Inleiding die belangstelling wekt

DE INLEIDING is een cruciaal onderdeel van iedere lezing. Als je echt de belangstelling van je toehoorders wekt, zullen ze meer geneigd zijn opmerkzaam te luisteren naar wat er volgt. In de velddienst zul je als je inleiding geen belangstelling weet te wekken, je presentatie misschien niet kunnen voortzetten. Wanneer je een lezing in de Koninkrijkszaal houdt zal je publiek niet weglopen, maar sommige aanwezigen kunnen aan andere dingen gaan zitten denken als je niet hun belangstelling hebt weten te winnen.

Heb bij het voorbereiden van je inleiding de volgende doelstellingen in gedachten: (1) de aandacht van je toehoorders krijgen, (2) duidelijk je onderwerp aangeven, en (3) laten zien waarom het onderwerp van belang is voor je toehoorders. In sommige gevallen kunnen deze drie doelstellingen bijna gelijktijdig bereikt worden. Soms zul je ze echter afzonderlijk aan bod laten komen, en de volgorde kan daarbij wisselen.

Hoe je de aandacht van je toehoorders krijgt. Het feit dat mensen bijeen zijn gekomen om naar een lezing te luisteren, wil nog niet zeggen dat ze het onderwerp hun onverdeelde aandacht zullen schenken. Waarom niet? Er zijn allerlei zaken in hun leven die hun aandacht eisen. Ze hebben misschien een probleem thuis of er is iets anders waarover ze in spanning zitten. De uitdaging waar jij als spreker voor staat is de aandacht van het publiek te krijgen en die vast te houden. Dat kun je op meer dan één manier bereiken.

Een van de beroemdste redevoeringen die ooit zijn gehouden, was de Bergrede. Hoe begon die? Volgens Lukas’ verslag zei Jezus: „Gelukkig zijt gij, armen, . . . gelukkig zijt gij die thans honger lijdt, . . . gelukkig zijt gij die thans weent, . . . gelukkig zijt gij wanneer de mensen u haten” (Luk. 6:20-22). Waarom wekte dat belangstelling? In slechts enkele woorden liet Jezus blijken dat hij zich bewust was van het soort problemen waar zijn luisteraars mee te kampen hadden. Vervolgens ging hij die problemen niet uitvoerig behandelen, maar liet hij zien dat mensen met zulke problemen toch gelukkig konden zijn, en hij deed dat zo dat zijn luisteraars meer wilden horen.

Vragen kunnen doeltreffend gebruikt worden om belangstelling te wekken, maar het moeten de juiste vragen zijn. Als je vragen te kennen geven dat je alleen maar gaat praten over zaken die je toehoorders al eerder gehoord hebben, kan de belangstelling snel wegebben. Stel geen vragen die je toehoorders in verlegenheid brengen of in een kwaad daglicht stellen. Probeer in plaats daarvan je vragen zo te formuleren dat ze tot denken aanzetten. Pauzeer kort na elke vraag zodat je luisteraars de tijd hebben om in hun geest een antwoord te formuleren. Wanneer ze het idee hebben dat ze mentaal met je in gesprek raken, heb je hun belangstelling.

Een ervaring gebruiken is ook een goede manier om de aandacht te krijgen. Maar het vertellen van een verhaal kan nadelig uitpakken als de ervaring voor iemand in je publiek pijnlijk is. Onthoudt men je verhaal maar wordt de les die eruit getrokken moet worden vergeten, dan heb je je doel gemist. Als in de inleiding een ervaring wordt gebruikt, moet die een aanzetje vormen voor de behandeling van een belangrijk facet in de kern van je lezing. Hoewel er wat details noodzakelijk kunnen zijn om een verhaal levendig te maken, moet je opletten dat ervaringen niet onnodig lang zijn.

Sommige sprekers openen met een recent nieuwsbericht, een aanhaling uit een plaatselijke krant of een uitspraak van een erkende autoriteit. Ook dat kan doeltreffend zijn als het echt aansluit bij het onderwerp en passend is voor de toehoorders.

Als je lezing deel uitmaakt van een symposium of een onderdeel is van de dienstvergadering, kun je gewoonlijk je inleiding het beste kort en ter zake laten zijn. Houd je een openbare lezing, blijf dan zorgvuldig binnen de tijd die voor het inleidende gedeelte toegewezen is. Het is de kern van de lezing die de informatie zal opleveren waar de toehoorders het meest aan hebben.

Een enkele keer spreek je misschien voor een publiek dat sceptisch of zelfs vijandig is. Hoe zou je hen ertoe kunnen brengen je hun aandacht te schenken? Stefanus, een vroege christen over wie geschreven staat dat hij „vol van geest en wijsheid” was, werd met geweld voor het joodse Sanhedrin gevoerd. Daar gaf hij een welsprekende verdediging van het christendom. Hoe begon hij? Respectvol en met het noemen van iets dat een gemeenschappelijke basis vormde. „Mannen, broeders en vaders, hoort. De God der heerlijkheid is aan onze voorvader Abraham verschenen” (Hand. 6:3; 7:2). Op de Areopagus in Athene paste de apostel Paulus zijn inleiding aan een heel ander publiek aan: „Mannen van Athene, ik zie dat gij in alle dingen meer dan anderen aan de vrees voor de godheden overgegeven schijnt te zijn” (Hand. 17:22). Als resultaat van doeltreffende inleidingen waren beide groepen toehoorders bereid meer aan te horen.

Wanneer je in de velddienst bent, moet je ook de aandacht van mensen zien te krijgen. Als je bezoek niet afgesproken was, kan de huisbewoner het druk hebben met andere zaken. In sommige gebieden wordt van ongenode bezoekers verwacht dat ze snel ter zake komen. Elders eist het gebruik dat je bepaalde formaliteiten in acht neemt alvorens de reden van je komst te noemen. — Luk. 10:5.

Hoe dan ook, oprechte vriendelijkheid kan bijdragen tot het scheppen van een sfeer die bevorderlijk is voor een gesprek. Het is vaak goed om te beginnen met iets dat rechtstreeks samenhangt met wat de persoon bezighoudt. Hoe stel je vast wat bruikbaar is? Was de persoon toen je hem of haar benaderde, iets aan het doen? Je zag misschien bepaalde activiteiten — tuinieren, sleutelen aan een auto, koken, wassen, de verzorging van kinderen. Keek hij ergens naar — een pagina van een krant, iets wat op straat gebeurde? Weerspiegelt zijn omgeving een speciale belangstelling voor vissen, sport, muziek, reizen, computers, iets anders? Vaak is er recentelijk wel iets op de radio of de televisie geweest dat mensen een tijdlang bezighoudt. Een vraag of een korte opmerking over dit soort zaken leidt wellicht tot een vriendelijk gesprek.

De keer dat Jezus bij een bron in de buurt van Sichar met een Samaritaanse vrouw sprak, vormt een uitstekend voorbeeld van de manier waarop een gesprek begonnen kan worden om getuigenis te geven. — Joh. 4:5-26.

Je moet je inleiding met zorg voorbereiden, vooral als je gemeente het gebied frequent bewerkt. Anders zal het je misschien niet lukken om getuigenis te geven.

Geef aan wat je onderwerp is. In de christelijke gemeente zal gewoonlijk een voorzitter of iemand die vóór jou een aandeel aan het programma heeft, de titel van je lezing aankondigen en je introduceren. Toch kan het nuttig zijn om in je inleidende opmerkingen je toehoorders aan je onderwerp te herinneren. Dat kan door je thema woordelijk te herhalen, maar dat hoeft niet. In elk geval moet het thema zich naarmate de lezing vordert, geleidelijk ontvouwen. Op de een of andere manier moet je tijdens je inleiding de aandacht vestigen op je onderwerp.

Toen Jezus zijn discipelen uitzond om te prediken, gaf hij duidelijk aan welke boodschap zij moesten brengen. „Predikt op uw tocht en zegt: ’Het koninkrijk der hemelen is nabij gekomen’” (Matth. 10:7). Over onze tijd zei Jezus: ’Dit goede nieuws van het koninkrijk zal gepredikt worden’ (Matth. 24:14). We moeten ’het woord prediken’, dat wil zeggen, ons bepalen tot de bijbel bij ons getuigeniswerk (2 Tim. 4:2). Maar voordat we de bijbel openslaan of de aandacht vestigen op het Koninkrijk, is het vaak nodig een actueel punt te noemen waar mensen zich zorgen over maken. Je zou iets kunnen zeggen over misdaad, werkloosheid, onrecht, oorlog, hoe jonge mensen te helpen zijn, ziekte of de dood. Maar praat niet lang over negatieve dingen; je boodschap is een positieve boodschap. Probeer het gesprek op Gods Woord en de Koninkrijkshoop te brengen.

Laat zien waarom het onderwerp voor je toehoorders van belang is. Als je in de gemeente spreekt, kun je er redelijk zeker van zijn dat je luisteraars in algemene zin wel geïnteresseerd zullen zijn in wat je bespreekt. Maar zullen ze luisteren zoals iemand luistert die iets hoort dat hem echt aangaat? Zullen ze een en al aandacht zijn omdat ze beseffen dat wat ze horen te maken heeft met de omstandigheden in hun leven en omdat je de wens in hen wakker roept er iets aan te doen? Dat zal alleen het geval zijn als je bij het voorbereiden van je lezing je toehoorders in aanmerking hebt genomen — hun omstandigheden, hun zorgen, hun opvattingen. Als je dat hebt gedaan, verwerk dan in je inleiding iets waaruit dat blijkt.

Of je nu vanaf het podium spreekt of iemand getuigenis geeft, een van de beste manieren om belangstelling voor een onderwerp te wekken is de luisteraars erbij te betrekken. Laat zien hoe hun problemen, hun behoeften of de vragen waar ze mee zitten, samenhangen met het onderwerp dat je bespreekt. Als je duidelijk maakt dat je niet in algemeenheden zult blijven steken maar echt op specifieke aspecten van de zaak zult ingaan, zullen ze met nog meer aandacht luisteren. Daartoe moet je je goed voorbereiden.

Hoe je het brengt. Wat je in je inleiding zegt is het belangrijkste, maar hoe je het zegt kan ook belangstelling wekken. Om die reden moet je voorbereiding niet alleen gericht zijn op wat je gaat zeggen maar ook op hoe je dat gaat doen.

De woordkeus is van belang voor het bereiken van je doel, en daarom zou je het nuttig kunnen vinden om de eerste twee, drie zinnen heel zorgvuldig voor te bereiden. Korte, eenvoudige zinnen zijn gewoonlijk het beste. Voor een lezing in de gemeente wil je die wellicht in je aantekeningen uitschrijven, of misschien wil je ze liever uit het hoofd leren zodat je openingswoorden het effect zullen hebben dat ze verdienen. Het ongehaast uitspreken van een doeltreffende inleiding kan je helpen de kalmte te verwerven die je nodig hebt om de rest van je lezing ten gehore te brengen.

Wanneer je de inleiding maakt. De meningen hierover verschillen. Sommige ervaren sprekers geloven dat het voorbereiden van een lezing moet beginnen met de inleiding. Anderen die een studie hebben gemaakt van spreken in het openbaar zijn van mening dat de inleiding voorbereid moet worden nadat de kern gereedgekomen is.

Je moet beslist eerst weten wat je onderwerp is en welke hoofdpunten je gaat ontwikkelen voordat je de details van een passende inleiding kunt uitwerken. Maar als je je lezing nu voorbereidt vanaf een gepubliceerd schema? Als je na het doorlezen van het schema een idee hebt voor een inleiding, is het zeker niet verkeerd om die op te schrijven. Bedenk eveneens dat je voor een doeltreffende inleiding ook je toehoorders en de stof in het schema in aanmerking moet nemen.