O sa Lahle Tewu le mo di Šupa Nkare o fo ya o Kene o Logela

1-2. (a) Rune re tshwana ka ying le Majuda ya ma yyeng ma boyela Jerusalema? (b) O fo re ngathela ka gonyana dintshitshire tso ne di tlele Majuda. (Lebelela lebhokisi la gore “Dinako Tsa Haghayi, Zakariya le Ezera.”)

AYITSANO o fela o tšhoga gore go nyoko makega ying ka motshwana? Di ka makega gore o felele ke mmereko, byalo a o tšibi gore ba mutši wago o nyoko ba neya ying. O ka fo ba o šekedisa ke so se ka fo makegang ka ba mutši wago ka taba la gore seyemo sa dipolotiki se fo ya se kene se befa, baa le hlorisa kela ba phigisa mmereko wa go tšhomayela. Ayitsano se gona sa gore o kene o lebanne naso? Mo nkare go ka mokgonone, o ka gelepa ke go bona ka mokgo Jehova a yyeng a gelepa Maisrayele ya ku botala mo ba tlela ke tsa mošaga wonone.

² Ke mo di nyaka tumelo gore Majuda ya ne ma duli Bhabhilona lephelo ka moka ma rwalagane ma šiye lephelo la mabešebeše ke mokane ma ye ga naga ya gore ba go tlala ke mo ba sa yi tšibi le go yi tšiba. Mo ba segela, ke mo di soko ya kgole mo ba thomisa go goga go baba ka taba la go gayela sekwetše le tsa go sa sepele gabutši tsa dipolotiki ba boya ba ro phigisiwa. Ba bangwana ba makiye ke tsotsone mo ba šinya ba šitega le go nagana ka tsa go yaga tempele ya Jehova ka bonyuwane. Ke mokane gana hala ga 520 B.C.E., Jehova o yye a roma baporofeta ka babedi, Haghayi le Zakariya, gore ba ye ba hlohletsele batho bowa gore ba be le matšato. (Hagh. 1:1; Zak. 1:1) Re ko di boneng gore tso baporofeta bo ba di hlayyeng di tiyisiye batho ka matla. Mara mo go šele go fitiye gana hala ga 50 ya mengwaga, Majuda yawa ya gore ma buyye gaye ma yye ma boyela ga tsetsela tsa go lepoga mo ma maka dilo. Ezera, wa gore ke mo go le segele ga tsa go kopolla Molawo, o yye a tloga Bhabhilona a ya Jerusalema gore a ye tiyisa batho ba Modimo gore tso tsa morapelo wa mannete go be tsona tso ba di yetisang mahlong.—Ezera 7:1, 6.

3. Re nyoko fetola diputsiso difeng? (Diyema 22:19)

³ Diporofeto tsa Haghayi le Zakariya di gelepiye batho ba Modimo ba ku botala gore ba ye mahlong ba mo tshepa ga Jehova le mo ba ba phigisa, byalo le rune di ka re gelepa gore re di tshepe tsa gore re ka tisamela ka Jehova le mo re kwa nkare re fo ya re kene re logela. (Bala Diyema 22:19.) Mo re kene re bolabola ka molayetsa wa go tšwa ga Modimo wo wo leyyeng ke Haghayi le Zakariya re boya re petapeta ka mošupetso wa Ezera, re nyoko fetola diputsiso tso tsa gore: Majuda yawa ya gore ma buyye ma makiye byang mo tsa lephelo di sa gahlane? Ke ntaba di nyaka re sa lisetsi go maka tso Modimo a di nyakang le mo tsa lephelo di gakga? Fote re ka maka byang gore re nape re mo tshepa ga Jehova mo re kwa nkare a di sa maka?

MAJUDA YALA MAA TLONYEGA MO KU MAHLONG GO ŠUPA GO YITSERI PHI

4-5. Matšato ya Majuda ma ka fo ba ma phohlisiye king?

⁴ Mo Majuda yawa ya go sologa ma segela Jerusalema, ke mo ma tlalele ke mmereko. Ma yakgoswiye ma yaga aletare ya Jehova ka bonyuwane, mo ma fetsa ma thomisa fandhiši ya tempele. (Ezera 3:1-3, 10) Anthe matšato wone ke mo go fo ba mollo wa makhatabhokisi. Ke ntaba? Ka taba la gore tsa go yaga tempele ke mo di libelele bona, le gore ka thoko ba nyaka go yaga dintlo tsa bona beng, ba nyaka go lima le go boya ba fepa mitši ya bona. (Ezera 2:68, 70) Go tokegela gana hone, manaba ya bona ke mo ma ba phigisa, ma boya ma ro maka polane ya go šašisa mmereko wa go yaga tempele ka bonyuwane.—Ezera 4:1-5.

⁵ Mabhantiti yawa ya gore ma buyye gaye ke mo ma hlupa le ke taba ya gore sekwetše a se make tsona fote le ba dipolotiki ba tshwere ya go tšiba ke bona. Gana byalo naga yo ya bona ke mo yi wela ka tlase ga Mmušo wa Peresiya. Mo Kgoši Sayirasi wa Peresiya a raga pakete ka 530 B.C.E., ye a yyeng a tseya setulo sa go lawola ba re ke Cambyses, yene o yye a hlekeletsa masole ya gore ke mo a nyaka ma hlula Egepita. Mo ba kene ba bakiye Egepita, di šupa nkare masole yage ma yye ma nyaka tsa go ja ka tšhinghi ga Maisrayele, ma nyaka meetši le ga go dula, anthe ba napa ba totometsa mola ga gore gwa baba. Ye a yyeng a tseya setulo ka nthago ga Cambyses ke Dariyase wa Mathomo, byalo mo yene a sa thomisa go lawola, tsa go toyatoya le go šuhlašuhlana ke mo go le ditaba tsa bošego le motshegare. Dilo tsowa ka moka di makiye gore bala ba gore ba buyye bothantiting ba thomise go bona nkare ba mitši ya bona ba nyoko šinya ba ja mobu. Mo Majuda ya mangwana ma bona nkare a go loke selo, ma yitseri a go soko ba nako ya gabutši ya go yaga tempele ya Jehova ka bonyuwane.—Hagh. 1:2.

6. Zakariya 4:6, 7 yi re Majuda ma phikiye king fote, mara Zakariya o ba tiyisiye ka mokgwa mang?

⁶ Bala Zakariya 4: 6, 7. Go tokegela ga taba ya go gayela sekwetše le mathatha ya dipolotiki, Majuda yawa ke mo ma hlorisiwa. Ka 522 B.C.E., manaba ya bona ma phomelele ga taba ya go ba thibelela mo ba re ba yaga tempele ya Jehova ka bonyuwane. Mara Zakariya o yye a tshepisa Majuda yawa gore Jehova o nyoko berekisa moya Wage wa go ba le matšhika gore a tlose dilo tsa gore di ka ba phika. Ka 520 B.C.E., Kgoši Dariyase o yye a re ba lisetse go ba thibelela go maka mmereko wa ho tempeleng a boya a neya Majuda yawa sekwetše le ba go ba thega gore mmereko wo ye mahlong.—Ezera 6:1, 6-10.

7. Mo Majuda ya ma buyyeng bobhantiting ma hlupega ka go maka tso di nyakang ke Modimo, ba yye ba rufega byang?

⁷ Jehova o yye a berekisa Haghayi le Zakariya go tshepisa batho bage gore mo bona ba ka fo hlupega ka matla ka go yaga tempele ka bonyuwane, yene o nyoko ba nabo. (Hagh. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Majuda yawa ya gore ma buyye gaye ma yye ma tiyisa ke baporofeta, ke mokane ma kena fase ga mmereko wa go yaga tempele ka 520 B.C.E. ya boya ya fela go soko fela kapheta ya mengwaga. Majuda yawa ma yye ma hlupega ka matla ka go maka tso Modimo a di nyakang le mo ma sa tšibi gore go ka makega ying ku mahlong, tsotsone di makiye gore Jehova a ba neye tso ba di nyakang gore ba thogo phela a boya a tiyisa senghana sage nabo. Tsotsone di makiye gore ba berekele Jehova ba jabodiye.—Ezera 6:14-16, 22.

O SA LISETSI DI GO TLONYA MO O KENE O MAKA TSO MODIMO A DI NYAKANG

8. Mantsu ya Haghayi 2:4 ma ka re gelepa byang gore re hlupege ka matla ka go maka tso tsa Modimo? (Lebelela le setwaba.)

⁸ Mo motšhatšhamelo wo mogolo wo kene wo šutela, re napa re ro di bona gore taba yo ya gore re make mmereko wa go tšhomayela yi nyaka re yi tseyela hlogong. (Mar. 13:10) Mara o ka kraya go thathafa gore re nagane ka mmereko wa go tšhomayela mo o kraya re na le mathatha ya tšheleta kela mo ba re phigisa mo re kene re tšhomayela. Re ka gelepa king gore re beye tso tsa Mmušo ka ku mahlong? Di ko re gelepeng mo re ka sa kamake gore “Jehova wa masole”b o na le rune. O nyoko ba le rune mo re ka fo ya mahlong re hlupega ka tsa Mmušo ka matla go feta tsa rune. Byalo a di nyake re tšhoga selo.—Bala Haghayi 2:4.

9-10. Monna ye mongwana le mosadi wage ba bonne ka ying gore tso Jeso a di hlayyeng ga Matewu 6:33 ke nnete?

⁹ Tla re bolaboleneng ka Oleg le Irina,c ba gore ke monna le mosadi fote ke mašupatsela. Mo ba sa tšwa go rura gore ba ye gelepa ga phutego ye nngwana, mokgwa wa bona wa go kraya sekwetše wo yye wa sa sa berekega ka taba la gore ranta ke mo yi wile ga naga ya bona. Go fediye gana hala ga mongwaga ba sa kraye mmereko wa gabutši, mara ba di bonne gore Jehova ke mo a dula a le nabo fote magageru ke mo ba fela ba ba patisa se sengwana. Ba makiye byang le mo ba sa tšibi tsa ka motshwana? Mathomisong, di yye dya mo kgongwetsa ga Oleg, mara gana byalo o re: “Mo nkene ke tshwaraganne ga mmereko wa go tšhomayela, di makiye gore ke hlupege ka selo sa gore ke se segolo ka matla lephelong.” Yene le mosadi wage ke mo ba nyakana le letogo ba kene ba tshwaraganne ka mmereko wa go tšhomayela.

¹⁰ Tšatš’enngwana mo ba boya tšhomong, ba yye ba kwa gore monghana wa bona ye mogolo o sipidiye 160 ya dikhilomitha a ba leyela dijumbha ka dipedi tsa dilo tso ne a ba rekele. Oleg o re: “Le ka letšatši lone re di bonne gore Jehova o tihlupa ka matla ka rune, le phutego ya tihlupa. A re kamake gore Jehova malata yaga aa ma lebale le mo di ka fo šupa nkare ku mahlong go f’lo re phi.”—Mat. 6:33.

11. Re ka yemela gore go makege ying mo rune re ka fo hlupega ka go maka tso Modimo a di nyakang?

¹¹ Jehova o nyaka gore re hlupege ka mmereko wa go phonisa maphelo ke mokane re make batho gore go be malata. Ka mokgonola go hlayyeng serele 7, Haghayi o yye a hlohletsela batho ba Jehova gore ba thomise ka bonyuwane ga mmereko wa bona wa go hlawolega, go be nkare ba thomisa fandhiši ya tempele fote. Jehova o ba tshepisiye gore mo ba ka maka ka mokgonone, ‘o nyoko ba rufa.’ (Hagh. 2:18, 19) Le rune re ka tshepa ka matla gore Jehova o nyoko re rufa mo re ka fo yetisa mahlong mmereko wo a re neyyeng wona.

MAKA GORE O NAPE O MO TSHEPA GA JEHOVA

12. Ke ntaba ne di nyaka gore Ezera le bo ne a le nabo bobhantiting ba be le tumelo ya go tiya?

¹² Ka 468 B.C.E., Ezera o yye a sepela le mogoba wa bobedi wa Majuda ya ma yyeng ma tloga Bhabhilona ma ya Jerusalema. Ke mo di nyaka gore Ezera le bo a sologang nabo ba be le tumelo ya go tiya gore ba tshware leyeto lo. Ke mo ba nyoko sepela ga dipata tsa gore di kotsi, ba rwele gholdi le silva ya go tladisa mohlolo ya gore ke moneyelo wa go wo berekisa tempeleng. Tsotsone ke mo di ka maka gore dikgohlane di ba tsatsele. (Ezera 7:12-16; 8:31) Go tokegela gana hone, a gwa ba tseya nako go bona gore le mong yona Jerusalema a ya pasopega. Mutši wowa ke mo wo se na batho ba go tlala fote mapharo le digheyiti tsa wona ke mo di nyaka go lukisiwa. Re ka tšhuta ying ga Ezera ga taba ya go maka gore ga Jehova re nape re mo tshepa?

13. Ezera o makiye byang gore a nape a mo tshepa ga Jehova? (Lebelela le setwaba.)

¹³ Ezera o di bonne tsa gore Jehova o yye a yema le batho bage mo go na le tsa go ba kena matolong. Botalanyana, ka 484 B.C.E., di šupa nkare Ezera ke mo a dula Bhabhilona mo Kgoši Ahasiwerosi a ntsha lentsu la gore ba fetse ka Majuda ya ne ma le ga Mmušo ka moka wa Peresiya. (Esita 3:7, 13-15) Ke mo ba ka fo fetsa ka Ezera! Mo Majuda ma di kwelela gore go na le bo ba ba tshepisang likgu, “ga phrovense ye nngwana le ye nngwana” ba yye ba tikona tsa go ja ba boya ba lla, di fo ba lekgwaying gore ba yye ba rapela Jehova ba kgopela gore a ba yetetse. (Esita 4:3) O fo nagana nje gore Ezera le Majuda ya gabo ba yye ba fo re king mo ba bona dilo di phendugela bala ba gore ke mo ba re ba nyoko fetsa ka Majuda ya! (Esita 9: 1, 2) Tso di makegeleng Ezera ka dinako tsone tsa go baba di ka fo ba di yye dya mo gelepa gore a kgone go hlula ga tso ne di nyoko makega ku mahlong, fote di ka fo ba di mo tiyisiye gore a mo tshepe ga Jehova gore wa di kgona go pasopa batho Bage.d

14. Mogageru ye mongwana wa mosadi o tšhutiye ying mo a bona Jehova a mo pasopa mo go šupa ku mahlong go f’lo re phi?

¹⁴ Mo re bona Jehova a re gelepa ka nako ya gore ke mo re sa sa tšiba gore re ka kena kakaye, re napa re mo tshepa ka matla. Lebelela tso di makegiyeng ka Anastasia wa gore o dula hala Bohlabela bya Yuropo. O yye a lisetsa mmereko ka taba la gore ke mo a sa nyake go tšhela letsogo ga tsa dipolotiki. O re: “Ke mo ro go ba mong la mathomo ke tikraya ke se na le mong peni.” O tokegela ka gore: “Ke yye ka di šiyela Jehova gore ke mmone mo a mpasopa. Mo go ka makega gore ke felele ke mmereko fote, nka sa tšhoge. Mo Papa wa ku magedimong a mpasopa lekgono, di ra gore le ka motshwana o ko mpasopeng.”

15. Ezera o gelepiye king gore a fo dula a mo tshepa ga Jehova? (Ezera 7:27, 28)

¹⁵ Ezera o yye a di bona ka boyene beng tsa gore Jehova o naye. Di fo ba lekgwaying gore di mo gelepiye ka matla ga Ezera mo a šupetsa gore wa Mo tshepa. O hlayye gore “letsogo la Jehova Modimo waka ke mo le le mo gaka.” (Bala Ezera 7: 27, 28.) Ke ga kobodi ga gore Ezera o yye a berekisa mantsu ya go tshwana le yanane ga puku yo ya gore ba yi reyye ka yene.—Ezera 7:6, 9; 8: 18, 22, 31.

16. Ke mo go rorebeng mo re ka bonang gabutši letsogo la Jehova ho re kene re phela? (Lebelela le sethombhe.)

¹⁶ Jehova a ka re gelepa mo go na le tsa go re ghula. Mo re beyisa, mo re kgopela ye a re hiriyeng gore a re neye nako ya go ya ga mogahlano wo mogolo kela mo re kgopela go sa bereke diawara tsa go tshwana le tsa ba bangwana gore re thogo ba gona ga megahlano ya rune ka moka ya phutego, re thula lešuba la go bona mo Jehova a re makela se sengwana ho lephelong. Re ka šala re sa tshepe. Tsotsone di maka gore ga Jehova re nape re mo tshepa ka matla.

17. Ezera o šupetsiye ka ying gore o tinyanafatsiye le mo go thathafa? (Lebelela sethombhe sa ka tawong.)

¹⁷ Ezera o yye a tinyanafatsa ke mokane a kgopela Jehova gore a mo gelepe. Nako ye nngwana le ye nngwana mo Ezera a kwa a roba ke mmereko wage, o yye a tinyanafatsa ke mokane a rapela Jehova. (Ezera 8:21-23; 9: 3-5) Mokgwa wa Ezera wa go tseya dilo wo yye wa tšhofa bo ba yemang naye gore ba be naye ke mokane ba yekisele tumelo yage. (Ezera 10: 1-4) Mo re kwa nkare re šekela ka matla ka dilo tso re di nyakang tsa nama kela taba ya go pasopega ga ba mutši wa rune, di nyaka re tšhabela ga Jehova re kene re mo tshepa.

18. Re ka gelepa king gore re nape re mo tshepa ga Jehova?

¹⁸ Mo re ka fo tinyanafatsa ke mokane re kgopela Jehova gore a re gelepe re boya re yamogela mo magageru ma re thegeletsa, re nyoko napa re mo tshepa ka matla ga Modimo. Erika ke mmane wa bana ka bararo, fote o yye a tlela ke tsa go sasamela la go sa hlayisege, mara o yye a fo dula a mo tshepa ga Jehova. O yye a hlokofalela ke morwediya wa gore aa soko belegiwa, mo a sa re ke tsona, monnage le yene a timela. Mo a gopola tso a fitiyeng ga tsona, o re: “O ka sa di tšibi go sa le botala gore Jehova o nyoko go gelepa byang. A ka go gelepa ka mokgwa wa go makatsa. Ke di bonne tsa gore merapelo yaka ya go tlala yi fetolegiye ka tso di hlayang ke banghana baka le ka tso ba di makang. Mo ke thuletsela banghana baka tso di nhlupang, ba kgona go yakgoswa ba n’gelepa.”

GA JEHOVA O MO TSHEPE O SA FETSI

19-20. Re tšhuta ying ga Majuda ya gore a maa boyela Jerusalema?

¹⁹ Re ka tšhuta taba ye kgolo ga Majuda ya gore ke mo ma sa kgone go sologa ma ya Jerusalema. Di šupa nkare ba bangwana ke mo ba sa kgone go maka dilo tsa go tlala ka taba la go tsofala, go lwala ka matla kela mathatha ya mangwana ya mutši. Mara ba yye ba gelepa batho bo ne ba sologa ke mokane ba ba neya sekwetše. (Ezera 1:5, 6) Di šupa nkare ka nthago ga gana hala ga 19 ya mengwaga go segele mogoba wa mathomo wa bo ne ba sologa ba tšwa Jerusalema, bo ne ba šele Bhabhilona ke mo ba sa na ba romela dilo tso ba ba neyang tsona hala Jerusalema.—Zak. 6:10.

²⁰ Le mo re kwa nkare ga tse dingwana re ya šitega ga mmereko wa Modimo, re ka di tshepa tsa gore Jehova wa jabola mo a bona re karakara ga sosone se senyananyana sa go tšwa pelong. Re di tšibela kaye tsotsone? Ka dinako tsa Zakariya, Jehova o yye a kgopela moporofeta wage gore a make fapo ya gholdi le ya silva ya gore yi romele ke mabhantiti ya Bhabhilona. (Zak. 6:11) “Fapo yo ye kgolo” ke mo go nyoko ba “segopotso” sa gore ba yye ba sa konane ga tso ba neyeleng ka tsona. (Zak. 6:14, ditwaba) Di nyaka re sa kamake gore Jehova a ka sa tsoge a libele tso re yyeng ra ro loma molomo wa ka fase re re re makela yene le mo re kene re sa tšibi tso di nyoko re makegelang ka motshwana.—Maheb. 6:10.

21. Re ka gelepa king gore tsa ku mahlong di sa nape di re yilametsa?

²¹ Ka matšatši yawa ya mafelelo, di gona tsa gore di nyoko fo re palakata, fote le ku mahlong go ka fo baba la go kwa nkare le tšhika yi ka thuhluga. (2 Thim. 3:1, 13) Mara a di nyake re lisetsa mošekelo wo napa wo ro re kata. O sa lebale mantsu ya Jehova a ma butsiyeng batho bage ka matšatši ya Haghayi mo a re: “Ke nago . . . O sa tšhabe.” (Hagh. 2:4, 5) Le rune di nyaka re sa kamake gore Jehova o nyoko ba le rune mo rune re ka fo karakara gore re make tso yene a di nyakang. Mo re ka fo berekisa dilo tso re di tšhutiyeng ga moporofeta Haghayi le moporofeta Zakariya, ra boya ra tseyela ga Ezera, re nyoko dula re mo tshepa ga Jehova le mo go ka nyarela sa mohlobo mang sa gore a re se tšibi ku mahlong.