HOOFDSTUK 27

Waarom ben ik zo perfectionistisch?

Raak je van streek als je geen hoog cijfer voor een proefwerk haalt?

□ Ja

□ Nee

Zit je helemaal in de put als je kritiek hebt gekregen?

□ Ja

□ Nee

Vind je het moeilijk vrienden te maken of te houden omdat aan iedereen wel iets lijkt te mankeren?

□ Ja

□ Nee

ALS je op een of meer van deze vragen ja geantwoord hebt, heb je misschien last van perfectionisme. Maar het is toch niet erg om dingen goed te willen doen, denk je misschien. Dat klopt. De Bijbel prijst mensen die ’vaardig in hun werk’ zijn (Spreuken 22:29). Maar perfectionisten neigen naar het extreme.

Zo geeft Jason (19) toe: „In mijn examenjaar had ik het gevoel dat ik een slechte leerling was als ik geen hoog cijfer voor mijn tentamens haalde. Ik speel ook piano en ik had altijd het gevoel dat ik het niveau van een concertpianist moest halen.”

Perfectionisme kan zelfs een nadelige uitwerking hebben op iemands aanbidding. Stel dat een jongere altijd als voorbeeld wordt gesteld voor anderen. Omdat hij altijd in de schijnwerpers staat, kan hij zich voelen alsof hij aan het koorddansen is terwijl iedereen toekijkt hoe hij het doet. Natuurlijk leren zowel jonge als oudere christenen veel van goede voorbeelden in de gemeente. Maar wanneer een jongere de indruk in stand probeert te houden dat hij alles perfect doet, kan hij zijn vreugde in Gods dienst kwijtraken. Wanneer dat gebeurt heeft hij hulp nodig. Maar misschien vraagt hij daar niet om, uit angst dat hij degenen die zo’n hoge dunk van hem hebben, teleurstelt. Het kan zelfs zijn dat hij in de verleiding komt het bijltje er maar helemaal bij neer te gooien, omdat hij denkt: als ik het niet perfect kan doen, waarom zou ik het dan eigenlijk nog proberen?

De strijd tegen perfectionisme

Perfectionisten maken zichzelf wijs dat ze nooit fouten mogen maken. Maar dat is een verkeerde kijk. De Bijbel zegt heel duidelijk: „Allen hebben gezondigd en bereiken niet de heerlijkheid Gods” (Romeinen 3:23). Niemand van ons kan dus in absolute zin volmaakt zijn. Denken dat je alles wél perfect kunt doen, is net zo absurd als denken dat je kunt vliegen. Hoe sterk je dat ook gelooft, het zal nooit gebeuren!

Hoe kun je voorkomen dat een perfectionistische instelling je leven gaat beheersen? Probeer het volgende eens:

Ontwikkel een andere kijk op ’succes’. Put je jezelf volledig uit omdat je de allerbeste wilt zijn? De Bijbel geeft aan dat dat te vergelijken is met „een najagen van de wind” (Prediker 4:4). Het is nu eenmaal zo dat het maar weinig mensen ooit lukt de beste in iets te zijn. En zelfs als dat wel lukt, duurt het meestal niet lang voordat er iemand komt die nog beter is. Succes wil zeggen dat je je best doet, jouw best, en niet dat je beter bent dan iemand anders. — Galaten 6:4.

Wees realistisch. Je verwachtingen moeten niet alleen op je bekwaamheden afgestemd zijn maar ook op je beperkingen. Als je de lat voor jezelf te hoog legt, kan dat een teken zijn van onbescheidenheid en zelfs dat je te veel op jezelf gericht bent. Paulus geeft de verstandige raad ’niet meer van jezelf te denken dan nodig is’ (Romeinen 12:3). Dus wees realistisch. Pas je verwachtingen aan. Doe wel je best maar streef niet naar perfectie.

Neem jezelf niet te serieus! Probeer eens iets te doen waar je niet goed in bent, bijvoorbeeld een muziekinstrument bespelen. Je maakt vast een heleboel fouten. Maar probeer je fouten nu eens anders te bezien. De Bijbel zegt dat er „een tijd om te lachen” is (Prediker 3:4). Dus leer dingen iets minder serieus te nemen. Daardoor zul je gaan inzien dat fouten maken gewoon bij het leerproces hoort. Misschien kun je er slecht tegen iets niet helemaal perfect te doen. Maar doe bewust moeite om negatieve, kritische gedachten uit je hoofd te zetten.

Houd altijd in gedachte dat Jehovah niet om volmaaktheid vraagt; hij verwacht alleen van ons dat we hem trouw blijven (1 Korinthiërs 4:2). Als jij moeite doet hem trouw te blijven, kun je echt gelukkig zijn met wie je bent — ook al ben je niet volmaakt.

SLEUTELTEKST

„Er is geen mens rechtvaardig op de aarde, die voortdurend doet wat goed is en niet zondigt.” — Prediker 7:20.

TIP

Is er iets wat je hebt uitgesteld, gewoon omdat je bang was het niet perfect te kunnen doen? Stel dan nu een datum vast waarop je dat gedaan wilt hebben.

WEETJE

Jehovah is volmaakt, maar hij is geen perfectionist in de zin dat hij onredelijk of onrealistisch is in wat hij van onvolmaakte mensen verwacht.

ACTIEPUNTEN

Als ik onredelijk kritisch op mezelf word, zal ik ․․․․․

Wanneer ik onredelijk kritisch op anderen word, zal ik ․․․․․

Wat ik mijn ouder(s) over dit onderwerp wil vragen: ․․․․․

WAT DENK JIJ?

● Op wat voor terreinen heb jij de neiging de lat voor jezelf onredelijk hoog te leggen?

● In welke Bijbelgedeelten zie je duidelijk dat Jehovah God geen volmaaktheid van zijn dienstknechten verwacht?

● Waarom zullen anderen misschien bij je uit de buurt blijven als je een perfectionist bent?

● Hoe zul je voortaan met je fouten omgaan?

[Inzet op blz. 226]

„Je best doen en perfectionistisch zijn, zijn twee verschillende dingen: het ene is evenwichtig en het andere niet.” — Megan

[Kader op blz. 228]

Perfectionisme en vriendschappen

Heb je mensen buitengesloten omdat je vindt dat ze niet goed genoeg voor je zijn? Of zijn er goede mensen die niet met je bevriend willen zijn omdat ze het idee hebben dat jij te veel van je vrienden verwacht? De Bijbel geeft ons de raad: „Word niet al te rechtvaardig, en betoon u niet bovenmate wijs. Waarom zoudt gij verwoesting over uzelf brengen?” (Prediker 7:16) Eén manier waarop een perfectionist ’verwoesting over zichzelf brengt’, is door mensen van zich te vervreemden die anders misschien van zijn gezelschap zouden genieten. „Niemand wil graag met mensen omgaan door wie ze zich minderwaardig gaan voelen”, zegt Amber. „En ik heb gezien hoe perfectionisten goede vrienden zijn kwijtgeraakt naar aanleiding van iets heel kleins.”

[Illustratie op blz. 229]

Proberen volmaakt te zijn is net zo zinloos als proberen te vliegen