Uw nieren — Een levenonderhoudend filter

DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN IERLAND

DE AARDE en het menselijk lichaam hebben iets gemeen: Om het leven in stand te houden, hebben beide een filter nodig. De aarde moet beschermd worden tegen het voortdurende bombardement van schadelijke straling die van de zon afkomstig is. De ozonlaag van onze atmosfeer filtert die uit en laat levenonderhoudend licht tot de aarde doordringen. En uw lichaam? Bij veel van de chemische processen in uw lichaam komen er giftige stoffen en afval in uw bloedbaan terecht. Zouden ze daar gelaten worden, dan zouden ze u ernstige problemen bezorgen, dodelijk zijn zelfs. Ze moeten constant uitgefilterd en afgevoerd worden.

Dit filtreren is een van de voornaamste functies van uw nieren. Maar hoe kunnen deze kleine organen schadelijke stoffen identificeren, isoleren en afvoeren en er tegelijkertijd voor zorgen dat onontbeerlijke elementen achterblijven om uw lichaam te voeden en te verzorgen? En hoe kunt u uw nieren helpen u gezond te houden?

Hoe zien uw nieren er vanbinnen uit?

Mensen hebben normaal gesproken twee nieren — onder in de rug aan beide kanten van de wervelkolom één. Elke nier is ongeveer 10 centimeter lang, 5 centimeter breed en 2,5 centimeter dik en weegt 110 tot 170 gram. Snijden wij de nier van boven naar beneden door, dan laten zich duidelijk verschillende onderdelen onderscheiden, te zien op de diagrammen.

Stel u, om u een beeld te vormen van de manier waarop de nier werkt, eens een stadion voor met duizenden toeschouwers die toestromen voor een evenement. Eerst moet de menigte zich opsplitsen in talrijke kleine rijen. Dan gaan de mensen in elke rij een voor een door een controlepoortje, waar personen zonder kaartje worden weggestuurd. De toeschouwers met een kaartje mogen erdoor en begeven zich naar de hun toegewezen zitplaats.

Evenzo moeten al de vele elementen waaruit uw bloed bestaat door uw hele lichaam circuleren. Al doende moeten ze echter herhaaldelijk door uw nieren passeren via grote bloedvaten, de nierslagaders, een voor elke nier. (Zie de illustratie op blz. 24.) Na de nier te zijn binnengegaan, splitst de nierslagader zich in kleinere vaten in de binnenste en buitenste laag van de nier. Op die manier worden de verschillende elementen in uw bloed in kleinere en hanteerbaarder „rijen” gekanaliseerd.

Ten slotte arriveert het bloed bij heel kleine kluwens, elk bestaande uit zo’n veertig stevig gewonden minuscule bloedvaten. Elk kluwen, een glomerulus genoemd, is omgeven door een uit twee lagen bestaand membraan dat bekendstaat als het kapsel van Bowman.a De glomerulus en het kapsel van Bowman vormen samen het eerste deel van zo’n ’controlepoortje’, een nefron — de basisfiltereenheid van uw nier. Elke nier bevat ruim een miljoen nefronen. Maar ze zijn zo klein dat u een microscoop nodig zou hebben om er een te bestuderen! — Zie het diagram van een nefron, aanzienlijk vergroot, op blz. 25.

Filtratie van uw bloed in twee fasen

De bloedcellen en eiwitten in uw bloedbaan zijn onmisbaar. Ze bewijzen uw lichaam onontbeerlijke diensten zoals de zuurstofvoorziening, de verdediging en het herstel van schade. Om het verlies van bloedcellen en eiwitten te voorkomen, worden ze in de eerste filtreerfase gescheiden van alle andere elementen. Deze gespecialiseerde taak wordt verricht door de kapsels van Bowman. Maar hoe?

Bloedvaten die de glomerulus inlopen, splitsen zich in minuscule haarvaten met heel dunne wanden. Zo kan de bloeddruk wat water en andere kleine moleculen door hun fijne membranen persen, uw bloedbaan uit, en het kapsel van Bowman en het kronkelige buisje dat ermee verbonden is in. Dit buisje wordt het nierbuisje genoemd. De grotere eiwitmoleculen en alle bloedcellen blijven in de bloedbaan en zetten hun weg door de haarvaten voort.

Nu wordt de filtratie selectiever. Uw nieren moeten ervoor zorgen dat er absoluut niets ontsnapt wat voor uw lichaam van waarde is! De vloeistof die in dit stadium door het buisje stroomt, is een waterig mengsel, bestaande uit opgeloste nuttige moleculen samen met afval en ongewenste stoffen. Gespecialiseerde cellen langs de binnenwand van het buisje herkennen nuttige moleculen, zoals water, zouten, suikers, mineralen, vitaminen, hormonen en aminozuren. Die worden er efficiënt uit gehaald door reabsorptie in de wand van het buisje en teruggevoerd in het omringende netwerk van haarvaten om opnieuw in uw bloedbaan te belanden. De haarvaten verenigen zich weer tot kleine aderen, die zich vervolgens combineren tot het bloedvat dat de nierader heet. Daardoor verlaat uw bloed, nu gefiltreerd en gezuiverd, de nier en stroomt verder om het leven in uw lichaam in stand te houden.

Het lozen van afvalprodukten

Maar wat gebeurt er met de vloeistof die in het buisje achterblijft? Die bevat blijkbaar stoffen waarop uw lichaam geen prijs stelt. Terwijl de vloeistof door het buisje verder stroomt naar de grotere verzamelbuis, lozen andere cellen in de buiswand er nog meer afscheidingsprodukten in, waaronder ammoniak, kalium, ureum, urinezuur en overtollig water. Het eindprodukt is urine.

De verzamelbuizen uit diverse nefronen verenigen zich en lozen urine door openingen in toppen van de nierpiramiden. De urine loopt in het nierbekken en loopt dan weg via de ureter of urineleider, de buis die de nier en de blaas verbindt. De urine wordt in uw blaas opgeslagen voordat ze uit uw lichaam wordt afgevoerd.

Ondanks hun microscopische omvang volbrengen de ruim twee miljoen nefronen in uw nieren een zeer indrukwekkende taak. The New Encyclopædia Britannica vermeldt: „Nefronen . . . filtreren elke 45 minuten de hele vijf liter grote waterinhoud van het bloed.” Tegen de tijd dat allerlei stoffen opnieuw geabsorbeerd en de vele processen voltooid zijn, kan een normaal, gezond lichaam per 24 uur ongeveer twee liter afval in de vorm van urine lozen. Wat een hardwerkend en grondig filtreersysteem!

Zorg goed voor uw nieren!

Uw nieren reinigen en onderhouden zichzelf en kunnen lang mee. Er is echter ook voor u een rol weggelegd om ze te helpen hun werk te doen. Er moet heel wat water door uw nieren wil uw lichaam gezond blijven. Ja, voldoende wateropname wordt als een voornaam middel beschouwd om nierinfecties en de vorming van nierstenen te voorkomen.b Water drinken is ook een hulp voor uw spijsverterings- en cardiovasculaire stelsel, brengt dr. C. Godec, voorzitter van de Afdeling Urologie van het Long Island College Hospital in New York, onder de aandacht.

Hoeveel water? Dr. Godec en veel andere artsen bevelen iedereen aan om, naast het gebruik van andere voedingsmiddelen en dranken, elke dag minstens twee liter water te drinken. „De meeste mensen zijn uitgedroogd”, vertelde dr. Godec Ontwaakt! Hij merkte op dat zolang uw nieren of uw hart niet ziek zijn, water goed voor ze is. „Maar u moet voldoende drinken”, zei dr. Godec. „Dat doen de meeste mensen niet.”

Sommigen vinden water lekkerder als het een smaakje heeft, citroen bijvoorbeeld. Anderen geven de voorkeur aan de smaak van bronwater of water dat gefilterd is met geactiveerde kool. In elk geval is gewoon water of water met een heel licht smaakje beter voor uw nieren dan enige andere drank. De suiker in vruchtesappen en gezoete dranken verhoogt zelfs de behoefte van het lichaam aan water. Dranken die alcohol of cafeïne bevatten, zorgen ervoor dat het lichaam vocht verliest.

Het kan beslist een uitdaging betekenen de gewoonte aan te kweken twee liter water per dag te drinken. Veel mensen vinden het namelijk lastig of gênant vaker dan gewoonlijk naar het toilet te moeten. Maar uw lichaam zal u dankbaar zijn voor die extra moeite. Het drinken van voldoende water zal u niet alleen helpen gezond te blijven maar kan zelfs uw uiterlijk ten goede komen. Artsen wijzen erop dat goede voeding en een hoge vloeistofopname doeltreffender zijn om uw huid mooi te houden dan enig uitwendig huidpreparaat.

Helaas is ons dorstmechanisme onvolmaakt, en naarmate wij ouder worden, wordt het nog minder gevoelig. Wij kunnen dus niet alleen op onze dorst afgaan om te bepalen hoeveel water wij nodig hebben. Hoe kunt u ervoor zorgen dat u voldoende drinkt? Sommigen beginnen de dag met het drinken van twee glazen water en drinken dan met regelmatige tussenpozen weer een glas. Anderen houden een doorzichtige kan of fles met water binnen hun gezichtsveld en binnen bereik — een herinnering om de hele dag door regelmatig een slok te nemen. Wat voor methode u ook gebruikt, het drinken van voldoende zuiver, schoon water is een goede manier om waardering te tonen voor uw nieren — het geweldige filter dat u in leven houdt.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 25]

Het nefron — De basisfiltereenheid

ELKE nier bevat ruim een miljoen nefronen. Het tubulaire systeem in elk afzonderlijk nefron is gemiddeld zo’n 3 centimeter lang en slechts 0,05 millimeter breed. Zou het echter mogelijk zijn alle buisjes van een enkele nier recht te buigen, dan zouden ze met elkaar zo’n 30 kilometer lang zijn!

Het kapsel van Bowman is eigenlijk het ingestulpte uiteinde van het nierbuisje van het nefron. Dit buisje is omgeven door een netwerk van heel kleine bloedvaatjes die capillairen of haarvaten heten. Het buisje loopt uit in een grotere verzamelbuis, die de afval- en gifstoffen afvoert die door het nefron zijn uitgefilterd.

[Diagrammen op blz. 24, 25]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

De nierader voert pasgefiltreerd bloed weer het lichaam in

De nierslagader voert ongefiltreerd bloed naar de nier

De nierpiramiden zijn kegelvormige structuurtjes die urine naar het nierbekken voeren

De schors bevat de glomerulus van elk nefron

Het nierbekken is een trechter die urine opvangt en naar de ureter leidt

Door de ureter loopt de urine van de nier naar de blaas

[Diagram]

De nefronen, zo’n twee miljoen microscopische tubulaire filters, zuiveren het bloed

Glomerulus

De in het nierbuisje ontstane urine wordt verzameld en gaat naar de blaas

Kapsel van Bowman

Haarvaten