Een schema maken
NA EEN toewijzing voor een lezing te hebben ontvangen, gaan velen die moeizaam zitten uitschrijven, te beginnen met de inleiding en dan verder tot ook het besluit op papier staat. Voordat de klus is geklaard, zijn er misschien heel wat voorlopige versies gemaakt. Het hele proces kan uren vergen.
Is dat de manier waarop jij je lezingen voorbereidt? Zou je je een gemakkelijker manier eigen willen maken? Als je leert hoe je een schema moet maken, hoef je niet meer alles uit te schrijven. Dat geeft je meer tijd om te oefenen op je voordracht. Het zal je niet alleen gemakkelijker vallen je lezingen te houden, maar ze zullen ook interessanter en motiverender voor je toehoorders zijn.
Natuurlijk wordt er voor openbare lezingen in de gemeente een schema verschaft. Dat is echter niet het geval bij de meeste andere lezingen. Het kan zijn dat je alleen maar een onderwerp of een thema toegewezen krijgt. Of misschien wordt je gevraagd specifiek gedrukt materiaal te behandelen. Soms krijg je wellicht alleen maar een paar aanwijzingen. Voor al zulke toewijzingen zul je je eigen schema moeten maken.
Het voorbeeld op bladzijde 41 geeft je een idee hoe een kort schema opgesteld kan worden. Merk op dat elk van de hoofdpunten links tegen de kantlijn aansluit en in hoofdletters is geschreven. Onder elk hoofdpunt staan de gedachten die het ondersteunen. Aanvullende punten die gebruikt zullen worden om die gedachten te ontwikkelen, staan daaronder en ten opzichte van de linkerkantlijn iets ingesprongen. Bekijk dit schema aandachtig. Merk op dat de twee hoofdpunten rechtstreeks verband houden met het thema. Zie je ook dat de ondergeschikte punten niet alleen maar interessant zijn, maar dat elk ervan het hoofdpunt ondersteunt waar het onder staat?
Wanneer je een schema maakt, hoeft het er niet precies zo uit te zien als het gegeven voorbeeld. Maar als je de principes begrijpt, zullen ze je helpen je materiaal te ordenen en in een redelijke tijd een goede lezing voor te bereiden. Hoe moet je te werk gaan?
Analyseer, selecteer en structureer
Je hebt een thema nodig. Je thema is niet slechts een algemeen onderwerp dat met één enkel woord aangeduid zou kunnen worden. Het is het centrale idee dat je wilt overdragen, en het maakt duidelijk vanuit welke invalshoek je je onderwerp wilt gaan bespreken. Krijg je een thema toegewezen, analyseer dan elk essentieel woord ervan zorgvuldig. Als je het toegewezen thema moet uitwerken aan de hand van gepubliceerde stof, zul je met het thema in gedachten die stof gaan bestuderen. Krijg je alleen een onderwerp op, dan is het aan jou om een thema te kiezen. Maar je zult het nuttig vinden om eerst wat nazoekwerk te doen. Als je je geest ervoor openstelt, zal het je vaak nieuwe ideeën opleveren.
Blijf je tijdens deze voorbereidende stappen afvragen: Waarom is dit materiaal van belang voor mijn gehoor? Wat beoog ik ermee? Het moet je er niet om te doen zijn louter wat materiaal te behandelen of een kleurrijk verhaal te vertellen, maar je wilt er iets van maken dat heilzaam is voor je toehoorders. Krijgt je doel vaste vorm, schrijf het dan op. Houd het tijdens je voorbereidingen steeds in gedachte.
Nadat je je doel hebt vastgesteld en een daarmee overeenkomend thema hebt gekozen (of hebt geanalyseerd hoe je toegewezen thema bij dat doel past), kun je nazoekwerk gaan verrichten dat meer toegespitst is. Zoek naar materiaal waaraan je toehoorders echt iets hebben. Neem geen genoegen met algemeenheden maar zoek naar specifieke punten die informatief en echt nuttig zijn. Wees realistisch in de hoeveelheid nazoekwerk die je doet. In de meeste gevallen zul je al gauw meer materiaal hebben dan je kunt gebruiken, en je zult dus selectief moeten zijn.
Stel de hoofdpunten vast die je moet bespreken om je thema te ontwikkelen en je doel te bereiken. Die zullen je raamwerk vormen, de basiselementen van je schema. Hoeveel hoofdpunten zouden het moeten zijn? Misschien zijn twee al genoeg voor een korte bespreking, en gewoonlijk zijn vijf zelfs al toereikend voor een verhandeling van een uur. Hoe minder hoofdpunten, hoe meer kans dat je toehoorders ze zullen onthouden.
Als je eenmaal je thema en de hoofdpunten in je geest hebt, kun je je researchmateriaal structuur gaan geven. Stel vast wat rechtstreeks verband houdt met je hoofdpunten. Kies bijzonderheden uit die je betoog originaliteit zullen verlenen. Heb wanneer je bijbelteksten kiest die je hoofdpunten moeten ondersteunen, oog voor ideeën die je helpen op een zinvolle wijze over die teksten te redeneren. Noteer elk van die bestanddelen onder het hoofdpunt waar het hoort. Als er stukjes informatie zijn die onder geen van je hoofdpunten thuishoren, zul je ze ongebruikt moeten laten — hoe interessant ze ook zijn; je kunt ze opbergen in een archiefje om ze bij een andere gelegenheid te benutten. Houd alleen het beste materiaal. Als je te veel probeert te behandelen, zul je te snel moeten spreken en zal je behandeling oppervlakkig zijn. Het is beter om een paar punten over te brengen die van werkelijke waarde zijn voor je toehoorders en dat goed te doen. Ga niet over tijd.
Als je het al niet eerder hebt gedaan, is dit het moment om je materiaal in logische volgorde te rangschikken. De evangelieschrijver Lukas deed dit. Na een grote hoeveelheid feiten met betrekking tot zijn onderwerp te hebben bijeengebracht, rangschikte hij ze „in logische volgorde” (Luk. 1:3). Je rangschikking van je materiaal kan chronologisch zijn, of naar onderwerp, misschien volgens oorzaak en gevolg of probleem en oplossing, afhankelijk van wat het doeltreffendst is om je doel te bereiken. Er mag geen abrupte overgang van het ene idee naar het volgende zijn. Je luisteraars moeten soepel van de ene gedachte naar de volgende worden geleid; er mogen geen hiaten optreden die zich maar moeilijk laten overbruggen. Het gepresenteerde bewijsmateriaal moet de toehoorders tot logische conclusies voeren. Overdenk bij het rangschikken van je punten hoe je presentatie ervan op je toehoorders zal overkomen. Zullen ze je gedachtegang gemakkelijk kunnen volgen? Zullen ze ertoe bewogen worden te handelen naar wat ze horen, in overeenstemming met het doel dat je je gesteld hebt?
Maak vervolgens een inleiding die belangstelling wekt voor je onderwerp en je toehoorders aantoont dat wat je gaat bespreken, werkelijk van belang is voor hen. Het kan nuttig zijn je eerste paar zinnen uit te schrijven. Ten slotte moet je een motiverend besluit voorbereiden dat in harmonie is met je doel.
Als je je schema vroeg genoeg uitwerkt, heb je tijd om het nog wat bij te schaven voordat je je lezing moet houden. Je ziet misschien dat het nodig is om bepaalde ideeën te ondersteunen met wat cijfermateriaal, een illustratie of een ervaring. Een recent voorval of iets van plaatselijk belang laat je gehoor wellicht eerder de toepasselijkheid van je stof inzien. Als je je lezing doorneemt, ga je misschien nog meer punten zien waarop je de informatie op jouw publiek kunt toespitsen. Dat proces van analyseren en verfijnen is onontbeerlijk om uit goed materiaal een doeltreffende lezing op te bouwen.
Sommige sprekers hebben uitvoeriger aantekeningen nodig dan andere. Maar als je je stof onder slechts een paar hoofdpunten ordent, schrapt wat niet echt een ondersteuning hiervan vormt, en je ideeën in logische volgorde plaatst, zul je bemerken dat je na wat ervaring te hebben opgedaan niet langer alles hoeft uit te schrijven. En dat scheelt je tijd! Bovendien zal de kwaliteit van je lezingen toenemen. Het zal duidelijk zijn dat je werkelijk voordeel trekt van de theocratische bedieningsschool.