot nadenken stemmende vraag.

Toch blijven de godsdiensten van de wereld partij kiezen in oorlogen. Katholieken blijven katholieken doden, en mensen van andere godsdiensten doden hun geloofsgenoten of lidmaten van andere kerken. Voor het volgen van de leer van Jezus Christus zijn een krachtige overtuiging en moed nodig, zoals uit het volgende waar gebeurde verhaal blijkt.

[Illustratie op blz. 7]

Kan iemand zich in ernst een Jezus voorstellen die in oorlogstijd een mitrailleur bedient?

[Verantwoording]

Foto: U.S. National Archives