Jonge mensen vragen . . .

Is het verkeerd op een uitdaging in te gaan?

„TOE dan”, drongen Lisa’s klasgenoten aan. „Zeg dan tegen haar dat haar adem stinkt!” Neen, het ging hier bepaald niet om de mondhygiëne van deze lerares. De veertienjarige Lisa werd uitgedaagd om te bewijzen wat zij wel durfde — het ging om een tamelijk riskante onderneming!

’Lok een vechtpartij uit!’ ’Zoen een meisje!’ ’Sluip de klas uit!’ ’Steel een horloge!’ ’Spring op de spoorbaan.’ Tot zulke dingen wordt aangespoord door jongeren die er een pervers genoegen in scheppen anderen uit te dagen om dingen te doen die variëren van vrij onschuldig kattekwaad tot wat neerkomt op zelfmoord.

’Ik wed om tien dollar dat je niet in het water durft te springen’, tartte een jongen zijn veertienjarige kameraad. Zwichtend voor die druk sprong zijn vriend van de veerboot waar zij op voeren. Hij wist niet dat er een sterke stroming in het water stond. En als niet een dekknecht hem had zien duiken en hem nagesprongen was om zijn leven te redden, had die jongen nu misschien niet meer geleefd om het te kunnen navertellen.

Na een paar biertjes goot de zeventienjarige James benzine over zich heen en daagde een van zijn vrienden uit hem in brand te steken. Een van hen ging op zijn uitdaging in. James liep derdegraads brandwonden op 30 procent van zijn lichaam op. James’ vader vatte de zaak als volgt bondig samen: „Uit wat mijn zoon vertelt, waren de jongens gewoon wat aan het donderjagen. Het is gewoon een stomme streek.” Wat vind jij ervan?

Natuurlijk gaat het niet altijd om onverantwoordelijke bravourstukjes, en uitdagingen zijn niet altijd verkeerd. Als je een slecht cijfer voor rekenen haalt, is het heel goed denkbaar dat je ouders eisen: ’En je gaat nu die tafel van vermenigvuldigen leren!’ Dan zul je die uitdaging wel heel snel aanvaarden!

Maar als je wordt uitgedaagd om iets dwaas of onaardigs of uitgesproken gevaarlijks te doen, wordt het tijd je maar eens goed te bedenken voordat je erop ingaat. Een wijze man heeft eens gezegd: „Dode vliegen doen de olie van de zalfbereider stinken, opborrelen. Zo doet een weinig dwaasheid ten aanzien van iemand die kostbaar is wegens wijsheid en heerlijkheid” (Prediker 10:1). In oude tijden kon een kostbare zalf of parfumolie bedorven worden door iets zo kleins als een dode vlieg. Zo zou ook iemands moeizaam opgebouwde reputatie bedorven kunnen worden door slechts „een weinig dwaasheid”. Wil je dat risico nemen?

Waarom het moeilijk is Nee te zeggen

Niettemin hebben de onderzoekers Charles en Mary Ann Lewis vastgesteld dat bijna één op de drie jonge mensen liever een uitdaging zou aannemen dan lafaard genoemd worden. De wens om door leeftijdgenoten geaccepteerd te worden, is zonder enige twijfel heel sterk. Het boek The American Teenager citeert een enquête die laat zien dat jongeren, of zij nu rijk zijn of arm, „aardig gevonden willen worden”.

Een uitdaging zou je dus in een moeilijke positie kunnen brengen. Je wil aardig gevonden worden, en de uitdaging afwijzen lijkt je heel wat te gaan kosten. De jonge Mike zei hierover: „Je vrienden laten je voelen dat je eruit ligt.” Maar wèl doen waartoe je wordt uitgedaagd, kan gevaarlijk zijn.

En zul je, als je op hun uitdaging ingaat, de maatstaven schenden die je uit de bijbel of van je ouders hebt geleerd? Zo ja, wil je dan werkelijk je leven laten beheersen door de maatstaven van op pret beluste jongeren? En nog een punt, zijn jongeren die je vragen je leven en je reputatie op het spel te zetten echt je vrienden? Er is een spreuk die zegt: „Er bestaan metgezellen die geneigd zijn elkaar aan stukken te breken, maar er bestaat een vriend die aanhankelijker is dan een broeder” (Spreuken 18:24). Een ware vriend zou er niet over denken jou in een gevaarlijke positie te brengen.

Hij luisterde naar de ’jonge mannen’

Hoe gevaarlijk het is te zwichten voor jeugdige leeftijdgenoten wordt goed geïllustreerd door de ervaring van koning Rehábeam van het oude Israël. In het begin van zijn regering smeekten zijn onderdanen hem de lasten te verlichten die zijn vader hun had opgelegd. Eerst ging Rehábeam te rade bij oudere mannen die hem wijselijk adviseerden „goede woorden tot hen [te] spreken; en zij zullen stellig voor altijd uw knechten worden” (1 Koningen 12:7). Dat was toch een redelijk advies, niet waar? Maar Rehábeam nam geen genoegen met wat zij te zeggen hadden, en wendde zich om raad tot de jonge mannen die met hem opgegroeid waren.

In feite drongen zijn vrienden er bij hem op aan om te laten zien hoe flink hij was. Zij stookten hem op om te zeggen: „Mijn vader heeft van zijn kant een zwaar juk op u geladen; maar ik voor mij zal uw juk nog verzwaren. Mijn vader heeft u van zijn kant met zwepen getuchtigd, maar ik voor mij zal u met gesels tuchtigen.” — 1 Koningen 12:10, 11.

Rehábeam koos voor de raad van zijn jonge vrienden. Zijn onderdanen waren echter laaiend van woede. Er brak een opstand uit en tien van de twaalf stammen van Israël kozen een andere koning! Allemaal omdat Rehábeam ’te rade ging bij de jonge mannen die met hem opgegroeid waren’. — 1 Koningen 12:8-17.

Kweek onderscheidingsvermogen aan

Het is duidelijk dat het beter voor je is ’je oor te neigen en de woorden van de wijzen te horen’ (Spreuken 22:17). Dat kan betekenen dat je gezonder gezelschap zult moeten zoeken. „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan”, zegt Spreuken 13:20.

Het kan ook betekenen dat je moet leren onderscheid te maken tussen nuttige raad en uitingen van speelse — misschien zelfs schadelijke — „begeerten die aan de jeugd eigen zijn” (2 Timótheüs 2:22). Als iemand je uitdaagt om iets te doen, beschouw dan welke consequenties het kan hebben als je erop ingaat. Zeker, zoals de jonge André opmerkt, jongeren proberen vaak je te verleiden door te zeggen dat „niemand het ziet”. Maar ’je zult oogsten wat je zaait’ (Galáten 6:7). En kinderachtige streken leiden werkelijk dikwijls tot lagere cijfers, van school gestuurd worden, en zelfs arrestatie!

Leer Nee te zeggen

Hoe kun je de valstrik van uitdagingen dan vermijden? Een bijbelschrijver zei: „Ieder mens moet vlug zijn om te horen, langzaam om te spreken [of te reageren]” (Jakobus 1:19). Geef je er rekenschap van wie er spreekt en wat je gevraagd wordt te doen. Is het redelijk? Is het liefdevol? Spreekt er vriendelijkheid en onzelfzuchtige bezorgdheid voor anderen uit? Zo niet, negeer de uitdaging dan. Het is waar, zoals een andere jongere, Maurice, het uitdrukte, „ze zullen je laten voelen dat je een rare bent”. Maar wie is er nu eigenlijk ’raar’? Degene die verstandig handelt of degene die dwaasheid uitlokt?

Je zou daarom kunnen proberen te redeneren met jongeren die dit soort uitdagingen doen. De achttienjarige Terry bevalt het goed te zorgen dat „de grap eraf gaat” door vragen te stellen zoals: ’Waarom zou ik het doen?’ ’Wat zou het bewijzen als ik het deed?’ ’Welk voordeel zou ik ervan hebben?’ Misschien kan het doeltreffend zijn de bijbel te gebruiken. Maak duidelijk dat je vastomlijnde maatstaven hebt waar je beslist naar wilt leven. Een jong meisje probeerde een jonge knaap tot immoraliteit te verleiden door te zeggen: „Je weet niet wat je mist.” „Dat weet ik wel”, antwoordde de jongen. „Herpes, gonorroe, syfilis . . .” Het is beslist waar dat een door de bijbel geoefend geweten je kan helpen handelingen te vermijden waar je later spijt van zou hebben! — Vergelijk Genesis 39:7-12.

Niettemin merkt de jonge Lisa op: „Als ze weten dat je toch niet meedoet, zullen de meesten je wel met rust laten. Maar er zijn er een paar die je telkens weer zullen uitproberen.” Toen Christus Jezus veertig dagen lang alleen in de wildernis was, werd hij bij drie gelegenheden door de Duivel verzocht. Satan tartte: ’Verander stenen in brood!’ ’Spring van de tempelmuur af!’ ’Buig u voor mij neer!’ Jezus antwoordde: „Ga weg, Satan!” (Matthéüs 4:1-10) En desalniettemin voegt Lukas 4:13 eraan toe: „Toen de Duivel nu alle verzoeking ten einde had gebracht, verwijderde hij zich van hem tot een andere geschikte tijd.” Zo kan het ook van jouw kant heel wat volharding vereisen om weerstand te blijven bieden aan telkens herhaalde uitdagingen. Maar voel je niet geroepen op dwaze uitdagingen in te gaan. Heb de moed om je standpunt in te nemen voor wat juist is!

Dat is pas een echte uitdaging, vind je niet?

[Illustratie op blz. 22]

Luisteren naar je door de bijbel geoefende geweten weerhoudt je ervan iets te doen waar je later spijt van zou hebben