Vragen van lezers

● Omstreeks 25 december hoort men veel spreken over ’drie wijzen uit het Oosten’ die door een ster naar Jezus werden geleid. Bezochten zij hem echter in Bethlehem of later in Nazareth?

Lukas vertelt ons dat Jozef en Maria van Nazareth in Galiléa naar Bethlehem in Judéa ten zuiden van Jeruzalem, reisden. Daar werd Jezus in een stal geboren en in een kribbe gelegd. Bij monde van een engel maakte Jehovah God de geboorte aan herders bekend, die de „baby” [Grieks: brephos] in Bethlehem zouden vinden. Op de achtste dag lieten Jozef en Maria Jezus besnijden. Aan het einde van de vereiste veertigdaagse reinigingsperiode brachten zij „het jonge kind [Grieks: paidion]” naar de tempel in Jeruzalem. Daar zagen Simeon en de profetes Anna Jezus. — Luk. 2:1-38; Lev. 12:2-4.

Lukas 2:39, het vers dat op dit verslag in Lukas’ evangelie volgt, voegt hieraan toe: „Toen zij dan alle dingen volgens de wet van Jehovah hadden volbracht, keerden zij naar Galiléa, naar hun eigen stad Nazareth, terug.” Hoe staat het echter met de ’drie wijzen uit het Oosten’? Wanneer hebben zij Jezus bezocht, en waar?

Matthéüs vertelt dat ’nadat Jezus te Bethlehem geboren was’, enige mannen uit het Oosten naar Jeruzalem kwamen. Volgens de traditie waren het drie mannen (mogelijk omdat zij drie soorten van gaven bij zich hadden — goud, geurige hars en mirre). De bijbel zegt dit echter niet. Ook worden zij in de bijbel geen „koningen” genoemd. In plaats daarvan spreekt de bijbel over magoi (verwant aan het Nederlandse woord „magiër”) (Matth. 2:1). In plaats dat dit woord „wijzen” betekent, legt professor A. T. Robertson uit:

„Hier in Matthéüs schijnt de gedachte meer in de richting te gaan van astrologen. Babylon was het tehuis van astrologie.” — Word Pictures in the New Testament, Deel 1, blz. 15.

Matthéüs vertelt ons dat deze astrologen, nadat zij Jeruzalem hadden aangedaan en met koning Herodes overleg hadden gepleegd, „naar Bethlehem” gingen. Nadat zij hun geschenken hadden aangeboden, zouden zij moeten terugkeren om Herodes over de verblijfplaats van het kind in te lichten. God kwam echter tussenbeide en zorgde ervoor dat de astrologen een andere route namen. Daarna gebood hij Jozef naar Egypte te vluchten omdat Herodes Jezus wilde doden. — Matth. 2:1-15.

In het licht van datgene wat Matthéüs en Lukas zeggen, zou men zich kunnen afvragen wanneer de astrologen Jezus precies bezochten. Het is onlogisch te veronderstellen dat dit gedurende de veertigdaagse reinigingsperiode gebeurde, want Lukas verzekert ons ervan dat het gezin aan het einde van die periode naar Jeruzalem ging. Matthéüs zegt echter dat Jozef onmiddellijk na het bezoek van de astrologen met zijn gezin naar Egypte vluchtte. Nadat het kind in de tempel te Jeruzalem was aangeboden, schijnt het gezin dus naar Bethlehem te zijn teruggekeerd met de bedoeling zich in koning Davids stad, vanwaar de Messías zou komen, te vestigen. Daar hebben de astrologen hen later bezocht.

Matthéüs 2:11 deelt ons mee dat toen de astrologen ’het huis waren binnengegaan, zij het jonge kind zagen’. Jozef, Maria en Jezus woonden tegen deze tijd dus in een huis, niet in een stal, zoals zo vaak ten onrechte wordt afgebeeld. Ook gebruikte Matthéüs het Griekse woord paidion, dat zowel op een pasgeboren baby (Joh. 16:21) betrekking kan hebben, als op een wat groter kind, zoals een kind dat kan spreken en buiten spelletjes kan spelen (Luk. 7:32). Jezus kan toen dus reeds ettelijke maanden oud geweest zijn.

Dat hij niet langer een pasgeboren baby was, wordt te kennen gegeven door het feit dat toen de astrologen niet naar Herodes terugkeerden, hij het bevel gaf dat „in Bethlehem en het gehele gebied daarvan alle jongens, van twee jaar oud en daaronder — overeenkomstig de tijd die hij nauwkeurig van de astrologen te weten was gekomen” gedood moesten worden (Matth. 2:16). De feiten geven te kennen dat Jezus omstreeks 1 oktober 2 v.G.T. werd geboren en dat Herodes in 1 v.G.T., of begin 1 G.T. stierf.a Jezus kan dus zelfs een jaar of nog ouder geweest zijn toen de astrologen kwamen. Waarschijnlijk lag hun oostelijke woonplaats helemaal in het gebied van Babylon, zodat hun reis wel verscheidene maanden in beslag kan hebben genomen. Rekening houdend met het moment waarop de „ster” aan hen was verschenen toen zij in het Oosten waren, kan Herodes voldoende tijd in aanmerking hebben genomen ten einde er zeker van te zijn dat Jezus gedood zou worden.

Waarom lijkt het in Lukas 2:39 dan alsof Jozef het gezin regelrecht van Jeruzalem naar Nazareth meenam, zonder naar Bethlehem terug te gaan?

Het schijnt dat Lukas de tussenliggende gebeurtenissen (de terugkeer uit Jeruzalem naar Bethlehem, het bezoek van de astrologen en de vlucht naar Egypte) eenvoudig heeft weggelaten, evenals Matthéüs niets zegt over de herders of de reis naar Jeruzalem, waar Simeon en Anna Jezus zagen. De astrologen hebben Jezus beslist niet in Nazareth bezocht, want Matthéüs zegt dat dit niet het geval was; en in Nazareth zou Jezus geen gevaar hebben gelopen als gevolg van een bevel om de kinderen in „Bethlehem en het gehele gebied daarvan” te doden.

[Voetnoten]