Achilumbwana—Kansi mufuna kuti moyo wanu uzankhale wotyani?

1. Kansi nivuto yotyani yechikumana nayo Yehoasi, Uziya, komasoti Yosiya?

KANSI mwewo sembe mwichimvwa tyani kuti mwinkhala wolamulila wa ŵanthu a Mulungu pemwenze mukali ntontho ngako? Kansi sembe mwikatishila tyani ntchito mphamvu na udindo wanu? Baibolo yutiuja za achilumbwana anyinji amene echizankhala mafumu a Yuda. Mwachisanzo, Yehoasi enze tyala na vyaka 7, Uziya enze na vyaka 16, ndipo Yosiya enze na vyaka 8 pa nthawe yechiyamba kulamulila. Ganizilani mwenzemvwila achilumbwana amene aŵa! Olo kuti vinthu pa moyo wawo venzelini bwino, onse amene aŵa enze na thandizo yenzefunikila kuti akwanishe kulimbana na mavuto nonkhala na moyo wapindu.

2. Ndaŵa yanji tufunikila kuganizila chisanzo cha Yehoasi, Uziya, komasoti Yosiya?

² Sewo niselini mafumu olo mfumukazi, koma tingaphunzile maphunzilo ofunika ngako kuli ŵanthu otomolewa m’Baibolo amene aŵa. Ove epanga vosankha viweme koma ephoniyeshasoti vinthu viyakine. Kufumila pa visanzo vawo sewo tuwona chifukwa chake tufunikila kusankha azishamwali aweme, kupitilija kunkhala olichefya nopitilija kusakila Yehova.

MUKOSANKHA AZISHAMWALI AWEME

3. Kansi Yehoyada eyavya tyani Mfumu Yehoasi kupanga vosankha mwanzelu?

³ Konkhejani Yehoasi posankha vinthu mwanzelu. Penze akali ntontho, Mfumu Yehoasi epanga vosankha mwanzelu. Powona kuti enzeve atata ŵake, yove enzekonkheja malangizo a Nkulu wa Ansembe wokhulupilika Yehoyada. Nkulu wa ansembe wamene uyu enzephunzisa Yehoasi monga kuti yove enze mwana wake ngaye-ngaye. Monga vokonkhapo vake, Yehoasi echita vinthu mwanzelu posankha kusogolela pa kulambila kutuŵa komasoti kutumikila Yehova. Yehoasi mpaka epanga makonzedwe akuti kachisi wa Yehova amangiwe soti.—2 Mbiri 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Kansi tupindula tyani tikokonda komasoti kukonkheja malamulo a ntengo wapatali a Yehova? (Miyambo 2:1, 10-12)

⁴ Keno makolo ŵanu olo munthu muyakine aliyense okuphunzisani kukonda Yehova komasoti kuti mukokatishila ntchito mfundo zake pa moyo wanu, yamene iyo ni mphaso ya ntengo wapatali. (Ŵelengani Miyambo 2:1, 10-12.) Makolo ŵanu angakuphunziseni m’jila zinyinji. Onani mwamene atata a mulongo muyakine zina yake Katya mwechimuyavyila kuti apange vosankha viweme. Nsiku iliyonse atata ŵake enzekambilana naye lemba ya nsiku poluta naye ku sikulu. Yove enena kuti: “Kukambilana kwamene uko kwenzeniyavya kuti nikwanishe kulimbana na mavuto ŵenenze kumana nawo nsiku iliyonse.” Lomba tyani keno mwewo muwona kuti malangizo a m’Baibolo ŵakukupasani makolo ŵanu okupailani ufulu? Kansi n’chinji chingakuyavyeni kuti mukokonkheja malangizo ŵawo? Mulongo muyakine zina yake Anastasia okumbukila kuti makolo ŵake enzepatula nthawe kuti amufotokozele chifukwa chake ove enzemuikila malamulo ayakine. Yove enena kuti, “Vamene ivi veniyavya kumvwisha kuti ove aliye niikile malamulo amene awo na cholinga chakuti akonilamulila, koma kuti akoniteteza chifukwa onikonda.”

5. Kansi vochita vanu vingakhuze tyani makolo ŵanu komasoti Yehova? (Miyambo 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Keno mwewo mukonkheja malangizo a m’Malemba, amene ŵamulondela muzakondweleshe makolo ŵanu. Chofunika ngako n’chakuti Mulungu azakondwele namwe komasoti muzapange ushamwali wosasila na yove. (Ŵelengani Miyambo 22:6; 23:15, 24, 25.) Kansi vamene ivi vukupasanilini vifukwa vomvwika vokonkhejela chisanzo cha Yehoasi akali ntontho?

6. Kansi Yehoasi eyamba kumvwila malangizo aŵani, ndipo vokonkhapo vake venze votyani? (2 Mbiri 24:17, 18)

⁶ Phunzilani kufumila pa vinthu vechiphoniyesha Yehoasi. Pavuli pakuti Yehoyada wamwalila, Yehoasi esankha azishamwali aipa. (Ŵelengani 2 Mbiri 24:17, 18.) Yove esankha kumvwila akalonga a Yuda amene enzekondalini Yehova. N’vowonekelatu kuti mwewo muvomekeja kuti yove enzefunikila kuŵapewelatu ŵanthu amene awo chifukwa chakuti ove enzechita vinthu viipa. (Miy. 1:10) Koma m’malo mwake, esankha kumvwishila kuli ŵanthu amene yove enzewona kuti nayake. Ndipo n’khazeni wake Zekariya pechiyeja kumulangiza Yehoasi elamula kuti apaiwe. (2 Mbiri 24:20, 21; Mt. 23:35) Kuchita vamene ivi kwenze koyofya ngako komasoti kupusa! Poyamba Yehoasi enze na moyo uweme, koma n’vomvwisha chisoni kuti yove echizankhala wampatuko komasoti kapondo. Posilijila pake, yove epaiwa na atumiki ŵake ngawo-ngawo. (2 Mbiri 24:22-25) Moyo wake sembe winkhala uweme ngako kuti enze epitilija kumvwila Yehova na ŵanthu okonda Mulungu! Kansi mwewo mungakonde kuphunzilapo chinji pa chisanzo chamene ichi?

7. Kansi mufunikila kusankha azishamwali otyani? (Onanisoti chithunzi.)

⁷ Phunzilo imozi yatingaphunzilepo pa vosankha viipa vechisankha Yehoasi, ni yakuti sewo tufunikila kupanga azishamwali aweme amene angatiyavye kunkhala na minkhalidwe iweme—azishamwali amene okonda Yehova komasoti amene ofuna kumukondwelesha. Sewo tufunikilalini kutandala tyala na ŵanthu amene ŵatulingana nawo misinkhu. Kumbukilani kuti Yehoasi enze ntontho ngako pomulinganija na shamwali wake Yehoyada. Pa nkhani ya kusankha azishamwali mungachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi ove oniyavya kutang’isha chikhulupililo changu mwa Yehova? Kansi ove onilimbikisa kuti nikokonkheja mfundo za Yehova pa moyo wangu? Kansi ove olaŵila vokhuza Yehova na choonadi chake cha ntengo wapatali? Kansi ove olemekeza mfundo za Yehova? Kansi ove onipasa malangizo nikafunikila chendi vamene ivo?’ (Miy. 27:5, 6, 17) Kulaŵila chendi, mwewo mufunikilalini azishamwali amene okondalini Yehova. Koma keno azishamwali ŵanu okonda Yehova, ove azakuyavyeni nthawe zonse!—Miy. 13:20.

8. Keno tukatishila ntchito malo otandalila apa intaneti, kansi tufunikila kuganizila chinji?

⁸ Malo otandalila a pa intaneti, angankhale njila iweme ngako polaŵijana na achibale komasoti azishamwali ŵasu. Koma olo n’tetyo, ŵanthu anyinji okatishila ntchito njila yamene iyi pofuna kuliwoneshela kuli ŵanthu ayakine poika vithunzi komasoti mavidiyo a vinthu vakwanisha kugula kapena kuchita. Keno mwewo mukatishila ntchito malo otandalila a pa intaneti, mungachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi cholinga changu ni kuliwoneshela kuli ŵanthu ayakine? Kansi cholinga changu ni kulimbikisa ayakine, kapena n’kulitama na mwanuwonekela? Kansi nulola kuti ŵanthu amene okatishila ntchito malo otandalila amene aŵa akosokoneza maganizo, kalaŵilidwe, komasoti vochita vangu?’ M’bale Nathan Knorr wamene enzetumikila m’Bugwe Yutonga epeleka malangizo akuti: “Pewani kuyeja kukondwelesha ŵanthu, chifukwa mukachita tetyo muzakondweleshe lini aliyense. Koma mukokondwelesha Yehova ndipo muzakondweleshe ŵanthu onse amene omukonda.”

SEWO TUFUNIKA KUPITILIJA KUNKHALA OLICHEFYA

9. Kansi Yehova eyavya Uziya kuti akwanishe kuchita chinji? (2 Mbiri 26:1–5)

⁹ Konkhejani Uziya posankha vinthu mwanzelu. Penze akali ntontho Mfumu Uziya enze wolichefya. Yove ephunzila “kuyopa Mulungu wachendi.” Yove enkhala na moyo kwa vyaka vokwanila 68, ndipo kwa nthawe yonse yamene iyi ya moyo wake Yehova enzemudalisa. (Ŵelengani 2 Mbiri 26:1–5.) Uziya egonjesa adani anyinji a mitundu iyakine komasoti etang’isha chitetezo cha Yerusalemu. (2 Mbiri 26:6-15) N’vowonekelatu kuti Uziya esangalala na vonse vechimuyavya Mulungu kuti akwanishe kuchita.—Mlal. 3:12, 13.

10. Kansi vinthu vimuyendela tyani Uziya?

¹⁰ Phunzilani kufumila pa vinthu vechiphoniyesha Uziya. Mfumu Uziya enzefuna kuti nthawe zonse ŵanthu akokonkheja malangizo ŵake. Kansi vamene ivi vemuchitisha kuganiza kuti angakwanishe kuchita chilichonse chakufuna? Eye, tinganene tetyo chifukwa nsiku iyakine Uziya molikuja eganiza zoloŵa mʼkachisi kuti akapeleke nsembe pa guwa, vamene venze vinthu vosaloleka kuti mafumu akochita. (2 Mbiri 26:16-18) Nkulu wa ansembe Azariya emuzuzula, koma Uziya ekalipa ngako. N’vomvwisha chisoni kuti Uziya ewononga mbili yake monga ntumiki wokhulupilika ndipo elangiwa na matenda amankhutu. (2 Mbiri 26:19-21) Kuti yove enze epitilija kunkhala wolichefya, moyo wake sembe winkhala uweme ngako!

11. Kansi n’chinji chingatiyavye kupitilija kunkhala olichefya? (Onanisoti chithunzi.)

¹¹ Uziya pechinkhala wamphamvu, eluŵa kuti Yehova niye enzemupasa mphanvu komasoti kuti niye enzechitisha kuti vinthu vikomuyendela luweme. Kansi tuphunzilapo chinji? Sewo nase tufunikila kukumbukila kuti madaliso ŵatulondela komasoti mwayi watili nawo vufumila kwa Yehova. Mmalo molikuja chifukwa cha vinthu vatakwanisha kuchita, tufunika kupeleka ulemelelo wonse kwa Yehova.b (1 Akor. 4:7) Tufunikila kunkhala olichefya noziŵa kuti nise ochimwa ndipo tufunikila kulangiziwa. M’bale muyakine wa vyaka va m’ma 60 enena kuti: “Naphunzila kusaliwona kuti nine wofunika ngako. Nikalondela malangizo chifukwa cha vinthu vanaphoniyesha nuyeja-yeja kuchinja nopitilija kuika menso ŵangu pasogolo.” Nkhani yake niyakuti keno tuyopa Yehova nonkhala olichefya, moyo wasu uzankhale uweme.—Miy. 22:4.

PITILIJANI KUNKHALA PA USHAMWALI NA YEHOVA

12. Kansi Yosiya esakila tyani Yehova akali ntontho? (2 Mbiri 34:1–3)

¹² Konkhejani Yosiya posankha vinthu mwanzelu. Yosiya enze akali mulumbwana pechiyamba kusakila-sakila Yehova. Yove enzefunishisha kuziŵa za Yehova na kuchita chifunilo chake. Koma olo n’tetyo, vinthu venze vovuta pa moyo wa mfumu yachilumbwana yamene iyi. Yove enzefunikila kusogolela pa kulambila kutuŵa pa nthawe yamene kulambila kwawenye kwenze paliponse. Ndipo yove echita chendi vamene ivo! Akaliyekwanisha vyaka 20, Yosiya eyamba kuchosa kulambila kwawenye mu ntundu wamene uyo.—Ŵelengani 2 Mbiri 34:1–3.

13. Kansi kunkhala olipeleka kwa Yehova kutanthauza chinji kuli mwewo?

¹³ Olo kuti nimwe ntontho, mwewo mungasankhe kukonkheja chisanzo cha Yosiya mwa kusakila-sakila Yehova nophunzila kutembeja minkhalidwe yake. Kuchita vamene ivi kungakuyavyeni kuti mulipeleke kwa yove. Kansi kulipeleka kwamene uko kuzatanthauze chinji pa moyo wanu wa nsiku na nsiku? Luka wamene ebatizika ali na vyaka 14 enena kuti: “Kufumila lelo nikoika kutumikila Mulungu pa malo oyamba pa moyo wangu ndipo nikoyeja-yeja kuchita vinthu vomukondwelesha.” (Mk. 12:30) Mwewo muzadalisiwe ngako mukankhala ofunishisha kuchita chimozi-mozi!

14. Pelekani visanzo vuwonesha mwamene achilumbwana mwakukonkhejela Mfumu Yosiya.

¹⁴ Kansi ni mavuto otyani ŵamungakumane nawo monga ntumiki wa Yehova wachilumbwana? Johan wamene ebatizika ali na vyaka 12, efotokoza kuti ayake a m’kalasi mwake enzemukakamija kuti akopepa ndudu—za malaiti. Kuti akwanishe kulimbana na chiyeso chamene ichi, Johan ekumbukila mfundo yakuti usi wa ndudu ungawononge thanzi yake komasoti ushamwali wake na Yehova. Rachel, wamene ebatizika ali na vyaka 14, efotokoza vamene vumuyavya kuti akwanishe kulimbana na mavuto ŵakukumana nawo kusikulu. Yove elemba kuti: “Nuyeja-yeja kuganizila vokhuza Baibolo komasoti Yehova. Mwachisanzo, kuŵelenga vichitikila munthu muyakine kunganikumbushe nkhani kapena ulosi uyakine wa m’Baibolo. Olo keno nulaŵila na munthu muyakine kusikulu, nuganizila vokhuza lemba yaningamufotokozele.” Mavuto ŵamukumana nawo angankhale osiyana na ŵechikumana nawo Mfumu Yosiya, koma mwewo mungakhale anzelu komasoti okhulupilika monga ni yove. Kulimbana na mavuto mukali ntontho, kuzakukonzekelesheni kuti muzakwanishe kupilila mavuto ayakine m’vyaka va kusogolo.

15. Kansi n’chinji chimuyavya Yosiya kuti akotumikila Yehova mokhulupilika? (2 Mbiri 34:14, 18-21)

¹⁵ Mfumu Yosiya pechikula eyamba kuwamiya soti kachisi. Ntchito yomanga yamene iyo ili nkati, ŵanthu efwana “buku ya Chilamulo cha Yehova yokopelewa na kwanja ya Mose.” Mfumu peichimvwa kuŵelengewa kwa buku yamene iyo, nthawe yamene iyo ichitapo kanthu noyamba kukonkheja malamulo amene awo. (Ŵelengani 2 Mbiri 34:14, 18-21.) Kansi mwewo mungakonde kuti mukoŵelenga Baibolo nthawe zonse? Keno mwiyamba kale kuyeja-yeja, kansi vuyenda tyani? Kansi mulemba mavesi amene angakuyavyeni pa moyo wanu? Luke watatomola poyamba elemba mfundo ziyakine zosangalasa zechifwana m’magazini. Kansi muganiza kuti kuchita vamene ivi kungakuyavyeni kuti mukokumbukila mavesi ayakine komasoti mfundo zamukonda? Kuiziŵa luweme Baibolo noikonda kungakuyavyeni kunkhala ofunishisha kutumikila Yehova. Molingana na Yosiya, mwewo muzankhale ofunishisha kuchita vinthu mokatijana na Mawu a Mulungu.

16. Ndaŵa yanji Yosiya ephoniyesha vinthu ngako, ndipo sewo tuphunzilapo chinji?

¹⁶ Phunzilani kufumila pa vinthu vechiphoniyesha Yosiya. Yosiya penze na vyaka 39, echita vinthu vamene vemupaisha. Yove elidalila m’malo mosenga Yehova kuti amusogolele. (2 Mbiri 35:20-25) Pamene apa pali phunzilo kuli sewo. Viliye kanthu kuti tili na vyaka vingani ndipo tankhala m’choonadi kwa nthawe itali tyani, sewo tufunikila kupitilija kusakila-sakila Yehova. Vamene ivi vupamikijapo kumusenga nthawe zonse kuti akotisogolela, kuphunzila mawu ŵake, komasoti kukonkheja malangizo ŵa Akhilisitu otang’a mwauzimu. Vamene ivi vizatiyavye kupewa kuchita machimo akulu-akulu nonkhala osangalala ngako pa moyo wasu.—Yak. 1:25.

ACHILUMBWANA—MWEWO MUNGANKHALE NA MOYO WOSANGALALA

17. Kansi nimaphunzilo ofunika otyani ŵataphunzila pankhani ya mafumu atatu a Yuda?

¹⁷ Achilumbwana, pali vinthu vinyinji vosangalasa vamungachite pamukali atontho. Nkhani ya Yehoasi, Uziya, komasoti Yosiya yuwonesha kuti achilumbwana angasankhe vinthu mwanzelu nonkhala na moyo wokondwelesha Yehova. Kulaŵila chendi, kunkhala na moyo uweme n’chinthulini chipepu monga nimwatawonela. Koma olo n’tetyo, sewo tingakonkheje vochita vawo viweme vechichita mafumu amene aŵa nopewa vinthu vechiphoniyesha. Tetyo, sewo tingachite luweme kuika maganizo ŵasu pa vinthu viweme vechifwana.

18. Kansi ni visanzo votyani va m’Malemba vamene vuwonesha kuti mwewo mungakwanishe kunkhala na moyo wosangalala? (Onanisoti chithunzi.)

¹⁸ M’Malemba muli nkhani za achilumbwana ayakine amene enze paushamwali na Yehova, amene edalisiwa, komasoti amene enze na moyo wokhutilisha. Davide enze mmozi mwa ove. Penze akali wachilumbwana esankha kunkhala kumbali ya Mulungu, ndipo pavuli pake echizankhala mfumu yokhulupilika. N’chendi kuti nthawe iyakine ephoniyesha vinthu, koma olo n’tetyo Mulungu enzesangalala naye. (1 Maf. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Mwewo mungalimbikisiwe ngako mwakuphunzila nkhani ya moyo wa Davide na utumiki wechichita mokhulupilika. Kapena pa phunzilo yanu ya Baibolo yapamweka mungaganizile za chisanzo cha Maliko olo cha Timoteyo. Muzawone kuti ove eyamba kutumikila Yehova akali atontho-atontho ngako ndipo epanga mbili iweme komasoti yonkhalisha na Mulungu; vamene ivi vichitisha kuti ove ankhale na moyo uweme.

19. Kansi mwewo moyo wanu ungankhale wotyani?

¹⁹ Mwamuukatishila ntchito moyo wanu palipano vingakhuze mwaukuti uzankhalile kusogolo. Keno mukodalila Yehova nopewa kulidalila mweka, yove azakuyavyeni kusankha vinthu mwanzelu. (Miy. 20:24) Muzadalisiwe ndipo muzankhale na moyo wosangalala. Kumbukilani kuti Yehova otembeja chifukwa cha vinthu vamumuchitila. Paliye njila iyakine iweme ngako yamungakatishile ntchito moyo wanu kupambana kutumikila Atata ŵasu achikondi, Yehova.