Watchtower EKIBIKIRO KY'EBITABU EKIRI OKO ENTERNETE
Akaleberyo k'Omuteya
EKIBIKIRO KY'EBITABU EKIRI OKO ENTERNETE
Kinande
  • EBIBLIA
  • EBITABU
  • MIHINDANO
  • mwbr22 Omwisi we 9 hipapuro 1-11
  • Ebikangirirwe omo “Omubírí n’engebe Akatabu k’Omuhindano”

Sihali evideo yosi-yosi oko syo ulyasombola.

Muhakabya ebiteghendeka omuwulu w'erikimya evideo.

  • Ebikangirirwe omo “Omubírí n’engebe Akatabu k’Omuhindano”
  • Ebikangirirwe omo Omubiri n’engebe Akatabu k’omuhindano—2022
  • Omutwe muke
  • EKIRO 5-11/09
  • EKIRO 12-18/09
  • EKIRO 19-25/09
  • EKIRO 26/09–2/10
  • EKIRO 3-9/10
  • EKIRO 10-16/10
  • EKIRO 24-30/10
  • EKIRO 31/10–6/11
Ebikangirirwe omo Omubiri n’engebe Akatabu k’omuhindano—2022
mwbr22 Omwisi we 9 hipapuro 1-11

Ebikangirirwe omo Omubírí n’engebe Akatabu k’Omuhindano

EKIRO 5-11/09

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 9-10

“Upipe Yehova busana n’amenge wiwe”

w99-SW 1/7 30 enu. 6

Olughendo olwaleta ebihembo bingyi

Omwami-kali mwabya abihika embere sya Solomono, mwatsuka “erimulengako omwimubulya amabulyo awakalakalire.” (1 Abami 10:1) Ekinywa eky’Ekiebrania ekikakolesibawa hano, kyanganabindulwa mo “esyondekerano.” Aliwe, ekyo si bughambu omwami-kali mwalenga oko Solomono omwimubwira ati akumbule ehindekerano ehitya-hitya. Omo Esyonyimbo 49:4, ekinywa ky’Ekiebrania kighumerera ekyo kikolesibwe oko myatsi y’omughaso eyilebirye erilolo, oluholo, n’erisabulwa. Omwami-kali w’eSeba mwabulya Omwami Solomono y’amabulyo awakala-kalire awakanganaya olulengo lw’amenge wa Solomono. EBiblia ikabugha yiti Solomono “mwakania naye oko byosi eby’abya omo mutima wiwe mwamukumbulira eribulya liwe ryosi. Mohatabya kindu ekyamulema ekyo atamubwira.”​—1 Abami 10:2b, 3.

w99-SW 1/11 20 enu. 6

Omughulu erihitya ryamakanya

Akaswekera eby’alangira n’eryowa, Omwami-kali mwabugha omwiyikehya ati: “Obutseme buli nʼabagombe bawe, abakahangana embere syawe emigulu yosi, abakowa menge wawe!” (1 Abami 10:4-8) Nomo abaghombe ba Solomono banabya batimbirweko n’obuteke bungyi, Omwami-kali w’eSeba mwatabugha ati batsemire busana n’obuteke obo. Omo mwanya w’ekyo, abaghombe ba Solomono babya batsemire kundi ibanganahulikirira mughulu wosi amenge awo Mungu aha Solomono. Omwami-kali w’eSeba ni ky’erileberyako ekyuwene oko bandu ba Yehova munabwire kundi banemubana amenge mangyi awakalua oko Muhangyiki n’oko Mwana wiwe, Yesu Kristo!

w99-SW 1/7 30-31

Olughendo olwaleta ebihembo bingyi

Omwami-kali w’eSeba mwabya abisangalira amenge wa Solomono n’obuteke b’obwami bwiwe, ‘mwayilekulira.’ (1 Bam 10:4, 5) Bakakania oko kinywa ‘mwayilekulira,’ abandu balebe bakabugha bati kikasonda eribugha kiti “mwahwa m’omuka.” Oghundi oyo wasi eritsopolya ebinywa akabugha ati alinga Omwami-kali oyo mwalekula kwenene-kwenene! Mwaswekera ebyalangira n’ebyowa. Mwabugha ati, abaghombe ba Solomono bali n’obutseme eryowa amenge w’omukama wabo, kandi mwapipa Yehova busana n’erihira Solomono y’oko kitumbi ky’obwami. Neryo mwaha omwami y’ebihembo ebyobughuli bunene. Ehoro nyisa ya kubyo, munabwire yangalinga nesyodolare 40 000 000. “Neryo omwami Solomono mwaha omwami-kali wʼeSeba ebyosi ebyo anzire.”​—1 Bam 10:6-13.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w08-SW 1/11 22 enu. 4-6

Unalue wasi?

Omwami Solomono abya n’olulengo lungahi lw’ehoro?

Amasako akabugha ati Hiramu, omwami we Tiro mwatumira Solomono y’esyotoni 4 esy’ehoro, n’omwami-kali w’eSeba mwamuha esingaho, kandi amato wa Solomono mwaleta esyotoni nene oko 14 esy’ehoro erilua eOfiri. “Nikwa obulito bwʼesyamagetsi [ehoro] esyahika oko Solomono oko mwaka muguma bwabya esyotalanta magana ndatu nʼamakumi ndatu nʼendatu (666),” ni bughambu esyotoni hakuhi 22. (1 Bam 9:14, 28; 10:10, 14) Ekyo ninakwenene? Abami b’oko mughulu oyo babya ibakayira oko horo nyingahi?

Ebihandiko bya kera eby’abakatsopolaya emyatsi bikabugha biti Farao Thoutmosis III owe Misiri (oyo wabyaho hamabilaba emyaka nga 3 500) mwaherera esyotoni 12 esy’ehoro omo hekalu ya Amôn-Râ, eKarnak. Hamabilaba nga myaka 2 800, Omwami we Asuria Tiglath-Piléser III mwahabwa engemo y’esyotoni nene oko 4 esy’ehoro erilua eTiro, na Sargon II mwaha emiungu y’eBabiloni olulengo lungaho olw’ehoro mo kihembo. Omwami Philippe II owe Makedonia (359-336 E.M.W.) alinga obuli mwaka inyakatakula esyotoni hakuhi 28 esy’ehoro omo kiharo kye Pangée, omo Thrace.

Omwana wa Philippe ye Alexandre Mukulu (336-323 E.M.W.) mwaheka esyotoni 1 070 esy’ehoro eSusa esimaya kinyanganga. N’omo Persia yosi alinga mwasaba esyotoni 6 000 esy’ehoro. Erikwamana n’emighanzo eyo, eBiblia siyirihiramo ekisehya yikabugha oko lulengo lw’ehoro eyo Omwami Solomono abya nayo.

EKIRO 12-18/09

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 11-12

“Usombole n’amenge oyo wangalunga naye”

w18.07-ZS 18 enu. 7

“Nindi yuli oko luhande lwa Yehova?”

7 Twanganigha bingyi oko ky’erileberyako ky’oMwami Solomono. Omughulu abya mulwana iniakasonda obusondoli bwa Yehova. OMungu mwamuha amenge manene kandi mwamuha omubírí ow’erihimba ehekalu eyikangabasenie eYerusalema. Aliwe Solomono mwaherya obwira bwiwe na Yehova. (1 Bam. 3:12; 11:1, 2) Solomono mwatasikya omughambo w’oMungu owakabugha ati, omwami “isyayikanyiraya abakali, omutima wuwe akasyahinduka.” (Ebi. 17:17) Solomono abya awite oko bakali 700 n’abahweki babya 300. (1 Bam. 11:3) Abangyi b’oko bakali abo sibabya ba Israeli, ibakaramaya emiungu y’amabehi. Okw’ekyo, Solomono mwatasikya omughambo w’oMungu owakaghanaya eritahya abakali abate ba Israeli.​—Ebi. 7:3, 4.

w19.01-ZS 15 enu. 6

Wangateya wuti omutima waghu?

6 Sitani anzire itwabya ngaye. Syalisikaya emighambo y’oMungu kandi akayitsomana eyuwene. Kundi Sitani syangatukasa erikola ngaye, akarondaya esindi nzira esy’erituteberyamo. Ng’eky’erileberyako, anganakolesya abandu abatutimbireko abali n’amalengekania awasosire wiwe. (1 Yoa. 5:19) Akalengekanaya ati alinga tukendisombola erilabya endambi haghuma n’abandu abo nomo tunasi ngoko abira babi “bakatsandaya” amalengekania wetu n’emikolere yetu. (1 Kor. 15:33.) Omwami Solomono mwatoghera omo kitegho ekyo. Mwatahya abakali abateramaya Yehova, neryo lyolo-lyolo ‘abakali biwe mubabindula omutima wiwe’ amaleka Yehova.​—1 Bam. 11:3

w18.07-ZS 19 enu. 9

“Nindi yuli oko luhande lwa Yehova?”

9 Oko kwenene Yehova syalitsemera ekibi. EBiblia ikabugha yiti: ‘Yehova mwahitana oko Solomono, kusangwa omutima wuwe abya iniabirikitira ehandi nʼerilua oko Yehova Mungu we Israeli. . . , oyo wamuhulukira esyongendo ibiri, oyo wamuhana busana nʼomwatsi oyu ati syakwame eyindi miungu; nikwa mwatabika ebyo Yehova amuhana.’ Neryo Yehova mwaleka erimuwatikya kandi mwamughana. Olubuto lwa Solomono mulwaherya obughuma b’obwami bwabo kandi esyondengo esyakwama musyabana ebitsibu bingyi.​—1 Bam. 11:9-13.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w18.06-ZS 14 enu. 1-4

Anganalighirwe n’oMungu

Erisonda erisoha olubanza olo, Rehoboamu mwakuma-kuma abasuda biwe erilwa n’ebihanda ebyayisamambula. Aliwe, Yehova mwamubwira erilabira omuminyereri Semaya ati: “Simusyehetuka nʼeriyalwa nʼabagala benyu abana ba Israeli; obuli mundu asube omo nyumba yiwe; kusangwa omwatsi oyu akalua kwingye.”​—1 Bam. 12:21-24.

Mubabwira Rehoboamu ambu isyayalwa nabo. Alinga ekyo mukyaleka inyahangya-hangya! Abandu bangabughire batiki oko mwami oyo walagha ati akendibasuyira “omo mijeledi” eyiriko amahwa, aliwe syatakola kindu busana n’obutsumbu-tsumbu obulyahuluka obo? (Linganisaya ne 2 Emyatsi y’Emigulu 13:7.) Aliwe n’omo byanabya bitya, omwami n’abasuda biwe ‘mubowa ekinywa kya Yehova mubasuba ewabo ngoko Yehova anabwirabo.’

Ekyo ky’amatwighisyaki? Twamigha ngoko ni ky’amenge eryowa Yehova nomo abandu banganatuseka. Twamakola tutya itukendiliwa na Yehova kandi inyakenditutsumula.​—Ebi. 28:2.

Rehoboamu mwanatsumulwa busana n’eribya mowa? Ingaa. Mwalola embere eritabala ebihanda bya Yuda n’ebya Benyamini, kandi mwahimba emiyi omo biharo ebyo. Mwayira n’eyindi miyi milebe “mo yʼamaka kutsibu.” (2 Emy. 11:5-12) N’eky’omughaso munene, mwasikya oko mughulu mulebe emighambo ya Yehova. Kundi abandu b’omo bwami bw’ebihanda ikumi mubatsuka eriramya esyosanamu, abandu bangyi ‘mubasikya Rehoboamu’ n’eriya eYeruselemu bakimira eriramya ly’ekwenene. (2 Emy. 11:16, 17) Kundi Rehoboamu mowa Yehova, obwami bwiwe mubwabya n’akaghala kanene.

EKIRO 19-25/09

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 13-14

“Ngoko wangatsemera ebyo uwite n’eriyiminya lulengo”

w08-SW 15/8 8 enu. 4

Ukolere Yehova butaleghula n’omutima wosi

4 Neryo Yeroboamu mwabwira omundu w’oMungu ati: “Wase omwage haguma nage, uyihabukaye, nage ngandikuhemba.” (1 Bam. 13:7) Omuminyereri akendiyisogha ati? Anabya atolere eriligha ekihembo ky’omwami oyo abya inyamabibwira omulaghe w’erimutswera? (Esy. 119:113) Kutse akendighana nomo omwami anabya ngabiriyisubako? Alinga Yeroboamu anabya n’obutoki bw’eriha abira biwe ebihembo by’obughuli bunene kutsibu. Terilengekania oko kino, omuminyereri oyo ng’abya anzire eribya n’ebindu binene, ako kabya kanya k’eribanabyo. Aliwe Yehova abya inyabiribwira omuminyereri ati: “Susyerya kalyo, kutse eripulya amagetsi, kutse erisubula omo nzira eyo wasiramo.” Omuminyereri mwaghana amasubirya ati: “Nomo wangamba oluhande lwʼenyumba yawe, Sindiendigenda omwawe, kutse Sindiendirya akalyo kutse eripulya amagetsi go hano.” Neryo omuminyereri mwalua eBeteli amalaba omo yindi nzira. (1 Bam. 13:8-10) Eriyisogha ly’omuminyereri oyo lyamatwighisyaki okwikolera Yehova n’omutima wosi kandi butaleghula?​—Rom. 15:4.

w08-SW 15/8 11 enu. 15

Tulole embere eribya bataleghula

15 Twangigha oghundi mwatsi wahi oko kibi ekyo omuminyereri we Yuda akola? Erisako ry’ Emisyo 3:5 likabubugha liti: “Wikiriraye Yehova nʼomutima wawe gosi, Suyegemeraye obuminya bwawe.” Omo mwanya w’eriyiketera Yehova ngoko anakola embere, lero hano omuminyereri owe Yuda oyu mwayiketera amenge wiwe. Busana n’ekibi eky’akola ekyo, mwaherya obwira bwiwe n’oMungu n’engebe yiwe kutya. Ebyamuhikira bikakanganaya ndeke-ndeke omughaso w’eriyikehya n’eribya bataleghula omughulu tukakolera Yehova!

w08-SW 15/8 9 enu. 10

Tulole embere eribya bataleghula

10 Omuminyereri we Yuda, endiminya ngoko omuminyereri musyakulu akamuteba. Endiyibulya ati: ‘Busanaki Yehova amatuma omumalaika oko ghundi mundu anibwire emyatsi eyisighene n’eyo alue inyabirimbwira?’ Omuminyereri oyo endibulya Yehova amuhe obusondoli obulangirikire ndeke-ndeke. Aliwe Amasako syalibugha ati mwakola ekyo. Omo mwanya w’ekyo, mwasubula “haguma naye, nʼerirya akalyo omo nyumba yiwe, nʼeripulya amagetsi.” Yehova mwatatsemera omwatsi oyo. Oko nduli, inyane omo nzira akasuba eYuda, omuminyereri oyo watebawa oyo mwahindana n’endale nayo muyamwita. Omubírí w’omuminyereri w’eYuda mwahwa omo nzira ey’ikita obulighe.​—1 Bam. 13:19-25.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w10-SW 1/7 29 enu. 5

OMungu akaronda ekyuwene omo mitima yetu

Eky’omughaso munene, ebinywa ebiri omo 1 Abami 14:13 bikatukangiriraya omwatsi owuwene oko Yehova n’ekyo akaronda omo mitima yetu. Wibuke ngoko omo mutima wa Abiya mumwabanika “obubuya buke”. Aliye, Yehova mwalebya kutsibu omo mutima wa Abiya atoke eribanamo obubuya bulebe. Ngoko omusomi mughuma abugha, omo kihanda kiwe kyosi, ye Abiya abya nge lulu nguma eyiri omo “kilundo ky’amabwe.” Yehova mwatsemera obubuya bwa Abiya neryo mwamuhemba akamukangania obughanyiri, nomo analua omo kihanda eky’abandu babi.

EKIRO 26/09–2/10

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 15-16

“Naghu wanganakola omo butubaha nga Asa?”

w12-ZS 15/8 8 enu. 4

“Omubírí wawe asyahembwa”

Omo myaka 20 eyakwama obwami bwe Israeli bwabighabana n’eribya amami abiri, obwami bwe Yuda mubwakwama emibere y’abate kolera oMungu. Asa abere abibya mwami oko 977 E.M.W., nibya n’enyumba y’omwami yabya yoswiremo eriramya emiungu y’olubuto ey’Abakanana. Aliwe omwatsi ow’asondolawa n’ekirimu ky’oMungu owakakanaya oko butabali bwa Asa, akabugha ati, “Asa mwakola ebyabya bibuya nʼebitunganene omo meso wa Yehova oMungu wiwe.” Asa “mwalusya ekiherero kyʼehandi, nʼahendata, mwabunanga esyonduyi nyiri, kandi mwakenzera esyosanamu sya Asera syʼahisi.” (2 Emy. 14:2, 3) Kandi Asa mwahigha omo butabali bwe Yuda mwabalume ababya bakakola obumbalaka b’omo hekalu, ibakakola obukumbira mo makinga w’ekisomo. Asa mwakola n’ebindi, mwabwira abandu biwe ati “basonda-sondaye Yehova oMungu wʼabotata wabo nʼerikola emigambo nʼebihano” by’oMungu.​—1 Bam. 15:12, 13; 2 Emy. 14:4.

w17.03-ZS 19 enu. 7

Kolera Yehova n’omutima owahikene!

7 Wangaminya wuti nga wunemukolera Yehova n’omutima waghu wosi? Yibulaye bino: ‘Nganayikasa eryowa Yehova n’omughulu kikalire? Nanabiriyisogha eriwatikya endeko ya Yehova erisighala iyinerire?’ Talengekania Asa nga mwayitagha obutubaha bungahi eritoka erilusya oko mukaka wiwe kw’olusunzo lw’eribya mughole! Oko mughulu mulebe wanganayitagha eribya n’obutubaha nga Asa. Ng’eky’erileberyako, wangakolaki ow’omo kihanda kyaghu kutse omunywani waghu amabikola erilolo, inyaghana eriyisubako, neryo inyahighitwa omo ndeko? Ighunemwendiyisogha eritwa obunywani n’omundu oyo? Ighukendiyisogha uti?

it-1-F 195 enu. 5

Asa

Nomo hanabya hakabya omughulu Asa inyabula amenge, emibere yiwe eyuwene n’eribya imwataghana eriramya Yehova, ebyo mubyaleka amalolo wiwe inyaghanyirwa kandi akahulawa oko mighanzo y’abami bataleghula abe Yuda. (2Emy 15:17) Mwatabala oko myaka 41, oko mughulu oyo e Israeli muyatabalwa n’abami munane: Yeroboamu, Nadabu, Baasa, Ela, Zimri, Omuri, Tibini (abatabala oluhande lughuma lwe Israeli na Omuri inyanemutabala olundi), na Ahabu. (1Bam 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Asa mwabya abihola mughala wiwe Yehosafati mwatabala omo mwanya wiwe.​—1 Bam 15:24.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w98-SW 15/9 21-22

Ukanalangira oMungu mo mundu oyuliho?

Ng’eky’erileberyako terisoma obuminyereri obukahula erisuyirwa eryo mundu angabana amabipima eribugha ati akahimba eYeriko kandi terilebya ngoko bwabererera. Yosua 6:26 yiti: “Kandi Yosua mwalahirya omwʼilahirya oko mugulu oyo ati, Omundu oyo atakirawe embere sya Yehova, oyukahanganaya nʼerihimba omuyi oyu wʼeYeriko; asyahira ekibanza kyago omwʼikwa lyʼakambere kuwe, kandi asyasingika esyongyo syago omwʼikwa lyʼakatungo kuwe.’” Obuminyereri obo mubwaberera emyaka hakuhi 500 enyuma syaho ngoko 1 Abami 16:34 ikabugha: “Oko mughulu oyo [ni bughambu ow’omwami Ahabu], Hieli Omubeteli mwahimba eYeriko. Mwahala ekibanza kyago omwʼikwa lya Abiramu akambere kuwe, kandi mwasingika esyongyo syago omwʼikwa lyʼomugala wuwe mulere ye Segubu, ngʼekinywa kya Yehova ekyo abwira Yosua mugala wa Nuni.” OMungu w’ekwene musa yo wasondola amaminyereri ayo n’erikola abererere.

EKIRO 3-9/10

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 17-18

“Mwasyakolyahi eritika-tika oko mbande ibiri?”

w17.03-ZS 14 enu. 6

Ukanganaye obwikirirya​—Uyisoghe n’amenge!

6 Aba Israeli babere babikala omo kihugho ekyalaghawa, babya batolere ibasombola nga bakendiramya Yehova kutse erikolera eyindi miungu. (Soma Yosua 24:15.) Mukyabya nga ni kyolo eriyisogha. Aliwe oko kwenene eriyisogha lyabo, lwabya luholo kutse omulamo. Oko mughulu w’abami, kangyi-kangyi Abaisraeli mubabya bakayisogha muhanda. Mubaleka Yehova bamatsuka eriramya emiungu y’amabehi. (Abat. 2:3, 11-23) Kandi terilengekania okw’iyisogha eryo omuminyereri Eliya ahula eryabya erikolera Yehova kutse erikolera omungu w’amabehi ye Baali. (1 Bam. 18:21) Eliya mwahayira Abaisraeli busana n’eribula ko bakayisogha. Kwa muhwa wanganalengekania uti eriyisogha lyabya ryolo kundi unasi ngoko erikolera Yehova rikaletera endundi nene. Omundu w’obwenge abya isyangasombola erikolera Baali. Aliwe erihika aho Abaisraeli babya “ibakinatika-tika oko mbande ibiri.” Eliya mwahanabo n’amenge ati basombole enzira eyuwene y’eriramya​—ni bughambu eriramya Yehova.

ia-ZS 88 enu. 15

Mwimira eriramya ery’erire

15 Abahereri ba Baali bamatsuka eribya ng’abasire, ‘Neryo mobalaka kutsibu mobayibandanga omo mihamba nʼomo matumo, ngʼemitsye yabo erihika aho musasi aluira kubo. Neryo eritungi lyabere lyabilaba, mobalaka erihika oko buhere bwʼerigholo-gholo; nikwa sihabya omulenge kutse oyukasubiraya, kutse oyukatsomana.’ (1 Bam. 18:28, 29) Oko kwenene Baali syali. Sitani abya akakolesya amabehi ayo erikakirya abandu eriramya Yehova. Erisombola eriramya oghundi mungu ate Yehova kikaletera erihemuka n’eribunika mutima.​—Soma Esyonyimbo 25:3; 115:4-8.

ia-ZS 90 enu. 18

Mwimira eriramya ery’erire

18 Embere Eliya asabe, kwamuhwa abandu mubayibulya Yehova naye ng’anemwenditebabo nga Baali. Aliwe enyuma syaho muhatasyabya eritika-tika. EBiblia yiti: “Neryo omuliro wa Yehova mwatoga mwahisirirya obuhere bwʼeriokererya, nʼesyongwi nʼamabwe, nʼolututu, kandi mwalyatsirira amagetsi awabya omo mugende.” (1 Bam. 18:38) Yehova mwasubirya omo nzira y’eriswekya! Abaisraeli mubasubirya bati?

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w08-SW 1/4 19, akasanduku

Mwateya kandi mwalindirira

Embula muyaghana eriwa oko mughulu mungahi oko biro bya Eliya?

Omuminyereri wa Yehova Eliya mwabwira omwami Ahabu ati embula siyendiwa oko mughulu muli owakisiya inyatsuka. Ekyo mukyabya “oko mwaka wʼakasatu”​—alinga eritsuka ekiro Eliya alagha ati embula siyendiwa. (1 Abami 18:1) Yehova mwatuma embula mughulu muke enyuma syaho. Abandu balebe banganabugha bati embula muyatsuka eriwa omo mwaka w’akasatu, n’ekyo ni bughambu eryuba rinene eryo mulyabugha emyaka mike okw’isatu. Aliwe Yesu na Yakobo bati omughulu oyo mwabugha “myaka isatu nʼemikera ndatu.” (Luka 4:25; Yakobo 5:17) Twanganabugha tuti omwatsi oyo si mughumerera?

Iyehe. Alinga omo Israeli omughulu w’eryuba rinene inyakabugha mughulu muli, alinga inyakanabugha nga misi 6. Alinga Eliya mwasyabwira Ahabu oko mwatsi w’omughulu w’eryuba rinene oyo inyabiritsuka eribya muli kandi ow’akalire kulenga ngoko abeghere eribya. Neryo omughulu Eliya alagha omwiso w’omughulu w’eryuba rinene “oko mwaka wʼakasatu” eritsuka aho abughira ati hakendibya eryuba rinene, ryabya iryamabibugha emyaka hakuhi isatu n’enusu. “Emyaka isatu n’emikera ndatu” yabya iyamabihwa omughulu abandu bosi bahindana haghuma eriyilangirira omwatsi owabya oko kitwa Karmeli.

Terilengekania oko Eliya omughulu alenderera Ahabu ery’erimbere. Abandu babya ibakalengekanaya bati Baali yukaleta ebitu kandi bati yo mungu oyukaleta embula eribugha eryuba rinene. Alinga omughulu w’eryuba rinene abere abibya muli abandu mubatsuka eriyibulya bati: ‘Baali ali hayi? Akendileta embula yo mughulu wahi?’ Alinga ebyo Eliya abugha ati sihendiwa embula n’eribya ekimi ate ahamulirayo eriwa, mubyaleka abaramya ba Baali ibahangya-hangya.​—1 Abami 17:1.

EKIRO 10-16/10

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 19-20

“Uleke Yehova akukiranaye”

w19.06-ZS 15 enu. 5

Uyiketere Yehova omughulu ukahanga-hangaya

5 Soma 1 Abami 19:1-4. Nomo Yehova anabya akawatikya Eliya, aliwe mwakwa obuba omughulu omughole Yezebeli asonda erimwita. Neryo mwatibita omo kiharo ky’eBeri-seba. Abya inyabiribunika mutima “neryo mwabulya ati ahole.” Niki kyo kyaleka inyayowa atya? Eliya abya isyahikahikene, “Eliya abya mundu nga twe.” (Yak. 5:17) Alinga abya inyabirihangya-hangya kutsibu kandi inyabiriluha. Alinga abya akalengekania ati eriyikasa liwe ry’erimira eriramya ery’erire sikyetaluiramo ebighuma ebyuwene kandi ati alinga sihetabya omwatsi owuwene e Israeli kandi ati alinga akiri iyuwene musa erikolera Yehova. (1 Bam. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Ekyo omuminyereri mutaleghula oyu akola kyanganatuswekya. Aliwe, Yehova abya inyanasi ngoko Eliya akayowa.

ia-ZS 103 enu. 13

Mwakiranibwa n’oMungu wiwe

13 Ukalengekanaya uti Yehova mwayowa ati akalangira omuminyereri Eliya akasaba ati ahole inyanikere omo ndina y’omuti omo mbwarara? Ekisubiryo sikiri hali. Eliya inyanaghotsere, Yehova mwamutumira omumalaika. Neryo ‘omumalaika mwamubandako, mwamubwira ati, Hangana, ulye.’ Omumalaika mwahira akalyo k’embere siwe. Akalyo ako kabya kolo​—amaghetse n’omukati ow’akinahuhire. Eliya mwanasima omumalaika? EBiblia ikabugha yiti mwalya, amanywa kandi amatasyayato. Abya aluhire kutsibu kyaleka inyatabugha? Kandi omumalaika amatasyamubukya engendo y’akabiri alinga omo tututu. Kandi amabwira Eliya ati: “Hangana, ulye”, kandi amasyatomekako ati: “Ukandigenda olugendo luli olukulengire.”​—1 Bam. 19:5-7.

ia-ZS 106 enu. 21

Mwakiranibwa n’oMungu wiwe

21 Ngendo isatu eBiblia ikabugha yiti Yehova syabya omo bitiko-tiko ebikaswekaya ebyo. Eliya abya inyanasi ngoko Yehova si Mungu w’eritika-tikira nga Baali, oyo bakateba ambu ane, kandi ambu akaleta ebitu kutse embula. Yehova yo wahira akaghala k’omo buhangwa aliwe ni mukulu kutsibu kulenga ebyosi eby’ahangyika. Nibya olubula n’ekyanya kyosi sibyangatoka erimutolera (1 Bam. 8:27) Ebyosi ebyo mubyasubya Eliya yo mutima, biti? Isiwibirirawa ngoko Eliya mwakwa obuba. Aliwe Yehova oyuli n’akaghala kanene abya inyane oko luhande lwiwe, syabya atolere erisagha Ahabu na Yezebeli​—Soma Esyonyimbo 118:6.

ia-ZS 106 enu. 22

Mwakiranibwa n’oMungu wiwe

22 Nʼenyuma wʼomuliro Eliya amowa “omulenge muke owahehere” akamubwira ati atasyabugha. Engendo y’akabiri, Eliya amatasyabwira Yehova ebikamuhanga-hangaya. Aliwe ekyo kyamamuwatikya eritulera. Kandi ebyo “mulenge owahehere” akamubwira bikatasyamuwatikaya eritulera. Yehova amamutulerya akamubwira ati ni mundu w’omughaso munene. Mwakola ekyo ky’ati? Mwamubwira ekyo akendikola atoke eribughaho eriramya rya Baali omo Israeli. Ni bughambu Eliya mwataluhira busa, erisonda ly’oMungu mulyabererera. Kandi Yehova mwamukolesya eriberererya erisonda liwe kundi mwamutuma n’erimuha eby’erighenderako ebilangirikire ndeke-ndeke.​—1 Bam. 19:12-17.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w97-SW 1/11 31 enu. 2

Eky’erileberyako ky’eriyiherera n’eribya mutaleghula

Munabwire abaghombe ba Yehova bangyi nabo bakakanganaya omutima w’eriyiherera. Abandi mubasigha “amalima wabo,” ni bughambu ebindu byabo by’ekinya-mubiri busana n’eriyatula engulu mbuya omo biharo ebirimo obwagha bw’abatuliri kutse eriyakolera oko Beteli. N’abandi bakaya omo bihugho by’eyihya eriyahimba oko Bisenge by’Abimiri ba Yehova. Abangyi bakaligha erikola oko mibírí eyo abandu bakalangira mo ya bule-bule. Aliwe emibírí eyo abaghombe bosi ba Yehova bakakola ni y’omughaso munene. Yehova akatsumula abosi abakayiherera n’erimukolera n’omutima wosi.​—Mariko 10:29, 30.

EKIRO 17-23/10

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 ABAMI 21-22

“Ukolesaye ehamuli yaghu ngoko Yehova akakolesaya ehamuli yiwe”

it-1-F 1266 enu. 1

Yehova w’Emilondo

Omughulu Yosua alangira omumalaika hakuhi ne Yeriko mwamubulya ati ng’ali oko luhande lwe Israeli kutse oko lw’esyonzighu. Omumalaika mwamusubirya ati, “Iyihi; nikwa namasa ngʼomunya-mwami wʼemilondo ya Yehova.” (Yos 5:13-15) Omughulu omuminyereri Mikaya abwira Ahabu na Yehosafati ati, “Monalangira Yehova inianikere oko kitumbi kiwe kyʼobwami, nʼemilondo yosi yʼelubula ibanahangene hakuhi naye oko byala biwe byʼamali nʼoko malembe wuwe,” abya akakania oko bana b’oMungu b’obunya-kirimu. (1 Bam 22:19-21) Erikolesya ekinywa “Yehova w’emilondo” kitolere kundi emilondo y’abamalaika batondekire mo mihanda mbiriri-mbiriri: Abamakerubi, Abaserafimu, n’Abamalaika (Isa 6:2, 3; Enz 3:24; Erib 5:11) kandi, kundi batondekire mo milondo, ekyo kyo kyaleka Yesu Kristo inyabugha ati “abamalaika elfu makumi alinda nʼibiri” banayiteghekire erisyamuwatikya. (Mt 26:53) Omughulu Hezekia asaba Yehova y’obuwatikya mwabugha ati: “Yehova wʼemilondo, oMungu wa Israeli oyo wikere oko kitumbi kyʼobwami endata oko makerubi”. Alinga abya akalengekania oko erisanduku eryʼendaghane n’oko makerubi awabyako eryabya rikasosekania ekitumbi kya Yehova ky’obwami ekiri elubula. (Isa 37:16; linganisaya ne 1 Sam 4:4; 2 Sam 6:2.) Omughombe wa Yehova Elisa abya inyabirikwa obuba, aliwe Yehova mwamutulerya erilabira esyonzoli, mwamukangania ebitwa ebitimbire oko muyi owo omuminyereri abya ikeremo imunuswire “esyosabayiri n’esyogali syʼomuliro”, ebyosi ebyo ni by’oko milondo y’abamalaika ba Yehova.​—2Bam 6:15-17.

w21.02 4 enu. 9

“Omutwe w’obuli mulume ni Kristo”

9 Eriyikehya. Yehova yuwite amenge kulenga abandu bosi; aliwe akahulikirira amalengekania w’abaghombe biwe. (Enz. 18:23, 24, 32) Nomo anawite ehamuli oko bamalaika, mwasonda eriminya amalengekania wabo. (1 Bam. 22:19-22) Yehova ahika-hikene, aliwe syalitusaba erikola emyatsi omo nzira eyihika-hikene nga ye. Akawatikaya abandu abatahika-hikene erimukolera. (Esy. 113:6, 7) Ng’eky’erileberyako, eBiblia ikahula Yehova mo “muwatikya.” (Esy. 27:9; Ebr. 13:6) Omwami Dawidi mwabugha ati mwatoka erikola omubírí munene owahabawa busana n’eriyikehya lya Yehova n’obuwatikya bwiwe.​—2 Sam. 22:36.

it-2-F 255

Amabehi

Yehova Mungu akatuma “eriteba erikalire” oko bandu abanzire amabehi “erikaleka ibikirirya ebyʼamabehi” omo mwanya w’erikirirya engulu yuwene eya Yesu Kristo. (2Tes 2:9-12) Ekyo kikanganibwe omo mwatsi owahikira Omwami we Israeli ye Ahabu. Abaminyereri b’amabehi mubamuteba bati akendisinga amalwa w’eRamoti-gileadi, aliwe Mikaya omuminyereri wa Yehova inyabiribugha ati syendisinga. Ngoko kiri omo nzoli esyo Mikaya alangira, Yehova mwalighira omumalaika mughuma eribya “ekirimu kyʼeriteba” omo buno bw’abaminyereri ba Ahabu. Ekyo ni bughambu, omumalaika oyo mwakolesya akaghala kiwe erikunabo eribugha amabehi, bakabugha ebyo banzire n’ebyo Ahabu abya anzire ibamubwira. Nomo Mikaya anabya inyabirimubwira ekwenene, Ahabu mwaligha amabehi wabo n’ekyo mukyamukolya oko luholo.​—1Bam 22:1-38; 2Emy 18.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w21.10 3 enu. 4-6

Eribindula omutima ery’ekwenene ni bughambuki?

4 Aliwe, erilindirira lya Yehova mulyahika oko nduli. Yehova mwatuma omuminyereri Eliya eriyabwira Ahabu na Yezebeli ngoko akendisuyirabo. Ekihanda kyabo kyosi ky’enditibwa. Ebinywa bya Eliya mubyaleka Ahabu inyayowa muhanda kutsibu! Eky’eriswekera, omulume w’emiyiheko oyo “mwayikehya.”​—1 Bam. 21:19-29.

5 Nomo Ahabu anayikehaya oko katambi ako, eby’asyakola enyuma syaho mubyakangania ngoko mwatabindula omutima kwenene-kwenene. Mwatayikasa erilusya eriramya lya Baali omo bwami bwiwe. Kandi mwatawatikya abandi eritasyaramya Yehova. N’eyindi myatsi eyo Ahabu akola muyakangania ndeke-ndeke ngoko mwatitabindula omutima.

6 Enyuma syaho Ahabu mwasaba Yehosafati omwami w’eYuda erimuwatikya eriyalwa n’Abaasuria. Yehosafati abya mwami oyuwene oyukayiketera Yehova. Mwabwira Ahabu ati batsuke babulya omunyereri wa Yehova ekyo bangakola embere sy’eriyalwa. Oko nzuko, Ahabu mwaghana, mwabugha ati: “Hakine mundu muguma wangatubulirya Yehova, ye Mikaya mugala wa Imula; nikwa nyimuponire; kusangwa sialiminyerera ebibuya busana nage, bye nʼebibi.” Nomo byanabya bitya, mubayasunga omuminyereri Mikaya. Ngoko Ahabu abugha, omuminyereri w’oMungu mwabugha emyatsi eyituwene eyikendimuhikira! Omwami mubi yo Ahabu, mwatayisubako n’erisaba Yehova y’obughanyiri. Omo mwanya w’erikola ekyo mwaghusa omuminyereri w’oMungu y’omo muliki. (1 Bam. 22:7-9, 23, 27) Nomo Ahabu anaghusa omuminyereri Mikaya y’omo muliki, syangatokire erikakirya eribererera ly’obuminyereri obo. Omo malwa awakwama, Ahabu mwitibwa.​—1 Bam. 22:34-38.

EKIRO 24-30/10

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 ABAMI 1-2

“Eky’erileberyako kibuya eky’eribegherya abandi”

w15-ZS 15/4 13 enu. 15

Abasyakulu bakabegheraya bati abandi batoke eritolera erikolera abandi

15 Omwatsi wa Elisa akakanganaya abaghala betu munabwire nga bangasikya bati abasyakulu. Babere babihika eyiri abandi baminyereri e Yeriko, Eliya na Elisa mubaghenda eyiri Olusi Yorodani. Babere bahikayo, ‘Eliya mwahamba erikoti liwe, amalingalyo neryo mwaswirya ly’omo maghetse, nagho mwaghabana.’ Babere babisoka, Eliya mwaghenda akakanirya Elisa. Hano, Elisa mwatayowa ng’abiritoka ebyosi. Elisa mwahulikirira ndeke obuli kindu ekyo Eliya abya akamubwira erihika aho baghabanira naye. Neryo Eliya mwahekwa omo kanyabungu. Elisa abere asuba oko Lusi Yorodani, mwaswiryalo omo likoti lya Eliya, inianemubirikira ati: ‘Yehova, oMungu wa Eliya, ali hayi?’ Kandi amaghetse mwayighaba.​—2 Bam. 2:8-14.

w15-ZS 15/4 13 enu. 16

Abasyakulu bakabegheraya bati abandi batoke eritolera erikolera abandi

16 Wanamalangira ngoko ekitiko-tiko ekyo Elisa akola ni kighumerera n’ekyo Eliya asigha akola? Busanaki ekyo ni ky’erilengekaniako? Elisa mwatalengekania ati kundi amabibya n’ehamuli, akendikola emyatsi ngoko anzire. Omo mwanya w’erikola ekyo, mwakangania kw’asikirye oyo wamubegheraya, omwikola omubírí ngoko Eliya abya akakolagho, kandi ekyo mukyaleka abandi baminyereri ibamusikya. (2 Bam. 2:15) Aliwe, omo myaka 60 eyo akoleramo Yehova, mwamuha amaka w’erikola ebitiko-tiko bingyi kwilaba ebyo Eliya akola. Eki kyamakwighisyaki iwe mwigha?

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w05-SW 1/8 9 enu. 1

Emyatsi mikulu-mikulu erilua omo kitabu ky’akabiri eky’Abami

2:11​—“Elubula” eyo Eliya ‘ahetukira omo kanyabungu’ ni hayi? Elubula eyo Eliya ahetukira siyo ekihugho kitwirirye kutse si lubula eyo oMungu n’abamalaika biwe bikere. (Eryibuka Ebihano 4:19; Esyonyimbo 11:4; Matayo 6:9; 18:10) “Elubula” eyo Eliya asambira l’olubula olo tukalangira omo kyanya, eyiri ebitu. (Esyonyimbo 78:26; Matayo 6:26) Alinga eghali yʼomuliro eyaghuluka n’eritwangana omo bitu, muyatwala Eliya omo kindi kiharo eyo ayikala oko mughulu mulebe. Habere halaba myaka milebe, Eliya mwahandikira Omwami we Yuda ye Yoramu y’ebaruha.​—2 Emyatsi y’Emigulu 21:1, 12-15.

EKIRO 31/10–6/11

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 ABAMI 3-4

“Heka mugala wawe”

w17.12-ZS 4 enu. 7

“Nyinasi kwʼasyalubuka”

7 Erilubuka ery’akabiri eriri omo Biblia mulyakolwa n’omuminyereri Elisa. Omo muyi we Sunemu, mwabya omukali Omuisraeli oyutabya n’omwana. Kundi omukali oyu mwakokya Elisa yo ndeke, Yehova mwamutsumula iye na mwira wiwe bamabuta omwana w’obulume, nibya ibabirikula kutsibu. Habere halaba biro bike, omwana oyo mwahola. Terilengekania oko bulighe bunene obo omukali oyo abyamo. Obulighe bunene obw’abyamo mubwaleka inyaghenda olughendo lw’ebilometere 30 eriyasondya Elisa oko Kitwa Karmeli. Elisa mwatsuka erituma omughombe wiwe ye Gehazi e Sunemu eriyalubukya omwana oyo. Aliwe Gehazi mwataluka erimusubya. Neryo mama w’omulwana mwahika eka wiwe kughuma na Elisa.​—2 Bam. 4:8-31.

w17.12-ZS 4 enu. 8

“Nyinasi kwʼasyalubuka”

8 Elisa mwingira omo nyumba aho ekinda kiri, amasaba. Yehova mwasubirya Elisa, amasubya omulwana. Mama w’omwana abere alangira omwana wiwe iniamabisuba, mwatsema kutsibu! (Soma 2 Abami 4:32-37.) Alinga mwibuka ebinywa ebyabya omo musabe wa Hana. Hana abya isyalyatabuta mwana erihika aho Yehova amutsumulira amabana omughala, ye Samweli. Neryo Hana mwapipa Yehova kundi ‘akandaghaliraya omwisinda kandi akahanganaya.’ (1 Sam. 2:6) Omw’isubya omulwana eSunemu, oMungu mwakangania kw’awite amaka w’erilubukya abaholi.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

it-2-F 672 enu. 6

Omuminyereri

“Abaghala b’Abaminyereri.” Ngoko P. Joüon akabugha omo kitabu kiwe ekikakanaya oko Kiebrania (Grammaire de l’hébreu biblique,) akabugha ati ekinywa ky’Ekiebrania bèn na bené ekikabindulawa mo “mughala kutse baghala ba” kyanganakangania omundu ow’omo kihanda kutse kitunga kilebe (linganisaya ne Neh 3:8, ebinywa “abakakokotaya ebikakumba ndeke” byanganabindulwa mo “omuguma wʼabakakokotaya ebikakumba ndeke”). Alinga “abaghala b’abaminyereri” kabya kalasi k’abandu ababya basi ery’enga amaghuta awakakumba ndeke, kutse kandi kyabya kitunga ky’abaminyereri abakakola kughuma. Ambu hanabya n’ebindi bitunga ebiri ng’ekyo eBeteli, eYeriko ne Gilgali. (2Bam 2:3, 5; 4:38; linganisaya ne 1Sam 10:5, 10.) Samweli mwanimanira ekitunga kighuma ekiri ng’ekyo eRama (1Sam 19:19, 20), alinga Elisa naye anabya imanire ekindi kitunga ekiri ng’ekyo oko mughulu wiwe. (2Bam 4:38; 6:1-3; linganisaya ne 1Bam 18:13.) Omwatsi mughuma akakanganaya ngoko abaghala b’abaminyereri babya ibanemuhimba bakakolesya ekyamano ky’omubírí ekyo balyayibweka. Ekyo kikakanganaya ngoko alinga babya n’amaisa aw’eritendibya n’ebindu binene. Nomo kangyi-kangyi banabya bakaghotsera haghuma n’erisangira akalyo ko haghuma, aliwe obuli mundu inyakakola omubírí wiwe w’obuminyereri iyuwene.​—1Bam 20:35-42; 2Bam 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.

    Ebichapo bye Kinande (1999-2025)
    Ulwako
    Ingira
    • Kinande
    • Ghaba
    • Ebyo wanzire
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Eby'erighenderako eby'erikolesya
    • Eribika esiri
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ingira
    Ghaba