De zienswijze van de bijbel
Is dansen iets voor christenen?
„HIER kan ik niet naar kijken. Ik moet even naar buiten”, fluisterde de jonge man tegen zijn vrouw, terwijl hij van zijn stoel opstond en het vertrek uitliep om een eindje te gaan wandelen in de koele avondlucht. Hij voelde zich gegeneerd.
Hij en zijn vrouw waren door vrienden uitgenodigd voor een feestje. De gastheer en gastvrouw hadden besloten een show te laten opvoeren waarin ook drie dansende vrouwen voorkwamen. De overige toeschouwers scheen het niet te deren. Was hij overgevoelig? Was het niet gewoon zo dat de danseressen uiting gaven aan innerlijke emoties en genoten van de vrijheid die het dansen bood? Laten wij proberen dansen vanuit christelijk gezichtspunt te begrijpen.
Dansen is een vorm van communicatie
Een van de manieren waarop mensen communiceren, is door middel van gebaren of bewegingen. Veel bezoekers hebben bijvoorbeeld als zij in een vreemd land waren tot hun verbazing geleerd dat een gebaar dat zij als onschuldig beschouwden, daar een andere betekenis heeft — misschien wel een ongewenste. Een voormalige zendeling die op de Solomoneilanden en in Maleisië en Papoea Nieuw-Guinea had gediend, merkte op: „In sommige gebieden hebben bepaalde lichaamsbewegingen een seksuele bijbetekenis. Wanneer bijvoorbeeld een vrouw op de grond zit, wordt het als onbetamelijk beschouwd dat een man over haar benen stapt. Aan de andere kant is het net zo ongepast dat een vrouw voor een man langs loopt die op de vloer zit. In beide gevallen worden er onmiddellijk seksuele associaties geregistreerd.” Of wij ons ervan bewust zijn of niet, onze lichaamsbewegingen spreken. Het dient dan ook geen verrassing te zijn dat door de hele geschiedenis heen het dansen als een vorm van communicatie is gebruikt.
Het hele scala van emoties kan in dansen worden uitgedrukt — van de vreugde en uitgelatenheid van een feest tot de plechtige ernst van religieuze rite en traditie (2 Samuël 6:14-17; Psalm 149:1, 3). The New Encyclopædia Britannica verklaart: „De danser communiceert op twee verschillende manieren met het publiek, hetzij door emoties te uiten door middel van zowel het lichaam als het gelaat of door middel van een complexe taal van mime en gebaar.” In sommige dansen kan de communicatie luid en duidelijk lijken. In andere dansvormen wordt de taal wellicht slechts door enkele ingewijden verstaan. In klassiek ballet bijvoorbeeld duidt de hand op het hart liefde aan, terwijl het wijzen naar de ringvinger van de linkerhand huwelijk betekent. In de Chinese opera wordt door in een cirkel te lopen een reis aangeduid, terwijl het podium rondlopen met een horizontaal gehouden zweep in de hand paardrijden suggereert; als er een zwarte vlag over het podium gesleept wordt, hebben wij met een storm te maken, terwijl een lichtblauwe op een fris windje duidt. Dus in dansbewegingen en -gebaren communiceert het lichaam. Maar is de boodschap altijd betamelijk?
Dansen — Betamelijk en onbetamelijk
Dansen kan een verrukkelijke vorm van vermaak en lichaamsbeweging zijn. Het kan een reine en open expressievorm zijn, die een vreugdevolle fysieke reactie op louter plezier in het leven of waardering voor Jehovah’s goedheid weergeeft (Exodus 15:20; Rechters 11:34). Sommige groepsdansen en volksdansen kunnen heel plezierig zijn. Jezus sprak in zijn illustratie van de verloren zoon zelfs over een gezelschap van dansers, kennelijk een gehuurde dansgroep, die deel uitmaakte van de festiviteiten (Lukas 15:25). De bijbel veroordeelt dansen op zich dus duidelijk niet. Wel waarschuwt hij tegen het stimuleren van verkeerde gedachten en begeerten. In dit opzicht nu kunnen bepaalde typen dansen onbescheiden, en zelfs gevaarlijk voor iemands geestelijke gezindheid zijn (Kolossenzen 3:5). Sedert oude tijden is het dansen bij gelegenheid erotisch geweest en heeft het zich voor schadelijke doeleinden geleend. — Vergelijk Mattheüs 14:3-11.
Onze Tegenstander, Satan de Duivel, weet wat een machtig wapen de combinatie van dansbewegingen en onbetamelijke gedachten in zijn handen is. (Vergelijk Jakobus 1:14, 15.) Hij is terdege op de hoogte van de sensuele bekoring van het lichaam in beweging en van de wijze waarop het een wilde stroom van erotische gedachten kan ontketenen. De apostel Paulus waarschuwde dat Satan zijn zinnen erop heeft gezet ons te verleiden, zodat onze „geest verdorven zou kunnen worden en zou afwijken van de oprechtheid en de eerbaarheid die de Christus toekomen” (2 Korinthiërs 11:3). Stel u voor hoe de Duivel ermee ingenomen zou zijn als wij door te kijken naar of deel te nemen aan onbescheiden vormen van dansen onze geest zouden laten onderduiken in een schemerig kreupelhout van immoreel denken. Nog mooier zou hij het vinden als onze onbeheerste begeerten losgeslagen zouden raken en wij verstrikt zouden raken in de stekelige struiken van onbetamelijk gedrag. In het verleden heeft hij beweging en dans voor dat doel gebruikt. — Vergelijk Exodus 32:6, 17-19.
Betamelijk of onbetamelijk — Hoe is dat te bepalen?
Dientengevolge is een dans, of hij nu wordt uitgevoerd door groepen, door paren of door één enkele persoon, schadelijk voor u als de bewegingen onzuivere gedachten in u opwekken, ook al is hij voor anderen misschien niet schadelijk.
Sommigen hebben opgemerkt dat in veel moderne dansen de partners elkaar niet eens aanraken. Maar is aanraken eigenlijk wel het punt waar het om draait? De Britannica vat de kwestie samen door te zeggen dat „het eindprodukt hetzelfde is — fysiek genoegen in de activiteit van het dansen en zich seksueel bewust zijn van een partner, of men die nu in de armen houdt of half bewust waarneemt”. Is „zich seksueel bewust zijn van een partner” buiten de huwelijksband verstandig? Niet volgens de uitspraak van Jezus, dat „een ieder die naar een vrouw blijft kijken ten einde hartstocht voor haar te hebben, in zijn hart reeds overspel met haar heeft gepleegd”. — Mattheüs 5:28.
Of u de dansvloer opgaat of niet, is uw eigen keuze. Nadenken over de volgende vragen kan u wellicht helpen een verstandige beslissing te nemen. Wat is het doel van deze dans? Welke reputatie heeft hij? Wat accentueren de dansbewegingen? Welke gedachten en emoties wekken ze in mij op? Welke begeerten stimuleren ze in mijn partner of in degenen die toekijken? Wij dienen beslist op ons geweten te reageren zoals de jonge echtgenoot in onze inleiding deed, ongeacht wat anderen doen.
De bijbel geeft te kennen dat de Schepper wenst dat wij genieten van de gaven schoonheid, ritme en bevalligheid. Ja, geniet ervan — maar houd in gedachte dat als u danst, uw lichaam spreekt. Denk aan Paulus’ richtlijnen in Filippenzen 4:8: „Al wat waar is, al wat van ernstig belang is, al wat rechtvaardig is, al wat eerbaar is, al wat lieflijk is, alles waarover gunstig wordt gesproken, welke deugd er ook is en al wat lof verdient, blijft deze dingen bedenken.”
[Illustratieverantwoording op blz. 26]
Picture Fund/Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston