De heilige geest identificeren

WIST u dat de heilige geest het leven van ieder van ons beïnvloedt? En beseft u dat deze geest enorme veranderingen ten goede in uw leven kan aanbrengen? Dat verbaast u wellicht. Het kan zelfs zijn dat u vraagt: ’Wie of wat is de heilige geest?’

Als u tot een van de kerken van de christenheid behoort, hebt u waarschijnlijk wel eens gehoord hoe een geestelijke een baby doopte „in de naam van de Vader en van de Zoon en van de heilige Geest” (Mattheüs 28:19, Groot Nieuws Bijbel). Op de vraag wie of wat de heilige geest is, antwoorden de meeste geestelijken prompt: ’De heilige geest is de derde persoon van de Drieëenheid, in alle opzichten gelijk aan God de Vader en aan de Heer Jezus Christus.’

Deze opvatting werd er in de eerste paar eeuwen van onze gewone tijdrekening echter niet op na gehouden. Ter illustratie: Zo’n drie eeuwen na de dood van de apostelen van Jezus Christus schreef Gregorius van Nazianze: „Sommigen veronderstellen dat [de heilige geest] een kracht (energeia) is, anderen dat het een schepsel is, weer anderen dat hij God is en sommigen weten niet voor welke van de drie interpretaties zij moeten kiezen.”

Tegenwoordig aanvaarden de meeste kerken van de christenheid de trinitarische opvatting van de heilige geest. Maar wordt die opvatting door de bijbel gestaafd? Of stoelt ze louter op traditie? In werkelijkheid spreekt de bijbel nooit op dezelfde wijze over de heilige geest als over God of Jezus. In de bijbel heeft de heilige geest bijvoorbeeld geen persoonlijke naam.

Is dat slechts een onbeduidend detail? Nee, namen zijn in de bijbel belangrijk. God legde de nadruk op de belangrijkheid van zijn naam toen hij zei: „Ik ben Jehovah. Dat is mijn naam; en aan niemand anders zal ik mijn eigen heerlijkheid geven, noch mijn lof aan gehouwen beelden” (Jesaja 42:8). De belangrijkheid van de naam van Jezus Christus werd vóór zijn geboorte beklemtoond toen een engel tot Maria zei: „Gij moet hem de naam Jezus geven” (Lukas 1:31). Indien de naam van de Vader en de naam van de Zoon zo belangrijk zijn, waarom heeft de heilige geest dan geen persoonlijke naam? Ja, dit detail alleen al zou iemand ertoe moeten brengen zich af te vragen of de geest werkelijk gelijk is aan de Vader en de Zoon.

De Schrift en de heilige geest

In de Hebreeuwse Geschriften of het „Oude Testament” wordt over de „heilige geest” en over „mijn [Gods] geest” gesproken (Psalm 51:11; Joël 2:28, 29). Wij lezen dat iemand vervuld kan worden met de heilige geest, dat die geest over hem kan komen en hem kan omhullen (Exodus 31:3; Rechters 3:10; 6:34). Er kan wat van Gods heilige geest van de een worden weggenomen en aan een ander worden gegeven (Numeri 11:17, 25). De heilige geest kan ten aanzien van iemand werkzaam worden, zodat hij in staat is bovenmenselijke prestaties te leveren. — Rechters 14:6; 1 Samuël 10:6.

Wat kan op grond van deze uitspraken redelijkerwijs worden geconcludeerd? Stellig niet dat de heilige geest een persoon is. Hoe kan een deel van een persoon van iemand worden weggenomen en aan een ander worden gegeven? Bovendien zijn er geen aanwijzingen dat getrouwe joden in de tijd dat Jezus op aarde was, de heilige geest als een persoon beschouwden die gelijk was aan de Vader. Zij aanbaden de heilige geest beslist niet. In plaats daarvan was hun aanbidding uitsluitend gericht tot Jehovah, Degene die door Jezus zelf „mijn Vader” en „mijn God” werd genoemd. — Johannes 20:17.

Evenals in het zogenoemde Oude Testament wordt in het deel van de bijbel dat de christelijke Griekse Geschriften of het „Nieuwe Testament” wordt genoemd, gezegd dat iemand „vervuld” kan worden met de heilige geest of dat die geest „op” hem kan zijn (Handelingen 2:4; Lukas 2:25-27). Heilige geest werd ’gegeven’, ’uitgestort op’ en ’uitgedeeld’ (Lukas 11:13; Handelingen 10:45; Hebreeën 2:4). Met Pinksteren in 33 G.T. ontvingen de discipelen „wat van” Gods geest (Handelingen 2:17). De Schrift spreekt ook over de doop met heilige geest en over zalving ermee. — Mattheüs 3:11; Handelingen 1:5; 10:38.

Zulke bijbelse uitspraken bewijzen dat de heilige geest geen persoon is. Deze conclusie wordt bevestigd wanneer wij zien dat de heilige geest samen met andere onpersoonlijke dingen genoemd wordt. De bijbel zegt bijvoorbeeld dat Stefanus „vol geloof en heilige geest” was (Handelingen 6:5). En de apostel Paulus beval zich als Gods dienaar aan „door zuiverheid, door kennis, door lankmoedigheid, door goedheid, door heilige geest, door liefde vrij van huichelarij”. — 2 Korinthiërs 6:4-6.

Het is waar dat de bijbel de heilige geest soms personifieert. Jesaja zei bijvoorbeeld dat bepaalde weerspannigen ’maakten dat Gods heilige geest zich gegriefd voelde’ (Jesaja 63:10). Paulus zei dat de geest kon worden ’bedroefd’ (Efeziërs 4:30). En een aantal schriftplaatsen zegt dat de heilige geest leert, leidt, spreekt en getuigenis aflegt (Johannes 14:26; 16:13, 14; 1 Johannes 5:7, 8). Maar de bijbel personifieert ook andere onbezielde dingen, zoals wijsheid, de dood en zonde (Spreuken 1:20; Romeinen 5:17, 21). Dit is in werkelijkheid een zo nu en dan in de Schrift gebruikte levendige manier om iets tot uitdrukking te brengen.

Tegenwoordig spreken wij op een soortgelijke manier over de bijbel als wij zeggen dat de bijbel iets zegt of een bepaalde leerstelling onderwijst. Met zulke uitdrukkingen bedoelen wij toch niet dat de bijbel een persoon is? Evenmin bedoelt de bijbel dat de heilige geest een persoon is wanneer daarin vergelijkbare uitdrukkingen worden gebruikt.

Wat is de heilige geest dan? Geen persoon, maar veeleer Gods werkzame kracht, die door hem wordt aangewend om zijn wil te volbrengen (Genesis 1:2). Hoe wordt ons leven echter door de heilige geest beïnvloed? En hoe kunnen wij persoonlijk meer profijt trekken van de activiteit ervan?