De wereld wordt onbeheersbaar
Het ongeduldige najagen van ogenblikkelijke behoeftebevrediging heeft ertoe geleid dat de mens de situatie niet meer meester is. Sta eens bij een enkel voorbeeld stil:
Ecologisch: De mens is het milieu aan het verwoesten. Op lange termijn zullen de gevolgen rampzalig zijn; op korte termijn echter is het plunderen van de hulpbronnen van de aarde en nalatigheid om de vervuiling te beperken, winstgevend voor zowel de industrie als de regering. En dus duurt de plundering voort, ondanks protesterende milieuactivisten.
Economisch: Overal ter wereld lenen landen steeds meer geld, zodat de schulden zich huizehoog opstapelen ter wille van de economische behoeften van het moment. Zorgeloos slaan ze de sombere waarschuwingen van economen in de wind — dat de rente op al die leningen kan uitgroeien tot een later ondraaglijke last, of dat een wereldeconomie op een fundament van schulden onheilspellend wankel is en kan instorten als arme landen het aflossen van hun leningen op een gegeven moment laten afweten.
Moreel: Drugverslaafden en zware drinkers, gokkers, misdadigers van allerlei slag, overspelers, hoereerders — wie durft te ontkennen dat hun gelederen thans wereldwijd toenemen? Zij vormen een gemengd gezelschap met een gemeenschappelijke noemer: Zij willen het NU! En of „het” nu seks, geld, macht of slechts een roes is, velen zijn bereid hun huwelijk, hun gezin, hun geweten, hun financiële zekerheid, hun gezondheid, hun reputatie en zelfs hun leven te vergooien voor zulke kortstondige genoegens.
Het is nauwelijks overdreven te zeggen dat men geen controle meer heeft over de hedendaagse wereld, geregeerd als ze wordt door een bijna kinderlijke hebzucht. Sommigen vechten oprecht tegen de kortzichtigheid die alom heerst. Maar veel machtiger en veel algemener zijn de krachten die in ons allemaal het vermogen ondermijnen vooruit te zien en ons beperkingen op te leggen.
Ondermijnende invloeden
De hedendaagse mens, vooral in de meer geïndustrialiseerde landen, wordt via de media aanhoudend overspoeld met een vloed van propaganda. Of het nu via de televisie, de radio, films, tijdschriften of kranten is, het instant-geluk wordt deskundig aangeprezen.
De reclame in de media dringt er bij u op aan te kopen, te kopen en nog eens te kopen — en vraag dan een creditcard aan en koop nu, nu, nu. Talloze produkten zijn met slechts een telefoontje in uw bezit. ’Om de betaling behoeft u zich pas later te bekommeren!’, schijnen de advertenties sussend te zeggen. Ze zijn er met een bijna griezelige bekwaamheid op gericht uw zintuigen te verlokken. Sla een bladzijde in een tijdschrift om en u wordt omgeven door een wolk van parfum. Zet de radio aan en dagen achtereen gaat hetzelfde reclamedeuntje door uw hoofd. Zet de tv aan en de flitsende beelden houden u gebiologeerd. In de stijl van videoclips flitsen de beelden met een dusdanige snelheid voorbij dat de aandacht van zelfs de minst geconcentreerde kijker geboeid is.
Televisie doet meer dan reclame maken voor instant-geluk. Ze levert het. Op het simpele indrukken van een knop wordt de behoefte aan amusement bevredigd. Vaak amuseert ze door mensen te laten zien die aan hun eigen begeerten toegeven. De man van de daad gaat over tot geweld als zijn tegenstanders ’het verdienen’. Het vroegrijpe kind vernedert zijn ouders met brutale geestigheden. De sensuele romanticus bezwijkt heel gemakkelijk voor overspel of voorechtelijke seks. Op de tv worden deze personages zelden gelaakt wegens hun gebrek aan zelfbeheersing; zij worden verheerlijkt, krijgen een aureool van opzienbarend heldendom toebedacht of een goedkeurend salvo van ingeblikt gelach.
In dezelfde geest werd in een recent artikel in The Atlantic Monthly gezegd dat de huidige Hollywoodfilm „een schouwspel [is] dat met de grootste zorg in elkaar is gezet om op letterlijk elk moment de zinnen te strelen”, en dat „de ene film na de andere u herhaaldelijk toeschreeuwt dat ’een mens wel degelijk alles kan hebben!’” Niets, zo lijkt het wel, behaagt het publiek vandaag de dag meer dan geweld. In het artikel wordt aangevoerd dat films in het verleden „de neiging van de kijker om aan geweld mee te doen onderdrukten”, terwijl „het geweld op het doek nu juist voornamelijk wordt gebruikt om de kijker uit te nodigen te ervaren hoe het voelt te doden, te slaan en te verminken”. In feite zijn het verhaal en de dialoog zo door de actie en het geweld uit de film verdrongen, dat de huidige scenario’s op schrift 25 procent korter zijn dan in de jaren ’40, terwijl de films op zich nog even lang zijn.
De godsdiensten van de wereld verkeren in een ideale positie om erbij te helpen de mensheid uit deze verdwaasde ’gerichtheid op het moment’ op te heffen. Niettemin schijnen maar al te veel religieuze leiders volkomen op te gaan in hun eigen streven naar instant-geluk. Hoe vaak lezen wij niet dat zij naar macht en invloed streven in het politieke strijdperk, of zich bemind maken bij hun eigenzinnige kudde door morele maatstaven af te zwakken, of zelfs de bijbel gebruiken als een rechtvaardig vernisje waarachter zij huichelachtig doen wat hun aanstaat? In plaats van het instant-geluk aan de kaak te stellen als wat het vaak is — een deel van de verleidelijkheid van de zonde — hebben zij zich bij andere ’morele leiders’ aangesloten in het afzwakken van het begrip zonde, door het te herdefiniëren met vriendelijke eufemismen als ’erfelijke problemen’ en ’alternatieve levensstijlen’. — Zie het kader op blz. 8.
Een wapen in de strijd tegen de tendens
Hoe kunnen wij bij het huidige klimaat in de wereld terugvechten? Hoe kunnen wij beslissingen nemen zonder ons al te zeer te laten beïnvloeden door de aantrekkingskracht van het instant-geluk? Het antwoord zal u misschien verbazen: De bijbel kan daarbij helpen. In weerwil van wat veel mensen misschien veronderstellen, is de bijbel niet tegen genoegens. De bijbel staat geen ascetisme of strenge zelfverzaking voor, maar leert ons veeleer hoe een gelukkig leven te leiden, waarin gepaste ruimte is voor genoegens.
De bijbel beschrijft de Schepper als „de gelukkige God”, die ’zich verheugt over zijn werken’ (1 Timotheüs 1:11; Psalm 104:31). Wat de mensen betreft zegt Prediker 3:1: „Voor alles is er een vastgestelde tijd, ja, een tijd voor elke aangelegenheid onder de hemel.” Daartoe behoort volgens de verzen die erop volgen een tijd om te lachen, een tijd om rond te huppelen, een tijd om te omhelzen en een tijd om te beminnen. In Spreuken 5:18, 19 wordt zelfs enthousiast gesproken over het mooie van seksueel genot in het huwelijk als daar tegen mannen wordt gezegd: „Verheug u met de vrouw van uw jeugd.” Het is dus duidelijk dat niet elke behoeftebevrediging verkeerd is en dat niet alle vormen van bevrediging zonder meer uitgesteld behoeven te worden. Maar vaak is zelfbeheersing het ontbrekende ingrediënt. — Galaten 5:22, 23.
Wij moeten onze eigen genoegens in het juiste perspectief plaatsen. Wij moeten de juiste prioriteiten stellen. Het behagen van God moet alleszins voor onze eigen genoegens gaan; het moet in ons leven op de eerste plaats komen. Daarop volgt de op beginselen gebaseerde liefde voor onze medemens (Mattheüs 6:33; 22:36-40). Als wij God en onze naaste werkelijk liefhebben, zullen wij de vervulling van onze eigen wensen graag na deze twee prioriteiten laten komen.
Op de bijbel gebaseerde prioriteiten zullen ons ook helpen ronduit nee te zeggen tegen onze neigingen als dat nodig is. Wij zullen dronkenschap, overspel, hoererij, gokken, hebzucht, druggebruik en geweld afwijzen. Deze zonden bieden allemaal op hun manier instant-geluk, maar ze grieven God en berokkenen onze medemens schade. Gods wetten waarin deze zonden worden veroordeeld zijn een zeker teken van zijn liefde voor ons, want op de lange duur moet de zondaar het zwaarst voor de zonde boeten. Dat kan zijn met ziekte, een uiteengevallen gezin of armoede, met iets zo definitiefs als de dood of iets zo tragisch als een oppervlakkig en leeg leven.
Het navolgen van goede voorbeelden
God wil dat wij een gelukkig en zinvol leven hebben; zijn Woord staat vol voorbeelden van mannen en vrouwen die dat hadden. In veel gevallen bewogen hun geloof en hun liefde voor God hen ertoe de vervulling van hun eigen wensen uit te stellen. (Zie Hebreeën hfdst. 11.) Mozes is daar een beroemd voorbeeld van. Grootgebracht als de zoon van de dochter van Farao in het oude Egypte, stond hem een leven te wachten waarin hij alles kon krijgen wat hij begeerde. Macht, invloed, rijkdom en ongetwijfeld talrijke seksuele mogelijkheden konden hem ten deel vallen als hij deel bleef uitmaken van Farao’s gezin. In plaats daarvan sloot hij zich aan bij verachte slaven, de natie Israël. Waarom?
Hebreeën 11:25 antwoordt dat hij „veel liever [verkoos] met het volk van God slecht behandeld te worden dan de tijdelijke genieting der zonde te hebben”. Mozes besefte wat instant-geluk waard was: direct voorhanden weliswaar, maar tijdelijk, gauw voorbij. Dus in plaats van zich te richten op wat hem ogenblikkelijk genoegen zou verschaffen, concentreerde hij zich op een gelukkige toekomst. Hebreeën 11:26 zegt: „Hij hield het oog oplettend gericht op de beloning.” Die beloning was reëel voor hem, evenals de Beloner. Vers 27 luidt: „Hij bleef standvastig als zag hij de Onzichtbare.”
Sommigen drijven misschien de spot met de keuze die Mozes deed. Sommigen zeggen misschien dat zij de rijkdom, de macht en de roem gekozen zouden hebben. Maar bedenk eens: Als Mozes voor de weg van het instant-geluk had gekozen, zouden wij dan nu van zijn bestaan geweten hebben? Zou zijn Egyptische naam voortleven als een hiëroglief op een gebarsten, verweerde steen in een museum, een onopvallend bagatel slechts bekend bij een handjevol archeologen? Of zou zijn naam — en dat is waarschijnlijker — begraven en vergeten liggen onder het stof en zand van 34 eeuwen? En zijn beloning? Had Mozes zeker kunnen zijn van een plaatsje in Jehovah’s herinnering als hij voor de gemakkelijke weg had gekozen door zichzelf te behagen?
Mozes’ naam is thans een bron van inspiratie voor miljoenen mensen. Zijn toekomst is zeker. Uw toekomst kan even zeker zijn. Ook u kunt een bron van aanmoediging voor anderen zijn. Laat u als u uw beslissingen in het leven neemt, van de grote tot de kleine, niet misleiden door de propaganda van de wereld en u niet wijsmaken dat u NU moet hebben wat u wilt! Vraag u af: ’Is dat wat ik wil in overeenstemming met wat mijn Schepper voor mij wil? Zou het nu nastreven van wat ik wil, erop neerkomen dat ik mijn geestelijke belangen naar de achtergrond schuif? Breng ik op de een of andere manier mijn beloning in gevaar? Wat voor voorbeeld geef ik vrienden en familie?’
Verkies de kortzichtigheid van deze wereld niet boven de vooruitziende wijsheid van God. Verruil niet uw geluk op lange termijn voor genoegens op korte termijn, het eeuwige voor het tijdelijke. Per slot van rekening biedt onze Schepper ons geluk aan in de ruimst denkbare zin. Psalm 145:16 zegt over hem: „Gij opent uw hand en verzadigt de begeerte van al wat leeft.” Dit gebeurt ten dele onmiddellijk en vergt ten dele wat tijd en geduld. Een leven in Jehovah’s dienst is rijk aan genoegens — de schoonheid van de schepping, de warmte van vriendschap, de vreugde van lonend werk dat een uitdaging is, en de voldoening het antwoord te weten te komen op de meest intrigerende vragen van het leven. Meer nog, de Schepper biedt ons een leven aan dat tot in alle eeuwigheid bevredigend en gelukkig zal zijn. — Johannes 17:3.