Mediteert u of dagdroomt u alleen maar?
TERWIJL de verzengende hitte van de Negeb plaats maakte voor de avondkoelte, kwam een jonge man genaamd Isaäk zijn tent uit voor een wandeling „om te mediteren in het veld”. Wat zijn gedachten waren, zegt de bijbel niet. Wij kunnen er echter wel zeker van zijn dat het niet om ijdele, romantische dromerijen ging. Isaäks aanstaande huwelijk betekende nieuwe en zware verantwoordelijkheden. Een kind uit deze verbintenis zou de afstammingslijn naar het beloofde „Zaad” of de Messías voortzetten. Het is dan ook geen wonder dat Isaäk tijd nodig had om in zijn geest tot klaarheid te komen. Maar wat moet zijn hart sneller zijn gaan kloppen toen hij in zijn meditatie gestoord werd door het gezicht van een naderende karavaan! Want op een van de kamelen zat zijn bruid, Rebekka. — Genesis 24:62-67; 22:17, 18.
Dit verslag brengt iets onder de aandacht dat tot de vaste gewoonten van iedere christen dient te behoren: MEDITATIE. Het is waar dat het woord „mediteren” slechts enkele keren in de bijbel voorkomt. Niettemin beklemtoont Gods Woord herhaaldelijk hoe nodig het is op deze manier diep na te denken. „Denk diep over deze dingen na [„Mediteer”, Authorized Version], ga er geheel in op, opdat uw vooruitgang aan allen openbaar moge zijn”, raadde de apostel Paulus aan. — 1 Timótheüs 4:15.
De geest „in het spoor” houden
Hoewel meditatie vanzelfsprekend heilzaam is, hebben de meesten van ons er moeite mee. De meesten zouden waarschijnlijk liever gewoon dagdromen — de geest zonder inspanning en zonder doel maar laten voortdobberen, als een bootje dat op de stroom meedrijft. Tijdens een periode van rust kan dat heel ontspannend zijn. Maar dagdromen tijdens christelijke vergaderingen en onder studie- of werktijd kan net als het stationair laten draaien van een motor zijn — energieverspilling zonder vooruit te komen.
Maar hoe kunt u uw geest „in het spoor” houden? Misschien helpt het als u vóór een christelijke vergadering een lichte maaltijd gebruikt, want stevige kost kan een slaapverwekkende uitwerking hebben. Aantekeningen maken is ook een hulpmiddel om u beter te concentreren. Maar geestelijke discipline is misschien wel de belangrijkste factor. Wij kunnen veel sneller denken dan een spreker woorden kan uitspreken. Probeer dus eens vooruit te lopen op wat de spreker dadelijk zal zeggen in plaats van de woorden het ene oor in en het andere oor uit te laten gaan. Volg hem in zijn redenering. Merk op welke schriftuurlijke argumenten hij gebruikt. Denk achteraf na over de besproken punten om ze beter in de voorraadkamer van uw geest te kunnen bewaren voor toekomstig gebruik. Want zoals Jezus zei: „Een goed mens brengt uit de goede schat van zijn hart het goede voort . . . uit de overvloed des harten spreekt zijn mond.” — Lukas 6:45.
Misschien heeft uw geest de neiging „af te dwalen” als u leest. Zo ja, probeer het dan eens met korter achtereen maar vaker studeren. Natuurlijk is het uitermate belangrijk waardering te hebben voor wat u leert. En als het door gebrek daaraan komt dat uw geest afdwaalt, moet u eens overdenken wat onze hemelse Vader in Spreuken 4:20-22 zegt: „Mijn zoon, schenk toch aandacht aan mijn woorden. Neig tot mijn gezegden uw oor. Mogen ze niet wijken uit uw ogen. Bewaar ze midden in uw hart. Want ze zijn leven voor wie ze vinden en gezondheid voor heel hun vlees.”
Nauwkeurig aandacht schenken aan Jehovah’s gezegden is een kwestie van leven of dood. En deze gezegden moeten diep in ons hart doordringen, willen ze ons ertoe aanzetten te doen wat juist is. Daarbij speelt meditatie een rol. Lezen in de bijbel zonder te mediteren is als een regenbui die snel voorbij trekt en weldra opdroogt — voor een ogenblik verkwikkend maar zonder blijvende voordelen. Meditatie is als een gestadige regen die in de bodem dringt en de groei stimuleert. Hoe kan men dan leren mediteren?
Leer mediteren
Hebt u wel eens goed naar een klein wild bloempje gekeken en u verwonderd over de symmetrie en schoonheid ervan, of omhooggekeken naar de sterren en u verrukt gevoeld bij zo iets schitterends? Welnu, dit zijn eenvoudige vormen van meditatie die uw eerbied voor onze Schepper, Jehovah, kunnen vergroten en uw hart kunnen laten gloeien van dankbaarheid en waardering (Psalm 8:3, 4). Waarom zou u zich er niet op toeleggen dat uw geest zich gaat bezighouden met zulke heilzame gedachten wanneer de gelegenheid zich voordoet?
Meditatie kan echter nog veel dieper gaan. Hebt u ooit een koe zien herkauwen? „Herkauwen” wordt in overdrachtelijke zin ook wel voor mediteren gebruikt. Maar een koe kan niet herkauwen met een lege maag, evenmin als wij kunnen mediteren met een lege geest. Daarom is het waardevol de bijbel te bestuderen, want hoe meer u studeert, des te meer geestelijke gedachten hebt u om op te „kauwen”. En zelfs als u van uzelf vindt dat u geen studiehoofd hebt, zult u bemerken dat het studeren geleidelijk makkelijker en prettiger wordt als u zich erop gaat toeleggen. U zult nieuwe gedachten met oude gedachten in verband brengen. Gedachten die schijnbaar los van elkaar staan, zullen op elkaar aansluiten zodat er een geordend patroon ontstaat. En, zoals Salomo zei: „Voor de verstandige is kennis iets gemakkelijks” (Spreuken 14:6). Maar het kost tijd. En als het bestuderen van Gods Woord op het ogenblik niet bepaald een van uw voornaamste genoegens in het leven is, waarom zou u daar dan nu, op dit moment, niet eens over nadenken of mediteren?
Stel uzelf eens de vraag: ’Waarom heb ik zo weinig geestelijke eetlust? Krijg ik soms te veel geestelijke rommel binnen, zoals door het lezen van romannetjes en het kijken of beluisteren van tv- of radioseries? Stel ik mij onnodig bloot aan gezelschap dat mijn geestelijke gezindheid ondermijnt?’ Denk hier eens diep over na; het kan u helpen de nodige veranderingen aan te brengen.
De vroege christenen hadden de bijbel niet zo gemakkelijk binnen handbereik als wij in deze tijd. Toch wisten zij Gods Woord bekwaam te hanteren. (Merk in Handelingen 7:2-53 bijvoorbeeld eens op hoe goed Stéfanus in de bijbel thuis was.) Ongetwijfeld probeerden zij wanneer zij tijdens vergaderingen de Heilige Schrift hoorden voorlezen en wanneer zij er van tijd tot tijd zelf in lazen, zoveel mogelijk te onthouden van wat zij leerden.
Hebt u wel eens geprobeerd om ten minste sleutelteksten in uw geheugen te prenten? Dat is echt niet al te moeilijk als u er moeite voor doet. Ga bij wijze van proef eens na of u in uw geheugen kunt terugroepen wat er in de volgende bekende bijbelteksten staat: Matthéüs 24:14, Genesis 3:15, Openbaring 21:3, 4, Psalm 83:18, Johannes 17:3 en 2 Timótheüs 3:1-5.
„In de nachtwaken”
De psalmist wijst op minstens één voordeel dat het leren kennen van de Schrift biedt: „Wanneer ik op mijn legerstede aan u heb gedacht, mediteer ik over u in de nachtwaken” (Psalm 63:6). Wanneer men de slaap niet kan vatten, is men dikwijls geneigd tot dromerijen. Hoeveel beter is het echter te bidden zoals David deed: „Laten de woorden van mijn mond en de meditatie van mijn hart welgevallig worden voor uw aangezicht, o Jehovah” (Psalm 19:14). Iemand die bijbelteksten uit het hoofd kent, kan eerder in overeenstemming met dit gebed handelen.
Verder kan iemand ook midden in de nacht zeer gedeprimeerd wakker worden. Maar het kan onmiddellijk een verkwikkende en heilzame uitwerking hebben als men langzaam en vol waardering enige bezielende woorden uit de bijbel herhaalt, bijvoorbeeld die uit Exodus 34:6: „Jehovah, Jehovah, een God barmhartig en goedgunstig, langzaam tot toorn en overvloedig in liefderijke goedheid en waarheid.” En mochten ernstige zorgen u wakker houden, probeer u dan deze vertroostende woorden te herinneren: „Weest over niets bezorgd, maar laat in alles door gebed en smeking te zamen met dankzegging uw smeekbeden bij God bekend worden, en de vrede van God, die alle gedachte te boven gaat, zal uw hart en uw geestelijke vermogens behoeden door bemiddeling van Christus Jezus.” — Filippenzen 4:6, 7.
Hulp bij het oplossen van problemen
Er zijn in deze tijd problemen te over. Ouders komen bijvoorbeeld voortdurend voor moeilijke beslissingen te staan. Het onderwijs van een kind, zijn gezondheid, zijn kleren, zijn vorderingen in de christelijke gemeente en de vrienden die hij kiest, vormen slechts enkele van de terreinen die hun zorgen baren. Hoe moeten wij ons door dat moeras van schijnbaar wel tienduizend mogelijkheden heen worstelen en er de juiste handelwijze uit selecteren? Dikwijls heeft men achteraf spijt van een overhaaste beslissing. Daarom zegt de bijbel: „Het hart van de rechtvaardige mediteert om te antwoorden.” — Spreuken 15:28.
Men moet over feiten beschikken waarover men kan mediteren en de publikaties van het Wachttorengenootschap zijn een rijke bron van zulke feiten. Wanneer u kennis neemt van de raad van andere ervaren christelijke ouders en/of de ouderlingen in de gemeente, kan ook dat u helpen de dingen in hun ware verhouding te zien.
Meditatie kan u door geloofsbeproevingen heen helpen. Af en toe komen er bijvoorbeeld veranderingen in ons begrip van bepaalde bijbelgedeelten of profetieën. „Het pad van de rechtvaardigen is als het glanzende licht, dat steeds helderder wordt tot de dag stevig bevestigd is”, zegt de bijbel in Spreuken 4:18. Sommigen raken echter van streek door dit zuiverder inzicht. Maar de „rechtvaardigen” nemen de tijd om over deze nieuwe bijbelse waarheden te mediteren en ze in zich op te nemen, in plaats van overhaast de conclusie te trekken dat de ’getrouwe slaaf’ gedwaald heeft.
Een hulp om te volharden
„De Duivel zal voortgaan sommigen van ulieden in de gevangenis te werpen, opdat gijlieden volledig op de proef wordt gesteld”, waarschuwde Jezus (Openbaring 2:10). Het kan werkelijk een traumatische ervaring zijn plotseling zonder bijbel en zonder medechristenen tot wie men zich kan wenden in een smerige gevangenis te belanden.
Enige jaren geleden heeft een groep jonge Getuigen in Zuid-Afrika vele maanden in eenzame opsluiting gezeten wegens hun standpunt ten aanzien van christelijke neutraliteit. Gelukkig mochten zij een bijbel hebben en een van hen gaf toe: „Zonder de bijbel was ik ’nergens’ geweest, want ik had heel weinig uit het hoofd geleerd.” Toch bemerkte een ander die zich erop toelegde de bijbel te lezen — hoewel hij naliet daarover te mediteren — al spoedig dat hij geestelijk achteruitging. Daarom begon hij meer na te denken over hetgeen hij las. Mettertijd ontdekte hij hoe opbeurend het kan zijn te beginnen met gebed tot Jehovah, dan bijbelverzen te lezen en te overpeinzen: ’Hoe kan ik dit toepassen, of dat gevaar vermijden? Hoe helpt dit mij Jehovah te leren kennen? Welke andere schriftplaatsen passen hierbij?’, enzovoort. Het resultaat? Ondanks zijn ellendige situatie zegt hij: „Het is de meest geloofversterkende ervaring van mijn leven geweest!”
„De gehele dag”
Of het nu gaat om geloofsbeproevingen of alleen maar om de dagelijkse beslommeringen waaraan het hoofd geboden moet worden, de houding van getrouwe dienstknechten van Jehovah dient te zijn als die van de psalmist: „Hoe lief heb ik uw [Gods] wet! De gehele dag heeft ze mijn intense belangstelling” (Psalm 119:97). De omstandigheden kunnen het onmogelijk maken „de gehele dag” echt te mediteren. Niettemin dient het naleven van Gods Woord voortdurend onze intense belangstelling te hebben.
Leer een les van Jezus Christus, die zocht naar gelegenheden om te bidden en te mediteren (Matthéüs 14:13). Als híj daartoe behoefte voelde en er de tijd voor nam, dienen wij in deze tijd dat dan niet eveneens te doen?
[Illustratie op blz. 22]
Hoeveel beter is het onze geest te dwingen aandachtig te luisteren dan te dagdromen!