Moet een bevalling zo pijnlijk zijn?
„TWINTIG uur duurde mijn eerste, moeilijke bevalling nu al en in mijn eenzaamheid en dodelijke angst keerde ik mijn gezicht naar de muur en zwoer: ’Als ik „dit” ooit overleef, dan nóóit meer.’ Later, op de kraamvrouwenafdeling, stonden wij moeders in onze ochtendjassen bij elkaar en vertelden elkaar dat de bevalling ’prima’ was gegaan. Wij hadden gewoon geen woorden voor de verschrikkelijke belevenis die wij hadden doorgemaakt, en dus spraken wij er maar helemaal niet over.”
Zo beschreef een moeder haar eerste bevalling. Gelukkig is het niet voor alle moeders zo’n verschrikkelijke ervaring. Maar bijna allemaal zijn zij het hierover eens: een bevalling is pijnlijk. Dit is begrijpelijk wanneer u bedenkt wat erbij de geboorte van een kind in het lichaam plaatsvindt.
Waarom zo pijnlijk?
Een bevalling vergt het uiterste van het menselijke lichaam en is een hoogst gecompliceerd proces. Dit proces is noodzakelijk om een levende „klomp vlees”, die ongeveer net zoveel weegt als een flinke kool, met vier ledematen, veilig door het nauwe, gevoelige baringskanaal van de moeder naar buiten te persen. Soms worden er tegelijkertijd twee of meer kinderen geboren.
De werkelijke pijn begint gewoonlijk met een reeks heftige spiersamentrekkingen in de baarmoeder. De baby daalt eerst af naar het smalle onderste gedeelte van de baarmoeder. Om de baby door te laten, moet de baarmoedermond zich openen totdat hij ongeveer zo wijd is als een mannenvuist. Dit is van invloed op het dichte netwerk van sensorische zenuwen in het onderste gedeelte van de baarmoeder, hetgeen pijn veroorzaakt. Indien de samentrekkingen te zwak zijn om de baarmoedermond te openen, verloopt de bevalling trager en kan deze erg moeilijk zijn.
Wanneer de baarmoedermond maximaal geopend is, wordt de baby in de nauwe schede gedreven. De moeder moet krachtig meepersen om de baby door deze uitgang te duwen en hem via de gevoelige uitwendige geslachtsorganen naar buiten te persen. Soms moet de baby met een tang of een zuignap naar buiten worden getrokken.
Dit klinkt inderdaad pijnlijk. Maar moet het werkelijk zo pijnlijk zijn? Kan er iets worden gedaan om de pijn te verlichten?
Pijnstillende middelen
De meeste vrouwen die in een ziekenhuis bevallen, worden tegenwoordig met pijnstillende middelen behandeld. In de Verenigde Staten krijgt 95 procent van de zwangere vrouwen een of ander verdovend middel toegediend.
Lachgas is lange tijd als pijnstiller gebruikt en in sommige landen wordt het nog steeds gebruikt. Het heeft een ontspannend effect op bepaalde zenuwcentra in de hersenen. Barbituraten, tranquillizers er analgetica worden gewoonlijk aan vrouwen in de beginfasen van de bevalling gegeven om het te ontspannen en de pijn van de weeën te verlichten.
Ten einde de remmende werking van narcotica en andere neveneffecten van dergelijke verdovende middelen te vermijden, en om de moeder volledig bij bewustzijn te houden zodat zij tijdens de bevalling kan meewerken, is men steeds vaker plaatselijke verdoving gaan toepassen. Er worden injecties met pijnstillende middelen toegediend om de sensorische zenuwen in het baringskanaal van de moeder uit te schakelen. Soms wordt algemene verdoving toegepast, waarbij de moeder buiten bewustzijn is.
Hoewel velen het nuttig en misschien wel nodig hebben gevonden om pijnstillende middelen te gebruiken, bestaat er de laatste jaren in medische kringen een toenemend verzet tegen een onbeperkt gebruik ervan. Een krachtig waarschuwingssignaal werd in 1978 gegeven. Twee Amerikaanse specialistes op het gebied van de baby- en kinderontwikkeling, Yvonne Brackbill van de Universiteit van Florida en Sarah Broman van het Nationale Instituut voor de Gezondheid, analyseerden een onderzoek waarbij 50.000 kinderen betrokken waren, wier ontwikkeling van vóór de geboorte tot hun zevende jaar was nagegaan. In een bericht in de Washington Post wordt hierover gezegd: „Gedurende het eerste levensjaar vertoonden de baby’s wier moeder tijdens de bevalling pijnstillers toegediend had gekregen, de neiging tot achterblijven of tot een gestoorde ontwikkeling van het vermogen om te zitten, te staan of zich te verplaatsen. Hun vermogen een bepaalde reactie stop te zetten, zoals het vermogen met huilen op te houden wanneer zij werden getroost, was trager.”
In het bericht wordt ook gezegd dat het gedrag van de kinderen op zijn minst tot en met hun zevende jaar invloed ondervond, en hiervoor wordt de volgende reden gegeven: „Medicijnen die tijdens de bevalling worden toegediend, passeren de placenta heel snel en bereiken gemakkelijk de hersenen van de foetus. . . . De lever en de nieren van de baby, die medicijnen gewoonlijk afbreken en ze uitscheiden, functioneren tijdens de geboorte niet volledig.” Niet iedereen is het echter met deze gevaren eens. Sommige onderzoekers zeggen dat „indien de medicijnen met zorg worden gekozen, en indien de dosis en het tijdstip waarop de medicijnen worden toegediend, zorgvuldig worden gecontroleerd, de consequenties voor het kind in bijna alle gevallen minimaal zijn”.
Terwijl sommige vrouwen de voorkeur geven aan een gemakkelijker en minder angstige bevalling door pijnstillende middelen te nemen, verkiezen velen te bevallen zonder in hun waarneming belemmerd te zijn. Zij willen deze wonderbaarlijke gebeurtenis volledig ervaren. „Sommige vrouwen zeiden dat zij bij de geboorte van hun eigen baby geen benevelde toeschouwers wilden zijn”, merkte een kolomschrijver op. Behalve pijnstillende middelen zijn er echter andere behandelingen die de pijn verlichten.
Wees niet angstig
Onderzoekingen tonen aan dat het niet alleen fysieke omstandigheden zijn, zoals de grootte van de baby en de wijdte van het baringskanaal, die bepalen hoeveel pijn men heeft. De lichamelijke conditie van de moeder is van groot belang, maar ook is angst een belangrijke factor die hierbij betrokken is. „Vrouwen die tijdens de zwangerschap erg bang voor de bevalling zijn geweest, beschrijven . . . de bevalling als pijnlijker dan degenen die met een groter gevoel van zekerheid naar de geboorte van hun baby hebben uitgezien”, zegt Dr. Nils Uddenberg, een Zweedse onderzoeker aan de Universiteit van Lund, die jarenlang ervaringen en reacties van zwangere vrouwen heeft onderzocht.
Dit heeft volgens deze onderzoeker te maken met de relatie die er bestaat tussen angst en pijn. Angst verergert de pijn, en zowel angst als pijn veroorzaken gespannenheid van de spieren. Een angstige vrouw is tijdens de bevalling dikwijls uiterst gespannen. Dit blokkeert haar vermogen om zich tussen de weeën door te ontspannen en kracht te herwinnen.
Ten einde dus de baringspijn van een vrouw te verlichten, moet haar angst worden verminderd. Kennis geeft een gevoel van zekerheid. Indien zij vooraf goede informatie krijgt over wat er zich tijdens de bevalling in haar lichaam afspeelt, zal zij haar aandeel op zich nemen en haar taak met meer begrip verrichten, terwijl zij meer ontspannen en minder gevoelig voor pijn is. Vele kraaminrichtingen geven dergelijke informatie.
Ook de houding van de moeder tijdens de bevalling is aan een onderzoek onderworpen.
Liggend of zittend?
Professor Roberto Caldeyro-Barcia, een verloskundig fysioloog uit Uruguay, die dertig jaar heeft gewijd aan onderzoek en aan het ontwikkelen van enkele van de meest verfijnde technologieën op verloskundig gebied, heeft ontdekt dat de bevalling in zittende houding, zoals men dat in vroeger tijden deed, sneller, gemakkelijker en natuurlijker verloopt dan in liggende houding. Volgens een rapport over zijn bevindingen in het Britse nieuwsblad The Guardian van 24 december 1979 zegt hij dat de liggende houding een belemmerend effect heeft op de bloedsomloop en de zuurstofvoorziening van de foetus.
Het rapport zegt: „Caldeyro-Barcia heeft ontdekt dat bij bevallingen met een lage risicofactor (80 procent van het totale aantal bevallingen) de beste resultaten werden verkregen wanneer vrouwen, aan wie men had verteld wat er tijdens een bevalling gebeurt, zonder inmenging van buitenaf mochten bevallen — geen pijnstillers, geen kunstmatig breken van de vliezen, niet in bed liggen maar in beweging blijven (zitten of zelfs lopen wanneer de moeder dat wil), en de laatste fase van de bevalling in zittende houding, terwijl de vader en het gezin erbij zijn. Caldeyro-Barcia ontdekte dat bij vrouwen die hun eerste kind kregen, de eerste fasen van de bevalling 36 procent korter duurden, en dat alle bevallingen 25 procent korter duurden.”
Volgens Exodus 1:16 in de bijbel werden reeds in het oude Egypte kraamstoelen gebruikt, en in vele delen van de aarde, zoals bijvoorbeeld in Brazilië, zijn ze nog steeds algemeen in gebruik. Volgens één onderzoeker werd de horizontale houding in 1738 voorgeschreven door François Mariceaux, een Franse verloskundige, en heeft deze methode zich snel over de gehele aarde verbreid. Maar de resultaten laten soms veel te wensen over.
Kerstin, een 32-jarige Zweedse vrouw, vertelt over haar vijfde bevalling: „Het was een verschrikkelijk moeilijke bevalling. Ik lag in bed en kreeg een paar pillen. De ontsluitingsperiode duurde 36 uur. De persweeën waren al een tijdlang aan de gang, maar de baby kwam niet in beweging. Hij was in de een of andere onhandige houding blijven steken. Toen iedereen de kamer uitging om even uit te rusten, dacht ik aan de zwaartekracht en ik zei bij mezelf: ’Laat ik het eens op de ouderwetse manier proberen.’ Ik ging staan en voelde hoe de baby een beetje zakte. Het personeel kwam binnenstormen, en na drie hevige weeën werd mijn zoon geboren.”
Verwelkom de baby
De houding van de moeder jegens de baby en ten opzichte van de consequenties die zijn geboorte met zich brengt, kunnen ook bepalen hoeveel pijn zij zal voelen. De baby dient gewenst en welkom te zijn. Een aantrekkelijke 19-jarige moeder zei: „Tijdens de gehele zwangerschap en de bevalling was ik van mening dat mijn kind me zou gaan beroven van mijn carrière, mijn vrijheid en van alle plezier in het leven.” Haar bevalling was een marteling. Een week later straalde zij van geluk en zei, terwijl ze haar baby na bijna ieder woord kuste: „Ik wilde dat ik dit al die tijd voor je had gevoeld!” Wat zou zij zichzelf veel lijden hebben bespaard!
De pijn die een moeder tijdens de bevalling voelt, kan ook worden beïnvloed door haar relatie met de vader van het kind, haar maatschappelijke situatie, en haar leeftijd. „Bij enkele van de meest schokkende bevallingen die ik heb meegemaakt, ging het of om zeer jonge moeders die in onzekere omstandigheden verkeerden en psychische moeilijkheden hadden, of om oudere vrouwen die zeer gemengde gevoelens bezaten ten opzichte van moederschap op hun leeftijd”, merkt onderzoeker Nils Uddenberg op.
Dit wijst erop dat hoe meer een moeder van haar nog ongeboren baby houdt, hoe fijner zij het vindt om moeder te worden, en hoe beter de relatie tussen haar en haar gezin is, des te meer zelfvertrouwen en geluk zij tijdens de bevalling zal ervaren. Dit kan op zijn beurt haar lichaam aanzetten tot overvloedige produktie van zijn eigen natuurlijke pijnstillers. Enige tijd geleden werd in een internationaal persbericht de volgende opwindende ontdekking aangekondigd: „Sommige vrouwen voelen zich tijdens de bevalling ontspannen en bijna euforisch omdat hun lichaam een ’gelukshormoon’ produceert, zegt een onderzoeker uit Seattle. Dr. J. C. Houck, biochemicus en directeur van het Virginia Mason Researchcentrum, zei dat het hormoon beta-endorfine is, dat in 1976 werd ontdekt. Dr. Houck zei dat hij heeft ontdekt dat het hormoon aanwezig is in de menselijke placenta en in de alvleesklier.”
Het is ook bekend dat geluk en andere sterke positieve emotionele ervaringen van invloed zijn op de hormoonproduktie van de hypofyse in de hersenen, die bijvoorbeeld het hormoon oxytocine produceert, dat zeer belangrijk is voor het stimuleren van krachtige weeën.
Vakkundigheid boezemt vertrouwen in
Indien de moeder wordt bijgestaan door iemand die zowel vriendelijk als ervaren is, kan dit een enorme hulp voor haar zijn. „Zodra de in een witte jas geklede, vriendelijke vrouw met grijsachtig haar binnenkwam en haar warme, tedere hand op mijn koude, klamme voorhoofd legde, voelde ik me ontspannen en op m’n gemak. Ik wist dat het een vakkundige hand was met vele jaren ervaring op het gebied van bevallingen.” Zo dacht een jonge moeder, die op het punt stond haar kind ter wereld te brengen, over haar vroedvrouw. Vakkundigheid boezemt vertrouwen in.
Onderzoeker Nils Uddenberg zegt: „Voor de aanstaande moeder is de vroedvrouw de natuurlijke bron van zekerheid. Zij vertegenwoordigt kennis en ervaring. . . . Een goed contact met de vroedvrouw is daarom uiterst belangrijk, wil de moeder zich tijdens de bevalling op haar gemak voelen.”
Men dient natuurlijk te beseffen dat er in sommige landen wettelijke vereisten zijn waaraan iemand moet voldoen voordat zij als vroedvrouw werk mag verrichten. Wanneer deze vereisten op juiste wijze worden toegepast en in acht genomen, kunnen ze voor alle betrokkenen een bescherming zijn. — Rom. 13:1-5.
Thuis of in het ziekenhuis
Vele geleerden zeggen ook dat de omgeving invloed heeft op de wijze waarop de moeder de bevalling ervaart. De laatste jaren is er levendig over gediscussieerd of de bevalling het beste in de kraamkliniek of thuis zou kunnen plaatsvinden. Sommigen zeggen dat een natuurlijke, vriendelijke en huiselijke sfeer erg belangrijk voor moeder en kind is. Vele ziekenhuizen kunnen deze niet bieden, zo zeggen zij, en daarom raden zij in plaats daarvan aan de bevalling thuis te laten plaatsvinden. In het armere deel van de wereld hebben vele vrouwen geen keus — de enige plaats is thuis. In het rijkere deel van de wereld bestaat de tendens dat steeds meer vrouwen thuis willen bevallen. In de Verenigde Staten vertegenwoordigt dit thans twee procent van alle bevallingen.
Een moeder zei op een conferentie over bevallingen: „Vijf jaar geleden beviel ik voor het eerst thuis. Het was een volkomen andere ervaring dan de geboorte van mijn eerste kind, die in het ziekenhuis plaatsvond. Er gaat nu eenmaal niets boven je eigen huis, waar alles vertrouwd is. Het gezin wordt erbij betrokken en de geboorte is een emotionele, geen medische, ervaring.”
Velen betogen dat het ziekenhuis de veiligste plaats is. Wanneer er zich problemen voordoen, kan er snel bekwame hulp worden verleend, en dit is soms erg belangrijk. Maar sommigen beweren dat niet alle ziekenhuizen zo veilig zijn. Dr. Mendelsohn zegt in een boek over medische zorg: „Baby- en kinderafdelingen zijn het meest kwetsbaar voor zich verbreidende infecties. In ziekenhuizen is het een goed bewaard geheim dat de gevaarlijkste plaats in het ziekenhuis — wat de patiënten betreft — de baby-afdeling is, waar geen van de patiënten (vooral degenen die geen borstvoeding krijgen, en daardoor geen antistoffen ontvangen) zijn immuniteit voor ziektekiemen heeft ontwikkeld.”
Wat er ook over veiligheid gezegd kan worden — een factor die niet over het hoofd gezien moet worden — experimenten hebben aangetoond dat moeders die thuis bevallen, of in een kraamkamer waarin huiselijke omstandigheden zijn nagebootst, meer ontspannen zijn en daardoor minder pijn voelen. In 1974 begon de Franse dokter Frédérick Leboyer zijn opvallende experimenten met zogenaamde ’zachte bevallingen’ in een huiselijk ingerichte, rustige, zwak verlichte kraamkamer, waar de baby direct na de geboorte aan de moeder werd gegeven. Volgens een rapport dat op 120 van zulke bevallingen is gebaseerd, beschreven de moeders het als een „opmerkelijke, wonderlijke en fantastische” ervaring. Al deze moeders zouden graag weer op dezelfde manier willen bevallen.
Het ter wereld brengen van een baby wordt in veel landen meer een gezinsaangelegenheid. De moeder voelt zich dikwijls op haar gemak wanneer haar man tijdens de bevalling assisteert. In sommige ziekenhuizen laat men zelfs oudere kinderen erbij zijn om de hele aangelegenheid wat minder dramatisch en natuurlijker te maken. Nadat een achtjarig meisje had gezien hoe haar moeder haar broertje ter wereld had gebracht, vroeg men haar of zij ook graag een baby wilde hebben. „Ja”, zei ze zonder aarzelen, maar toen voegde zij eraan toe: „Als ik tenminste niet had besloten om ballerina te worden.”
„Met barensweeën zult gij kinderen voortbrengen”, zei de Schepper tot de eerste vrouw op aarde, volgens het eerste boek van de bijbel (Gen. 3:16). Dit is door de gehele geschiedenis heen beslist waar gebleken. Als gevolg van menselijke onvolmaaktheid is bevallen pijnlijk. Maar niet ondraaglijk pijnlijk. Indien de aanstaande moeder een reine, liefdevolle relatie met haar man en haar gezin heeft, juiste gevoelens ten aanzien van haar ongeboren baby aankweekt, met haar eigen lichaam leert samenwerken, indien zij vóór en tijdens de bevalling vakkundige en vriendelijke hulp ontvangt, en zij in een rustige, gelukkige sfeer kan bevallen, en bovenal haar vertrouwen stelt in de wonderbare Schepper van het leven, dan is zij goed toegerust voor de minst pijnlijke bevalling die thans mogelijk is.
[Illustraties op blz. 25]
Ontwikkeling
[Illustraties op blz. 27]
Normale geboorte