Opgebrand — Wat kunt u eraan doen?
ONDER de last van stress door zorgen en dagelijkse conflicten proberen velen hun frustraties weg te drinken. Alcohol, het middel waarvan in deze tijd nog het meest misbruik wordt gemaakt, wordt door velen gebruikt in een poging de harde werkelijkheid te ontvluchten. Anderen verlaten zich op populaire, op recept verkrijgbare middelen om hun zorgen aan te kunnen. Weer anderen nemen hun toevlucht tot op de geest inwerkende middelen als marihuana, methylamfetaminen en cocaïne. Zelfs jonge kinderen blijken drugs te gebruiken om de werkelijkheden van het leven te ontvluchten. Naar verluidt zal 95 procent van de Amerikaanse jongeren een of meer verboden middelen hebben gebruikt voordat zij de middelbare school doorlopen hebben.
Dan zijn er degenen die de dagelijkse stress trachten te ontvluchten door met hun vrienden aan de zwier te gaan of zich vrolijk voor te doen terwijl zij zich inwendig neerslachtig voelen. Of zij zoeken om de verkeerde redenen de genegenheid en tederheid van het andere geslacht. Maar het aanwenden van allerlei escapistische methoden om stress tegen te gaan, vergroot de frustratie alleen maar. Als mensen proberen stress te verminderen met alcohol of andere op de geest inwerkende stoffen in plaats dat zij zichzelf weer motiveren, versnellen zij het opbrandingsproces. Wat kunt u dan doen als u het vuur in u langzaam voelt uitgaan?
De weg tot herstel
Ontwaakt! beveelt geen specifieke therapieën of medicijnen aan, maar doet wel enkele nuttige, op bijbelse beginselen gebaseerde suggesties die u kunnen helpen het uitdovende vuur in u weer aan te wakkeren. Dr. Yutaka Ono, directeur van de medische faculteit van de Kéio-universiteit, beveelt „drie C’s” aan om burnout te verhelpen. Hij legt uit: „De ’drie C’s’ staan voor controle, communicatie en cognitie.”
Om gevoelens van machteloosheid te overwinnen, moet u kunnen voelen dat u uw emoties en gedrag onder controle hebt. Wanneer de frustratie dagelijks uw emoties overheerst en uw vermogen om problemen op te lossen verlamt, ligt het voor de hand dat u gelooft de dingen niet meer onder controle te hebben. Ga echter niet bij de pakken neerzitten en blijf niet bij zorgelijke gedachten stilstaan. Probeer uw probleem stap voor stap op te lossen. (Zie het kader op blz. 8.) Stel het niet uit. Door een begin te maken met positieve daden zult u zich al beter en de situatie meester gaan voelen.
Probeer irritaties te verminderen die tot moedeloosheid leiden. Sommigen zijn bijvoorbeeld geneigd zich aan elk wissewasje in het leven te ergeren. Zij staan erop dat dingen op een bepaalde manier gebeuren en raken geïrriteerd als anderen daar niet aan voldoen, of zij raken gefrustreerd door hun eigen tekortkomingen. „Word niet al te rechtvaardig,” zei een wijze man uit de oudheid, „en betoon u niet bovenmate wijs. Waarom zoudt gij verwoesting over uzelf brengen?” (Prediker 7:16) Als u zich vastklampt aan maatstaven die te hoog zijn en constant het gevoel hebt dat u er niet aan voldoet, is dat een onfeilbare manier om opgebrand te raken.
Verdere nuttige raad uit de bijbel is „bescheiden te wandelen met uw God” (Micha 6:8). Bescheiden zijn wil zeggen dat u zich van uw beperkingen bewust bent of ’uw bekwaamheden niet te hoog aanslaat’. Dat kan betekenen dat u weigert aan onredelijke verzoeken op uw werk te voldoen.
Personen die hun beperkingen kennen, zijn blij met hulp. Een vrouwelijke bedrijfsleider die opgebrand was geweest, zei dat de sleutel om het te vermijden is, hulp te vragen. Toch zijn, zoals zij zegt, „heel wat mensen bang hulp te vragen omdat misschien gedacht zal worden dat zij hun baan niet aankunnen”. Of het nu om huishoudelijk werk, schoolwerk of werelds werk gaat — wat het ook is waardoor u opgebrand dreigt te raken — delegeer werk waar u kunt. U zult verbaasd zijn te zien hoe dingen tot stand komen zonder dat u zelf alles in de hand houdt. — Vergelijk Exodus 18:13-27.
Het kan zijn dat u wat rust nodig hebt. Een vakantie kan wonderen doen voor een potentieel slachtoffer van burnout. Maar mochten uw omstandigheden dat niet toelaten, „het maakt al verschil als u weet hoe u te vermaken”, zegt de wetenschappelijk onderzoekster Ann McGee-Cooper. Even pauzeren voor een verandering van tempo kan zelfs uw produktiviteit opvoeren doordat uw geest tot creatief denken aangezet wordt. Wat koning Salomo jaren geleden aanraadde, gaat nog steeds op: „Beter is een handvol rust dan twee handen vol hard werk en najagen van de wind.” — Prediker 4:6.
Een kring waar u steun aan hebt door communicatie
De tweede „C” die dr. Ono noemde, heeft betrekking op communicatie. Het is interessant dat brandweerlieden zelden opgebrand raken. Dit kan komen doordat zij, naast het feit dat zij als helden worden beschouwd, verenigd zijn door een hechte band van kameraadschap. U hebt veel aan een steunende groep waarop u zich kunt verlaten. Waar kunt u thans opbeurende steun vinden? In een verhandeling over manieren waarop artsen iets aan burnout kunnen doen, verklaart het boek Moetsukishokogun (Burnout-syndroom): „Voor artsen is hun gezin, vooral hun echtgenote, de meest effectieve en reële emotionele steun.” Iedereen heeft iemand nodig bij wie hij zijn persoonlijke gevoelens kwijt kan. Op dit terrein, communicatie, verschaft de bijbel praktische raad. Hij moedigt echtparen aan de romantiek in ere te houden en raadt iedereen vrienden aan die concrete uitvoerbare suggesties kunnen geven. — Spreuken 5:18, 19; 11:14.
„Wij moeten ons eigen steunsysteem van goede vrienden en familie opbouwen”, zegt USA Today, en voegt eraan toe: „Wij moeten ons ook vrij voelen om van de mogelijkheden die onze religieuze instellingen en volksgezondheidsdiensten bieden gebruik te maken.” Over het aanboren van godsdienstige hulpbronnen schreef Jezus’ halfbroer Jakobus: „Is iemand onder u ziek? Laat hij de oudere mannen van de gemeente bij zich roepen, en laten zij over hem bidden en hem in de naam van Jehovah met olie inwrijven” (Jakobus 5:14). Christenen die problemen hebben, kunnen verkwikking vinden door met de ouderlingen in de gemeenten van Jehovah’s Getuigen te praten. Hoewel de ouderlingen geen specialisten zijn als het om burnout gaat, is de geestelijke steun die zij bieden van onschatbare waarde.
Ofschoon een menselijk steunsysteem ons op kan laden voor weer een dag, is het misschien niet altijd voldoende. In de inleiding tot zijn boek Helplessness wees Martin E. P. Seligman op het ongebreidelde individualisme dat men in het Westen waarneemt als oorzaak van de thans toenemende depressiviteit en tevens op de noodzaak de zin van het leven te ontdekken. Vervolgens maakte hij duidelijk dat „één noodzakelijk vereiste wil het leven zin hebben, de gehechtheid is aan iets wat hoger is dan uzelf”. Hoewel veel mensen in deze tijd hun relatie met God niet serieus nemen, kan communicatie met de Schepper — die zeker „hoger is dan uzelf” — u helpen tegen gevoelens van machteloosheid te vechten.
Koning David, die veel crisissen heeft doorgemaakt, moedigde zijn onderdanen aan: „Vertrouwt te allen tijde op [God], o volk. Stort uw hart voor hem uit. God is voor ons een toevlucht” (Psalm 62:8). God is bereid zelfs naar onze „onuitgesproken verzuchtingen” te luisteren (Romeinen 8:26). Vurige smeekbeden tot hem leiden tot de vrede die „uw hart en uw geestelijke vermogens [kan] behoeden” voor burnout. — Filippenzen 4:6, 7.
Een verandering van zienswijze
Ten slotte kan er een verandering nodig zijn in de manier waarop u uw situatie beziet. Cognitie of perceptie is de laatste „C” die dr. Ono aandraagt als een manier om iets aan burnout te doen. Als wij onder extreme druk staan, zijn wij geneigd alles negatief in te schatten en verstrikt te raken in pessimistische zienswijzen. Wij moeten echter reëel zijn. Analyseer of er al dan niet echt een reden is om zo negatief te denken. Zal het resultaat zo erg zijn als u vreest? Probeer dingen vanuit een ander gezichtspunt te bezien.
„Om te beginnen kunt u ervan uitgaan dat als u opgebrand bent, dat waarschijnlijk komt doordat u ’goed’ bent, niet doordat u ’slecht’ bent”, zegt het tijdschrift Parents. Bedenk: Typen die grote kans lopen opgebrand te raken, stellen hoge eisen aan zichzelf en geven om anderen. Iemand die opgebrand is, heeft heel veel baat bij een woord van waardering. Het zal voor een moeder veel verschil maken als haar man en kinderen waardering uiten en tonen voor al het werk dat er in een huishouden komt kijken. Als iemand uit het middenkader op zijn werk opgebrand raakt, kunnen een uiting van waardering en een schouderklopje zijn zienswijze ten goede veranderen.
De bijbel laat zien dat een bekwame vrouw lof verdient: „Haar zonen zijn opgestaan en hebben haar vervolgens gelukkig geprezen; haar eigenaar staat op, en hij roemt haar. Er zijn vele dochters die zich bekwaam hebben betoond, maar gij — gij zijt boven hen allen uitgestegen” (Spreuken 31:10, 28, 29). Ja, „aangename woorden zijn een honingraat, zoet voor de ziel en genezing voor de beenderen”. — Spreuken 16:24.
Shinzo, de in het eerste artikel genoemde christelijke ouderling, kwam zijn burnout wel weer te boven. Hoewel Shinzo professionele hulp kreeg, werd hij het meest geholpen door zijn gebeden tot Jehovah. Na zijn vurige gebeden om hulp ontmoette hij toevallig de ouderling die in het begin Gods Woord met hem bestudeerd had. Die ouderling en ook andere medeouderlingen steunden hem door naar zijn zorgen te luisteren. Uit een vroegere uitgave van het tijdschrift dat u nu leest, las zijn vrouw hem artikelen voor over het overwinnen van negatieve emoties (8 oktober 1992). Geleidelijk ging hij beseffen dat hij probeerde alles zelf te doen. Er kwam verandering in de manier waarop hij dat wat zich rond hem afspeelde, bezag. Hoewel hij eerst het gevoel had zich in een eindeloze tunnel van wanhoop te bevinden, zag hij nu een lichtje aan de andere kant dat langzaam groter werd, tot hij uiteindelijk uit zijn tunnel kwam.
Net als Shinzo kunt ook u iets aan burnout doen, zodat u het leven weer aankunt.
[Kader op blz. 8]
Twaalf manieren om burnout te voorkomen
DEZE punten zijn gebaseerd op slechts enkele van de suggesties die een klinisch specialist in de geestelijke gezondheidszorg geeft.
1. Beheers uw gedachten, gevoelens en gedrag — bidden is een grote hulp.
2. Stap als u begint te tobben welbewust over op nuttige, resolute gedachten.
3. Haal als u geagiteerd bent diep adem en ontspan u bewust.
4. Probeer situaties vanuit het standpunt van de ander te bekijken om te begrijpen hoe de stress ontstaan is.
5. Concentreer u op wat u in anderen waardeert en complimenteer hen. Uit geen vleiende woorden maar welverdiende lof.
6. Herken en onderdruk negatieve, verwoestende gedachten.
7. Weet nee te zeggen als uw energie en schema dat nodig maken.
8. Doe elke dag iets aan lichaamsbeweging — een stevige wandeling is goed.
9. Behandel anderen met respect; probeer het beste in hen wakker te roepen.
10. Behoud uw gevoel voor humor en blijf optimistisch.
11. Neem uw werkproblemen niet mee naar huis.
12. Doe vandaag wat er gebeuren moet — stel het niet uit.
(Naar „Omgaan met gevoelens, burnout overwinnen”, door Ruth Dailey Grainger, American Journal of Nursing, januari 1992.)
[Illustratie op blz. 8, 9]
Het is vaak de niet van ophouden wetende, gedreven persoon die opgebrand raakt