Codex Bezae — Een uniek handschrift
THÉODORE DE BÈZE, een vermaard Frans nieuwtestamenticus, was een intieme metgezel en opvolger van de protestantse hervormer Johannes Calvijn. In het jaar 1562 bracht Beza, de naam waaronder hij beter bekend is, een ongewoon oud handschrift aan het licht. Het zou afkomstig zijn uit het „Sint”-Irenaeusklooster in Lyon (Frankrijk) en in zijn bezit zijn gekomen nadat de stad door de hugenoten was geplunderd. De oorspronkelijke plaats van herkomst is onbekend, maar hoogstwaarschijnlijk is het uit Noord-Afrika of Egypte afkomstig.
De codex is 25 bij 20 centimeter en dateert naar men algemeen aanneemt uit de vijfde eeuw G.T., iets later dan het Sinaïtische, het Vaticaanse en het Alexandrijnse handschrift. Het bestaat uit 406 bladzijden en bevat, op enkele hiaten na, alleen de vier Evangeliën en de Handelingen van Apostelen. De Codex Bezae kan oorspronkelijk echter ook nog brieven bevat hebben, want er is een fragment van de derde brief van Johannes. Het Evangelie van Matthéüs en van Johannes gaat vooraf aan dat van Lukas en van Markus.
Het handschrift is een vroeg voorbeeld van een tweetalige tekst, met Grieks op de linker- en Latijn op de rechterbladzijde. Het is waarschijnlijk een afschrift van een papyrushandschrift met een vroege tekst, vergelijkbaar met enkele andere papyri uit de derde of vierde eeuw, bekend als P29, P38 en P48.
De tekst van de Codex Bezae is geschreven in vette, sierlijke uncialen (hoofdletters) en loopt niet ononderbroken door. De bladzijden bevatten regels van ongelijke lengte, waarbij het einde van elke regel een leespauze vertegenwoordigt. Het Latijn is op eigenaardige wijze in de stijl van Griekse letters geschreven, en in veel gevallen is de tekst aangepast aan Griekse versies. De Griekse tekst is daarentegen zeer karakteristiek en is door velen gecorrigeerd, met inbegrip van de oorspronkelijke afschrijver zelf.
De Codex Bezae heeft als officiële aanduiding „D”. Hij verschilt sterk van alle andere belangrijke handschriften en staat er los van. Zoals in de voetnoten van de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift te kennen wordt gegeven, is de codex het soms wel en andere keren niet eens met de Sinaïtische (א), de Vaticaanse (B) en de Alexandrijnse (A) codex. De grote waarde van deze codex is eerder gelegen in zijn bevestiging van andere belangrijke handschriften dan in zijn bijzonderheden van weglatingen en toevoegingen. — Zie voetnoten in de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift — met studieverwijzingen bij Matthéüs 23:14; 24:36; 27:49; Markus 7:16; 9:44, 46; 11:26; Lukas 15:21; Johannes 5:4.
Ondanks enkele ongewone lezingen en varianten is de Codex Bezae nóg een voortreffelijk bewijs van de bewaring van de bijbel tot onze tijd.
[Illustratie van Théodore de Bèze op blz. 24]
[Illustratieverantwoording op blz. 24]
Boven: Met toestemming van de senaatscommissie van de Cambridge-universiteitsbibliotheek
Links: Met vriendelijke toestemming van de curatoren van het British Museum