Mutu 11
Ndaŵa Yanji Masiku Ŵano Tukumana Na Mavuto Anyinji?
1, 2. Kansi ŵanthu anyinji okonda kukonsha konsho yotyani?
MASIKU ŵano kuli mavuto anyinji ngako. Nthawe zinyinji tikumvwa malipoti avinthu viipa monga akuti: “Manzi asefukila ndipo awononga munzi wonse. Chinyankapondo chapaya ŵanthu na mfuti mu tchetchi, komasoti mwanakzi muyakine wamwalila chifukwa cha matenda a kansa ndipo wasiya ŵana 5 amasiye.”
2 Kukachitika masoka n’nga ni aŵa atomolewa, ŵanthu anyinji okonsha kuti, “Ndaŵa yanji vinhtu vamene ivi vuchitika?” Ŵanthu anyinji ofuna kuziŵa chifukwa chake pano pachalo pali kuzondana komasoti mavuto. Kansi mwewo mwilikonshapo kale konsho yoteti?
3, 4. (a) Kansi ni makonsho otyani ŵechikonsha Habakuku? (b) Kansi Yehova emuyankha kuti tyani?
3 M’Baibolo, tuphunzila kuti analume amene enze na chikhulupililo chotang’a mwa Mulungu, ekonshapo soti makonsho oteti. Mwachisanzo, mneneli Habakuku ekonsha Yehova kuti: “Ndaŵa yanji munichitisha kuwona vinthu viipa? Ndaŵa yanji mupitilija kulekelela minkhalidwe iipa? Ndaŵa yanji ukawalala na ndewo vuchitika pamenso pangu? Kansi ndaŵa yanji pali mikangano na kuniyatana?”—Habakuku 1:3.
4 Pa lemba ya Habakuku 2:2, 3, tuŵelenga kuti Mulungu emupasa yankho Habakuku pa makonsho ŵenzenawo komasoti emulonjeza kuti akonze vinthu. Yehova ali na chikondi chikulu ngako pa ŵanthu. Baibolo yunena kuti: “Okudelani nkhaŵa.” (1 Petulo 5:7) Kulaŵila chendi, Mulungu onyansiwa akaona mavuto onse ŵakukumana nawo ŵanthu kupambana mwatuonela sewo. (Yesaya 55:8, 9) Lomba, tiyeni tikambilane konsho yakuti, Ndaŵa yanji pano pachalo pali mavuto anyinji?
NDAŴA YANJI PANO PACHALO PALI MAVUTO ANYINJI?
5. Kansi asogoleli anyinji avipembezo ophunzisa chinji pa nkhani ya mavuto? N’nga Baibolo yuphunzisa chinji?
5 Asogoleli avipembezo, kanyinji ophunzisa kuti ni chifunilo cha Mulungu kuti ŵanthu akovutika. Ayakine olaŵila kuti chilichonse chuchitika pa moyo wa munthu, kuyangijilapo masoka, vonse vilembewelatu na Mulungu, olaŵilasoti kuti tingamvwishe lini chifukwa chake. Ayakine olaŵila kuti ŵanthu, kuyangijilapo ŵana atontho akufwa na cholinga chakuti akankhale na Mulungu kululu. Koma uyu ni wenye. Yehova ochitisha lini vinthu viipa. Baibolo yunena kuti: “Mulungu wachendi angachite lini viipa olo patontho, soti Wamphamvuzonse angachite lini vinthu viliye chilungamo olo patontho.”—Yobu 34:10.
6. Ndaŵa yanji ŵanthu anyinji opasa Mulungu mulandu pa mavuto ŵakukumana nawo?
6 Ŵanthu anyinji opasa Mulungu mulandu pa mavuto ŵakukumana nawo chifukwa chakuti oganiza kuti Mulungu niye otonga chino chalo. Koma kulingana na mwetiphunzilila m’Mutu 3, wotonga ngaye-ngaye wa chino chalo ni Satana Mdyelekezi.
7, 8. Ndaŵa yanji pano pachalo pali mavuto anyinji?
7 Baibolo yutiuja kuti “chalo chonse chili m’manja mwa Satana.” (1 Yohane 5:19) Wotonga wa chino chalo, Satana, ni wachidani, wachinyengo komasoti wankhanza. Yove “oluŵilisha chalo chonse kwamene kuli ŵanthu.” (Chivumbulutso 12:9) Ŵanthu anyinji otolelako vochita vake. Ndipo ichi niye chifukwa chake pano pachalo pali chinyengo, chidani na nkhanza.
8 Palisoti vifukwa viyakine vuwonesha chifukwa chake pano pachalo pali mavuto anyinji. Pavuli pakuti Adamu na Hava achimwa, epasilako ŵana ŵawo uchimo. Komasoti chifukwa cha uchimo wamene uyu, ŵanthu otamanisha ŵanthu ayawo. Nthawe zonse ofuna kulamulila ŵanthu ayawo. Vamene ivi, vuchitisha kuti pankhale kuniyatana, nkhondo na kukandililana. (Mlaliki 4:1; 8:9) Nthawe ziyakine ŵanthu ovutika chifukwa cha “nthawe yasoka na vinthu vosayembekezeleka.” (Mlaliki 9:11) Keno ali pa malo aipa olo pa nthawe iipa, ngozi na vinthu viyakine viipa vingaŵachitikile.
9. Ndaŵa yanji tingankhale osimikijila kuti Yehova ali na vifukwa vomvwika vololela mavuto kupitilija?
9 Yehova niye lini ochitisha mavuto. Tufunika lini kumupasa mulandu pa vinthu vuchitika pano pachalo monga nkhondo, unyankapondo na kukandililana. Ni Mulungu lini ochitisha masoka monga vivomezi, mphepo zankuntho na kusefukila kwa manzi. Koma payakine mungalikonshe kuti, ‘Keno Yehova ni Mulungu wamphamvuzonse m’chilengedwe chonse, ndaŵa yanji yove ochitapo lini kanthu pa masoka ochitika?’ Tuziŵa kuti Mulungu osamala ngako za sewo, tetyo yove ali na chifukwa chomvwika chololela mavuto kupitilija.—1 Yohane 4:8.
NDAŴA YANJI MULUNGU WALOLA MAVUTO KUPITILIJA?
10. Kansi Satana elaŵila chinji vokhuza Yehova?
10 M’munda wa Edeni, Mdyelekezi enyengelela Adamu na Hava. Satana elaŵila kuti Mulungu ni Wotonga muipa. Yove elaŵila kuti Mulungu enzetana Adamu na Hava vinthu viyakine viweme. Satana enzefuna kuti Adamu na Hava akhulupilile kuti yove niye wotonga muweme kupambana Yehova, komasoti kuti enzefunikila lini kutongewa na Mulungu.—Genesis 3:2-5; onani Zakumapeto 27.
11. Kansi tufunika kuyankha konsho yotyani?
11 Adamu na Hava epandukila Yehova. Ove eganiza kuti enze na ufulu wolisankhila ŵeka chiweme na chiipa. Kansi Yehova sembe ewonesha tyani kuti ŵala epanduka enze olakwa na kuti yove niye oziŵa luweme vatufunikila?
12, 13. (a) Ndaŵa yanji Yehova aliye ŵapailetu ŵala emupandukila nthawe yamene iyo? (b) Ndaŵa yanji Yehova walola kuti Satana ankhale wotonga wa chino chalo komasoti kuti ŵanthu alitonge ŵeka?
12 Yehova aliye ŵapailetu Adamu na Hava nthawe yamene iyo. M’malo mwake, eŵalola kuvyala ŵana. Tetyo Yehova epasa ŵana ŵa Adamu na Hava mwayi wolisankhila ŵeka wenzefuna kunkhala wotonga wawo. Cholinga cha Yehova chenze chakuti chalo chizule na ŵanthu angwilo, soti enzefuna kuti cholinga chake chikwanilishiwe mosasamala kanthu za vinthu venzechita Mdyelekezi.—Genesis 1:28; Yesaya 55:10, 11.
13 Satana enyoza Yehova pamenso pa angelo mamiliyoni anyinji. (Yobu 38:7; Danieli 7:10) Tetyo Yehova em’pasa nthawe Satana kuti aoneshe keno vechilaŵila venze vachendi. Yove epasa soti ŵanthu nthawe kuti alitonge ŵeka pansi pa utongi wa Satana, kuti aoneshe keno angakwanishe kulitonga luweme ŵeka mosayavyiwa na Mulungu.
14. Kansi nthawe itali yapitapo yakulitonga ŵeka ŵanthu, yasimikijila chinji?
14 Kwa vyaka masauzande anyinji, ŵanthu ayeja kulitonga ŵeka, koma akangiwa. Ivi vasimikijila kuti Satana ni wawenye. Ŵanthu ofunikila kutongewa na Mulungu. Mneneli Yeremiya elaŵila chendi kuti: “Newo nuziwa luweme, mwewo Yehova, kuti munthu wofumila kulito aliye utongi wolungamisha njila ya moyo wake. Munthu oyenda, aliye utongi wolungamisha mapazi ŵake.”—Yeremiya 10:23.
NDAŴA YANJI YEHOVA WALOLA KUTI PAPITE NTHAWE ITALI TETI?
15, 16. (a) Ndaŵa yanji Yehova walola kuti mavuto apitilije kwa nthawe itali teti? (b) Ndaŵa yanji Yehova olesha lini mavuto ochitishiwa na Satana?
15 Ndaŵa yanji Yehova walola kuti mavuto apitilile kwa nthawe itali teti? Ndaŵa yanji olesha lini viipa kuti osati vikochitika? Nthawe yonse yapitapo yasimikijila kuti utongi wa Satana wakangiwa. Ŵanthu ayeja mitundu yosiyana-siyana ya maboma, koma akangiwa kuti aŵatonge luweme ŵanthu. Olo kuti apita pasogolo pa nkhani ya sayansi, koma lomba chinyengo, kusauka, unyankapondo na nkhondo vayangijilika kupambana kale. Tingakwanishe lini kulitonga luweme paliye Mulungu.
16 Koma Yehova olesha lini mavuto ochitishiwa na Satana. Kuti akolesha mavuto kuti osati akochitika, vingankhale monga kuti yove oyavya utongi wa Satana, koma Mulungu angayeje lini kuchita vamene ivo. Ŵanthu angaganize kuti angakwanishe kulitonga luweme paŵeka. Koma uyu ni wenye, soti Yehova angaŵayavye lini pa wenye wamene uyu. Chifukwa yove otala lini wenye.—Aheberi 6:18.
17, 18. Kansi Yehova achite chinji na viipa vonse vawachitisha Satana pano pachalo?
17 Kansi Yehova angakwanishe kuwamyasoti vinthu vonse vamene viwonongeka chifukwa cha kupanduka kwa Satana pamozi na ŵanthu? Eye. Vinthu vonse vukwanishika na Mulungu. Yehova oziŵa nthawe yati akafumyepo mavuto onse ŵakuchitisha Satana. Pavuli pake akapange chalo chonse kunkhala paladaiso, n’nga ni mwenzefunila poyamba. Onse “ali m’manda achikumbukilo” akaushiwe. (Yohane 5:28, 29) Kukaŵeve matenda olo imfwa. Yesu akafumyepo viipa vonse vawachitisha Satana. Yehova akakatishile ntchito Yesu “kuwononga ntchito za Mdyelekezi.” (1 Yohane 3:8) Sewo tutembeja ngako kuti Yehova otilezela ntima pali pano kuti timuziŵe nosankha yove kuŵa Wotonga wasu. (Ŵelengani 2 Petulo 3:9, 10.) Olo patukumana na mavuto, yove otiyavya kuchiŵilila.—Yohane 4:23; ŵelengani 1 Akorinto 10:13.
18 Yehova otikakamija lini kuti tisankhe yove kuŵa Wotonga wasu. Yove epasa ŵanthu mphaso ya ufulu wolisankhila vochita. Tiyeni tikambilane vayutanthauza mphaso yamtengo wapatali yamene iyi kuli sewo.
KANSI MPHASO YA UFULU WOLISANKHILA VOCHITA MUIKATISHILE TYANI?
19. (a) Kansi ni mphaso yamtengo wapatali yotyani yechitipasa Yehova? (b) Ndaŵa yanji tufunika kutembeja mphaso yamene iyi?
19 Mphaso yapadela yechitipasa Yehova yokwanisha kusankha seka vochita, yutichitisha kuti tisiyane na vinyama. Vinyama vikungochita vinthu mwachibadwa, koma sewo tuchita salula vinthu vatufuna kuchita pa moyo wasu komasoti kuchita vinthu vakukondwela navo Yehova. (Miyambo 30:24) Komasoti, sewo tili lini n’nga ni mashini amene ochita tyala ntchito yechiŵapangila. Tili na ufulu wosankha ntundu wa munthu watufuna kunkhala, ŵanthu watufuna kuti ankhale azishamwali ŵasu, na vatufuna kuchita pa moyo wasu. Yehova ofuna kuti tikokondwela na moyo.
20, 21. Kansi n’chosankha chiweme chotyani chamufunikila kuchita pali pano?
20 Yehova ofuna kuti tikomukonda. (Mateyu 22:37, 38) Yove ali n’nga ni kolo yamene yukondwela keno mwana wawo waŵauja mofumila pansi pa ntima kuti “nukukondani,” osati mochita kakamijiwa. Yehova etipasa ufulu wosankha kumutumikila olo kusamutumikila. Satana komasoti Adamu na Hava esankha kupandukila Yehova. Kansi mwewo muikatishile ntchito tyani mphaso yamene iyi ya ufulu wolisankhila vochita?
21 Katishilani ntchito ufulu wanu wosankha vochita potumikila Yehova. Pali ŵanthu mamiliyoni amene asankha kunkhala kumbali ya Mulungu osati kumbali ya Satana. (Miyambo 27:11) Kansi mungachite chinji pali pano kuti mukankhalemo m’chalo chanyowani cha Mulungu pati akafumyepo mavuto onse? Mutu wokonkhapo uzayankhe konsho yamene iyi.