OMWATSI W’ERIGHA 13
OLWIMBO 4 ‘Yehova ni Mulisya waghe’
Ebyala bya Yehova sibiribyatabya bikuhi
“Ukalengekanaya uti ebyala bya Yehova ni bikuhi kwe?”—EMIG. 11:23.
ENZUMWA NGULU
Omwatsi ono akendituwatikya eritasyayiketera kutsibu ngoko mughulu wosi Yehova akatuha ebyo tulaghireko tutoke eribyaho.
1. Musa mwakangania ati ngoko ayiketere Yehova omughulu abya akasondola Abaisraeli erilua e Misri?
EKITABU ky’Abaebrania kikakanaya oko bandu bangyi ababya n’obwikirirya. Omughuma wa kubo ni Musa, mwakangania obwikirirya obukaswekaya. (Ebr. 3:2-5; 11:23-25) Mwakangania ngoko awite obwikirirya omughulu abya akasondola Abaisraeli erilua e Misri. Mwatasagha Omwami w’amaka manene owe Misri ye Farao n’abasuda biwe. Mwayiketera kundu Yehova, neryo mwasondola abandu biwe omo Ngetse ye Ngula, n’enyuma omo mbwarara. (Ebr. 11:27-29) Abaisraeli bangyi mubaleka eriyiketera ngoko Yehova akendilola embere eriteyabo, aliwe Musa iye mwalola embere eriyiketera oMungu wiwe. Musa abya asingene eriyiketera Yehova kundi Yehova mwaha Abaisraeli b’amaghetse n’akalyo omo nzira y’ekitiko-tiko omo mbwarara batoke eribyaho.a—Eril. 15:22-25; Esy. 78:23-25.
2. Busanaki oMungu mwabulya Musa ati: “Ukalengekaniaya uti ebyala bya Yehova ni bikuhi kwe”? (Emighanzo 11:21-23)
2 Nomo Musa anabya n’obwikirirya obuwatire omo Yehova, hakuhi omwaka mughuma enyuma sy’Abaisraeli erisabulwa omo nzira y’ekitiko-tiko erilua e Misri, Musa mwatika-tikira obutoki bwa Yehova obw’eriha abandu biwe b’akalyo. Musa mwabulya Yehova ng’anemwendibana enyama eyitosire eyikendighutya amamilioni w’abandu ababya omo kambi omo mbwarara. Neryo Yehova mwasubirya Musa omw’imubulya ati: “Ukalengekanaya uti ebyala bya Yehova ni bikuhi kwe?” (Soma Emighanzo 11:21-23.) Hano “ebyala bya Yehova,” bikamaanisaya ekirimu kiwe kibuyirire kutse akaghala kiwe ako akakolesaya erikola erisonda liwe. Omo yindi nzira Yehova abya ng’amabulya Musa ati, ‘Ukalengekanaya uti sinangatoka erikola ebyo nalagha?’
3. Busanaki tutolere erilengekania oko ebyahikira Musa n’Abaisraeli?
3 Wanabiriyibulya Yehova ng’anemwendikuha iwe n’ekihanda kyaghu ebyo mulaghireko mutoke eribyaho? Ekyo kyamabya ikyabirikuhikira kutse iyehe, leka tukanaye oko ebyahikira Musa n’Abaisraeli abatayiketera ngoko oMungu akendibaha ebyo balaghireko. Kandi tukendikania oko Masako malebe awakendiwatya obwikirirya bwetu ngoko ebyala bya Yehova sibiribyatabya bikuhi.
TWIGHIRE OKO KY’ERILEBERYAKO KYA MUSA N’ABAISRAELI
4. Busanaki Abaisraeli bangyi mubatsuka eritika-tikira obutoki bwa Yehova bw’eribaha akalyo?
4 Busanaki Abaisraeli mubatsuka eritika-tikira obutoki bwa Yehova obw’eribaha ebyo balaghireko? Abaisraeli “n’ekikumula ky’abandu” abatabya Baisraeli abakwamabo erilua e Misri, babya ibamabibugha ebiro bakalaba-laba omo mbwarara bakasonda eriya omo kihugho ekyo Mungu alaghabo. (Eril. 12:38; Ebih. 8:15) Ekikumula ky’abandu abate Baisraeli mubalata amana neryo bamatsuka eriyilungumula. N’Abaisraeli bangyi nabo mubayighunga kubo. (Emig. 11:4-6) Abandu mubatsuka erisaba akalyo akabya e Misri. Neryo kundi abandu babya bakayilungumula oko Musa, mwalengekania ati atolere eribana enyama ey’eriha ekikumula kyosi ekyo, aliwe isyawite aho akendibanayo.—Emig. 11:13, 14.
5-6. Ngoko ekikumula ky’abate Baisraeli kyatsotsaya Abaisraeli, kyamatwighisyaki?
5 Abate Baisraeli mubatabya n’erisima oko myatsi yosi eyo Yehova abya akahabo, neryo Abaisraeli mubatsuka eribya bakalengekania ngabo. Netu omwatsi mughumerera oyo anganatuhikira. Abatutimbireko bamabitsuka eritendibya bakasima, netu itwanganatsuka eritendibya tukatsemera ebyo Yehova akatuha. Ekyo kyanganatuhikira twamabitsuka erikandira ebyo twabya nabyo kera kutse itwatsuka eritsura abandi. Aliwe, twamabya tukatsemera ebyo tuwiteko, nibya nomo twangabya omo mibere eyiri yiti, itukendilola embere eribya n’obutseme.
6 Abaisraeli babya batolere eryibuka ngoko Yehova abirilaghabo ngoko akendisyahabo ebinene kwilaba ebyo balaghireko babihika omo Kihugho Ekyalaghawa, butsira ibakine omo mbwarara. Netu kutya, twanganabya n’obutseme twamatendibya tukahwererya amalengekania wetu oko ebyo tutawiteko omo kihugho kino, aliwe ngambe itwabya tukalengekania kutsibu oko myatsi eyo Yehova abirilagha erisyatuha omo kihugho kihya-kihya. Kandi tutolere eribya tukalengekania buli oko masako awangatuwatikya eritasyabya tukayiketera Yehova.
7. Busanaki litolere eriyiketera ngoko ebyala bya Yehova sibikuhi?
7 Omughulu Yehova abulaya Musa eribulyo erikabanika omo Emighanzo 11:23, alinga abya anzire Musa inyalengekania oko myatsi ibiri eno: (1) akaghala k’oMungu ni kanene kutsibu, (2) anganakolesyako ahosi-hosi nibya n’ehali. Neryo, nomo Abaisraeli babya omo mbwarara mw’ehali-hali, Yehova abya n’obutoki bw’eribaha enyama nene. OMungu mwakangania akaghala kiwe “omo byala by’amaka n’okuboko kw’obutoki.” (Esy. 136:11, 12) Kwesi, nomo tunemulaba omo maligho awakalire, tuyiketere kundu ngoko Yehova ane n’obutoki obw’eriwatikya obuli mughuma w’okw’itwe nomo anganabanika hayi.—Esy. 138:6, 7.
8. Niki kyo kyangatuwatikya eritendikola amakosa agho abandu banene bakola omo mbwarara? (Ulebaye n’epitsa.)
8 Yehova mwaberererya ebyo alagha. Mwaha abandu b’esyongwali sinene. Aliwe, Abaisraeli mubatasima oMungu oko kitiko-tiko ekyo. Omo mwanya w’ekyo, abangyi ba kubo mubabya n’omururu. Omo kiro n’omwitungyi mubatola esyongwali nene ngoko bangatoka. Yehova mwahitana oko bandu “ababya n’omururu,” neryo mwaswiyirabo. (Emig. 11:31-34) Eky’erileberyako kyabo kyanganatwighisya esomo nene. Litolere itwayiteya okw’ibya bandu b’omururu. Nomo twangabya bateke kutse bera, eriyibikira “ebindu by’obughuli by’omo lubula” kyo kitolere ikyabya ky’omughaso munene omo ngebe yetu. Twanganakola ekyo omw’ibya n’obwira obuwene haghuma na Yehova na Yesu. (Mat. 6:19, 20; Luka 16:9) Twamabikola tutya itwanganayiketera kundu ngoko Yehova akendituha ebyo tulaghireko.
Omo mbwarara abangyi mubakangania omutsye wahi, n’ekyo kyanganatwighisyaki? (Ulebaye enungu 8)
9. Busanaki twanganayiketera kundu obuwatikya bw’oMungu?
9 Na munabwire, Yehova anayiteghekire eriwatikya abandu biwe. Ekyo kinasondire eribugha kiti sibendisyabula esyofranga kutse akalyo? Iyehe.b Aliwe, biro byosi Yehova syendisyakulekerania. Biro byosi akendisyatuwatikya nomo twangabya omo maligho awali ati. Twangakangania tuti ko tuyiketere ngoko Yehova akendisyatuha ebyo tulaghireko? Tulangire emyatsi ibiri eyo twangakanganiryamo ekyo: (1) omughulu tulaghire oko syofranga (2) omughulu tukalengekanaya nga tukendisyabana tuti ebyo tulaghireko twabikekeluha.
OMUGHULU TWAMALAGHA OKO SYOFRANGA
10. Twanganahikirwa n’emyatsi yahi eyangaleka itwabulirwa esyofranga?
10 Ekihugho kibi kino kikasonda erihika oko nduli, esyofranga syanganakeha. Emyatsi ye politike yanganatsanda, kutse amalwa iyatsuka, kutse ebitsinduli ibyasirayo, kutse ekindi kihunzo nakyo kyanganasa, neryo ebyosi ebyo byanganaleka itwaghala oko syofranga, kutse itwaherya omubiiri wetu, ebindu byetu kutse enyumba yetu. Kyanganatusaba eribana oghundi mubiiri, kutse ikyatusaba erihumya ekihanda kyetu tukoke erisulubirirakyo ndeke. Neryo niki kyo kyangatuwatikya eriyisogha omo nzira eyikakanganaya ngoko tukayiketera Yehova?
11. Niki kyo kyangakuwatikya omughulu wamabulirwa n’esyofranga? (Luka 12:29-31)
11 Eky’omughaso eky’erikola ry’eribwira Yehova ebyosi ebikakuhanga-hangaya. Ekyo kyanganakuwatikya kutsibu. (Misyo 16:3) Umusabe amenge agho ulaghireko utoke eriyisogha ndeke kandi umusabe akuwatikaye eritulera n’eritendibya ‘ukahangya-hangya kwilaba kateho.’ (Soma Luka 12:29-31.) Umusabe akuwatikaye eribya ukasima akake ako ukabana. (1 Tim. 6:7, 8) Ukwese-kwese emyatsi omo bitsapo byetu eyikakanaya okw’eby’erikola omughulu twamabulirwa esyofranga. Abandu balebe bakabugha bati esyovideo n’emyatsi mingyi eyikabanika oko jw.org muyabawatikya omo mughulu babulirawa n’esyofranga.
12. Ni mabulyo wahi awangawatikya omundu eriyisogha ndeke oko kihanda kiwe?
12 Abandu balebe mubaligha omubiiri owakabasaba eriya hali oko kihanda kyabo, aliwe enyuma mubalangira ngoko mubatayisogha ndeke. Embere sy’eriligha omubiiri mulebe, kumbe isiwalengekanaya lisa oko syofranga esyo ukendibya ukapokera, aliwe kandi ngambe iwayibulya omubiiri oyo nganemwendikuwatikya iwe n’ekihanda kyaghu eriyitunda hakuhi na Yehova. (Luka 14:28) Uyibulaye kino: ‘Endwa yaghe yangahikirwa naki namabighenda? Ninemwendibya ngabana endambi ey’erihindana, ey’eriyatulira, n’ey’erisiba kughuma n’abaghala n’abali betu?’ Wamabya ighune n’abana, uyibulaye eribulyo lino ery’omughaso munene: ‘Nanganatoka erikulya abana baghe “erikwamana n’amakangirirya n’amahano wa Yehova” namabya isinili hakuhi nabo?’ (Efe. 6:4) Omughulu ukayisogha, ukwame amalengekania wa Yehova butsira aw’abatunga kutse aw’abira baghu abatikirirye.c Tony, mughala wetu oyo ikere omo Asia ey’Amatanga Lyuba inyakabana emibiiri mingyi omo bindi bihugho eyangaleka inyabana esyofranga nene. Abere abisaba Yehova n’erikania n’omukali wiwe oko mwatsi oyo, Tony mwayisogha eritendiligha omubiiri n’omughuma oko mibiiri eyo, aliwe mubalengekania ngoko banganolobya engebe yabo batoke eritendibya bakakolesya esyofranga nene. Munabwire Tony akabugha ati: “Niri n’olusunzo olw’eriwatikya abandu banene batoke eriminya Yehova, n’abana baghe bawite omuhwa munene omo mubiiri wa Yehova. Ekihanda kyetu kyabiriyilangirira ngoko twamabilola embere erikolesya erihano erikabanika omo Matayo 6:33, Yehova akalola embere erituha ebyo tulaghireko.”
OMUGHULU TUKALENGEKANAYA NGA TUKENDISYABANA TUTI EBYO TULAGHIREKO TWABIKEKELUHA
13. Ni myatsi yahi yo twangakola lino tutoke erisyabana ebyo tulaghireko twabikekeluha?
13 Kandi twanganakangania ngoko tukayiketera Yehova omughulu tukalengekanaya nga tukendisyabana tuti ebyo tulaghireko twabikekeluha. EBiblia yikatuhana erikola kutsibu tutoke eribana esyofranga esyo twasyakolesya twabikekeluha. (Misyo 6:6-11) Kyamatokekana, ni ky’amenge eribya tukabika olufranga luke olukendisyatuwatikya omo biro ebikasa. Esyofranga sikanateghaya omo lulengo lulebe. (Omug. 7:12) Aliwe, situtolere eriyira omwatsi w’erirondya esyofranga mo mwatsi w’omughaso munene omo ngebe yetu.
14. Busanaki ni ky’omughaso erilengekania oko Abaebrania 13:5 omughulu tukateghekanaya ebyo tukendisyalaghako twabikekeluha?
14 Yesu mwakangania ngoko ni bukiru omundu eriyilundikira esyofranga, aliwe “isimuteke embere sy’oMungu.” (Luka 12:16-21) Sihali omundu oyo wasi ekikendisyamuhikira omungya. (Misyo 23:4, 5; Yak. 4:13-15) Itwe bigha ba Yesu tukahikirawa n’amaligho mangyi. Yesu mwabugha ati omundu syangabya mwigha wiwe “amatendilolya oko bindu biwe byosi k’omughongo.” (Luka 14:33) Ekyo kyo kyahikira Abakristo be Yudea omo mughulu w’abakwenda. Mubaligha eriherya ebyosi ebyo babya nabyo. (Ebr. 10:34) Munabwire abaghala betu bangyi babiriherya emibiiri yabo kundi mubaghana eritsakura omundu mulebe w’epolitike. (Erib. 13:16, 17) Niki kyo kyawatikayabo? Mubayiketera kundu omulaghe wa Yehova ono: “Sinendisyakuleka n’ahake, kandi sinendisyakusighania n’ahake.” (Soma Abaebrania 13:5.) Neryo tukakola ngoko twangatoka tutoke erisyabana ebyo tukendisyalaghako twabikekeluha, kandi tuyiketere kundu ngoko Yehova akendisyatuha ebyo tulaghireko, nibya twamabihikirwa n’ekindu kilebe ekyo tutayilindirireko.
15. Ababuti Bakristo batolere ibabya n’amalengekania wahi oko bana babo? (Ulebaye n’epitsa.)
15 Omo bihanda bilebe, omulume n’omukali bakabuta abana bakalengekania bati abana abo bakendisyaronderyabo esyofranga esikendibatikya babikekeluha. Aliwe, eBiblia ikabugha yiti ababuti bo batolere erisulubirira abana babo. (2 Kor. 12:14) Oko kwenene, ababuti balebe bakabya babikekeluha, banganalagha oko buwatikya bw’esyofranga n’ebindi erilua oko bana babo, n’abana banene bakatsema eriwatikya ababuti babo omo nzira eyo. (1 Tim. 5:4) Aliwe ababuti abakayiketera Yehova banasi ngoko bakabana obutseme bunene bamabiwatikya abana babo erikolera Yehova omo mwanya w’erikulya abana babo bakalengakania bati abana abo bo bakendisyaronderyabo esyofranga babikekeluha.—3 Yoh. 4.
Omulume n’omukali wiwe abayiketere Yehova bakakwama ebyo Biblia yikabugha omughulu bakayisogha oko biro byabo ebikasa (Ulebaye enungu 15)d
16. Ababuti bangawatikya bati abana babo batoke erisyayisulubirira babikula? (Abanya Efeso 4:28)
16 Ukakangirirya abana baghu ngoko bakendisyabya bakayisulubirira omo biro ebikasa ukanganayebo ngoko uyiketere Yehova. Ibakine balere, kangirirayabo ngoko kyuwene erikola kutsibu. (Misyo 29:21; soma Abanya Efeso 4:28.) Bakalola embere erikula, watikayabo eritoka akalasi. Ababuti Bakristo banganakwesa-kwesa omo bitsapo byetu batoke eribanamo amenge agho bangawatikiryamo abana babo erisombola ndeke akalasi ako bakendisoma. Ekyo ababuti batolere erilandamirira ry’eriwatikya abana babo eribya n’obutoki obw’eriyisulubirira n’eribya bakatulira kangyi-kangyi, kutse nibya n’eribya bapainia.
17. Niki kyo twangayiketera kundu?
17 Abakayiketera Yehova banganikirirya kundu ngoko anawite obutoki, kandi anzire erihabo ebyo balaghireko. Tukalola embere erihika oko nduli y’ekihugho kibi kino, tutolere eriyiketera Yehova yo kutsibu. Nomo hangabyaki tuyiketere kundu ngoko Yehova akendisyakolesya akaghala kiwe erituha ebyo tulaghireko. Twanganayiketera kundu ngoko ebyala biwe by’amaka, sibyendisyabya bikuhi erituhikako.
OLWIMBO 150 Sondaya oMungu ubane omulamo
a Ulebaye “Amabulyo erilua oko basomi betu” omo Akaleberyo k’Omuteya ak’Omwisi 10, 2023.
b Ulebaye “Amabulyo erilua oko basomi betu” omo Akaleberyo k’Omuteya ak’ekiro 15, Omwisi 9, 2014.
c Ulebaye omwatsi “Sihali omundu oyo wangatoka erikolera abakama babiri,” omo Akaleberyo k’Omuteya ak’ekiro 15, Omwisi 4, 2014.
d ERIKANIA OKO PITSA Y’OKO : Omulume n’omukali wiwe abayiketere Yehova banemukania n’omwana wabo oyunemuwatikya oko mubiiri w’erihimba ebisenge by’Obwami kughuma n’omwira wiwe.