UMBUZO 5

Khuyini Engingayenza Nangitlhoriswako Esikolweni?

KUQAKATHEKE NGANI LOKHO?

Indlela ozokuphendula ngayo ingenza izinto zibe ngcono nofana konakale kuye phambili.

BEWUZOKWENZA NJANI?

Akhucabange nganapu ubujamo: Kusekuseni uMusa akafuni ukuya esikolweni. Uthi akafuni ukusibona isikolo nala sidlule khona. Intwele solo yathoma eenyangeni ezintathu ezadlulako. Abangani bakhe esikolweni bebanande bahleba ngaye. Bambize nangamaganyana. Kesinye isikhathi omunye enze ngasuthi akamboni aqhule ama-textbook kaMusa awawise. Nofana omunye khona lapho esiqhemeneso amtjhove ngemva, nakathi uyaqala angaboni ukuthi utjhovwe ngubani. Kizolo into le ikhambe beyafika kude, uMusa nakavula imilayezwakhe ku-cellphone, afumane umlayezo omthusela ngokuthi bazomenza into embi . . .

Kube bewunguMusa bewuzokwenzani?

AKHUJAME KANCANI UCABANGISISE!

Ukungazibuyiseleli kwakho akutjho ukuthi awunamandla! Kuhlekuhle, ungakghona ukulwa ngaphandle kokusebenzisa izandla. Njani?

ZITHULELE. IBhayibheli lithi: “Isidlhadlha sigugeka khulu ngemizwaso, kodwana ohlakaniphileko uyasidambisa.” (IzAga 29:11) Nawungazithulela, lokho kungenza umuntu okutlhorisako aphelelwe mamandla.
UNGAZIBUYISELELI. IBhayibheli lithi: “Ningabuyiseli ubumbi ngobumbi.” (Roma 12:17) Nawulinga ukuzibuyiselela lokho kungathuwelelisa umraro.
BALEKELA INGOZI. IBhayibheli lithi: “Ovuthiweko nabona ingozi uyabhaca.” (IzAga 22:3) Into engakusiza kutjhida hlanu kwabantu abanjalo, nokuthi ubugegede ubujamo obonako ukuthi bungakwenza uzifumane sewutheliswa.
LINGA UKUNGATJHO LOKHO ABALINDELE UKUTHI UKUTJHO. IBhayibheli lithi: “Ipendulo ethobekileko idambisa itukuthelo.” (IzAga 15:1) Zihlekele. Akhesithi umuntu okuthelisako uthi kuwe unone khulu. Ungamane umphendule ngokuthi, “Kutjho khona ukuthi kusafanele ngehlise umzimba.”
TJHIDA LAPHO. UThembi oneminyaka eli-19 uthi, “Ukuzithulela kuveza ukuvuthwa kwakho, nokuthi uyamhlula umuntu okutlhorisako lo. Ukwenza njalo kutjengisa ukuthi umumuntu okwazi ukuzibamba okuyinto umuntu okutlhorisako anganayo.”—2 Thimothi 2:24.
UNGAZINYAZI. Kanengi abantu abatlhorisanako bayakwazi ukubona abantu abazinyazako nalabo abangakwazi ukuzikhulumela. Ngalokho-ke, abatlhorisi bahlukana nawe nawungabanikeli lokho abakufunako.
AKUBE NOMUNTU OMTJELAKO. Omunye owakhe waba ngutitjhere kade uthi, “Bengihlale ngikhuthaza woke umuntu otlhoriswako ukuthi angahlali phezu kwendaba leyo. Okuyinto ekufuze uyenze, engavikela nomunye umuntu ukuthi angatlhoriswa.”

Isokana lijamelene nokutlhoriswa ngokuzethemba — Ukungazinyazi kwakho kuzokwenza uhlule umuntu okutlhorisako

UYAKWAZI NA LOKHU?

Ngaphandle kokubetjhwa, ukutlhoriswa kuhlanganisa nanakhu:

Ukutjelwa amagama abuhlungu. “Ngizowalibala ngifile amagama engangibizwa ngawo namkha izinto ezimbi ebezitjhiwo kimi. Bebangenza ngizizwe ngingathandwa, begodu ngingafunwa. Kunokobana ngenziwe zoke izintwezi benginyula ukubetjhwa.”—kutjho uMantombi oneminyaka ema-20.
Ukungafunwa bangani bakho. “Abangani bami ebengifunda nabo bebangafuni ukuba nami. Nakusikhathi sokudla benze ngasuthi akunandawo lapho ngingahlala khona, lokho bebakwenziswa kukuthi bebangafuni ngihlale nabo. Kwaphela umnyaka woke ngihlala ngedwa, ngangihlala ngilila.” Okhulumako lo nguThandiwe oneminyaka eli-18.
Ukuthuselwa ngemilayezo ye-cell phone namkha ekhomphyutheni. “Ngokupresa ikhomphyutha kwaphela kungehlisa isithunzi somuntu namkha kumotjhe ipilwakhe yoke. Kungazwakala ngasuthi engikutjhokokhu lirhwala kodwana kungenzeka!”—kukhuluma uJabulani oneminyaka eli-14.

**IMIBUZO MALUNGANA NOKUTLHORISWA**
LIQINISO NAMKHA MAMALA	NANZI IIMPENDULO
1 Ukutlhoriswa yinto esele kukade ikhona.	1 Liqiniso. Ngokwesibonelo, iBhayibheli lisitjela ngeentsitsirimba namkha amaNefili. Ibizo elithi iNefili litjho ukuthi, “Labo Abawisa Abantu.”—Genesisi 6:4.
2 Ukutlhoriswa yinto yokudlala nje kwaphela. Akusiyinto ongayithathela amagadango.	2 Mamala. Ukutlhoriswa yinto elimaza ilutjha elinengi, begodu inengi labo liyazibulala ngebanga lakho.
3 Okuphela kwesisombululo sokuqalana nokutlhoriswa kukuthi uzilwele.	3 Mamala. Abantu abatlhorisa abanye abantu kanengi babaziinkakaramba zabantu, yeke ukulinga ukuzilwela akusizi ngalitho.
4 Nawubona umuntu atlhoriswa akukafuzi uzingene.	4 Mamala. Angeze kwenzeka ukuthi uthi ubone umuntu atlhoriswa bese uthula nendaba, ungabi nomlandu. Ukuthula kwakho akulungisi litho.
5 Ngitjho nanyana abantu abatlhorisa abanye abantu bathanda ukuthusela, kuhlekuhle bamagwala.	5 Liqiniso. Ngitjho nanyana abantu abatlhorisa abanye bathanda ukuzikhakhazisa, kodwana kuhlekuhle bamatjhatjha. Yeke balinga ukukhuluma khulu ngebanga lokuthi bafuna ukuzizwa banesibindi.
6 Abantu abathanda ukutlhorisa bangatjhentjha.	6 Liqiniso. Nange bangasizwa bangatjhentjha bebacabange ngcono.