Twangavya n’eriyiketera lyahi oko vaholi ovotwavya twasi?

“Omundu amahola, asyaswabyaho kwehi?” omulume mughuma yo Yobu mwavuly’ekinyw’ekyo kyo kerakera. (Yobu 14:14, Kinandi Bible) Ngaly’eryo naghu ukanayivulay’ekinyw’ekyo. Wangatayow’uti wamaminy’uti ekiro kighuma mukasyasungana n’ovowavya wasi okonakihugho kohano isikikiri mw’amalighe?

EBiblia yilaghire yiti: “Avaholi vaghu vakasyavyaho. Vakasyaluvuka.” Kandi eBiblia iyasyasuvya yiti: “Avatunganene, ekihugho kikasyavya kyavo, kandi vakasikala kukyo kwevirimo n’evirimo.”​—Isaya 26:19; Zaburi 37:29.

Ekyangawatikya tutok’erikirirya kwenene emilaghy’eyo, ly’eritoka erisuvy’okwiyivulya tuti: Avandu vakahola vusana naki? Avaholi vakayahi? N’ekindi kiriho, ekyangalek’itwikirirya tuti vakasyaluvuka ni kihi kwehi?

Oluholo, n’Emivere y’Avaholi

EBiblia yivughire kwenene yity’okonzuko oMungu syavyanzire avandu vakahola nahake. Mwahangik’omulume n’omukali averimbere yo Adamu vana Eva, mwavikaly’omwirima lyowene erikahulawa mo Edeni, kandi mwavah’omuviri ati vavute n’eririm’eryo vatsunganaye ly’omokihugho kyosi. Eritendisiky’evilaghiro lyolyangavaletery’oluholo.​—Enzuko 1:28; 2:15-17.

Vusana n’eritendisimw’ovwenge vw’oMungu yoAdamu na Eva movavula erisiky’evilaghiro, kyokilekiry’evitsumi ivyavahikako. “Ukasyasuv’omokitaka”​—ngok’oMungu avwir’Adamu, “ekyowalusivawamo. Kusangw’uli lututu ukasyasuvw’omo lututu.” (Enzuko 3:19) Omughulu avy’atyavumbwa yo Adamu syavy’ahandu, avya mutaka. Neryo vusana n’eritendisikya, nivugh’ambu erilolo, yo Adamu mwatwirivw’erivanza ly’erisuvw’omo mutaka, nivugh’ambu eritendivy’aho.

Ekyo kiminyisirye kw’avaholi sivawite ngeve yosiyosi. EBiblia yikw’owisaya ndeke ndeke kw’oluholo n’engeve visighirene. “Endihi y’erilolo lw’oluholo, naho ekihembo ky’oMungu y’engebe yerikota.” (Waroma 6:23) Okwiminyisya kwenene oluholo kw’iri mivere yeritendiminya kindu kyosi kyosi, eBiblia yivughire yiti: “Avaliho vasi kovakasyahola, naho avaholire sivasi mwatsi ghosighosi.” (Muhubiri 9:5) Omughulw’omundu akahola, eBiblia ivughire yiti: “Omutima wiwe akamulwamo, akasuvw’omomutaka wiwe, n’omo kirw’ekyo kisakisa ovulengekania vwiwe vukahera.”​—Zaburi 146:3, 4.

Neryo, kusangwa yo Adamu vana Eva vasa vovavula erisiky’evilaghiro vy’omolirima ly’Edeni; ekikaleka n’etu itwasyahola niki kwehi? Ni vusana itwe vosi twavutawa yo Adamu avikol’erilolo. Nivugh’ambu mwatusighaliry’erilolo n’oluholo. Kikalek’eBiblia iyavugha yiti: “Omundu mughuma [yo Adamu] mwalek’erilolo ilyingirw’omokihugho, n’erilolo lyamaletw’oluholo, kyokilekiry’oluholo ilwahik’okovandu vosi.”​—Waroma 5:12; Yobu 14:4.

N’ekindi kiriho, omundw’anganayivuly’ati nivugh’ambw’avandu sivali mw’enafsi yitehola kwehi? Avandu vangi kovakangiriraya vatya, n’ekyakaviri ambw’oluholo lukahikay’omundu y’omo yindi ngebe. Nah’ovwengy’ovo sivuly’omo Biblia. Ekinywa ky’oMungu kivuyire kiti iwe mundu uli nafsi, kiti enafsi yawe niwe iuwenewene, n’omuviri n’emivere n’ovulengekania vwaghu. (Enzuko 2:7; Yeremiya 2:34; Mezali 2:10) Kandi kiti: “Enafsi eyikakol’amalolo, iyo yikasyahola.” (Ezekieli 18:4) Sihali nahaghuma oho Biblia yikavugha yiti omundu awite enafsi yitehola eyikasighala omuviri avihola.

Nikwa Avandu Vakasyaluvuka Vati Kwehi

Erilolo n’oluholo vyavere vyavingir’omokihugho, oMungu mwalw’iniaminyisia ‘erisonda liwe’ ati avaholi vakasyasuva omughulu w’eriluvuka ly’avaholi. Kikalek’eBiblia iyavugha yiti: “Abrahamu avya inianahirire h’amaha kw’oMungu awity’ovutoki vwerivukya (mughala wiwe yo Isaka) y’omovaholi.” (Waebrania 11:17-19) Sivugh’ambu Abrahamu avy’alivene kw’ameso akavya n’eriyiketery’eryo, kusangw’eBiblia yivughire yiti: “Iye ni Mungu oyute w’avaholi, ni Mungu w’avaliho, kusangw’avosi vali n’engeve okw’iye.”​—Luka 20:37, 38.

Kwenene oMungu w’ovutoki vosi, awity’ovutoki kandi akayitagha eriluvukya avandu avasombwere. Yo Yesu iyuwenewene mw’avugh’ati: “Simuswekery’eki, kusangw’akatambi kakasyasa—akw’avosi valy’omosisinda sy’eryambukia vakasyow’omulenge wiwe nery’ivalwa musyo.”​—Yoane 5:28, 29; Ɛmiviri 24:15.

Havere halav’akatambi avivugh’atia, yo Yesu mwahindan’ekikumula ky’avandu avakayat’omuholi vakalw’omo muyi w’eNaina. Omulwana vavya vakayata avya kyusa kand’ini mughala w’omukali-mukwirwa. Naye mwak’ovulighe vunene. Nery’amavwira ekind’ati: “Mulwana, ngakuvwira, vuka!” Nery’omund’oyo mwavuka, na Yesu amamusuvulirya nyinya wiwe.​—Luka 7:11-17.

Ovundi vutseme vungi movwavy’omughulu Yesu alenderer’omo nyumba ya Yairo oyowavya mwimamiri mukulu w’esunagagi y’avayuda. Mwali wiwe w’evirimo erikumi n’eviviri avya iniaholire. Neryo yo Yesu avery’ahik’omo nyumba ya Yairo amasegher’ahakuhi n’omuholi, amavugh’ati: “Mumbesa, vuka!” Nay’amahangana!​—Luka 8:40-56.

Havere hakia viro, omwira wa Yesu yo Lazaro nay’amahola. Yesu avery’ahika ahavy’ohowiwe, Lazaro avy’iniamavugha viro bini vy’omwisinda. Mwanavy’akwire ovulighe vungi kutsivu, mwali wavo yo Marata mwakangania eriyiketera amavugh’ati: “Ninaviriminya kw’akasyavuk’ekiro ky’eriluvuka.” Neryo yo Yesu mwalol’eyiry’eyisinda, amahamul’ati valusaye h’erivwe lyavia liriviry’eyisinda, nery’amavirikir’ati: “Lazaro, huluka!” Nay’amahuluka.​—Yoane 11:11-44.

Neryo talengakanaya hake: yo Lazaro avy’omo mivere yahi omo viro bini’evyo omughulw’avy’aholire? Yo Lazaro mwatavugha kinywa kyosi kyosi ngavy’eluvula y’omo vutseme kutsy’omo muliro mw’omovwaghali, kwenene syangavuliry’erikania ngalivy’ahandu. Nahake, yo Lazaro avy’isyakiri na vulengekania vosivosi, kandi “anganahondery’aho okwihik’ekiro ky’eriluvuka” yo Yesu ngw’atalimuluvukya.

Tunaviriminya kw’evitikotiko (miujiza) evyo Yesu avy’akakola vyavya vikaletw’ovutseme vw’akatambi kake, kusangwa avosi avaluvukaya movasyahola. Ekindi kiriho​—evitikotikw’evyo mohanamalav’evirimo 1 900, movyakangani’ovutoki vw’oMungu, kwenene avaholi ko vakasyaluvuka. Evitikotikw’evyo movyakangania hake evikasyakolekw’ovwami vw’oMungu vwatavala.

Omunghulu Oyotwavya Twasi Amahola

Omughulw’enzighu yetu​—oluholo​—ikatuhikira, ovulighe vukavya vungi, nw’omotwangavia n’eriyiketera kw’avaholi vakasyaluvuka. Yo Abrahamu mwanavya n’eriyiketera kw’omukali wiwe akasyaluvuka, amasako avughiry’ati: “Yo Abrahamu mwingirw’omo nyumba amalira mukaliwe n’erimutoghongerya kw’emisonia.” (Enzuko 23:2) Na Yesu naye? Omughulu Lazaro ahola, “mwaghalw’omo mutima mw’okutsivutsivu, n’eriyivula mw’omutima,” neryo havere halav’akatambi “amatoghongy’emisonia.” (Yoane 11:33, 35) Neryo nivugh’ambu oyotwanzire amahola sihali vuvi nahake twamamulira kutse eritoghongy’emisonia.

Omughulw’omwana mulery’akahola, vukavya vulighe vungi kutsivw’oko koyo wiwe. EBiblia nayo yinaviriminya kwenene kw’onyinya w’omwana akavya nw’ovulighe vukalire amahola. (2 Avami 4:27) Kovine vitya n’ok’ovotata. “Hakiri nangaholiry’ingyuwenewene omo mwanya waghu,” y’omukama Daudi kwalir’atia y’omughala wiwe Absalomu avery’ahola.​—2 Samueli 18:33.

Movine vitya, kusangwa wikirirye kwenene kw’avaholi vakasyaluvuka, ovulighe vwaghu sivwangasyalavy’okokateho. Ngw’okw’eBiblia yivughire, “simwangakw’ovulighe ng’avandi vandu avat’eneriyiketera.” (1 Tesalonika 4:13) Ekyotwangakola ly’eriloly’omutima w’eyiry’oMungu omo misave, n’eBiblia yiti: “iyuwenewene akandikuha akaghala.”​—Zaburi 55:22.

Hatetahirwa rindi rina, amasako ghosi alwirw’omo Biblia yikahulawa mo New World Translation of the Holy Scriptures.