Baghala betu bwalana, mubye nga Mariko na Timoteo

1-2. Ni byahi ebyendikakirya Mariko na Timoteo erikolera abandi bo kutsibu?

BAGHALA betu balwana, munanzire erikolera Yehova yo bingyi n’eriwatikya ab’omo ndeko yenyu? Ahate eritika-tika, munanzire erikola mutya. Kikatsemesaya kundu erilangira abalwana bangyi abanayiteghekire erikolera abandi! (Esy. 110:3) Aliwe, kyanganabakalako erikolera Yehova yo bingyi. Ukanatika-tika erikolera Yehova yo bingyi kundi siwasi engebe yaghu y’omo biro ebikasa nga yikendisyabya yiti kutse kundi siwasi eyo Yehova akendisyakutuma? Kyanabirikuhikira iwaghana omubiiri mulebe ukalengekania uti siwenditoka erikolagho ndeke? Byamabya bitya, s’iwe musa oyukayowa atya.

² Mariko na Timoteo nabo mubayowa batya. Aliwe nomo batabya basi engebe yabo nga ikendibya yiti kutse nomo alinga bayilangira nga sibatolere, mubayisogha erikolera Yehova yo bingyi. Kitokekene, Mariko na mama wiwe babya omo nyumba eyuwene omughulu omukwenda Paulo na Barnaba bamusaba erighenda haghuma nabo omo lughendo lwabo lw’erimbere lw’obumisionere. (Emib. 12:12, 13, 25) Mariko mwasigha enyumba yabo eyuwene eyo atoke erikolera Yehova yo bingyi. Mwahumira e Antiokia. Enyuma sy’aho, mwaghenda na Paulo na Barnaba omo bindi biharo by’ehali. (Emib. 13:1-5) Kutya, Timoteo naye abya iniakine eka wabo omughulu Paulo amusaba eriyighunga okw’iye omo mubiiri w’eritulira. Timoteo abya iniakine mulwana, neryo ekyo kyendileka inialengekania ati syatolere erighenda na Paulo. (Tasyalebya 1 Abanya Korinto 16:10, 11 na 1 Timoteo 4:12.) Aliwe, mwaligha erighenda na Paulo. N’ekyo mukyaleka iniabana emiyisa mingyi.—Emib. 16:3-5.

3. (a) Tukaminya tuti ngoko Paulo mwatsemera Mariko na Timoteo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11) (Ulebaye n’esyopitsa.) (b) Tukendikania oko mabulyo wahi omo mwatsi ono?

³ Mariko na Timoteo mubigha erikola emibiiri mbiriri-mbiriri omo ndeko ibakine balwana. Paulo mwatsemera abalwana abo; neryo aho nyuma, abere abiminya ngoko akisiya iniahola, mwabugha ati base luba eyo ali. (Soma 2 Timoteo 4:6, 9, 11.) Ni mibere yahi eyuwene eyaleka Paulo iniayiketera Mariko na Timoteo n’eribanza? Abaghala betu balwana bangabya bati nga Mariko na Timoteo? Kandi amahano w’olwanzo wa Paulo angawatikya ati abaghala betu balwana munabwire?

UBYE NGA MARIKO OMW’IKOLERA YEHOVA YO KUTSIBU KUTYA N’ABANDI

4-5. Mariko mwakangania ati ngoko anzire eriwatikya abandi?

⁴ Ekitabu kighuma kikabugha kiti erikolera abandi ni bugha ambu erikola kutsibu busana n’eribawatikya, n’erilola embere eribawatikya nibya n’omughulu kikalire erikola tutya. Mariko ni ky’erileberyako ekyuwene oko mwatsi oyo. Omughulu Paulo aghana erighenda na Mariko omo lughendo lwiwe lw’akabiri lw’obumisionere, alinga Mariko mwayowa muhanda n’eribunika mutima. (Emib. 15:37, 38) Aliwe, ekyo mukitakakirya Mariko erikolera abaghala n’abali babo.

⁵ Mariko mwaghenda n’omutunga wabo ye Barnaba eriyakolera omo kindi kiharo. Emyaka 11 enyuma sy’aho, Mariko abya mughuma w’oko bandu abawatikaya Paulo omughulu abohawa engendo y’erimbere e Roma. (Filem. 23, 24) Eribugha ekwenene, Paulo mwatsemera kutsibu obuwatikya bwa Mariko, kyo kyaleka iniabugha ati Mariko abya akamukirania kutsibu.—Kol. 4:10, 11.

6. Mariko mwabana endundi yahi busana n’erilabya endambi haghuma n’Abakristo abakulire bunya-kirimu? (Ulebaye ebinywa by’eyikwa.)

⁶ Mariko mwabana endundi busana n’erilabya endambi haghuma n’Abakristo abakulire bunya-kirimu. Abere abilabya endambi nyilebe na Paulo e Roma, mwaya e Babiloni eriyakola haghuma n’omukwenda Petro. Mubabya bira kutsibu, neryo Petro mwamwahulamo “Mariko mughala waghe.” (1 Pet. 5:13) Bakalabya endambi yo haghuma, alinga Petro abya akakanirya omwira wiwe mulwana oyu emyatsi eyitsemesirye oko ngebe ya Yesu n’oko mubiiri wiwe; ebyo aho nyuma, Mariko ahandika omo Enjili yiwe.a

7. Mughala wetu mulwana ye Seung-Woo mwakwama ati eky’erileberyako kya Mariko? (Ulebaye n’epitsa.)

⁷ Mariko mwalola embere eribya n’ebingyi by’erikola omo mubiiri wa Yehova n’erisighala hakuhi n’Abakristo abakulire bunya-kirimu. Naghu wangakwama ghuti eky’erileberyako kya Mariko? Wangananza erikola bingyi omo mubiiri wa Yehova, kwa muhwa eribya mughombe muwatikya kutse musyakulu w’endeko; aliwe iwabya isighuliwatolera, isiwawabunika mutima. Ulole embere erisondekania emyatsi eyo wangakolera Yehova kutya n’endeko. Ekyo kyo kyahikira mughala wetu Seung-Woo, oyo lino ni musyakulu w’endeko. Iniakine mulwana, iniakayilinganisaya n’abandi baghala betu balwana. Abasyakulu mubaha abaghuma ba kubo b’emibiiri omo ndeko embere siwe. Seung-Woo mwayowa muhanda n’eribunika mutima, neryo mwayakanirya abaghala betu abakulire bunya-kirimu ngoko abya akayowa. Omusyakulu mughuma mwamubwira ati akayira ndeke erikolera abandi b’ebibuya nomo ndambi silebe abandi sibalilangirabyo. Erihano eryo muryahira omo mughala wetu Seung-Woo mo muhwa w’eriwatikya abakekeluhire n’abatawite obutoki bw’eriyikolya oko mihindano. Akibuka omughulu oyo, akabugha ati: “Munahikira eriminya erikolera abandi nga ni bugha ambuki. Munayilangirira obutseme obukaluira omw’iwatikya abandi.”

UBYE NGA TIMOTEO OMW’IKANGANIA NGOKO UTSOMENE ABANDI BO KUTSIBU

8. Busanaki Paulo mwasombola Timoteo erighenda haghuma naye? (Abanya Filipi 2:19-22)

⁸ Paulo abya alaghire oko balume ababya n’obutubaha erisuba naye omo miyi eyo aghalibawamo. Mwatsuka erisombola omulume oyukahulawa mo Sila erighenda haghuma naye. Abya Mukristo oyo wabya iniabirikolera Yehova omo myaka mingyi. (Emib. 15:22, 40) Aho nyuma, mwasombola Timoteo eriyighunga okw’iye. Busanaki Paulo mwasombola Timoteo? Ni kundi, abya iniakabughawako ndeke. (Emib. 16:1, 2) Kandi iniatsomene abandi bo kutsibu.—Soma Abanya Filipi 2:19-22.

9. Timoteo mwakangania ati ngoko atsomene kutsibu abaghala n’abali babo?

⁹ Akatsuka omubiiri wiwe haghuma na Paulo, Timoteo mwakangania ngoko atsomene abandi bo kutsibu kulenga ngoko ayitsomene. Neryo Paulo abere abilua e Beroya, abya asi ngoko Timoteo akenditsomana ndeke abaghala n’abali babo bahya b’eyo. (Emib. 17:13, 14) Oko mughulu oyo, ahate eritika-tika, Timoteo mwighira oko ky’erileberyako kya Sila oyo wabya iniabirisighala e Beroya. Enyuma, Paulo mwatuma Timoteo iyuwene e Tesalonika eriyasikya mutima Abakristo b’omo muyi oyo. (1 Tes. 3:2, ebinywa by’eyikwa) Omo myaka hakuhi 15 eyakwama, Timoteo mwigha eririra “haghuma n’abakalira,” omw’iyihira omo mwanya w’abakaghalawa. (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4) Abalwana Bakristo bangakwama bati eky’erilebereyako kya Timoteo?

10. Mughala wetu Woo Jae mwigha ati eribya akakangania abandi ngoko abatsomene kutsibu?

¹⁰ Mughala wetu oyukahulawamo Woo Jae mwigha eribya akatsomana abandi bo kutsibu. Iniakine mulwana, ikikamukalako eribya akakania n’abaghala n’abali betu abakulire. Neryo oko Kisenge ky’Obwami, iniakaramukayabo lisa n’eriyighendera. Omusyakulu mughuma w’endeko mwamubwira ati anganatsuka omw’ibwira Abakristo balikyabo ebyo akatsemera okw’ibo. Kandi omusyakulu oyo mwamubwira ati alengekanaye oko mwatsi ogho oghundi mundu anganatsemera. Woo Jae mwakolesya amahano ayo. Lino, Woo Jae ni musyakulu w’endeko. Akabugha ati: “Lino ni kyolo okw’ingye erikania n’abandu b’omo lubwa losi. Kandi nitsemire kundi ninasi ndeke ebyo abandi banemulabamo. N’ekyo kikaniwatikaya erilangira nga nangawatikya niti Abakristo balikyetu.”

11. Abaghala betu balwana banganigha bati erikangania ngoko batsomene ab’omo ndeko yabo? (Ulebaye n’epitsa.)

¹¹ Baghala betu balwana, nenyu mwanganigha eribya mukakangania abandi ngoko mubatsomene kutsibu. Oko mihindano, mubye mukakania n’abandu b’emihanda yosi. Mubulayebo nga banuwene, neryo muhulikirirebo. Ekyo kikendileka imwaminya nga mukendibawatikya muti. Kwa muhwa, wanganaminya ngoko abatahenie abakekeluhire balaghire oko buwatikya batoke erikolesya e JW Library. Kutse wanganaminya ngoko sibawite ow’eritulira naye. Neryo wanganawatikyabo eriminya ngoko bangakolesya ebyombo byabo by’ekielektronike kutse eritulira haghuma nabo? Omughulu ukawatikaya abaghala n’abali betu, ukabya eky’erileberyako ekyuwene omo ndeko.

AMAHANO WA PAULO ANGANAKUWATIKYA

12. Amahano agho Paulo ahandikira Timoteo anganawatikya ati abaghala betu balwana?

¹² Paulo mwaha Timoteo amahano aghuwene awangamuwatikirye omo ngebe yiwe n’omo mubiiri wiwe w’eritulira. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Baghala betu balwana, nenyu amahano wa Paulo anganabawatikya. Ati? Musome esyobaruha ibiri esyo ahandikira Timoteo nga n’inywe ahandikirasyo, neryo imwalangira nga ni mahano wahi agho mwangakolesya omo ngebe yenyu. Tulebaye eby’erileberyako bilebe.

13. Ekyangatuwatikya erisighala bataleghula oko Yehova niki?

¹³ “Uyikase eribya omundu oyukamakirira oMungu.” (1 Tim. 4:7b) Erimakirira oMungu ni bugha ambuki? Ni bugha ambu erisighala mutaleghula oko Yehova n’eriyikasa erikola ebikamutsemesaya. Kundi mututabutwa n’omubere oyo, tutolere itwakulyagho. Tuti? Omughulu Paulo akolesaya ekinywa ky’Ekigiriki ekikamaanisaya “uyikase eribya omundu,” abya akakolesya ekinywa ekikakolesibawa oko mutibiti oyo wabya atolere eriyibegherya kutsibu atoke eribya tayari oko matangwa. Omutibiti atolere eriyihighula oko ebyangamulengemerya neryo iniahira omo bwenge bwiwe oko ekyo akalandamirira. Netu kutya, tutolere itwayikasa kutsibu tutoke eribya n’emibere eyangaleka itwayitunda hakuhi na Yehova.

14. Litolere itwalandamiriraki omughulu tukasoma eBiblia? Teka eky’erileberyako.

¹⁴ Ni ky’omughaso eribya n’omubere w’erisoma eBiblia y’obuli kiro. Kandi ni ky’omughaso eryibuka ngoko ekikaleka itwasoma eBiblia ry’eriyitunda hakuhi na Yehova. Ng’eky’erileberyako, ukabya wabisoma omwatsi wa Yesu n’omulume muteke, ekyo kikakukangirirayaki oko Yehova? (Mar. 10:17-22) Omulume oyo abya inikirirye ngoko Yesu yo Masiya, aliwe syabya n’obwikirirya obutosire eribya mwigha wiwe. Nomo byanabya bitya, Yesu “mwamwanza.” Yesu mwakania ndeke n’omulume muteke oyu. Oko kwenene, Yesu abya anzire omulume oyo iniayisogha ndeke. Kandi Yesu abya akakangania ngoko Yehova anzire omulume oyo. (Yoh. 14:9) Ukalengekania oko mwatsi oyu n’emibere eyo ulimo, uyibulaye uti: ‘Litolere inakolaki nitoke eriyitunda hakuhi na Yehova n’erikolera abandi bo kutsibu?’

15. Busanaki kyuwene oko mughala wetu mulwana eribya eky’erileberyako ekyuwene oko bandi? Kanaya. (1 Timoteo 4:12, 13)

¹⁵ “Ubye eky’erileberyako ekyuwene oko bataleghula.” (Soma 1 Timoteo 4:12, 13.) Paulo mwahana Timoteo ati akulaye obutoki bwiwe bw’erisoma n’obw’erikangirirya. Aliwe kandi mwamuhana ati akulaye emibere eyuwene ng’olwanzo, obwikirirya, n’eribya n’emighendere eyerire. Busanaki? Kundi ebyo omundu akakola ni by’omughaso munene kulenga ebyo akabugha. Tubughe tuti iwasabwa erilabya omukania ow’alebirye eribya n’omuhwa munene omo mubiiri w’eritulira. Kikendikolobera erilabya omukania oyo wamabya ighukayikasa eribya n’omuhwa omo mubiiri w’eritulira. Abakakuhulikirira bakendiyikasa erikolesya ebyo ukabugha naghu wamabya ighukanakola utya.—1 Tim. 3:13.

16. (a) Abakristo balwana bangabya eky’erileberyako ekyuwene omo myatsi itano yahi? (b) Mughala wetu mulwana angabya ati eky’erileberyako ekyuwene “omo binywa”?

¹⁶ Omo 1 Timoteo 4:12, Paulo akakanaya oko myatsi itano eyo mughala wetu mulwana angabyamo eky’erileberyako ekyuwene. Ukayighisya, kyanganuwana iwalengekania oko buli mughuma w’oko myatsi eyo. Tubughe tuti wanzire iwabya eky’erileberyako ekyuwene “omo binywa.” Ulengekanaye oko ebyo wangabugha utoke erihimba abandi. Wamabya ighukine eka wenyu, kyanganuwana eribya ukasima ababuti baghu busana n’ebyo banemukukolera. Omuhindano abihwa, wanganabwira mughala kutse mwali wetu omwatsi ogho ulyatsemera omo kihindi kiwe. Kandi oko mihindano, wanganayikasa eriteka ebisubiryo omo binywa byaghu-byaghu. Omughulu ukayikasa kutsibu eribya eky’erileberyako ekyuwene omo binywa, abandi bakalangira ngoko wabiribya mughombe mubuya wa Yehova.—1 Tim. 4:15.

17. Ekyangawatikya mughala wetu mulwana erihikira emiradi yiwe y’obunya-kirimu niki? (2 Timoteo 2:22)

¹⁷ “Usaghe esyongumbu sy’obulwana. Aliwe, ukwamirire emyatsi eyitunganene.” (Soma 2 Timoteo 2:22.) Paulo mwabwira Timoteo ati ayihighule oko buli mwatsi owangaleka iniatakolera Yehova yo bingyi kutse owangatsandya obwira bwiwe haghuma na Yehova. Wanganahikira eriminya ngoko unemulabya endambi nene ukayitsemesya, n’ekyo kyanganaleka iwatabya n’endambi y’erikolera Yehova yo bingyi. Terilengekania ng’ukalabaya endambi nyingahi oko enternete, ukakola mazoezi, kutse oko bitsange by’esyovideo. Wanganimya endambi nyilebe oko ndambi eyo utoke erikola emyatsi y’obunya-kirimu? Kwa muhwa, wanganawatikya okw’isugha Ekisenge kyenyu ky’Obwami kutse eritulira oko prezantware. Wamabikola oko myatsi eyiri ng’eyi, wanganabya n’abira bahya abakendikuwatikya eriyihiriraho emiradi y’obunya-kirimu n’erihikirayo.

ERIKOLERA ABANDI KIKALETERA EMIYISA

18. Mariko na Timoteo mubabana emiyisa yahi?

¹⁸ Mariko na Timoteo mubakola esyombinduka nene omo ngebe yabo, n’ekyo mukaleka ibabya n’engebe eyitsemesirye n’eriyilangirira emyatsi mingyi eyuwene. (Emib. 20:35) Mariko mwaghenda omo biharo mbiriri-mbiriri busana n’erikolera abaghala n’abali babo. Kandi mwahandika emyatsi eyitsemesirye oko ngebe ya Yesu n’oko mubiiri wiwe. Timoteo mwatikya Paulo eritsukisya esyondeko nyihya n’erisikya mutima abaghala n’abali babo. Oko kwenene, Yehova mwatsemera omutima w’eriyiherera ogho Mariko na Timoteo bakanganaya.

19. Busanaki abaghala betu balwana batolere ibakolesya amahano agho Paulo ahandikira Timoteo, n’ekyo ikikendiluiramoki?

¹⁹ Esyobaruha esyo Paulo ahandikira Timoteo sikakanganaya ndeke-ndeke ngoko abya anzire omwira wiwe oyo. Esyobaruha esi esyasondolawa n’ekirimu ky’oMungu sikakanganaya ngoko Yehova abanzire kutsibu inywe baghala betu balwana. Anzire imwabya n’engebe eyuwene mukamukolera. Neryo, muyikase kutsibu erikolesya amahano wa Paulo n’erikolera abandi bo kutsibu. Mwamabikola mutya, imukendibya n’engebe eyuwene lino kandi ‘imukendimakirira engebe y’ekwenene’ y’omo biro ebikasa.—1 Tim. 6:18, 19.