RUSTAM, die in Rusland woont, leidt een druk leven. In het verleden had hij een aantal ongezonde gewoonten, maar op een bepaald moment kwam hij tot het besef dat hij daar een hoge tol voor betaalde. Daarom stopte hij met roken en zwaar drinken. Maar na een lange dag achter de computer voelde hij zich nog altijd futloos.

Hoewel zijn werkdag om acht uur begon, had hij vóór tienen zelden het gevoel dat hij echt wakker was en was hij vaak ziek. Dus bracht hij wat veranderingen aan in zijn leven. Wat was het resultaat? „De afgelopen zeven jaar ben ik niet meer dan twee dagen ziek geweest. Ik voel me geweldig — wakker en alert — en ik geniet van het leven!”

Ram woont met zijn vrouw en twee kinderen in Nepal. In hun omgeving zijn geen sanitaire voorzieningen en het gebied is vergeven van de muggen en de vliegen. In het verleden hadden Ram en zijn gezin geregeld last van ademhalingsproblemen en ooginfecties. Ook zij brachten veranderingen aan waardoor hun gezondheid er enorm op vooruitging.

U kunt zelf iets doen!

Of mensen nu arm zijn of rijk, ze leggen niet altijd het verband tussen hun leefstijl en hun gezondheid. Misschien zien ze een goede gezondheid als een kwestie van toeval of als iets waar ze weinig invloed op hebben. Zo’n fatalistische kijk zorgt ervoor dat velen niet op hun gezondheid letten en minder presteren dan ze zouden kunnen.

De realiteit is dat er ongeacht uw financiële situatie een aantal dingen zijn die u kunt doen om uw eigen gezondheid en die van uw gezin te beschermen en te verbeteren. Is dat de moeite waard? Absoluut! U kunt de kwaliteit van uw leven verhogen en misschien zelfs langer leven.

Ouders kunnen hun kinderen door wat ze zeggen en door hun voorbeeld verstandige gewoonten bijbrengen die hun gezondheid ten goede zullen komen. De extra tijd en kosten die hierbij komen kijken, betalen zich terug in de vorm van een betere gezondheid, minder ziekteverzuim en lagere medische kosten. Het gezegde luidt niet voor niets: voorkomen is beter dan genezen.

In de volgende artikelen staan vijf adviezen die Rustam, Ram en vele anderen geholpen hebben. Die kunnen ook nuttig zijn voor u!

Eet vers voedsel. Eet vooral ’echt’ voedsel — verse producten zoals die al duizenden jaren door mensen gegeten worden — in plaats van de bewerkte producten van nu. Voorverpakt voedsel en fastfood bevatten meestal veel suiker, zout en vet, wat in verband gebracht wordt met hartkwalen, beroerten, kanker en andere ernstige ziekten. Kies bij de bereiding van voedsel voor stomen, bakken of grillen in plaats van frituren. Gebruik liever kruiden en specerijen dan zout. Zorg ervoor dat vlees goed gaar is, en eet nooit bedorven voedsel.

Eet niet te veel. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldt dat er wereldwijd een onrustbarende toename is in het aantal mensen met overgewicht of obesitas, wat vaak het gevolg is van te veel eten. Uit een onderzoek bleek dat er in bepaalde delen van Afrika „meer kinderen met overgewicht zijn dan ondervoede kinderen”. Kinderen met obesitas lopen zowel nu als later een groter risico op gezondheidsproblemen, waaronder diabetes. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen een goed voorbeeld geven door zelf bescheiden porties te eten.

Eet vooral planten. Een uitgebalanceerd voedingspatroon bevat vooral een verscheidenheid aan fruit, groente en volkorenproducten en niet te veel vlees en zetmeelrijke producten. Kies een of twee keer per week voor vis in plaats van vlees. Eet niet te vaak geraffineerde producten als pasta, witbrood en witte rijst, die niet veel voedingswaarde meer hebben. Vermijd potentieel gevaarlijke trendy diëten. Ouders kunnen de gezondheid van hun kinderen beschermen door ze gezonde dingen te leren eten. Geef hun bijvoorbeeld als tussendoortje noten en goed gewassen vers fruit en groente in plaats van chips of snoep.

Drink voldoende. Volwassenen en kinderen moeten elke dag veel water en andere ongezoete vloeistoffen drinken. U moet meer drinken op warme dagen en als u zwaar lichamelijk werk doet of sport. Veel drinken is goed voor de spijsvertering, ontgift het lichaam, zorgt voor een gezondere huid en bevordert gewichtsverlies. Het zorgt ervoor dat u zich goed voelt en er goed uitziet. Drink niet te veel alcohol en gezoete dranken. Als u één blikje frisdrank per dag drinkt, kunt u in een jaar zo’n zeven kilo aankomen.

In sommige landen kost het veel moeite en geld om aan schoon drinkwater te komen. Toch is water drinken heel belangrijk. Besmet water moet gekookt of chemisch behandeld worden. Volgens berichten vallen er meer slachtoffers door vervuild water dan door oorlogen of aardbevingen; naar verluidt overlijden er vierduizend kinderen per dag aan. De WHO adviseert om een kind minimaal twee jaar borstvoeding te geven. Vanaf zes maanden heeft het kind bijvoeding nodig.

Zorg voor genoeg slaap. „Beter is een handvol rust dan twee handen vol hard werk en najagen van de wind” (Prediker 4:6). De eisen en afleidingen van deze tijd gaan vaak ten koste van de nachtrust. Maar slapen is van essentieel belang voor een goede gezondheid. Uit onderzoek is gebleken dat ons lichaam en onze hersenen zich tijdens de slaap herstellen, wat goed is voor ons geheugen en ons humeur.

Slaap versterkt het immuunsysteem en vermindert het risico op infecties, diabetes, beroerten, hartaandoeningen, kanker, obesitas, depressies en misschien zelfs alzheimer. Slaperigheid is een natuurlijk veiligheidsmechanisme. Het is beter dat niet te onderdrukken met snoep, cafeïne of andere opwekkende middelen, maar naar de signalen van het lichaam te luisteren en gewoon te gaan slapen. De meeste volwassenen hebben zeven à acht uur slaap per nacht nodig om er goed uit te zien, zich goed te voelen en goed te presteren. Tieners hebben meer slaap nodig. Jongeren die niet genoeg slaap krijgen, zullen eerder psychische problemen krijgen en brokken maken in het verkeer.

Slapen is vooral belangrijk als we ziek zijn. Bij sommige ziekten, zoals een verkoudheid, helpt het als we gewoon extra slaap nemen en veel drinken.

Wees zuinig op uw gebit. Tanden poetsen en flossen na de maaltijd en vooral voor het slapengaan, helpt tandbederf, tandvleesproblemen en het verlies van tanden en kiezen te voorkomen. Zonder ons eigen gebit halen we minder uit ons voedsel. Kinderen die hebben geleerd na het eten hun tanden te poetsen en te flossen, zullen ook later in het leven een betere gezondheid hebben.

Ga naar de dokter. Bij sommige aandoeningen is professionele medische hulp nodig. Een vroege diagnose vergroot de kans op genezing en voorkomt vaak hoge kosten. Ga als u zich niet goed voelt naar de dokter om de oorzaak te laten vaststellen in plaats van alleen de symptomen te bestrijden.

Gebruikmaken van mogelijkheden voor preventief onderzoek kan veel ernstige problemen voorkomen. Dat geldt ook voor professionele medische zorg tijdens de zwangerschap.a Maar artsen kunnen geen wonderen doen. Er zal pas een eind komen aan ziekte wanneer God ’alle dingen nieuw maakt’ (Openbaring 21:4, 5).

Wees actief. Als we een lichamelijk actief leven leiden, kan dat ertoe bijdragen dat we gelukkiger zijn, helderder denken, meer energie hebben, productiever zijn en, in combinatie met een verstandig eetpatroon, op gewicht blijven. Lichaamsbeweging hoeft geen pijn te doen of extreem te zijn om effect te hebben. Meerdere keren per week matig intensief bewegen heeft al veel voordelen.

Hardlopen, stevig wandelen, fietsen of een sport beoefenen waarbij uw hartslag omhooggaat en u gaat transpireren, kan uw uithoudingsvermogen verbeteren en een hartaanval of een beroerte helpen voorkomen. Als u dit combineert met oefeningen doen en trainen met gewichten, worden uw botten, spieren en ledematen sterker. Het draagt ook bij tot een snellere stofwisseling, wat weer helpt om uw gewicht op peil te houden.

Ga lopen of fietsen. Bewegen is goed voor mensen van alle leeftijden, en u hoeft daarvoor niet per se lid te zijn van een sportschool. Gewoon gaan lopen of fietsen in plaats van met de auto of de bus te gaan, of de trap nemen in plaats van de lift, is al een goed begin. En misschien bent u zo zelfs sneller op uw bestemming. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen aanmoedigen om zo veel mogelijk buiten te spelen. Daardoor worden ze lichamelijk sterker en ontwikkelen ze een betere coördinatie, wat niet het geval is bij passief amusement, zoals gamen.

Wat uw leeftijd ook is als u begint, matig intensief bewegen is goed voor u. Als u al wat ouder bent of gezondheidsproblemen hebt en niet gewend bent veel te bewegen, is het verstandig eerst met uw huisarts te overleggen. Maar begin in ieder geval met bewegen! Zelfs bejaarden kunnen daardoor spierkracht en botmassa behouden, als ze het tenminste geleidelijk opbouwen en niet overdrijven. Bovendien zullen ze dan minder snel vallen.

Ook Rustam, die in het eerste artikel werd aangehaald, heeft baat gehad bij lichaamsbeweging. Zeven jaar geleden zijn hij en zijn vrouw begonnen met hardlopen. Dat doen ze vijf ochtenden in de week. „Eerst verzonnen we smoezen om niet te hoeven gaan. Maar doordat we het samen deden, waren we allebei beter gemotiveerd. Nu is het een goede, prettige gewoonte geworden.”

Zorg voor goede persoonlijke hygiëne. „Uw handen wassen is het allerbelangrijkste wat u kunt doen om de verspreiding van infecties te voorkomen en gezond te blijven”, zegt het Amerikaanse Centrum voor Ziektebestrijding en -preventie. Naar verluidt wordt wel 80 procent van de infecties doorgegeven via ongewassen handen. Was uw handen dus vaak. Doe dat vooral voordat u gaat eten, voedsel klaarmaakt of een wond behandelt, en ook nadat u een dier hebt aangeraakt, naar het toilet bent geweest of een luier hebt verschoond.

Water en zeep zijn effectiever dan desinfecterende handgel. Kinderen blijven gezonder als ze van hun ouders leren dat ze hun handen moeten wassen en zo min mogelijk aan hun mond en ogen moeten zitten. Het is ook goed voor uw gezondheid als u zich elke dag doucht en ervoor zorgt dat uw kleren en beddengoed schoon en fris zijn.

Voorkom besmetting. Vermijd nauw lichamelijk contact met personen die verkouden zijn of de griep hebben, en ook het gezamenlijk gebruik van servies of bestek. Infecties kunnen namelijk worden overgedragen via speeksel en neusvocht. Besmettingen met bloedoverdraagbare ziekten, zoals aids en hepatitis B en C, vinden voornamelijk plaats via seksueel contact, drugsnaalden en transfusies. Vaccinaties kunnen bepaalde infecties voorkomen, maar het is toch verstandig bepaalde voorzorgsmaatregelen te nemen bij de omgang met iemand die een besmettelijke ziekte heeft. Voorkom insectenbeten. Ga niet zonder bescherming buiten zitten of slapen als er muskieten actief zijn of andere insecten die ziekten overbrengen. Gebruik in zulke gebieden een muskietennet, vooral voor kinderen, en gebruik een insectenspray.a

Houd uw huis schoon. Doe echt moeite om uw huis netjes en schoon te houden, zowel vanbinnen als vanbuiten. Zorg dat er geen plekken met stilstaand water zijn, omdat die een broedplaats voor muggen kunnen worden. Afval, viezigheid, onafgedekt voedsel en open vuilnisbakken trekken insecten en knaagdieren aan, die bacteriën overbrengen en ziekten veroorzaken. Als u geen toilet hebt, is het beter een eenvoudige latrine te maken dan uw behoefte gewoon ergens buiten te doen. Dek de latrine af om vliegen weg te houden, want die brengen ooginfecties en andere ziekten over.

Neem geen risico’s. Houd u aan veiligheidsvoorschriften op uw werk en in het verkeer. Gebruik waar nodig beschermende kleding en veiligheidsmiddelen, zoals een helm, veiligheidsbril en -schoenen en gehoorbescherming. Zorg er ook voor dat uw vervoermiddel veilig is en draag in de auto een gordel. Vermijd overmatige blootstelling aan de zon, wat tot kanker en voortijdige veroudering van de huid kan leiden. Als u rookt, stop daar dan mee. Als u nu stopt, zult u de kans op longkanker, een hartaandoening of een beroerte aanzienlijk verkleinen.b

Blijf up-to-date. In veel landen voorzien openbare en particuliere instellingen in educatieve programma’s en informatie over allerlei onderwerpen die met gezondheid te maken hebben. Maak daar gebruik van en stel u op de hoogte van eenvoudige manieren om uw gezondheid te verbeteren en risico’s te vermijden. Sta open voor suggesties en wees bereid simpele veranderingen aan te brengen.

Als u zichzelf goede gewoonten aanleert, kan dat veel voordelen hebben voor uw kinderen en zelfs weer voor hun kinderen. Wanneer ouders een goed voorbeeld geven als het gaat om gezonde voeding, hygiëne, op tijd naar bed gaan, bewegen en het voorkomen van ziekten, nemen hun kinderen die gewoonten meestal over (Spreuken 22:6).

Wat is er nog meer nodig? Alleen weten dat het beter is om gezond te leven is niet voldoende. Het kan namelijk heel moeilijk zijn om vastgeroeste slechte gewoonten aan te pakken, en zelfs voor simpele veranderingen is vaak een sterke motivatie nodig. Sommigen zullen zelfs wanneer ze met een ernstige ziekte of de dood worden bedreigd, niet verstandig gaan leven. Wat helpt dan wel? Zoals voor iedereen geldt, is het belangrijk dat ze een hoger doel in het leven krijgen.

Huwelijkspartners kunnen elkaar alleen helpen als ze gezond en sterk blijven. Ouders willen hun kinderen graag zien opgroeien. Volwassen kinderen hebben soms de zorg voor bejaarde familieleden. Daarnaast is het goed om geen last voor de gemeenschap te willen zijn. Al die dingen hebben te maken met liefde en bezorgdheid voor anderen.

Een nog sterkere motivatie is toewijding aan onze Schepper. Gelovige mensen willen zuinig zijn op hun leven omdat ze dankbaar zijn voor dit kostbare geschenk van God (Psalm 36:9). Als we gezond zijn, kunnen we meer voor God doen. Er bestaat geen betere motivatie om op onze gezondheid te letten.

RAM, die in het eerste artikel is genoemd, was zich er net als veel andere mensen niet van bewust hoe belangrijk dingen zoals een goed voedingspatroon voor de gezondheid zijn. Hij vertelt: „Door het Ontwaakt!-artikel ’Voedzaam eten binnen uw bereik’ (8 mei 2002) ging ik inzien waarom het belangrijk is op je voeding te letten.

Als gezin probeerden we de tips uit dat artikel toe te passen. Na een tijdje merkten we dat we een betere weerstand kregen. Voordat we op onze voeding gingen letten, waren we vaak verkouden, maar dat zijn we nu bijna nooit meer. En dankzij het Ontwaakt!-artikel ’Zes manieren om uw gezondheid te beschermen’ (22 september 2003) leerden we hoe we op een goedkope en eenvoudige manier aan schoon drinkwater konden komen.

We hebben ook veel gehad aan het Ontwaakt!-artikel ’Zeep — Een „doe-het-zelfvaccin”’ (22 november 2003). We zijn de suggesties uit dit artikel gelijk gaan toepassen. Nu hebben we veel minder last van ooginfecties.

In onze omgeving maken de mensen zich niet zo druk om de grote zwermen vliegen en muggen. Maar wij hebben van de video De bijbel — Een boek dat kracht uitoefent in uw levena geleerd dat we zulke insecten op een afstand moeten houden. Ook dit helpt ons gezond te blijven.”

Geef het niet op! Welke veranderingen u ook moet aanbrengen, de kans is groot dat u meer resultaat hebt als u het geleidelijk doet en u geen onbereikbare doelen stelt. Probeer bijvoorbeeld te minderen met het eten van ongezonde dingen in plaats van in één keer alles te laten staan. Probeer wat vroeger naar bed te gaan en iets meer te bewegen. Iets doen is beter dan niets. Meestal kost het weken of maanden voordat een goede gewoonte een tweede natuur wordt. Misschien ziet u niet direct resultaat van wat u doet, maar geef de moed niet op. Als u ondanks terugvallen doorzet, zal uw gezondheid er waarschijnlijk op vooruitgaan.

In deze onvolmaakte wereld is het voor niemand mogelijk volmaakt gezond te zijn. Als u ziek wordt, hoeft dat niet te komen doordat u nalatig bent geweest, maar kan dat het gevolg zijn van de zwakte die op dit moment nog bij de mens hoort. Laat daarom niet toe dat u al te gestrest of bezorgd wordt over uw gezondheid of iets anders. „Wie van u kan door bezorgd te zijn een el aan zijn levensduur toevoegen?”, vroeg Jezus (Lukas 12:25). Probeer in plaats daarvan dingen te vermijden waardoor uw leven onnodig verkort wordt en de kwaliteit ervan afneemt. Dan kunt u nu al een zo gezond mogelijk leven leiden totdat in Gods nieuwe wereld de dag aanbreekt waarop „geen inwoner zal zeggen: ’Ik ben ziek’” (Jesaja 33:24).