Obwikirirya n’emikolere byanganaleka itwabya bandu abatunganene

1. Omughulu tukalengekanaya oko bwikirirya bwa Abrahamu, twanganayibulya eribulyo lyahi?

ABANDU bangyi babiryowa ngoko habya omulume oyukahulawa mo Abrahamu, nomo bine bitya, sibamwasi ndeke. Aliwe, iwe unasi binene oko Abrahamu. Ng’eky’erileberyako, unasi ngoko Abrahamu abya akahulwa mo “baba w’abosi abakikiriraya.” (Rom. 4:11) Wanganayibulya uti, ‘Ibwa, naghe nanganatoka eribya nga Abrahamu n’eribya n’obwikirirya obuwatire oko Yehova?’ Inga, wanganatoka.

2. Busanaki ni ky’omughaso erighira oko ky’erileberyako kya Abrahamu? (Yakobo 2:22, 23)

² Enzira nguma eyangatuwatikya eribya n’obwikirirya obuli ng’obwa Abrahamu, ry’eribya tukigha eky’erileberyako kiwe. Mughulu wosi, Abrahamu abya akakola ebyo oMungu abya akamusaba erikola. Mwahumira omo kindi kihugho, ekyabya hali n’eka wiwe, n’erikala omo mahema omo myaka mingyi. Kandi nibya abya tayari eriherera mughala wiwe mwanzwa yo Isaka. Abrahamu mwakola emyatsi yosi eyi, kusangwa abya n’obwikirirya obuwatire oko Yehova. Busana n’obwikirirya bwiwe n’emikolere yiwe eyuwene, Abrahamu mwatsemesya Yehova n’eribya mwira wiwe. (Soma Yakobo 2:22, 23.) Yehova anzire itwe bosi, naghu ighuneko, itwamutsemesya n’eribya bira biwe. Kyo kyaleka inyasondola abahandiki b’eBiblia ye Paulo na Yakobo, erikania oko ky’erileberyako kya Abrahamu. Muleke tukanaye oko ebyo Abanya Roma esura 4 na Yakobo esura 2 bikabugha oko Abrahamu. Ye Paulo na Yakobo, abosi mubakania oko myatsi y’omughaso oko Abrahamu.

3. Paulo na Yakobo mubakania oko risako lyahi ly’eBiblia?

³ Paulo na Yakobo mubakania oko binywa ebiri omo Enzuko 15:6, ebikabugha biti: “[Abrahamu] mwikirirya [Yehova], neryo iye mwamuganziralyo mo mutunganene.” Omundu mutunganene, yo mundu oyo Yehova alighire n’erimulangira mo mundu oyuteko musango. Kikaswekaya kutsibu eriminya ngoko oMungu anganalangira omundu oyutahika-hikene kandi mukola-nabi, mo mundu oyuteko musango! Ahate eritika-tika, naghu wanzire oMungu inyakulangira mo mutunganene; n’ekyo kitokekene. Muleke tulebaye ekyaleka Yehova inyaghanza Abrahamu mo mutunganene nga niki, netu nga twangakolaki imo twatoka eribya batunganene.

ERIBYA BATUNGANENE, LITOLERE ITWABYA N’OBWIKIRIRYA

4. Ekikakakiraya abandu eribya batunganene niki?

⁴ Omo baruha yiwe oko Abanya Roma, Paulo mwabugha ati abandu bosi ni bakoli b’amalolo. (Rom. 3:23) Neryo ibwa, kyangatokekana kiti omundu inyalangirwa mo mutunganene kutse oyuteko musango n’eriliwa n’oMungu? Eriwatikya Abakristo bosi b’ekwenene erisubirya oko ribulyo eryo, Paulo mwakolesya eky’erileberyako kya Abrahamu.

5. Ekyaleka Yehova inyahula Abrahamu mo mutunganene niki? (Abanya Roma 4:2-4)

⁵ Yehova mwalangira Abrahamu mo mutunganene inyakinikere omo kihugho kye Kanani. Ekyaleka Yehova inyaghanza Abrahamu mo mutunganene, si kyabya busana n’erisikya Emighambo ya Musa. Tukaminya ekyo kyo tuti? (Rom. 4:13) Emighambo ya Musa yabya isiyiriyahirwaho. Emighambo ya Musa yahirawaho emyaka eyilabire oko 400 enyuma syaho. Neryo ekyaleka oMungu inyahula Abrahamu mo mutunganene niki? Yehova mwakangania olukogho lwiwe oko Abrahamu neryo mwamwahula mo mutunganene busana n’obwikirirya bwiwe.​—Soma Abanya Roma 4:2-4.

6. Ekyangaleka Yehova inyalangira omukola-nabi mo mutunganene niki?

⁶ Paulo mwabugha ati omughulu omundu akikiriraya oMungu, “oMungu akalangira omundu oyo mo mutunganene busana n’obwikirirya bwiwe.” (Rom. 4:5) Paulo akatasyatomekako ati: “Ekyo kyo Daudi abugha omughulu akanaya oko butseme obo omundu akabana omughulu oMungu akamulangira mo mutunganene, nomo omundu oyo syalangirwe mo mutunganene busana n’emikolere yiwe: “Abo oMungu abirighanyira obubi bwabo n’eribirirwa amalolo wabo batsemire. Omundu oyo Yehova ateghanzira erilolo atsemire.” (Rom. 4:6-8; Esy. 32:1, 2) OMungu akaghanyira kutse akakuningira amalolo w’abandu abamwikirirye. OMungu akaghanyira ndeke-ndeke kandi syalibika ekinigha kutse asyalola embere erighanirya oko malolo w’abandu abo. Akalangira abandu abo mo batunganene kutse abate n’omusango busana n’obwikirirya bwabo.

7. Abaghombe ba Yehova ba kera babya batunganene omo nzira yahi?

⁷ Nomo banaghanzawa mo batunganene, Abrahamu, Daudi, n’abandi baghombe b’oMungu sibabya bahika-hikene, babya ibakinakola amalolo. Aliwe busana n’obwikirirya bwabo, oMungu mwalangirabo mo bandu abate n’amakosa omw’ilingiriraniabo n’abatabya bakamuramya. (Efe. 2:12) Ngoko Paulo amakangania omo baruha yiwe, eribya n’obwira obuwene n’oMungu, litolere itwabya n’obwikirirya. Abrahamu na Daudi babya bira b’oMungu kundi babya bamwikirirye. Netu twanganabya bira biwe busana n’erimwikirirya.

OBWIKIRIRYA N’EMIKOLERE BIHAMBENE BITI?

8-9. Abandu balebe babiribugha emyatsi yahi eyite y’ekwenene oko ebyo Paulo na Yakobo bahandika, kandi babiribugha batya busanaki?

⁸ Oko myaka mingyi, abakulu b’ebisomo ibakakubanako obuhaka bakasonda eriminya omo kati-kati k’obwikirirya n’emikolere mibuya, ekyahi nga ky’eky’omughaso. Abakangirirya balebe b’ebisomo bakakangiriraya bati erisyabana omulamo, litolere erikirirya Omukama Yesu Kristo. Wanganabya iwabiryowabo bakabugha bati: “Wikiriraye Yesu naghu wasyalamibwa.” Nibya abakangirirya abo banganahula ebinywa bino bya Paulo: “Omundu syalangirwemo mutunganene busana n’emikolere yiwe. (Rom. 4:6) Aliwe, abandi bandu bakabugha bati “omundu anganasabuka” amabya akalenderera emyanya eyo ekisomo kikalangira mo mibuyirire n’erikola ebibuya. Alinga bakabya ibakahula ebinywa ebiri omo Yakobo 2:24: “Omundu akaghanzawamo mutunganene busana n’emyatsi eyo akakola, si busana n’obwikirirya busa.”

⁹ Busana n’ebyo, abahandiki balebe b’emyatsi y’ebisomo bakabugha bati Paulo na Yakobo, si babya balighirene oko mwatsi owalebirye obwikirirya n’emikolere. Abakangirirya balebe b’ebisomo bakabugha bati Paulo abya ikirirye ngoko omundu akalangirawa mo mutunganene busana n’obwikirirya, butsira busana n’emikolere. Aliwe bati Yakobo iye, mwakangirirya ati omundu atolere inyabya n’emikolere imw’aliwa n’oMungu. Omughalima mughuma w’eby’ekisomo, akabugha oko mwatsi oyo kw’atya: “Yakobo mwataminya ekyaleka Paulo inyabugha ati [omundu akahulawa mo mutunganene] busana n’obwikirirya busa, butsira busana n’emikolere.” Aliwe Yehova yo wasondola Paulo na Yakobo eribugha ebyo bahandika. (2 Tim. 3:16) Kwesi hatolere ihabya ihane enzira nyolo eyangatuwatikya eryowa ebinywa byabo. Ekikendituwatikya, ry’erilebya nga babya bakasonda erikania okuki omo baruha syabo.

10. “Emikolere” eyo Paulo abya akakaniako ye yahi? (Abanya Roma 3:21, 28) (Ulebaye n’epitsa.)

¹⁰ “Emikolere” eyo Paulo abya akakaniako omo Abanya Roma esura 3 na 4, ye yahi? Abya akakania kutsibu-tsibu okw’ikwama ‘Emighambo’ ni bugha ambu emighambo eyo oMungu aha Musa oko kitwa kye Sinai. (Soma Abanya Roma 3:21, 28.) Alinga oko biro bya Paulo, Abakristo Bayahudi balebe babya ibakinikirirye bati batolere ibakwama Emighambo ya Musa. Busana n’ekyo, Paulo mwakolesya eky’erileberyako kya Abrahamu erikangania ngoko erikwama Emighambo ya Musa, kyo kite kyangaleka omundu inyaghanzwa mo mutunganene. Omo mwanya w’ekyo, Paulo mwabugha ati litolere itwabya n’obwikirirya. Ekyo kikatusikaya mutima; kusangwa eriminya ekyo, kikaleka itwayiketera ngoko twanganabya bira b’oMungu. Ekyo kikakanganaya ngoko twanganatoka erikirirya oMungu na Yesu, n’ekyo ikyaleka itwaliwa n’oMungu.

11. “Emikolere” eyo Yakobo akanayako ni yahi?

¹¹ Oko lundi luhande, “emikolere” eyikanibweko omo Yakobo esura 2, si ry’erikwama ebiri omo mighambo ebyo Paulo akanayako. Hano Yakobo akakaniraya oko mikolere kutse emibiri eyo Omukristo akakola omo ngebe yiwe y’obuli kiro. Emikolere eyiri ng’eyo, yo yikakanganaya Omukristo nga nikirirye oMungu oko kwenene-kwenene kutse iyehe. Tulebaye eby’erileberyako bibiri ebyo Yakobo akolesaya.

12. Yakobo mwakangania ati ngoko obwikirirya buhambene n’emikolere? (Ulebaye n’epitsa.)

¹² Omo ky’erileberyako ky’erimbere, Yakobo mwakangania ngoko Abakristo sibatolere eribya n’akasololo. Mwakangania omwatsi oyo omw’ikania oko mulume mughuma oyo wasikaya omuteke yo kutsibu n’eripokya omwera. Yakobo mwakangania ngoko omundu oyuli ng’oyu inyanganabugha ati anawite obwikirirya, aliwe emikolere yiwe iyakangania ngoko syawitebo. (Yak. 2:1-5, 9) Omo ky’erileberyako ky’akabiri, Yakobo mwahula omundu mulebe oyo walangira ‘mughala kutse mwali wabo oyutabya n’eky’eryambala n’eky’erirya’ aliwe mwatamuha obuwatikya obo abya alaghireko. Omundu oyo nomo angabugha ati anabya awite obwikirirya, mubutalangirika omo mikolere yiwe; kwesi obwikirirya bwiwe si bwabya n’endundi yosi-yosi. Ngoko Yakobo anahandika, “omundu amabya n’obwikirirya busa, aliwe isyalikola emyatsi eyikakanganaya ngoko ali n’obwikirirya, obwikirirya obo ibuholire.”​—Yak. 2:14-17.

13. Yakobo mwakolesya eky’erileberyako kyahi erikangania ngoko litolere itwakangya obwikirirya omo mikolere? (Yakobo 2:25, 26)

¹³ Yakobo mwakania oko ky’erileberyako ekyuwene kya Rahabu eky’erikangania obwikirirya omo mikolere. (Soma Yakobo 2:25, 26.) Rahabu abya inyabiryowa oko ngulu ya Yehova, kandi mwaminya ngoko Yehova abya akawatikya Abaisraeli. (Yos. 2:9-11) Mwakangania obwikirirya bwiwe omo mikolere. Mwabisa Abaisraeli babiri abatumawa omughulu engebe yabo yabya omo bwiko. Busana n’ekyo, omukali oyutahika-hikene oyu, kandi oyute Muisraeli, mwaghanzwa mo mutunganene, ngoko Abrahamu naye anaghanzawa mo mutunganene butsira erikwama Emighambo ya Musa. Eky’erileberyako kiwe, kyamakangania ngoko ni ky’omughaso erikangania ngoko tuwite obwikirirya erilabira emikolere.

14. Ebyo Paulo na Yakobo bahandika, bihambene biti?

¹⁴ Abahandiki babiri b’eBiblia aba, ye Paulo na Yakobo, babya bakakania oko bwikirirya n’emikolere, omo nzira ibiri esisighene. Paulo abya akabwira Abakristo Bayahudi ngoko erikwama Emighambo ya Musa lisa kyo kite kyangaleka ibaliwa n’oMungu. Aliwe Yakobo iye, abya akakangania ngoko ni ky’omughaso oko Bakristo bosi erikangya obwikirirya bwabo, omw’ikolera abandi b’ebibuya.

15. Twanganakangania obwikirirya omo mikolere omo nzira silebe syahi? (Ulebaye n’epitsa.)

¹⁵ Yehova syalibugha ati twamanza eryahulwa mo batunganene, litolere itwakola ndeke-ndeke ngoko Abrahamu anakola. Eribugha ekwenene, hali esyonzira nyingyi esyo twangakanganiryamo obwikirirya bwetu erilabira emikolere. Twanganakokya abahya-bahya omo ndeko, twanganawatikya abaghala n’abali betu abali omo bwagha, n’erikolera ab’omo kihanda kyetu b’ebibuya. Eyo ni myatsi eyo oMungu akatsemera n’eritsumula. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Yoh. 3:18) Enzira nguma eyuwene kutsibu ey’erikanganiryamo obwikirirya bwetu omo mikolere, ry’eritulira abandi b’engulu mbuya n’omuhwa. (1 Tim. 4:16) Itwe bosi twanganakangania erilabira emikolere yetu, ngoko twikirirye ngoko esyondaghane sya Yehova syasyabererera, kandi ngoko esyonzira siwe syo syuwene kutsibu. Twamabikola tutya, itwanganayiketera kutsibu ngoko oMungu akendisyatughanza mo batunganene n’eritwahula mo bira biwe.

AMAHA AKAWATAYA OBWIKIRIRYA

16. Abrahamu abya n’amaha wahi, kandi abya ikiriryeki?

¹⁶ Abanya Roma esura 4 ikakanganaya eyindi somo y’omughaso kutsibu eyo twangigha oko Abrahamu; ni bugha ambu eribya n’amaha. Yehova mwalagha ati erilabira Abrahamu “ebihanda bingyi” byasyatsumulwa. Amaha agho Abrahamu abya awite, abya maha aghuwenenga! (Enz. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Nomo bine bitya, Abrahamu mwayira emyaka 100, na Sara emyaka 90, omwana oyo balaghawa isyalyabutwa. Oko malengekania w’abandu, kyabya ikyanganalangirika nga sikyangatokekana oko Abrahamu na Sara eributa omwana. Lyabya litolere Abrahamu inyabya n’amaha awawatire. “Aliwe, eribya n’amaha moryaleka inyikirirya ngoko akendisyabya tata w’ebihanda bingyi.” (Rom. 4:18, 19) Oko nduli, ebyo Abrahamu abya akalindirira mubyabererera. Mwabya tata wa Isaka, omwana oyo babya bakalindirira kutsibu.​—Rom. 4:20-22.

17. Tukaminya tuti ngoko twanganaghanzwa mo batunganene n’eribya bira b’oMungu?

¹⁷ Twanganaliwa n’oMungu, n’erighanzwa mo batunganene, n’eribya bira biwe nga Abrahamu. Paulo mwakangania ekyo omughulu ahandika ati: “Nikwa, ebinywa “mwamulangiramo” sibyahandikawa busana naye musa. Aliwe, byahandikawa busana netu kutya. Netu tukendisyalangirwamo batunganene kundi twikirirye oMungu oyo walubukaya Yesu.” (Rom. 4:23, 24) Nga Abrahamu, netu tutolere itwabya n’obwikirirya, n’emikolere mibuya, n’amaha kutya. Paulo akalola embere erikania oko maha wetu ayo omo Abanya Roma esura 5. Tukendisyakania oko maha ayo omo mwatsi owakwamire.