WIJNPERS.

Omdat de olijvenoogst na die van de druiven kwam, werden vaak dezelfde persen gebruikt voor het winnen van druivesap en olijfolie, hoewel er ook speciale olijfpersen waren.

Over het algemeen bestond een pers uit twee ondiepe, op een gootsteen gelijkende holten die op ongelijke hoogten in de natuurlijke kalksteen uitgehouwen en door een geultje met elkaar verbonden waren (Num. 18:27, 30; 2 Kon. 6:27). De druiven of olijven werden in de bovenste bak, de eigenlijke pers (gath, Neh. 13:15), getreden of gekneusd, waarna het sap of de olie onder invloed van de zwaartekracht in de onderste bak, de perskuip, (jeʹqev, Recht. 7:25; Spr. 3:10; Joël 2:24; Hag. 2:16) vloeide. In Joël 3:13 komen beide woorden voor: „Komt, daalt af, want de wijnpers [gath] is vol geworden. De perskuipen [jeqa·vimʹ, meervoud van jeʹqev] vloeien werkelijk over.” Blijkbaar werd met het woord jeʹqev ook gedoeld op wijnpersen die slechts één enkele bak hadden, waarin men zowel de druiven trad als het sap verzamelde (Job 24:11; Jes. 5:2; 16:10; Jer. 48:33). Bij deze persen liep de bodem schuiner af dan bij het conventionele type met twee bakken, waardoor het sap zich in het lagere gedeelte kon verzamelen. Een pers die lang en smal was, als een trog, werd een poe·rahʹ genoemd (Jes. 63:3; Hag. 2:16). In de christelijke Griekse Geschriften wordt eveneens over de wijnpers (leʹnos, Matth. 21:33) gesproken, en ook over de „kuip voor de wijnpers” (hu·po·leʹni·on, Mark. 12:1).

Men heeft een pers gevonden waarvan de bovenste bak 2,4 m in het vierkant en 38 cm diep was. De kleinere kuip, waar het sap in liep, lag ongeveer 60 cm lager en was 1,2 m in het vierkant en 90 cm diep. In zo’n wijnpers klopte Gideon zijn tarwe uit. — Recht. 6:11.

Het kneuzen van de vruchten geschiedde in deze persen gewoonlijk met de blote voet of met zware stenen. Twee tot zeven of meer mannen traden gezamenlijk de wijnpers. Daarom is het opmerkelijk dat Jesaja zei dat Jehovah, als de grote Treder, de wijntrog alleen zal treden (Jes. 63:3). Boven de hoofden van de treders bevond zich een dwarsbalk met touwen waaraan de mannen zich konden vasthouden. Door het spatten van het „druivebloed” kwamen de bovenklederen van de treders vol vlekken te zitten (Gen. 49:11; Jes. 63:2). Hoewel het kneuzen zwaar werk betekende, was het gewoonlijk ook een tijd van verheuging; vreugdevol gejuich en gezang hielpen bij het treden het ritme erin te houden (Recht. 9:27; Jer. 25:30; 48:33). De in het opschrift boven drie psalmen (8, 81, 84) verschijnende uitdrukking „op de Gittith” (in de Septuaginta en de Vulgaat vertaald met „wijnpersen”), kan erop duiden dat het wijnoogstliederen waren.

FIGUURLIJK GEBRUIK

Op een aantal plaatsen in de bijbel wordt in figuurlijke zin over de wijnpers gesproken (Jes. 63:2, 3; Klaagl. 1:15). Op de dag van Jehovah, wanneer menigten zijn verzameld in de laagvlakte der beslissing, wordt het bevel gegeven: „Slaat er een sikkel in, want de oogst is rijp geworden. Komt, daalt af, want de wijnpers is vol geworden. De perskuipen vloeien werkelijk over; want hun slechtheid is overvloedig geworden” (Joël 3:13, 14). Evenzo zag Johannes in een visioen hoe „de wijnstok der aarde” „in de grote wijnpers van de toorn van God” geslingerd werd, waar hij werd getreden tot er „bloed uit de wijnpers [kwam] tot aan de tomen der paarden”. Degene die „Getrouw en Waarachtig” en „Het Woord van God” wordt genoemd, zal deze wijnpers van de „toorn der gramschap van God de Almachtige” treden. — Openb. 14:19, 20; 19:11-16.