Herhaling voor nadruk

DOELTREFFEND onderwijzen omvat ook het gebruik van herhaling. Wanneer een belangrijk punt meermalen wordt geformuleerd, is de kans groter dat de aanwezigen het zullen onthouden. Als de gedachte weer net iets anders wordt verwoord, zullen ze het punt misschien zelfs beter begrijpen.

Als je luisteraars niet onthouden wat je zegt, zullen je woorden niet van invloed zijn op wat ze geloven of hoe ze leven. Over punten waar je speciaal de nadruk op legt, zullen ze waarschijnlijk blijven nadenken.

Jehovah, onze Grootse Onderwijzer, geeft ons het voorbeeld in zijn gebruik van herhaling. Hij gaf de Tien Geboden aan de natie Israël. Via een engel als woordvoerder liet hij de natie die geboden horen bij de berg Sinaï. Later gaf hij ze aan Mozes in geschreven vorm (Ex. 20:1-17; 31:18; Deut. 5:22). Op aanwijzing van Jehovah liet Mozes de natie die geboden opnieuw horen voordat ze het Beloofde Land binnengingen, en door middel van heilige geest maakte Mozes daar een verslag van op, dat in Deuteronomium 5:6-21 staat. Een van de geboden die Israël kreeg, was het vereiste Jehovah met heel hun hart, ziel en levenskracht lief te hebben en te dienen. Ook dit werd keer op keer herhaald (Deut. 6:5; 10:12; 11:13; 30:6). Waarom? Omdat het, zoals Jezus zei, „het grootste en eerste gebod” was (Matth. 22:34-38). Bij monde van de profeet Jeremia herinnerde Jehovah de inwoners van Juda meer dan twintig keer aan de ernst van gehoorzaamheid aan hem in alles wat hij hun geboden had (Jer. 7:23; 11:4; 12:17; 19:15). En via Ezechiël verklaarde God meer dan zestig keer dat de naties „zullen moeten weten dat ik Jehovah ben”. — Ezech. 6:10; 38:23.

In het verslag over de bediening van Jezus zien we ook een doeltreffend gebruik van herhaling. Zo zijn er vier evangeliën — elk behandelt belangrijke gebeurtenissen waarover ook bericht wordt in een of meer van de andere evangeliën maar dan net vanuit een iets andere invalshoek. In zijn eigen onderwijs behandelde Jezus bepaalde fundamentele punten bij meer dan een gelegenheid maar op verschillende manieren (Mark. 9:34-37; 10:35-45; Joh. 13:2-17). En op de Olijfberg, een paar dagen voor zijn dood, gebruikte Jezus herhaling om zijn uiterst belangrijke raad te beklemtonen: „Waakt . . . voortdurend, want gij weet niet op welke dag uw Heer komt.” — Matth. 24:42; 25:13.

In de velddienst. Als je mensen getuigenis geeft, hoop je dat ze zullen onthouden wat je zegt. Een doeltreffend gebruik van herhaling kan bijdragen tot het bereiken van dat doel.

Vaak zal herhaling op het moment dat een punt besproken wordt, ertoe bijdragen dat het zich in iemands geest grift. Na een schriftplaats gelezen te hebben, zou je die kunnen beklemtonen door een belangrijke zinsnede eruit te lichten en te vragen: „Hebt u opgemerkt hoe dat hier geformuleerd staat?”

De laatste zinnen in een gesprek kunnen ook effectief benut worden. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: „Het hoofdpunt dat u, naar ik hoop, uit ons gesprek bijblijft is . . .” Herhaal dat dan gewoon nog even. Het zou iets kunnen zijn als: „Het is Gods voornemen dat de aarde in een paradijs wordt veranderd. Dat voornemen zal beslist verwezenlijkt worden.” Of mogelijk: „De bijbel laat duidelijk zien dat we in de laatste dagen van dit samenstel leven. Om het einde ervan te overleven, zullen we te weten moeten komen wat God van ons verlangt.” Of het zou kunnen zijn: „Zoals we hebben gezien verschaft de bijbel praktische raad voor het omgaan met gezinsproblemen.” In sommige gevallen kun je eenvoudig een bijbelcitaat herhalen als het punt dat je wilt laten onthouden. Natuurlijk vergt het denkwerk vooraf om dit effectief te kunnen doen.

Bij nabezoeken, met inbegrip van bijbelstudies, kun je bij wijze van herhaling ook overzichtsvragen stellen.

Wanneer iemand het moeilijk vindt om bijbelse raad te begrijpen of toe te passen, moet je het onderwerp misschien meermalen te berde brengen. Probeer het vanuit verschillende hoeken te benaderen. De besprekingen hoeven niet lang te duren maar moeten de student aanmoedigen de zaak te blijven overdenken. Bedenk, Jezus gebruikte dit soort van herhaling om zijn discipelen te helpen het verlangen te overwinnen de eerste plaats in te nemen. — Matth. 18:1-6; 20:20-28; Luk. 22:24-27.

Als je een lezing houdt. Als je lezingen vanaf het podium houdt, is je doel niet alleen informatie te presenteren. Je wilt dat de toehoorders de stof begrijpen, onthouden en toepassen. Daarvoor moet je een goed gebruik maken van herhaling.

Als je de hoofdpunten te vaak herhaalt, kun je echter de aandacht van je toehoorders kwijtraken. Selecteer met zorg de punten die speciale nadruk verdienen. Gewoonlijk zijn dit de hoofdpunten waaromheen je lezing opgebouwd is, maar ook andere gedachten die voor je toehoorders van groot belang zullen zijn, kunnen ertoe behoren.

Om herhaling aan te wenden zou je eerst je hoofdpunten in de inleiding kunnen aangeven. Doe dat met korte zinnen die een algemeen overzicht geven van wat je gaat behandelen, met vragen, of met korte voorbeelden van problemen die opgelost zullen worden. Je zou kunnen zeggen hoeveel hoofdpunten er zijn en ze achtereenvolgens kunnen noemen. Elk van die punten ga je dan uitwerken in het centrale deel, de kern, van je lezing. De nadruk kan nog versterkt worden in de kern van je lezing door elk hoofdpunt nogmaals onder woorden te brengen voordat je aan het volgende begint. Het kan ook bereikt worden door een voorbeeld te gebruiken waarin de toepassing van het hoofdpunt verwerkt zit. Dan kun je nog de hoofdpunten benadrukken door een besluit te gebruiken waarin je ze opnieuw opsomt, ze laat uitkomen door tegenstellingen, de vragen beantwoordt die waren opgeworpen of kort de oplossingen schetst voor de problemen die waren geponeerd.

Bovendien zal een ervaren spreker de afzonderlijke personen in zijn gehoor zorgvuldig observeren. Als sommigen van hen een bepaald idee moeilijk vatten, is de spreker zich daarvan bewust. Gaat het om een belangrijk punt, dan behandelt hij het nog een keer. Maar met het herhalen van dezelfde woorden zal zijn doel waarschijnlijk niet gediend zijn. Bij onderwijzen komt meer kijken. Hij moet plooibaar zijn. Misschien moet hij er een paar verhelderende zinnen bij improviseren. Als je zo leert reageren op de behoeften van je luisteraars, zal dat in grote mate bepalend zijn voor je doeltreffendheid als onderwijzer.