AANGEZICHT, GEZICHT

[Hebreeuws: pa·nehʹ, meervoud: pa·nimʹ; Grieks: pros·oʹpon].

De met „aangezicht” of „gezicht” weergegeven Hebreeuwse en Griekse woorden hebben verscheidene betekenissen, zoals dat ook in het Nederlands het geval is.

Dikwijls wordt daarmee het letterlijke „gezicht”, de voorkant van het hoofd, bedoeld (Gen. 50:1; Matth. 6:16, 17; Jak. 1:23). Ook de voorkant van iets of datgene wat van voren is, kan daarmee bedoeld worden (Ex. 26:9; 2 Sam. 10:9; Ezech. 2:9, 10, waar de Hebreeuwse uitdrukking voor „aangezicht” met „voorkant” of „van voren” vertaald is). Verder kan daarmee de oppervlakte (Job 38:30; Jes. 14:21; Hand. 17:26) of het uiterlijke aanzien of de uiterlijke verschijning van iets aangeduid worden. — Luk. 12:56; Jak. 1:11.

Iemands gelaatsuitdrukking vormt een belangrijke weerspiegeling van zijn geestesgesteldheid en gemoedstoestand. Daarom staat het woord „aangezicht” dikwijls voor de houding van God en de mens onder verschillende omstandigheden, of het toont aan welke positie iemand in Gods ogen of in de ogen van anderen inneemt. Hier volgen enkele voorbeelden van het gebruik van dit woord:

Het aangezicht zoeken betekent te trachten bij iemand, bijvoorbeeld bij God of een aardse heerser, gehoor te vinden, doordat men hem om gunst of hulp smeekt (Ps. 24:6; 27:8, 9; 105:4; Spr. 29:26; Hos. 5:15). De Hebreeën spraken over iemands aangezicht verheffen, waarmee zij bedoelden zo iemand „in aanmerking te nemen”. — 1 Sam. 25:35.

Iemands aangezicht vermurwen betekent zijn toorn tot bedaren te brengen of zijn gunst en zijn welwillendheid te verwerven. — Ex. 32:11; Ps. 119:58.

Zijn aangezicht jegens iemand doen lichten is een teken van gunst (Num. 6:25; vergelijk Psalm 80:7), en iemand voor zijn aangezicht stellen is een teken van welwillendheid. — Ps. 41:12; vergelijk Psalm 140:13.

Van aangezicht tot aangezicht kan op vertrouwelijke omgang of communicatie duiden. Mozes had het voorrecht in zo’n intieme verhouding tot God te staan en op zo’n machtige wijze door hem gebruikt te worden dat hij als een profeet wordt aangeduid ’die Jehovah van aangezicht tot aangezicht kende’ (Deut. 34:10-12). Alhoewel er over Mozes wordt gezegd dat hij „de gedaante van Jehovah” aanschouwde en dat Jehovah van „mond tot mond” met hem sprak, heeft Mozes Jehovah’s aangezicht toch nooit letterlijk gezien. Zoals de context toont, werd door het gebruik van deze uitdrukking veeleer te kennen gegeven dat God zich van engelen bediende om door mondelinge communicatie (in plaats van door visioenen of dromen) met Mozes in verbinding te treden (Num. 12:6-8; Ex. 33:20; Hand. 7:35, 38; Gal. 3:19; vergelijk Genesis 32:24-30; Hosea 12:3, 4). Mozes herinnerde de Israëlieten eraan dat God „van aangezicht tot aangezicht” met hen had gesproken, want zij hadden bij de Sinaï de luide stem gehoord, hoewel niemand van hen Jehovah werkelijk had gezien. — Deut. 5:4; 4:11-15; Hebr. 12:19.

Jezus daarentegen was tijdens zijn voormenselijke bestaan persoonlijk bij zijn Vader geweest en hij wees erop dat ook de engelen, Gods geestenzonen, het „aangezicht” van God zien, daar zij hem in zijn hemelse hoven dienen (Joh. 1:18; 8:57, 58; Matth. 18:10; vergelijk Lukas 1:19). Daarom zullen ook allen die geroepen zijn om hemelse medeërfgenamen met Christus te worden, te zijner tijd Jehovah God zien. — 1 Joh. 3:1-3.

De apostel Paulus vergeleek het begrip dat de eerste christengemeente van Gods voornemen had, met het vollediger begrip dat zij zouden hebben na het ontvangen van hun hemelse beloning, wanneer zij het goddelijke voornemen in zijn geheel zouden begrijpen naarmate de profetieën werden vervuld. Hij zei in dit verband: „Want op het ogenblik zien wij door middel van een metalen spiegel vage omtrekken, maar dan van aangezicht tot aangezicht.” — 1 Kor. 13:12; vergelijk 2 Korinthiërs 3:18; 4:6.

Iets ’in iemands gezicht’ zeggen of doen, duidt op rechtstreeksheid, een openlijke confrontatie (Deut. 7:10; Job 21:31), en kan, in ongunstige zin, op onbeschaamdheid en gebrek aan respect duiden (Job 1:11; Jes. 65:3). Een verwante uitdrukking is het bestraffen van het aangezicht. — Ps. 80:16.

Zijn aangezicht op of naar iets richten betekent een doel voor ogen hebben, zich iets voornemen of iets wensen (Gen. 31:21; 1 Kon. 2:15; 2 Kon. 12:17) en drukt een sterke intentie en vastbeslotenheid uit. — 2 Kron. 20:3; Dan. 11:16-19; Luk. 9:51-53.

Het aangezicht verbergen heeft verschillende betekenissen, afhankelijk van de omstandigheid. Wanneer Jehovah God zijn aangezicht verbergt, betekent dit dikwijls dat hij zijn gunst of zijn ondersteunende kracht onthoudt. De oorzaak daarvan kan de ongehoorzaamheid van de desbetreffende persoon of groep van personen (bijvoorbeeld de natie Israël) zijn (Job 34:29; Ps. 30:5-8; Jes. 54:8; 59:2). In sommige gevallen kan het betekenen dat Jehovah zich noch door een bepaald ingrijpen noch door een antwoord openbaart, maar dat hij de door hem bestemde tijd afwacht (Ps. 13:1-3). Met de woorden „Verberg uw aangezicht voor mijn zonden” richtte David de smeekbede tot God hem zijn overtredingen te vergeven of ze uit te wissen. — Ps. 51:9; vergelijk Psalm 10:11.

Een mens of een engel die zijn aangezicht verbergt of bedekt, kan daardoor nederigheid of eerbiedige vrees en respect tot uitdrukking brengen (Ex. 3:6; 1 Kon. 19:13; Jes. 6:2). Het kan ook een teken van rouw zijn (2 Sam. 19:4). Elifaz daarentegen wierp Job ten onrechte voor de voeten dat hij door zijn voorspoed arrogant was geworden, zodat hij als het ware ’zijn gezicht met zijn vetheid bedekte’ (Job 15:27). Wanneer iemands gezicht bedekt werd, kon dit, zoals in het geval van Haman, schande en mogelijk de ondergang beduiden. — Esth. 7:8; vergelijk Psalm 44:15; Jeremia 51:51.

Het aangezicht afwenden kan een teken van verachting of krenkende onverschilligheid zijn (2 Kron. 29:6; Jer. 2:27; 32:33). God geeft blijk van zijn verachting voor degenen die zijn raad verwerpen door hun op de dag van hun ongeluk „de rug, en niet het aangezicht”, te tonen. — Jer. 18:17.

Iemand in het aangezicht spuwen was een bijzonder teken van verachting of vernedering. — Num. 12:14; Deut. 25:9; Jes. 50:6; Matth. 26:67.

ANDERE UITDRUKKINGEN EN HUN TOEPASSING

De Griekse uitdrukking voor „aangezicht” duidt soms op de uiterlijke verschijning van een persoon waaruit rijkdom of armoede, een hoge rang of een nederige positie, enz. op te maken valt. — Matth. 22:16; 2 Kor. 5:12; Gal. 2:6.

’Ap·paʹjim (Hebreeuws; dualis van ’af, „neus”) betekent letterlijk „neus, neusgaten, neusvleugels”. Wanneer dit woord met „aangezicht” wordt weergegeven, duidt het gewoonlijk op het letterlijke gezicht; het komt dikwijls voor wanneer er sprake van is dat een persoon zich buigt, daar het in de oudheid de gewoonte was zich zo diep te buigen dat men met de neus de grond aanraakte. — Gen. 19:1; 1 Sam. 20:41; 1 Kon. 1:23.

‛Aʹjin (Hebreeuws), „oog”, wordt gebruikt in de zin van „aanblik” of voor iets wat men met het oog ziet, bijvoorbeeld de „oppervlakte” van de aarde (Ex. 10:5, 15; Num. 22:5, 11), of wanneer er van Jehovah wordt gezegd dat hij, zinnebeeldig gesproken, „van aangezicht tot aangezicht” aan zijn volk is verschenen. — Num. 14:14.