Mbili Ya Moyo Wangu
“Nenzefunishisha kutumikila Yehova”
TILAILANA na kagulu katontho ka ŵanthu ŵetiyendela pafupi na munzi wa Granbori, wamene uli m’dela ya Suriname. Tetyo, tinyamuka na bote ikulu pa Mmana wa Tapanahoni. Pavuli pake, petifwika pa malo ayakine pamene manzi enzeyenda ngako, kanthu kayakine konkhala kunyansi kwa injini keniyata mwala. Nthawe yamene iyo, chinsonga cha bote chingena m’manzi ndipo nase tiyamba kumbila. Ntima wangu wichokamo. Olo kuti kwa vyaka vinyinji nenzeyenda m’bote pamanzi monga wopanamila dela, nenzeziŵalini kunyaya!
Nikaliyefotokoza vichitika pavuli pake, lekani nikufotokozeleni mweniyambila utumiki wa nthawe zonse.
Nivyalika mu 1942 pa nsuwa iweme ngako ya Curaçao ku Caribbean. Atata ŵangu enze aku Suriname, koma efulukila pa nsuwa yamene iyi kuyakata ntchito. Kwa vyaka ndithu newo penenze nikaliyevyalika, ove enze m’gulu ya ŵanthu oyambilila kubatiziwa nonkhala Mboni za Yehova ku Curaçao.a Ove enzephunzila nase Baibolo sondo iliyonse olo kuti venze vovuta kuli ove. Penenze na vyaka 14, atata ŵangu efulusha banja yasu kuluta nayo ku Suriname kuti akasamalile amayi ŵawo amene enze achikulile.
AZISHAMWALI AWEME ENIYAVYA
Ku Suriname, niyamba kuchita ushamwali na achilumbwana a mumpingo amene enzetumikila Yehova mwakhama. Ove enze akuluko kusiyanako na newo ndipo enzetumikila monga apainiya onkhazikika. Akolaŵila vinthu venzekumana navo mu utumiki, enzewoneka osangalala. Pavuli pa misonkhano yampingo, newo na azishamwali ŵangu tenzekambilanasoti nkhani za m’Baibolo—ndipo nthawe ziyakine, tenzenkhala panja noyamba kuloleshesha nyenyezi. Azishamwali amene aŵa eniyavya kuti nimvwishe venenzefuna pa moyo wangu; nenzefunishisha kutumikila Yehova. Tetyo, nibatizika nili na vyaka 16. Pavuli pake, nili na vyaka 18 niyamba upainiya wonkhazikika.
KUPHUNZILA VINTHU VOFUNIKA NGAKO
Penenzechita upainiya ku Paramaribo
Niphunzila vinthu vinyinji ngako monga mpainiya, ndipo vamene ivi viniyavya pa moyo wangu wonse mu utumiki wa nthawe zonse. Mwachisanzo, chinthu choyamba cheniphunzila ni kufunika kophunzisa ayakine. Peniyamba upainiya, mmishonale muyakine zina yake Willem van Seijl eyamba kunikonda ngako.b Yove eniphunzisa mwaningakwanilishile maudindo mumpingo. Pa nthawe yamene iyo, nenzeziŵalini kuti nenzefunikila ngako maphunzilo amene awo. Chaka chokonkhapo neikiwa kunkhala mpainiya wapadela, ndipo pavuli pake niyamba kuyavya tumagulu twa abale na alongo amene enzenkhala mu dela ya Suriname yamene yenze kutali na mipingo iyakine. Nutembeja ngako maphunzilo apanthawe yake ŵechinipasa abale! Kufumila pa nthawe yamene iyo, nankhala nuyeja-yeja kukonkheja chisanzo chawo mwa kupatula nthawe yophunzisa ayakine.
Chinthu chachiŵili cheniphunzila ni ubwino wonkhala na moyo wosafuna vinthu vinyinji, koma wadongosolo. Kumayambililo kwa mwezi uliwonse, newo na muyangu wenenzechita naye upainiya wapadela tenzeyeja kuwonelatu vakulya na vinthu viyakine vatingafunikile m’masondo okonkhapo. Pavuli pake, mmozi wa sewo enzeyenda ulwendo utali kuluta ku likulu ya chalo chetenzenkhala kuti akagule vetenzefunikila. Tenzefunika kukatishila ntchito mwanzelu kandalama ketenzelondela pa mwezi komasoti kulya mosamala vakulya vetenze navo kuti vifwike kumapeto kwa mwezi. Kuti vinthu vetisilila mu dela ya kumunzi, sembe ni ŵanthu atontho tyala etiyavya kuti enzepo. Nukhulupilila kuti kuphunzila mokulumija kunkhala na moyo wosafuna vinthu vinyinji koma wadongosolo, kwiniyavya kuika maganizo ŵangu pa kutumikila Yehova kwa moyo wangu wonse.
Chinthu chachitatu cheniphunzila ni mapindu ophunzisa ŵanthu m’chilaŵilo chawo-chawo. Kufumila nili mwana nenzelaŵila Chidutch, Chinglelezi, Chipapiamento, na Chisranantongo (chamene chuziŵikasoti kuti Chisranan), chilaŵilo chakulaŵila ngako ŵanthu ku Suriname. Koma mu dela yamene iyo ya kumunzi, niwona kuti ŵanthu enzemvwishila uthenga uweme petenzelalikila mu chilaŵilo chawo-chawo. Vinivuta kulaŵila vilaŵilo viyakine mwa vilaŵilo vamene ivi, monga Chisaramaccan, chamene akafuna kulaŵila payakine okweja na kujosha mawu. Olo n’tetyo, kuyeja-yeja kwangu kwinkhala na vokonkhapo viweme. Kwa vwaka vinyinji, naphunzisa choonadi ŵanthu anyinji chifukwa nenzekwanisha kulaŵila chilaŵilo chawo.
Kulaŵila chendi, newo nikumana na vinthu vochitisha nsoni. Mwachisanzo, nthawe iyakine nenzefuna kukonsha wophunzila Baibolo wamene enzelaŵila Chisaramaccan kuti enzemvwako tyani, chifukwa enzelwala mmala. Koma konsho yenimupasa vinkhala monga numukonsha keno ali na vumo! Kulaŵila chendi, konsho yamene iyi yemuchitisha nsoni. Olo kuti penze mavuto monga ni amene aŵa, nthawe zonse nenzeyeja-yeja kuti nikolaŵila chilaŵilo cha ŵanthu a m’gawo yangu.
KULONDELA MAUDINDO AYAKINE
Mu 1970, neikiwa kunkhala wopanamila dela. Chaka chamene ichi nenzelaŵila nkhani ya mutu wakuti “Kuyendela Likulu ya Pachalo chonse ya Mboni za Yehova” m’magulu akutali a mudela yakuminzi. Kuti nikwanishe kuyendela abale na alongo amene aŵa, newo pamozi na abale ayakine tenzekatishila ntchito bote itali ya chimuti potauka mimana. Bote yasu yenzenyamula djenileta, tanki ya mafuta, malampi, na vipangizo viyakine vowoneshela mavidiyo. Tikafwika, tenzenyamula vipangizo vonse vamene ivo noluta navo kunja kwetenzechitila pulogilamu. Koma chanukumbukila ngako pa maulwendo amene aŵa n’chakuti ŵanthu a m’madela akutali enzeŵakonda ngako mapulogilamu amene aŵa. Nisangalala ngako kuyavya ayakine kuphunzila za Yehova na zokhuza gulu yake ya pano pachalo. Kuwona ayakine mwechinkhalila pa ushamwali na Yehova kwenichitisha kunkhala wosangalala powona kuti nikata ntchito yamene iyi mwakhama.
MWANDO WOPYATIWA NA NZINZI ZITATU
Newo na Ethel petilungulana mu September 1971
Olo kuti nenzewona kuti kunkhala mbeta kwenzeniyavya kukwanilisha utumiki wangu mosavuta, nenzefunishisha kulungula. Tetyo, niyamba kupemphela mosapita mmbali kuti nifwane mwanakazi wamene angotumikila nane mosangalala mu utumiki wangu wa nthawe zonse mu dela yovuta ya kuminzi. Papita chaka chimozi, niyamba chibwenzi na mpainiya muyakine wapadela zina yake Ethel, wamene enze na ntima wololela kuvutikila ayakine. Kufumila ali ntontho, Ethel enzechita chidwi ngako na chisanzo cha ntumwi Paulo ndipo enzechita vonse vangakwanishe mu utumiki monga ni mwenzechitila Paulo. Tilungulana mu September 1971, ndipo tiyamba kutumikila monga opanamila dela monga banja.
Ethel ekulila m’banja yosauka, tetyo edjaila mosavuta ntchito yoyenda-yenda mu dela ya kuminzi. Mwachisanzo, pokonzekela kuyendela mipingo m’dela yakutali ya kuminzi tenzenyamulalini vinthu vinyinji. Tenzechapa vovwala vasu mmimana nosambila kwamene uko. Tidjailasoti kulya chilichonse changatipase abale kuti tilye—monga iguanas, piranhas, olo chilichonse changapaye msanga olo changakashe mu mmana. Keno kuliye vakulya, tenzekulya matepo a vikonde. Keno paliye masipuni tenzekulya na vikumo. Newo na Ethel tuwona kuti kulipeleka kwasu potumikila Yehova kwatiyavya kuti tinkhale mwando wa nzinzi zitatu. (Mlal. 4:12) Vinthu vetikumana navo tingavilinganijelini na kanthu kalikonse!
Nsiku iyakine petenzechokela kuyayendela abale a m’madela akutali akuminzi pechitika chinthu chanafotokoza kumayambililo kwa ino nkhani. Bote peiloŵa mmanzi, inkhalamo kanthawe katontho ndipo mokulumija yeyamba kuyangalala. Chokondwelesha n’chakuti tenzevwale volitetezela kuti tipulumuke ndipo tiliyepone m’bote. Koma bote yasu yenze izula na manzi. Titola vakulya venze m’mapoto novitaila mmanzi ndipo tikatishila ntchito mapoto amene awo pokapa manzi m’bote kuti osati imbile.
Pakuti tenzevesoti vakulya, tiyamba kulowola petenzeyenda. Koma tenzekashakolini kalikonse. Tetyo, tipemphela kwa Yehova ndipo timusenga kuti atipase chakulya cha nsiku yamene iyo. Pavuli pakuti tapemphela, m’bale mmozi eponya mbezo yake pa mmana ndipo ekasha chisomba chikulu mwakuti tonse okwana 5 tichilya usiku wamene uyo ndipo tikuta.
KUNKHALA KOLO KOMASOTI WOPANAMILA DELA
Pavuli pa vyaka 5 tukata ntchito pamozi monga wopanamila dela, newo na Ethel tilondela mphaso yosayembekezeleka—yonkhala makolo. Nisangalala ngako kumvwa za nkhani yamene iyi, koma nenzeziŵalini kuti vamene ivi vikhuze tyani moyo wasu. Newo na Ethel tenzefunishisha ngako kupitilija utumiki wa nthawe zonse mulimonse mwatingakwanishile. Mu 1976, mwana wasu zina yake Ethniël evyalika. Ndipo papita vyaka viŵili na hafu, mwana wasu wachiŵili zina yake Giovanni evyalika.
Tulolela ubatizo mu Mmana wa Tapanahoni pafupi na ku Godo Holo ku Eastern Suriname—1983
Chifukwa chakuti pa nthawe yamene iyo ku Suriname kwenzefunikila thandizo, ofesi ya nthambi ikonza zakuti nipitilije kutumikila monga wopanamila dela petenzelela ŵana ŵasu. Ŵana ŵasu penze atontho, nisankhiwa kuti nikopanamila dela ya mipingo itontho. Ndipo kanyinji-kanyinji, vamene ivi venzenipasa mwayi wotumikila monga wopanamila dela kwa masondo ayakine pa mwezi, ndipo kwa masondo ayakine pa mwezi wamene uyo nenzetumikila monga mpainiya mu mpingo wetiikiwa. Ethel na ŵana ŵasu enzenipelekeja nikaluta kuyayendela mipingo ya pafupi na kwetenzenkhala. Olo n’tetyo, nenzeluta neka nikafuna kuyayendela mipingo na kuyachitisha misonkhano ikulu-ikulu kumadela akutali akuminzi.
Potumikila monga wopanamila dela, kanyinji-kanyinji nenzeyenda na bote kuyayendela mipingo yakutali
Nenzefunika kulinganija vinthu mosamala kuti nikwanilishe maudindo ŵangu onse. Nenzewoneshesha kuti tuchita kulambila kwa pabanja sondo iliyonse. Nikaluta kuyayendela mipingo kumadela akutali akuminzi, Ethel enzechitisha kulambila kwa pabanja pophunzila na ŵana ŵasu pang’anda. Olo n’tetyo, kanyinji-kanyinji tenzechitila vinthu pamozi monga banja. Newo na Ethel nthawe zonse tenzechita vosangalasa viweme pamozi na ŵana ŵasu. Tenzesoŵela pamozi olo kuluta pamozi kuyawona malo ayakine okondwelesha pafupi na kwetenzenkhala. Kanyinji-kanyinji nenzeyona usiku ngako chifukwa nenzekonzekela mbali ziyakine za utumiki wangu. Ndipo Ethel, wamene ni mwanakazi wanzelu otomolewa pa Miyambo 31:15, enzeuka mmawa ngako kuti awonesheshe keno tonse tichite lemba ya nsiku monga banja komasoti kulya pamozi chakulya cha mmawa ŵana ŵasu akaliyeluta kusikulu. Nutembeja ngako chifukwa chonkhala na mwanakazi wolipeleka, wamene wankhala oniyavya nthawe zonse kukwanilisha maudindo ŵangu ŵechinipasa Yehova!
Monga makolo, tenzeyeja-yeja ngako kuyavya ŵana ŵasu kuti akokonda Yehova na utumiki. Tenzefuna kuti ŵana ŵasu asankhe kuchita utumiki wa nthawe zonse, osati chifukwa chakuti niye vetenzefuna sewo kuti achite, koma kuti ove asankhe ŵeka. Nthawe zonse tenzeŵafotokozela mwaungaŵayavyile utumiki wa nthawe zonse kunkhala osangalala. Mosafisa kalikonse, tiŵafotokozela mwechitiyavyila Yehova na mwechidalisila banja yasu. Tenzewonesheshasoti kuti ŵana ŵasu ochita ushamwali na a Mboni amene enzeika kutumikila Yehova pa malo oyamba pa moyo wawo. Yehova enzetipasa vetenzefunikila petenzelela ŵana ŵasu.
Kulaŵila chendi, nthawe zonse nenzeyeja-yeja kuchita vaningakwanishe kuti nisamalile banja yangu. Venikumana navo m’madela akutali akuminzi monga mpainiya wapadela wosalungula, viniphunzisa kukonzekela kukali nthawe vosoŵa vasu vakuthupi. Koma olo kuti tenzechita vonse vatingakwanishe, nthawe ziyakine tenzesoŵa vinthu vetenzefunikila. Koma pa nthawe monga ni yamene iyi, nenzekhulupilila kuti Yehova atiyavye. Mwachisanzo, chakumapeto kwa vyaka vam’ma 1980 na kumayambililo kwa chaka cha 1990, ku Suriname kwenzechitika vipolowe. M’vyaka vamene ivo, nthawe ziyakine kwenze kovuta kufwana vinthu olo vala vofunika ngako. Olo n’tetyo, Yehova etipasa vetenzefunikila.—Mt. 6:32.
KUGANIZILA ZA MOYO WANGU
Kufumila ku kwanja ya manjele kuluta ku kwanja ngayo: Nili na nkazi wangu, Ethel
Mwana wasu nkulu Ethniël na nkazi wake, Natalie
Mwana wasu Giovanni na nkazi wake, Christal
Pa moyo wasu wonse, nthawe zonse Yehova wankhala otisamalila notiyavya kunkhala osangalala komasoti okhutila. Ŵana ŵasu ankhala daliso ikulu kuli sewo, ndipo kuŵaphunzisa kuti akotumikila Yehova ni mwayi wantengo wapatali. Tusangalala ngako kuti nawo esankha kuchita utumiki wa nthawe zonse pa moyo wawo. Ethniël na Giovanni esilija sikulu ya teokratiki ndipo lomba otumikila pa ofesi ya nthambi ku Suriname pamozi na azinakazi ŵawo.
Newo na Ethel nise okalamba ngako, koma tikalichita vinyinji potumikila Yehova monga apainiya apadela. Kulaŵila chendi, tunkhala na vochita vinyinji ndipo nikaliyefwana nthawe yakuti niphunzile kunyaya! Koma nudandaulalini. Nikaganizila moyo wangu, nuwona kuti kusankha kuchita utumiki wa nthawe zonse kufumila nili ntontho chenze chimozi mwa vosankha viweme ngako venenzefunikila kupanga.
a Onani Buku Lapachaka la Mboni za Yehova la 2002 ya Chipwitikizi, pedji 70.
b Mbili ya moyo ya Willem van Seijl, yakuti “Realidades que superaram minhas expectativas,” ifalisiwa mu Galamukani! ya Chipwitikizi ya October 8, 1999.