15:25

het derde uur: Dat wil zeggen rond 9.00 uur. Sommigen wijzen op een schijnbare tegenstrijdigheid tussen dit verslag en Jo 19:14-16, waar staat dat het ‘ongeveer het zesde uur’ was toen Pilatus Jezus overleverde om aan een paal gehangen te worden. Dit verschil is niet volledig te verklaren aan de hand van de Bijbel, maar er zijn een aantal factoren om in overweging te nemen. Als het gaat om de tijdsaanduiding van de gebeurtenissen op Jezus’ laatste dag op aarde, komen de evangelieverslagen over het algemeen met elkaar overeen. Alle vier maken ze duidelijk dat de overpriesters en oudsten na zonsopgang bij elkaar kwamen en Jezus vervolgens aan de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus overleverden (Mt 27:1, 2; Mr 15:1; Lu 22:66–23:1; Jo 18:28). Mattheüs, Markus en Lukas vermelden allemaal dat toen Jezus al aan de paal hing er ‘vanaf het zesde uur’ duisternis over het land viel ‘tot het negende uur’ (Mt 27:45, 46; Mr 15:33, 34; Lu 23:44). Nog een factor die van invloed is op de tijdsaanduiding van Jezus’ terechtstelling is dat de geseling door sommigen werd gezien als een onderdeel van de terechtstelling. Soms werd het slachtoffer zo verschrikkelijk gegeseld dat hij eronder bezweek. In Jezus’ geval was het zo ernstig dat iemand anders de martelpaal moest dragen nadat hij die eerst zelf had gedragen (Lu 23:26; Jo 19:17). Als Jezus’ geseling werd gezien als het begin van zijn terechtstelling, moet er daarna wat tijd verstreken zijn totdat hij ook echt aan de paal werd gehangen. Dit wordt ondersteund door Mt 27:26 en Mr 15:15, waar de geseling (zweepslagen) en de terechtstelling aan de paal in één adem worden genoemd. Welke tijd iemand aangaf voor de terechtstelling kan dus hebben afgehangen van wat hij als aanvangspunt van het hele terechtstellingsproces bezag. Dat verklaart misschien ook waarom het Pilatus verbaasde om zo kort nadat Jezus aan de paal was gehangen te horen dat hij was gestorven (Mr 15:44). Verder weerspiegelen Bijbelschrijvers in hun tekst vaak de gewoonte om de dag net als de nacht in vier tijdvakken van elk drie uur te verdelen. Die verdeling van de dag verklaart waarom er vaak wordt verwezen naar het derde, zesde en negende uur, geteld vanaf zonsopgang rond 6.00 uur (Mt 20:1-5; Jo 4:6; Han 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30). Daarnaast hadden mensen in het algemeen geen nauwkeurige uurwerken, en daarom werd de tijd vaak aangegeven met bepalingen als ‘rond’ of zoals in Jo 19:14 met ‘ongeveer’ (Mt 27:46; Lu 23:44; Jo 4:6; Han 10:3, 9). Samenvattend kunnen we zeggen dat Markus mogelijk op zowel de geseling als de terechtstelling doelde en Johannes alleen op de terechtstelling. Beide schrijvers hebben het tijdstip van de dag misschien afgerond naar het dichtstbijzijnde tijdvak van drie uur, en Johannes gebruikte ‘ongeveer’ als bepaling bij zijn tijdsaanduiding. Deze factoren verklaren misschien het verschil in tijdsaanduiding tussen de verslagen. En dat Johannes tientallen jaren na Markus een andere tijd lijkt te vermelden, toont juist aan dat hij niet gewoon Markus’ verslag heeft overgeschreven.