ARTAXERXES

(Artaxe̱rxes) [Perzisch: Artachsjatra].

Naam of titel van verscheidene Perzische koningen. De betekenis is naar men veronderstelt: „Hij wiens rijk vervolmaakt wordt”, of eenvoudig „groot koninkrijk”.

1. De Perzische heerser die de bouw van Jehovah’s tempel in Jeruzalem liet stopzetten (Ezra 4:7-24). Tussen de regering van Cyrus de Grote, die de joden toestemming gaf naar Jeruzalem terug te keren (537 v.G.T.), en de regering van de Pers Darius I, die het verbod op de tempelbouw ophief (520 v.G.T.), regeerden er twee koningen: Cambyses en de magiër Gaumata, die zich (althans volgens koning Darius) voor Smerdis, de broer van de koning, uitgaf en zich door bedrog meester maakte van de troon. Cambyses is waarschijnlijk de in Ezra 4:6 genoemde „Ahasveros”, tot wie de tegenstanders van de tempelherbouw hun eerste protest richtten. Daarom is de vanaf Ezra 4:7 genoemde „Artaxerxes” kennelijk Gaumata, die slechts acht maanden heeft geregeerd (522 v.G.T.). Daarna werd hij ter dood gebracht door Darius I Hystaspis, die hem op de Perzische troon opvolgde.

2.  De Griekse Septuaginta verwijst naar Ahasveros, de echtgenoot van Esther, als „Artaxerxes” (Esth. 1:1–2:23). Men neemt echter aan dat hij de koning was die in de wereldlijke geschiedenis als Xerxes I (486–474 v.G.T.) bekendstaat. — Zie AHASVEROS nr. 3.

3. Artaxerxes Longimanus (474–423 v.G.T.), de zoon van Xerxes I, was waarschijnlijk de in Ezra 7:1-28 en Nehemia 2:1-18; 13:6 genoemde koning. Hedendaagse wereldlijke geschiedkundigen, die de beide hierboven genoemde koningen (Gaumata en Xerxes I) buiten beschouwing laten, duiden Longimanus als Artaxerxes I aan. Volgens Plutarchus, een geschiedschrijver uit de oudheid, kreeg de koning de naam Longimanus omdat zijn rechterhand langer was dan zijn linker.

Longimanus gaf tijdens zijn regering de priester Ezra en ook Nehemia toestemming om naar Jeruzalem te reizen (Ezra 7:1-7; Neh. 2:1, 7, 8). Geschiedschrijvers uit de oudheid beschrijven hem als iemand die over het algemeen een welwillend en edelmoedig karakter bezat. Dit stemt overeen met wat Longimanus tijdens het 7de jaar van zijn regering (468 v.G.T.) deed, toen hij Ezra „heel zijn verzoek” toestond en hem in een decreet zilver en goud en vaten voor gebruik in de tempel toezegde, alsmede proviand in de vorm van tarwe, wijn, olie en zout (Ezra 7:6, 12-23; 8:25-27). Deze edelmoedige bijdrage verklaart wellicht waarom Artaxerxes (Longimanus) in Ezra 6:14 samen met Cyrus en Darius wordt genoemd als een van degenen die er door hun bevel toe hebben bijgedragen dat de tempel ’gebouwd en voltooid’ werd, alhoewel de eigenlijke bouw reeds in 515 v.G.T., ongeveer 47 jaar voordien, was voltooid. Het decreet van de koning machtigde Ezra zelfs om magistraten en rechters aan te stellen, die Gods wet (alsook de wet van de koning) moesten onderwijzen en, zo nodig, overtreders de doodstraf moesten opleggen. — Ezra 7:25, 26.

HET TWINTIGSTE JAAR VAN ARTAXERXES LONGIMANUS

In het 20ste jaar van zijn regering verleende Artaxerxes Longimanus Nehemia toestemming naar Jeruzalem terug te keren om de muren en de poorten van de stad te herbouwen (Neh. 2:1-8). Omdat in Daniël 9:25 naar dit edict wordt verwezen en het in verband wordt gebracht met de tijd van de beloofde komst van de Messias, is de datum van Artaxerxes’ 20ste jaar het onderwerp van grondige studie geweest. Alhoewel de meeste wereldlijke werken het begin van zijn regering vaststellen op 465 of 464 v.G.T., bestaan er deugdelijke redenen om hier een vroegere datum aan toe te kennen, en wel vanwege het volgende:

Het 1ste regeringsjaar van Xerxes, de vader en voorganger van Longimanus, viel in het jaar 486/485 v.G.T. In het 7de jaar van zijn regering (480/479 v.G.T.) trachtte hij Griekenland binnen te vallen, maar werd door de tactiek van de Atheense generaal Themistocles verslagen. Het boek Esther (waarin hij Ahasveros wordt genoemd) verwijst naar het 12de regeringsjaar van Xerxes (Esth. 3:7) en geeft te kennen dat zijn regering zich waarschijnlijk tot in het 13de jaar (474 v.G.T.) uitstrekte. Hoewel hedendaagse geschiedkundigen over het algemeen van mening zijn dat Xerxes in totaal 21 jaar heeft geregeerd, en alhoewel sommige kleitabletten die naar een 16de, 20ste en 21ste jaar verwijzen, door bepaalde geleerden aan zijn regering zijn toegewezen, bestaan er krachtige bewijzen voor dat Xerxes’ regering in 474 v.G.T. eindigde en dat hij toen door zijn zoon, Artaxerxes Longimanus, werd opgevolgd.

De sleutel tot deze kwestie houdt verband met de vlucht van de Atheense generaal Themistocles naar de Perzische hoofdstad, omdat hij in zijn eigen land van verraad beschuldigd was. De Griekse geschiedschrijver Thucydides uit Athene leefde tijdens de regering van Artaxerxes, en hij bericht dat Themistocles naar Perzië vluchtte toen Artaxerxes nog maar „pas op de troon was gekomen”. (Zie Thucydides in Boek I, hfdst. 137.) Nepos, een Romeinse geschiedschrijver uit de 1ste eeuw v.G.T., ondersteunt deze verklaring en zegt: „Ik weet dat de meeste geschiedschrijvers hebben vermeld dat Themistocles tijdens de regering van Xerxes naar Azië ging, maar ik hecht meer geloof aan Thucydides dan aan anderen, omdat hij van al degenen die een bericht over die periode hebben opgetekend, uit het oogpunt van tijd Themistocles het dichtst benadert en uit dezelfde stad kwam. Thucydides zegt dat hij naar Artaxerxes ging” (Nepos, Themistocles, hfdst. 9). Ook de Griekse biograaf Plutarchus uit de 1ste eeuw G.T. zegt: „Thucydides en Charon van Lampsacus zeggen dat Xerxes reeds dood was en dat Themistocles een onderhoud had met zijn zoon, Artaxerxes; maar Ephorus, Dinon, Clitarchus, Heraclides en vele anderen schrijven dat hij naar Xerxes ging. De chronologische tabellen komen beter overeen met het verslag van Thucydides.” — Themistocles, hfdst. 27; zie ook The Encyclopedia Americana, uitgave van 1956, Deel 26, blz. 507.

Over het geheel genomen wijst het historische getuigenis er dus op dat Themistocles tijdens de regering van Artaxerxes, niet van Xerxes, gevlucht is. Wat de datum van die vlucht betreft, in Eusebius’ Wereldkroniek (zoals vertaald door Hiëronymus) wordt de aankomst van Themistocles in Azië geplaatst in het vierde jaar van de 76ste olympiade (vierjarige periodes, die in 776 v.G.T. begonnen), d.w.z. in het jaar 473/472 v.G.T. Dit wordt in de annalen of de chronologie van Diodorus Siculus, een Griekse geschiedschrijver uit de 1ste eeuw v.G.T., bevestigd, want hij geeft 471 v.G.T. aan als het jaar waarin Themistocles stierf. Aangezien Themistocles naar verluidt na zijn aankomst een jaar tijd vroeg om Perzisch te leren voordat hem audiëntie bij de koning werd verleend, past het goed dat zijn aankomst redelijkerwijs ongeveer twee jaar vóór zijn dood of in het jaar 473 v.G.T. plaatsvond. En aangezien Themistocles, zoals Thucydides bericht, arriveerde toen Artaxerxes nog maar „pas op de troon was gekomen”, begon Artaxerxes’ 1ste regeringsjaar kennelijk in 474 v.G.T. De bekende Duitse geleerde Ernst W. Hengstenberg (1802–1869) zegt in zijn werk Christologie des Alten Testaments (1832, Deel 2, blz. 543): „Krüger . . . stelt de dood van Xerxes in het jaar 474 of 473, en de vlucht van Themistocles een jaar later.” De Ierse aartsbisschop James Ussher (1581–1656) was als chronoloog eveneens de mening toegedaan dat Artaxerxes Longimanus in 474 v.G.T. de Perzische troon besteeg. Ook de gevierde schrijver Vitringa (1659–1722) deelde deze mening.

Wanneer wij op grond hiervan het jaar 474 v.G.T. als het 1ste regeringsjaar van Artaxerxes aanvaarden, komen wij tot de slotsom dat zijn 20ste regeringsjaar het jaar 455 v.G.T. geweest moet zijn, het jaar waarin het door bemiddeling van Nehemia naar Palestina gezonden decreet voor de herbouw van Jeruzalem van kracht werd en derhalve de „zeventig weken” uit de profetie van Daniël begonnen (Dan. 9:24). Hengstenberg vat de kwestie als volgt samen (Deel 2, blz. 541): „Het verschil [van mening] betreft alleen het jaar van het begin van Artaxerxes’ regering. Ons probleem is volledig opgelost wanneer het ons gelukt aan te tonen dat dit in het jaar 474 v. Chr. valt. Want dan is volgens de gewone berekening het twintigste jaar van Artaxerxes het jaar 455 v. Chr.”

In Nehemia 13:6 staat dat Nehemia in het „tweeëndertigste jaar van Artaxerxes” voor enige tijd naar Babylon terugkeerde. Artaxerxes Longimanus stierf waarschijnlijk in 424 of 423 v.G.T. (volgens Babylonian Chronology 626 B.C. — A.D. 75 door Parker en Dubberstein, blz. 18) en werd opgevolgd door Darius II.