Naastenliefde is niet voldoende

IN DE tweede helft van januari 1955 voerden twee Britse vrouwen een debat voor het radionet van de British Broadcasting Corporation. Een der vrouwen was een atheïstische psycholoog die het humanisme voorstond, en die radiolezingen had uitgesproken in het programma dat getiteld was „Moraal zonder religie.” De andere vrouw was de vrouw van een geestelijke die zendeling was geweest in India.

De kern van het argument van de atheïste was, dat het beter is kinderen naastenliefde te leren zonder God er bij te pas te laten komen. De vrouw van de geestelijke betoogde dat naastenliefde zonder dat men God er bij betrekt, ten zeerste op zelfrechtvaardiging lijkt. Maar is dat het beste argument dat kan worden aangewend om aan te tonen dat naastenliefde alleen, of op zichzelf genomen, niet voldoende is?

Niet dat naastenliefde op zichzelf genomen niet goed is. Dat is het zeer zeker. Eigenlijk wordt ze een steeds meer op de voorgrond tredend kenmerk in de psychosomatische geneeskunde, daar zowel doctoren van het lichaam als die der geest naastenliefde voorschrijven voor mentale en physieke en ook voor morele kwalen. Een zekere psycholoog zeide: „Ik denk dat het beste wat de ouders kunnen doen, is, hun kinderen te leren hoe zij moeten liefhebben.” En over wat het betekent elkander lief te hebben, zeide hij: „Een rijpe, gezonde persoonlijkheid, met een sterk vermogen tot liefhebben, heeft niet slechts zijn vrouw ’lief’ of een paar speciale vrienden. Hij heeft lief — punt.” En de voormalige directeur-generaal der Wereld Gezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties zeide: „De toekomst van onze aarde hangt af van het aantal rijpe mensen dat wij kunnen voortbrengen, mensen die kunnen liefhebben, die de vraagstukken van onze veranderende tijd tegemoet kunnen treden als ’mensen van liefde,’ niet als ’mensen van haat.’”

Alhoewel naastenliefde die God buiten beschouwing laat, een geest van zelfrechtvaardiging kan aankweken, kan niet worden ontkend dat ze enig goed doet, voor zover ze wordt betoond. Maar dat is het nu juist, ze gaat niet ver genoeg. Naastenliefde te betonen zonder er God bij te betrekken, betekent, zoals de Amerikanen zeggen, voor een stuiver wijs te zijn en voor een tientje dwaas, het betekent „de mug uitzijgen maar de kameel doorzwelgen!” — Matth. 23:24, NW.

Op de keper beschouwd, kan naastenliefde zonder juiste kennis meer kwaad doen dan goed. Sommige mensen willen graag liefde aan een zieke naaste betonen door hem geneeswijzen voor te schrijven, maar tenzij zij alle feiten kennen, zal hun raad meer kwaad doen dan goed. Zulke personen doen denken aan de Britten die bij duizenden medicijnen en recepten aan hun koning zonden toen hij erg ziek was.

Het bestaan van het universum als ook van de mens pleit voor het bestaan van de Schepper. Aangezien er een intelligente Schepper is, moet hij de aarde met het een of andere doel hebben geschapen. Hier volgt dus uit dat het het toppunt van dwaasheid zou zijn voort te gaan onze aangelegenheden te besturen, of te trachten een naaste te helpen de zijne te besturen, zonder ook maar in beschouwing te nemen wat het doel van zijn bestaan en het onze is. De Schepper gaf de lagere dieren een onfeilbare gids in de instincten, en ook heeft hij in al onze materiële behoeften voorzien. Is het niet redelijk te verwachten dat hij ook in onze geestelijke behoeften zou voorzien, ons ook een onfeilbare gids zou geven, ten einde ons er van op de hoogte te stellen wat goed en wat verkeerd is, waarom wij er zijn, wat onze bestemming zal moeten zijn? De resultaten voortvloeiend uit het aannemen van de Bijbel als de onfeilbare gids die door de Schepper ten behoeve van de mensen is verschaft, bewijzen dat dit inderdaad het doel van de Bijbel is. Het toont onder andere de ontoereikendheid der naastenliefde op zichzelf aan.

Neem als voorbeeld dit: Toen Eva Adam van de verboden vrucht aanbood, voelde zij ongetwijfeld dat zij naastenliefde betoonde, daar zij geloof hechtte aan de leugen der slang dat ze haar zo wijs als God zou maken en dat zij niet zou sterven. Maar daar zij God buiten beschouwing liet, bewerkstelligde haar naastenliefde Adams vernietiging. En, zoals wij opmerken in Spreuken 1:10-14, mag de boze een ander trachten te verleiden met hem mee te doen in hun plannen om vlug op oneerlijke wijze bezit te verkrijgen, maar wat voor goeds is er in zulk een gebaar van vrijgevigheid wanneer dit is gebaseerd op een wetteloze basis?

Toen Jezus zijn discipelen zeide wat hem te wachten stond, „dat hij naar Jeruzalem moest gaan en vele dingen moest lijden van de oudere mannen van aanzien en de overpriesters en schriftgeleerden en gedood moest worden . . . nam Petrus hem terzijde en begon krachtige bezwaren tegen hem te opperen en zeide: ’Wees goed voor uzelf, Meester; gij zult dit lot in het geheel niet ondergaan.’ Maar, terwijl hij zich omdraaide, zeide hij tegen Petrus: ’Ga achter mij, Satan! Gij zijt een struikelblok voor mij, want gij denkt niet Gods gedachten, maar die der mensen.’” — Matth. 16:21-23, NW.

Ja, er is geen twijfel aan dat Petrus zijn Meester lief had en trachtte naastenliefde te betonen, maar toen hij Jehovah’s wil voorbijzag, werd Petrus een instrument van de Duivel, al zijn goede bedoelingen ten spijt. Vele psychologen zijn heden ten dage evenzo instrumenten van de Duivel en om dezelfde reden. Sommigen gaan zelfs zo ver dat zij zeggen dat alle moeilijkheden waarmede de mensheid kampt, te wijten kunnen zijn aan het geweten, het gevoel voor moraal, en dat het de taak der psychologen is, de gevangenschap van de mens aan het gevoel voor moraal weg te vagen; dat alles wat er toe doet, is, mentale en physieke gezondheid, en zij wijzen op de lagere dieren als bewijs voor hun stelling. Deze uitingen van naastenliefde bewijzen stellig dat deze op zichzelf genomen, niet voldoende is.

En niet alleen is naastenliefde niet voldoende wanneer ze Gods rechtvaardige beginselen over het hoofd ziet, maar ze schiet ook tekort wanneer ze Gods voornemens en zijn tijdklok voorbijziet, want hij ’heeft een bestemde tijd voor alle voornemen onder de hemel.’ Die tijdklok toont, overeenkomstig profetieën zoals die in Mattheüs 24 worden gevonden, dat wij aan het einde van dit oude samenstel van dingen leven, in dagen die te vergelijken zijn met die in welke Noach en Lot hebben geleefd. — Pred. 3:1.

Hoe kortzichtig zou het van Noach zijn geweest als hij Gods instructies zou hebben genegeerd en zou hebben getracht de verdrukking in zijn dagen te helpen verlichten door het een of andere plan van zichzelf! Of voor Lot gepoogd te hebben Sodom en Gomorra te hervormen nadat de engelen hem hadden gezegd te vluchten! Zo ook nu, is de enige soort van naastenliefde die telt, die welke is gebaseerd op Gods gedachten en niet op die der mensen. Die soort van naastenliefde zal de mensen vertellen, ’zoekt Jehovah, . . . zoekt gerechtigheid, zoekt zachtmoedigheid, misschien zult gij verborgen worden in den dag van den toorn van Jehovah!’ — Zef. 2:3.