Onze dagster
DE AARDE is niet erg groot wanneer wij haar vergelijken met onze dagster — de zon. Er zouden wel een miljoen aardbollen in de zon gaan. En toch is onze zon als ster niet bijzonder groot. Ze lijkt eerder op een dwerg, daar sommige sterren honderden malen groter zijn dan onze zon! De helder rode ster Betelgeuse heeft een middellijn die ongeveer 400 maal zo groot is als die van onze dagster.
Ook is de zon op lange na niet de helderste ster. De ster S. Doradus is ongeveer 500.000 maal helderder dan de zon! Maar voor onze aarde is de zon precies goed.
Onze zon lijkt zoveel helderder en groter dan de andere sterren omdat ze eenvoudig het dichtst bij de aarde staat. De gemiddelde afstand van de zon tot de aarde is bijna 149.637.000 kilometer. In ongeveer 8-1/3 minuut bereikt het licht van de zon de aarde. De zon is het middelpunt van ons zonnestelsel: de aarde en al haar zusterplaneten bewegen zich in grote cirkels om de zon heen.
De zon reist met een geweldige snelheid, ongeveer negentien kilometer per seconde, door de ruimte. Toch bestaat er geen gevaar dat onze zon te dicht langs een andere ster zal gaan. De dichtstbijzijnde ster, Proxima Centauri, bevindt zich meer dan 40.225.000.000.000 kilometer van de aarde verwijderd. Deze afstand is zo groot dat het licht, met een snelheid van 300.000 kilometer per seconde, meer dan vier jaar nodig heeft om van die ster naar onze aarde te komen. En als de aarde in de richting van Proxima Centauri zou reizen, zou het ongeveer 65.000 jaar duren voordat deze ster bereikt zou zijn.
Als wij in aanmerking nemen dat onze zon slechts één van de vele miljarden zonnen is, één van de vele miljarden gloeiende vuurbollen die door de ruimte wervelen, beweegt dit ons ertoe aan Degene te denken die ze alle beheerst en bij name noemt (Ps. 147:4). De zon is werkelijk een geschenk van „de Vader der hemelse lichten”, die haar op gelijke wijze op allen, zowel goddelozen als goeden, laat schijnen (Jak. 1:17; Matth. 5:45). Er kan beslist worden gezegd dat onze dagster haar luisterrijke Schepper looft. — Ps. 148:3.
Een reusachtige kernreactor
Onze zon is een grote, heldere bol bestaande uit hete gassen. De meest voorkomende elementen waaruit onze zon is samengesteld zijn waterstof, helium, calcium, natrium, magnesium en ijzer. Maar waar komt de warmte van de zon vandaan? Onze dagster is in werkelijkheid een atoomoven. Het proces van deze oven is natuurlijk zeer ingewikkeld, maar in principe komt het erop neer dat het waterstofgas van de zon wordt omgezet in helium. Vier atomen waterstof verenigen zich en vormen één atoom helium, bij welk proces zeer veel energie vrijkomt.
De temperatuur van het oppervlak van de zon is ongeveer 6000 °C. Maar wegens haar grote afstand tot de aarde bereikt slechts twee miljardste deel van haar stralingsenergie de aarde. Toch is deze hoeveelheid ruimschoots voldoende om te zorgen voor ideale klimatologische omstandigheden waardoor het plante- en dierenleven op aarde mogelijk is.
Als de mens slechts een fractie van de fantastische hoeveelheid energie van de zon zou kunnen aanwenden, zouden zijn belangrijkste problemen op het gebied van verwarming en vervoer zijn opgelost. Als men zou weten hoe er ten volle profijt getrokken zou kunnen worden van de energie van de zon, zou naar men zegt de zon een vermogen van anderhalve paardekracht kunnen leveren op iedere vierkante meter aardoppervlak waarop ze schijnt.
Protuberansen en verstoringen op de zon
Van tijd tot tijd schieten er grote vlammen, bestaande uit gloeiende gasmassa’s, uit de zon; ze worden protuberansen genoemd. Deze grote geisers of fonteinen van vuur spuiten omhoog en sterven dan langzaam af doordat ze weer op de zon neerregenen. Ze kunnen wel tot 320.000 kilometer boven het oppervlak van de zon oprijzen.
Ook bevinden er zich op het zonsoppervlak donkere plekken, zonnevlekken genaamd. Dit zijn in werkelijkheid stormen of verstoringen aan het oppervlak van de zon, gevormd door wervelende massa’s geëlektriseerde gassen. Klaarblijkelijk omdat zonnevlekken lager in temperatuur zijn dan de rest van het oppervlak van de zon, lijken ze op donkere plekken in een kolenvuur.
Deze zonnevlekken oefenen invloed op ons uit; ze schijnen namelijk verband te houden met de magnetische stormen die van tijd tot tijd op onze aarde worden teweeggebracht. Deze stormen hebben tot gevolg dat het radioverkeer wegvalt. Zo werd er bijvoorbeeld in maart 1970 op de Filippijnen een ernstige verstoring op de zon gerapporteerd; experts zeiden dat ze wel 60 tot 70 percent van het gebied rond de evenaar van de zon omvatte. Deze verstoring was er de oorzaak van dat het radioverkeer op de langere golflengten een uur lang uitviel. Andere elektrische instrumenten op de aarde worden ook door verstoringen op de zon beïnvloed; zo kan bijvoorbeeld een kompasnaald ermee ophouden naar het noorden te wijzen en wild gaan rondtollen.
Planten vangen zonlicht op
Maar hoe wordt ons leven meer persoonlijk door deze grote ster die miljoenen kilometers ver weg door de ruimte wervelt, beïnvloed? Wel, ze verschaft ons het voedsel dat wij eten en de lucht die wij inademen. Hoe dan?
Door het proces dat bekend staat onder de naam fotosynthese. Dit woord is afgeleid van het Griekse woord „phootos”, dat „licht”, en het woord „synthese”, dat „samenstelling” betekent. De fotosynthese voltrekt zich in de groene planten, die de van het zonlicht afkomstige energie gebruiken om voedingsstoffen samen te stellen uit kooldioxyde en water. Het voedsel dat op deze wijze wordt geproduceerd, bestaat uit koolhydraten. Terzelfder tijd wordt de zuurstof uit het water vrijgemaakt en wordt dit gas als vrije zuurstof aan de lucht afgestaan. Dus niet alleen ons voedsel, maar ook de zuurstof die wij inademen, wordt ons door de fotosynthese verschaft.
Nog een factor die van essentieel belang is voor het leven, is warmte, en zoals wij hebben gezien is de zon heet genoeg om ons allen van voldoende warmte te voorzien. Haar levengevende kracht komt heel duidelijk in de lentetijd tot uiting, als de warmte van de zonnestralen de bevroren aarde binnendringt en daar de jonge kiemplantjes wekt, zodat deze hun groene neusjes boven de grond beginnen te steken. De hoeveelheid warmte die op een landoppervlak valt, is van zeer grote invloed op wat er kan groeien. Zo is bijvoorbeeld op plaatsen als de noordpool, waar de temperatuur tijdens de warmste maand beneden de 5,6 °C blijft, geen noemenswaardige plantengroei mogelijk.
De zon voorziet ons niet alleen van voedsel en lucht om ons leven in stand te houden, maar ook van zoet water. De warmte van deze oven onttrekt water in de vorm van waterdamp aan de bodem, meren en rivieren. Deze damp condenseert dan in de hogere lagen van de atmosfeer en vormt daar wolken. Uiteindelijk valt dit vocht in de wolken weer als regen terug naar de aarde, waar het de rivieren voedt, de planten water geeft en ons zoet water verschaft. De godvrezende man Elihu beschrijft dit met de volgende woorden, opgetekend in het boek Job: „Want hij trekt de waterdruppels omhoog; ze sijpelen door als regen voor zijn nevel, zodat de wolken druppelen, ze druipen overvloedig op de mensen” (Job 36:27, 28). Op sommige plaatsen is de regen overvloediger dan op andere, maar de constantheid van deze kringloop helpt ons bij het in stand houden van ons leven.
Nog andere aangename en heilzame invloeden
De zon zorgt ook voor de kleuren op aarde, want kleuren ontstaan als een voorwerp bepaalde kleuren licht uit het zonnespectrum terugkaatst en andere absorbeert. Ook het psychologische effect van de zon dient niet onderschat te worden. Is het niet zo dat mensen die koud, vermoeid of eenzaam zijn, zich op een warme, zonnige dag veel beter voelen?
De zon doet ook, te zamen met de maan en de sterren, dienst als een grote klok (Gen. 1:14, 15). De zonnedag van vierentwintig uur wordt bepaald door de rotatie van de aarde om haar as. Het jaar is de tijd die de aarde nodig heeft om rond de zon te gaan. En de variërende hoogte van de zon aan de hemel en de duur van de periode dat ze schijnt, bewerken uiteindelijk de seizoenveranderingen in het klimaat en zijn van invloed op het leven in de natuur.
Ja, de zon heeft een overweldigende invloed op ons leven. De Schepper heeft in deze grote energiebron voorzien om ons te verzekeren van voldoende licht en warmte en ook van voldoende lucht om in te ademen. Regenbuien en voorjaarsbloemen worden door de zon te voorschijn geroepen. En dank zij de zon weten wij de tijd zodat wij ons leven daarnaar kunnen inrichten.
Hoe belangrijk is de zon voor de aarde! Zonder de zon zou de aarde de ruimte in schieten. Zonder de zon zou onze maan verdwenen lijken omdat ze niet langer het licht van de zon zou weerkaatsen. De aarde zou in complete duisternis gehuld zijn. Het zou zeer koud worden, en er zouden geen mensen meer op aarde zijn die de luisterrijke zonsondergangen zouden missen.
Maar de Schepper van de zon verzekert ons dat onze dagster tot in alle eeuwigheid zal blijven schijnen en nooit zal ophouden de aarde met haar stralen van warmte en licht te overgieten. — Ps. 89:36; 104:5; Gen. 8:22.
[Illustratie op blz. 10]
Zonder de zon zou er geen voedsel zijn om te eten, want planten gebruiken de van het zonlicht afkomstige energie om voedsel te vervaardigen
[Illustratie op blz. 11]
De zon voorziet ons niet alleen van warmte maar ook van zoet water