Kansi Mwewo Muziŵa?

Kansi n’chendi kuti kwenze munthu oitiwa kuti Moredekai?

MYUDA muyakine zina yake Moredekai echita vinyinji mu nkhani yufotokozewa m’buku ya m’Baibolo ya Esitere. Yove enze mmozi mwa Ayuda amene enze akapolo, wamene enzekata ntchito kung’anda yachifumu ku Perisiya. Pa nthawe yevenzechitika vamene ivi, kwenze kumayambililo kwa vyaka vam’ma 400 B.C.E., “m’masiku a [Mfumu] Ahasiwero.” (Masiku ŵano mfumu yamene iyi yuziŵika kuti Sasta Woyamba.) Moredekai ekangisha chiwembu chofuna kupaya mfumu. Potembeja vamene ivi, mfumu yamene iyo ikonza zakuti yove alemekezewe pamenso pa ŵanthu onse. Pavuli pa imfwa ya Hamani wamene enze mdani wa Moredekai komasoti Ayuda onse, mfumu isankha Moredekai kunkhala nduna ikulu. Chifukwa cha udindo wamene uyu, Moredekai enkhazikisha lamulo yamene iyavya kuti Ayuda osati apaiwe mu Ufumu wa Perisiya.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Olemba mbili ayakine amene enkhalapo kumayambililo kwa vyaka vam’ma 1900, enzenena kuti nkhani ya m’buku ya Esitere ni yawenye ndipo kwenzeve munthu oitiwa kuti Moredekai. Koma olo n’tetyo, mu 1941, ofukula vinthu vakale efwana vinthu vamene vingankhale umboni wosimikijila kuti nkhani ya m’Baibolo ya Moredekai ni yachendi. Kansi ove efwana vinthu votyani?

Ofufuza efwana zina yakuti Marduka (mu Chichewa Moredekai) pa volembewa va pamwala vaku Perisiya. Yove enze na udindo m’boma, ndipo vingachitike kuti enze woŵelenga chuma ku Susani. Arthur Ungnad, wamene ni kaswili wa mbili ya Kummawa, enena kuti “kuchosapo Baibolo, ni volemba tyala pa mwala wamene uyu vamene vutomolasoti za Moredekai.”

Kungofumila pa nthawe yechinena vamene ivi Arthur, akaswili ankhala omasulila volembewa pa miyala vinyinji va ku Perisiya. Iyakine mwa miyala yamene iyi eifwana m’matongwe a ng’anda yosungilamo vinthu pafupi na mpanda wa tauni. Miyala yamene iyi ilembewa pa nthawe ya Sasta Woyamba. Volembewa vamene ivi venze m’chilaŵilo cha Chielami ndipo vili na mazina ayakine opezeka m’buku ya Esitere.a

Miyala iyakine yunena za zina ya Marduka, wamene enze mulembi ku ng’anda yachifumu ku Susani pa nthawe ya ulamulilo wa Sasta Woyamba. Mwala uyakine unena kuti Marduka enze womasulila. Vamene ivi vukatijana na vayunena Baibolo vokhuza Moredekai. Yove enze munthu waudindo mu khoti ya Mfumu Ahasiwero (Sasta Woyamba) ndipo enzelaŵila vilaŵilo vopitilila viŵili. Kanyinji-kanyinji, Moredekai enzenkhala pagedi ku ng’anda yachifumu ku Susani. (Est. 2:19, 21; 3:3) Pa gedi yamene iyi penze ng’anda mwenzekatila ntchito ŵanthu audindo pa ng’anda yamene iyi yachifumu.

Penze kulingana kochitisha chidwi pakati pa Marduka otomolewa pa miyala yamene iyi na Moredekai otomolewa m’Baibolo. Ove enkhala na moyo pa nthawe yolingana na pamalo olingana komasoti enzekata ntchito pa maudindo olingana. Kulingana kwamene uku kuwonesha kuti vechifwana ofukula vinthu vakale vingankhale kuti vunena za Moredekai otomolewa m’buku ya Esitere.