Kansi mufunikila kuchita tyani keno mwewo olo ŵanthu ayakine ochitiliwa vinthu viliye chilungamo?

1-2. Kansi ŵanthu anyinji ochita tyani keno ove olo ayawo ochitiliwa vinthu viliye chilungamo, ndipo tikambilane chinji mu nkhani ino?

SEWO, tunkhala mu chalo mwamene muliye chilungamo. Ŵanthu anyinji ochitiliwa vinthu viliye chilungamo. Ochitiliwa nkhanza chifukwa chakuti ni osauka, dela yechifumila, mawonekedwe ŵawo komasoti pa vifukwa viyakine. Ayakine ovutika chifukwa chakuti ŵanthu olemela, ogulisa malonda komasoti akulu-akulu a boma oganizila tyala njila zangafwanile ndalama. Vinthu vamene ivi komasoti vinthu viyakine viliye chilungamo, vutikhuza tonse mwasitiliti olo mwanjila iyakine.

² Ni vosadabwisa kuti ŵanthu anyinji ni okhumudwa chifukwa cha kusowa chilungamo kuli muli ichi chalo. Tonse tufuna kunkhala mu chalo mwamene tingankhale otetezeka komasoti kuchitiliwa vinthu mwa chilungamo. Ŵanthu ayakine oyeja-yeja kuti asilije mavuto ŵakuwona muli ichi chalo. Ove osaina vimapepa, kuchita viwoneselo komasoti kuyavya asogoleli andale amene olonjeza kuti alimbane na kusowa chilungamo. Tetyo monga Akhilisitu, sewo tuphunzisiwa kuti “osati tikoloŵelela mbali ya chalo” ndipo tikoyembekezela kuti Ufumu wa Mulungu uzasilije vinthu vonse viliye chilungamo. (Yoh. 17:16) Koma olo ni tetyo, tingalekelini kukalipa tikawona ŵanthu ayakine ochitiliwa vinthu viliye chilungamo. Nthawe ziyakine tingalikonshe kuti: ‘Kansi ningachite tyani pamene apa? Kansi pali chaningachite polimbana na vinthu vamene ivi palipano?’ Kuti tiyankhe makonsho amene aŵa, tiyeni poyamba tiganizile mwakumvwila Yehova na Yesu akawona kusowa chilungamo kuli muli ichi chalo.

YEHOVA NA YESU OSANGALALALINI NA VINTHU VILIYE CHILUNGAMO

3. Ndaŵa yanji tili na vifukwa viweme vonkhalila okhumudwa tikawona vinthu viliye chilungamo? (Yesaya 5:7)

³ Baibolo yufotokoza chifukwa chake sewo taŵanthu tusangalalalini na vinthu viliye chilungamo. Yove yufotokoza kuti Yehova etilenga mu chifanizilo chake komasoti kuti “okonda chilungamo ndipo oweluza mosakondela.” (Sal. 33:5; Gen. 1:26) Yove ochitalini vinthu viliye chilungamo komasoti ofunalini kuti munthu aliyense akochita vinthu viliye chilungamo! (Deut. 32:3, 4; Mik. 6:8; Zek. 7:9) Mwachisanzo, mu nthawe ya mneneli Yesaya Yehova enzekumvwa ‘kulila chifukwa cha kunzunziwa’ kwa Aisilaeli anyinji amene enzechitiliwa vinthu viliye chilungamo na ŵanthu antundu wawo. (Ŵelengani Yesaya 5:7.) Yehova echitapo kanthu ndipo epeleka chilango kuli ŵanthu amene enzefwaya Chilamulo chake moweleja-weleja komasoti kuchitila ayawo vinthu viliye chilungamo.—Yes. 5:5, 13.

4. Kansi Yesu venzemukhuza tyani akawona ŵanthu ochitiliwa vinthu viliye chilungamo? (Onanisoti chithunzi.)

⁴ Molingana na Yehova, Yesu okonda chilungamo ndipo ozondana na vinthu viliye chilungamo. Pa nthawe yenzechita utumiki wake pano pa chalo, Yesu ewona mwanalume muyakine wamene enze wolemala kwanja. Yesu enzefunishisha ngako kumuyavya, koma asogoleli achipembezo enzeganiza mosiyana ngako na yove chifukwa chakuti enzeve chifundo. Ove enzelimbikisa ŵanthu kuti akokonkheja malamulo ovuta ngako ŵenze eika ove okhuza nsiku ya sondo. Kansi Yesu echimvwa tyani pechiziŵa maganizo ŵawo? Yove “echimvwa chisoni ngako chifukwa cha kuyuma kwa mitima yawo.”—Mko. 3:1-6.

5. Ndaŵa yanji tufunikilalini kupitilija kunkhala okhumudwa tikachitiliwa vinthu viliye chilungamo?

⁵ Yehova na Yesu osangalalini akawona vinthu viliye chilungamo, tetyo, ni kuphoniyalini keno nase tusangalalini navo. (Aife. 4:26) Koma olo ni tetyo, tufunikila kukumbukila kuti ukali uliwonse watingankhale nawo olo tili na vifukwa viweme, ungakwanishelini kusilija vinthu viliye chilungamo. Kulaŵila chendi, kupitilija kunkhala okalipa kungawononge thanzi komasoti maganizo ŵasu. (Sal. 37:1, 8; Yako. 1: 20) Lomba kansi tingalimbane tyani na vinthu viliye chilungamo? Tingaphunzile vinyinji kufumila pa chisanzo cha Yesu.

MWENZECHITILA YESU AKAWONA VINTHU VILIYE CHILUNGAMO

6. Kansi ni vinthu votyani viliye chilungamo venzechitiliwa ŵanthu amu nthawe ya Yesu? (Onanisoti chithunzi.)

⁶ Yesu penze pano pa chalo ewona vinthu vinyinji viliye chilungamo kukulu ngako. Yove enzewona ŵanthu wamba amene enzekandililiwa na asogoleli achipembezo. (Mat. 23:2-4) Yove enzeziŵa kuti akulu-akulu a boma ya Loma enzelamulamulila ŵanthu mwankhanza. Ayuda anyinji enzefuna kumasuliwa ku ulamulilo wokandilila wa Aloma. Ndipo ŵanthu efwika popanga magulu oukila pofuna kulimba na Aloma. Koma Yesu enzelini ku mbali ya gulu iliyonse youkila boma. Ŵanthu penzefuna kuti amukate nomupasa ufumu, yove efumapo noluta kwa yeka.—Yoh. 6:15.

7-8. Ndaŵa yanji Yesu penze pano pa chalo aliye yeje kusilija vinthu viliye chilungamo? (Yohani 18:36)

⁷ Yesu penze pano pa chalo aliyeloŵe mu gulu iliyonse ya ndale kuti asilije vinthu viliye chilungamo. Ndaŵa yanji echita vamene ivi? Yove enzeziŵa kuti ŵanthu ngakwanishelini kulilamulila ŵeka. (Sal. 146:3; Yer. 10:23) Komasoti ŵanthu angakwanishelini kusilija vuto yamene yuchitisha kuti pachalo pankhale vinthu viliye chilungamo. Satana Mdyelekezi niye olamulila ichi chalo, ndipo ŵanthu anyinji okonkheja yove. (Yoh. 8:44; Aife. 2:2) Kuyangijila pamene apo, kusoŵa ungwilo kuchitisha kuti nawosoti ŵanthu amene ali na volinga viweme akochita vinthu viliye chilungamo nthawe ziyakine.—Mlal. 7:20.

⁸ Yesu enzeziŵa kuti Ufumu wa Mulungu weka niye ungasilije vinthu vamene vuyambisha kusowa chilungamo. Pa chifukwa chamene ichi, Yesu ekatishila ntchito nthawe komasoti mphamvu zake ‘kuti alalikile komasoti kulengeza uthenga uweme wa Ufumu wa Mulungu.’ (Luk. 8:1) Yove esimikijila “ŵanthu amene akumvwa njala na njota ya chilungamo” kuti vinthu vachinyengo komasoti viliye chilungamo vizasile. (Mat. 5:6; Luk. 18:7, 8) Koma olo ni tetyo, boma ya kululu niye ikuti izachite vamene ivi yamene ‘ni ya munolini m’chalo’ osati kuyeja-yeja kwa ŵanthu oukila boma.—Ŵelengani Yohani 18:36.

MUKOKONKHEJA YESU POLIMBANA NA VINTHU VILIYE CHILUNGAMO

9. Kansi ni chinji chukusimikijilani kuti ni Ufumu wa Mulungu weka ukuti uzasilije vinthu vonse viliye chilungamo?

⁹ Masiku ŵano, vinthu viliye chilungamo vayangijilika ngako kupambana munthawe ya Yesu. Koma wamene oyambisha vinthu viliye chilungamo mu “masiku osilija” ŵano aliye chinji ndipo ni Satana komasoti ŵanthu aliye ungwilo amene ochita vakufuna yove. (2 Tim. 3:1-5, 13; Chiv. 12:12) Molingana na Yesu, sewo tuziŵa kuti ni Ufumu wa Mulungu weka wamene ukuti uzasilije vinthu vuyambisha kusoŵa chilungamo. Chifuwa chakuti nise okhulupilika ku Ufumu wamene uyu, tuchilikizalini gulu iliyonse ya ndale, kuchita viwoneselo komasoti kuniyatila ufulu wasu. Ganizilani chisanzo cha kalongosi muyakine zina yake Stacy.a Akaliye phunzila choonadi, Stacy nthawe zinyinji enzeloŵa magulu oniyatila ufulu wa ŵanthu. Koma pepapita nthawe, yove eyamba kukaikila kuti vinthu venzechita vingakwanishe chendi kusilija mavuto a ŵanthu. Yove enena kuti: “Nikayamba kuchita viwoneselo, nenzedela nkhaŵa kuti payakine nuchilikiza gulu yophoniyeka. Koma panukata ntchito zopitisha pasogolo Ufumu wa Mulungu, nukaikilalini kuti nili kumbali yoyenelela. Newo nuziŵa kuti Yehova azaniyatile nkhondo munthu aliyense okandililiwa kupambana mwaningachitile newo.”—Sal. 72:1, 4.

10. Mokatijana na lemba ya Mateyo 5:43-48, ndaŵa yanji sewo tuyejalini kuchinja malamulo ayakine olo boma? (Onanisoti chithunzi.)

¹⁰ Ŵanthu anyinji masiku ŵano oyambisha magulu a ŵanthu amene ofuna kuti boma ichinje. Koma olo ni tetyo, ove ochita vinthu mwaukali, kufwaya malamulo komasoti kuchitila ayawo vinthu viipa ngako. Vamene ivi niyelini vechitiphunzisa Yesu kuti tikochita. (Aife. 4:31) Nkwasu muyakine zina yake Jeffrey enena kuti: “Ŵanthu akayamba kuchita viwoneselo, angayambe kuchita vinthu mwaukali pakaliye pita nthawe. Ove angayambe kuwononga vinthu kuiŵa komasoti kutamanisha ŵanthu ayakine.” Koma Yesu etiphunzisa kuti tikochita vinthu mwachikondi na ŵanthu onse kupamikijapo adani ŵasu olo ŵanthu amene otinzunza. (Ŵelengani Mateyo 5:43-48.) Ndipo tuchita vonse vatingakwanishe kuti tikokonkheja Yesu.

11. Ndaŵa yanji nthawe ziyakine sewo tingavutike kukonkheja Yesu?

¹¹ Olo kuti tuziŵa kuti kwalombapano Ufumu wa Mulungu usilije vinthu vonse viipa, vingativute kukonkheja Yesu keno tuchitiliwa vinthu viliye chilungamo. Niye mwechimvwila kalongosi muyakine zina yake Janiya, ŵanthu ayakine penzemuchitila vinthu viipa chifukwa cha mawonekedwe ŵake. Yove enena kuti: “Ntima wangu weniŵaŵa ngako. Newo nikalipa ngako ndipo nenzefuna kuti ŵanthu amene awo apasiwe chilango. Tetyo, neloŵa gulu yoniyatila ufulu ŵanthu antundu wangu. Nenzeganiza kuti kuchita vamene ivi kungachinje vinthu. Nenzewona kuti kuchita vamene ivo kunganiyavye kuti ntima wangu unkhale pansi.” Koma papita nthawe, Janiya eziŵa kuti ofunikila kuchinja. Yove enena kuti: “Neziŵa kuti nayamba kudalila ŵanthu mmalo mo modalila Yehova. Pavuli pake, newo nifuma mugulu yamene iyo.” Tufunikila kunkhala osamala kuti ntima wofuna kuti vinthu vichinje osati kunkhala kumbali ya gulu iliyonse ya ndale za muli ichi chalo.—Yoh. 15:19.

12. Ndaŵa yanji ni nzelu kusankha luweme nkhani zatumvwishila?

¹² Kansi ni chinji chingatiyavye kuti tikonkhala osamala na mwatumvwila tikachitiliwa vinthu viliye chilungamo? Ŵanthu anyinji owona kuti vingaŵayavye ni kusankha luweme vinthu vakuŵelenga, kumvwishila komasoti vakulolela. Pa intaneti, ponkhala nkhani ziyakine zokhumudwisa ŵanthu zamene zingaŵachitishe kuti akodandaula vokhuza boma. Nthawe zinyinji antola nkhani ofasisa nkhani mokonela mbali imozi. Olo kuti nkhani yamene iyo ni yachendi, sewo tingakwanishelini kusilija vinthu viliye chilungamo mwa kupitilija kupitilija kuiŵelenga. Kuwononga nthawe ikulu tuŵelenga nkhani zantundu wamene uyu kungayambishe nkhaŵa ziyakine zosafunikila ndipo tingafoke. (Miy. 24:10) Chinthu chiipa ngako ni chakuti tingaluŵe kuti ni Ufumu wa Mulungu weka wamene ungasilije vinthu vonse viliye chilungamo.

13. Kansi pulogilamu iweme yoŵelenga Baibolo ingatiyavye tyani kuti tipitilije kunkhala na maganizo aweme tikawona vinthu viliye chilungamo?

¹³ Pulogilamu iweme yoŵelenga Baibolo noganizila, ingatiyayve ngako polimbana na vinthu viliye chilungamo. Alia venzemuŵaŵa ngako muntima mwake chifukwa chakuti ŵanthu ayakine enzechitila ayawo vinthu viipa, ndipo ŵanthu amene awo enzepasiwalini chilango. Yove enena kuti: “Neziŵa kuti keno nukhulupilila chendi kuti Yehova azasilije mavuto onse a ŵanthu, nufunikila kuchita mwanuganizila. Ni pa nthawe yamene iyi peniŵelenga lemba ya Yobu 34:22-29. Paliye munthu angafisame pa menso pa Yehova. Yove oziŵa luweme ngako mwangaweluzile ŵanthu, ndipo ni yove yeka wamene angakwanishe kusilija mavuto ŵakukumana nawo munthu aliyense.” Koma olo ni tetyo, Ufumu wa Mulungu ukaliyeleta chilungamo ngacho-ngacho, sewo tipitilije kulimbana na vinthu viliye chilungamo palipano. Kansi tingalimbane navo tyani?

VATINGACHITE PALIPANO PATUYEMBEKEZELA KUTI UFUMU WA MULUNGU USILIJE MAVUTO

14. Kansi ni chinthu chotyani chofunika ngako chatufunikila kuchita palipano? (Akolose 3:10, 11)

¹⁴ Sewo tingakwanishelini kulesha vinthu viliye chilungamo vakuchita ŵanthu ayakine, koma tingakwanishe kunkhala olilesha. Monga ni mwatafotokozela kale, sewo tukonkheja Yesu powonesha chikondi kuli ayakine. Chikondi chamene ichi chingatichitishe kuti tikochita vinthu mwaulemu na ŵanthu ayakine, kupamikijapo amene ochita vinthu viliye chilungamo. (Mat. 7:12; Alo. 12:17) Yehova osangalala ngako tikochita vinthu mwachifundo komasoti mwa chilungamo kuli ŵanthu onse.—Ŵelengani Akolose 3:10, 11.

15. Kansi uthenga wamu Baibolo watuphunzisa ŵanthu uŵayavya tyani?

¹⁵ Njila iweme ngako yamene ingatiyavye polimbana na vinthu viliye chilungamo, ni kuujako ŵanthu ayakine choonadi chamu Baibolo. Ndaŵa yanji tulaŵila vamene ivi? Chifukwa chakuti ‘kuziŵa Yehova’ kungachinje munthu wamene poyamba enze waukali komasoti wachiwawa nonkhala wodekha komasoti wokonda ntendele. (Yes. 11:6, 7, 9) Akaliye phunzila choonadi, munthu muyakine zina yake Jemal enze eloŵa mu gulu ya vigaŵenga pofuna kulimbana na boma yawo chifukwa enzewona kuti yukandilila ŵanthu. Yove enena kuti: “Kulimbana na ŵanthu kungaŵayavyelini kuti achinje. Koma akaphunzila choonadi chamu Baibolo, niye pangakwanishe kuchinja.” Vinthu vechiphunzila Jemal vemuyavya kuti afume mu gulu yavigaŵenga venzelimbana na boma. Keno tuyavya ŵanthu kuti aphunzile choonadi nochinja moyo wawo, tingayavye anyinji kuti aleke kuchita vinthu viliye chilungamo.

16. Kansi tili na vifukwa votyani viweme volalikilila uthenga wa Ufumu?

¹⁶ Molingana na Yesu, sewo tufunishisha ngako kuuja ŵanthu kuti Ufumu wa Mulungu niye ukuti uzasilije vinthu vonse viliye chilungamo. Chiyembekezo chamene ichi chingalimbikise ŵanthu amene ochitiliwa vinthu. (Yer. 29:11) Stacy watatomola kumayambililo kwa nkhani ino, efotokoza kuti: “Kuphunzila choonadi kwaniyavya kuti nikwanishe kulimbana na vinthu viliye chilungamo vanakumana navo pa moyo wangu. Yehova okatishila ntchito Uthenga wake wamu Baibolo kuti atitonthoje.” Kuti tikwanishe kufotokozelako ayakine uthenga uweme wotonthoja wokhuza kusila kwa vinthu viliye chilungamo, tufunikila kukonzekela luweme. Keno mukhulupilila ngako Mfundo zamu Baibolo zatafotokoza mu nkhani ino, vingakuvutenilini kufotokoza luweme kuli ayanu a kusikulu olo aku ntchito pakafunikila.b

17. Kansi Yehova otiyavya tyani kulimbana na vinthu viliye chilungamo palipano?

¹⁷ Tuziŵa kuti tipitilije kukumana na vinthu viliye chilungamo Satana pakali pitilija ‘kulamulila ichi chalo.’ Koma pali vinthu viweme ngako vatuyembekezela, chifukwa Yehova olonjeza kuti akotiyavya palipano ndipo azachose Satana komasoti vinthu vonse viliye chilungamo. (Yoh. 12:31) Kupitila mu malemba, Yehova otiuja chifukwa chake pano pa chalo pali mavuto anyinji teti komasoti mwakumvwila akatiwona tukumana na mavuto. (Sal. 34:17-19) Kupitila muli Mwana wake, Yehova otiyavya kuziŵa vatingachite tikachitiliwa vinthu viliye chilungamo palipano komasoti vaukuti uzachite Ufumu wake posilija vinthu vonse viliye chilungamo mpaka kale-kale. (2 Pet. 3:13) Tiyeni tipitilije kulengeza Uthenga uweme wa Ufumu mwakhama patuyembekezela mwachidwi kuti chalo chonse chizazule na ŵanthu “achilungamo komasoti a ntima woyondoloka.”—Yes. 9:7.