Ditwaba Tsa Mafelelong
1. Tšiba Bhabhilona ye Mogolo
Re di tšibela kaye tsa gore “Bhabhilona ye Mogolo” o yemela dikereke ka mokana ga tsona tsa matsaka? (Kutullo 17:5) Lebelela ša:
O tlalaganne lefase lowa ka mokana ga lona. Bhabhilona ye Mogolo ba re o duli gedimo ga ‘megoba le ditšhaba.’ O “lawola magoši ya lefase.”—Kutullo 17:15, 18.
A yi wa dipolotiki kela wa dibhizinisi. “Magoši ya lefase” le “bowa ba gore ba rekisa dilo” baa phona mo yene a psyitlanyiwa.—Kutullo 18:9, 15.
O sinya Modimo lebitso. Ba re ke nghwahla ka taba la gore o makiye senghana le memmušo a tinyakela tšheleta kela gore ba mmolabole gabutši. (Kutullo 17:1, 2) O fokola batho ba ditšhaba ka mokana ga tsona. Fote batho ba go tlala ba kgwile ka taba lage.—Kutullo 18:23, 24.
Sologa o ye ga setšhuto 13 taba 6
2. Mesiya o Nyoko Nyarela Leng?
Bhayibele yi hlayye botala gore di nyoko tseya 69 ya mabeke gore Mesiya a šinye a segele.—Bala Daniyele 9:25.
Mabeke yane 69 ya wona ma thomisiye leng? Ma thomisiye ka mongwaga wa 455 B.C.E. Ka nako yonone, Ndhuna yo ba reng ke Nehemiya o yye a segela Jerusalema “a tl’le tsosa le go yaga” mutši wone ka bonyuwane.—Daniyele 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.
Ma lefiye go segela kaye 69 ya mabeke yawa? Ga diporofeto tse dingwana tsa Bhayibele, letšatši ka lloši le yemela mongwaga. (Dipalo 14:34; Hezekiyele 4:6) Byalo, beke ye nngwana le ye nngwana yi yemela kašupa ya mengwaga. Ga seporofeto sowa, mo o gahlanisa 69 ya mabeke ma maka 483 ya mengwaga (69 ya mabeke x 7 ya matšatši.)
Ma fediye leng 69 ya mabeke yawa? Mo re balela 483 ya mengwaga re thomisa ga mongwaga wa 455 B.C.E., re segela ga mongwaga wa 29 C.E.a Wone go ro ba mong wona mongwaga wo Jeso a kolobetsiwweng ka wona ke mokane gwa ba Mesiya!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
Sologa o ye ga setšhuto 15 taba 5
3. Mo ba Yalafa Motho ba Berekisa Madi
Go na le mekgwa ya go yalafa motho ba berekisa madi ya yene mong. Ye mengwana ke ya go tshwana le mo motho a neyela ka madi yage kela madi ya yene mong ba tšwa ba ma beyye, go gongwana o kraya go fela mabeke ba ma beyye a sa yemele gore ba tle ba mo make oporeyišene, tsotsone a di yamogelege ga Makreste.—Dotoronoma 15:23.
Mara mekgwa ye mengwana ya go yalafa yi ka yamogelega. Ke ya go tshwana le mo ba go tseya madi gore ba ye ba pombhole gore o bolaya king, madi ya gore ma feta ka teng ga motšhini wa gore wa ma hlatswa ke mokane ba ma busetsa mmeleng (hemodialysis), mo motho a maka oporeyišeni, ba maka gore madi ya mangwana ma sepele ka thoko, ke mokane ba tšhela dilo tsa nkare ke meetši gore ba yeketse madi ya a nang nawo ke mokane ma boyela ho mmeleng (hemodilution), kela ba tseya madi ya ma tšwang mo ba maka motho oporeyišeni ba ma hlatswa ka motšhini gwa šala disele tse dikhubedu gore di boyele ho mmeleng (cell-salvage), kela ba go tšhela motšhini wa gore wo pompa madi kela wo maka gore matshwafo ma kraye moya mo nkare pelo kela matshwafo a di bereke kela a di bereke gabutši (heart-lung bypass machine). Di ya ka Mokreste gore o nyaka madi yage ba ma berekisa byang mo ba mo maka oporeyišeni, mo ba mo tseya madi gore ba ye ma pombholeng kela ga mokgwa wo ba wo berekisang ka nako yonone mo ba mo yalafa. Mekgwa yowa, ditogotela a di nape di yi maka go tshwana. Byalo, mo Mokreste a soko yamogela gore togotela yi mo yalafe, di nyaka a yi butsise gore yi nyoko mo maka oporeyišeni ka mokgo mang, yi nyoko mo pombhola ka mokgo mang kela go mo yalafa ka mokgo mang. Lebelela diputsiso tsowa tsa go latela:
Ke nyoko maka byang mo madi yaka ba ma sipidisa ka thoko kela ka tawong ga mmele waka ke mokane ka nako ye nngwana o kraya ba maka gore ma yemenyana? Ayitsano lekwalo laka le ka sa nhlupi, nje le nyoko dumela gore madi yawa go sa na go le ya gaka, gore a yi ya gore di nyaka ma “falatsiwe fase”?—Dotoronoma 12:23, 24.
Nko re king mo nkare ga mokgwa wo ba wo berekisang wa go ng’yalafa, ba ntsha madi yaka ba ma tšhela dilo kela ba ma maka-maka tse dingwana ke mokane ba ma busetsa ho mmeleng? Ayitsano lekwalo laka la gore le tšhutisiwwe Bhayibele le nyoko nkokona kela nka fo lokolla pelo ka di yamogela?
Sologa o ye ga setšhuto 39 taba 3
4. Go Yahlugana
Bhayibele a yi dumele mo monna le mosadi ba yahlugana fote mo ba ka fo tšhoga ba makiye tsotsone, a di rele gore ba ka tikrayela ye mongwana wa go šadha naye. (1 Makorente 7:10, 11) Mara go na le dilo tse dingwana tsa gore mo motho a di maka, Makreste ya mangwana ma ka bona go le kawone go yahlugana.
A maka ka bomu a sa nyake go pasopa mutši wage: Tsowa di rela gore monna o ba a gana go pasopa ba mutši wage ka tso ba di gayelang, la go šinya di ro šupetsa gore baa tihlupegela.—1 Thimothi 5:8.
A teyiwa go baba, mong go ro tudiwa: Go makiwa lešidi go ka ya ka matla lela la gore o kraye motho a kwa nkare monna kela mosadi wage o nyoko šinya a mo kwaletsa kela a mmolaya.—Magalata 5:19-21.
A sinyetsela kela go thibelela senghana sa motho le Jehova: O thathafisela ye a šadhiyeng naye gore a sa berekele Jehova.—Mebereko 5:29.
5. Diholidheyi le Menyanya Kela Diphathi
Makreste a ma kene felo ga diholidheyi tsa gore di silikisa Jehova. Mara di nyaka Mokreste ye mongwana le ye mongwana a berekise lekwalo lage la gore le tšhutisiye ke Bhayibele gore o nyoko maka byang mo ba bangwana ba jabolela diholidheyi tsa mošaga wonone. Lebelela mešupetso ke yowa.
Mo motho a go tamisa ka holidheyi, go tshwana le yo ba reng ke khesemose ba re “Le yi je gabutši.” O ka fo re, “Danki.” Mo nkare ye mongwana o butsisa gore ke ntaba o sa make tso tsa go ja khesemose kela go jabolela diholidheyi tse dingwana, o ka mo hlatollela.
Mo monna kela mosadi wago wa gore a yi Hlatse ya Jehova a go mema go le holidheyi gore o tle o je tsa go ja le mašaga yage. Mo nkare lekwalo lago le go dumelela gore o ye, hlatollela ye o tseyanneng naye di sa tloga gore mo ba ka ya ba thomisa go maka dilo tsa go sa yelane le melawo ya Modimo, wene o ka sa kene ga tsona.
Mmerekong ba go neya tšheleta ya dibhonase ka nako ya diholidheyi tsa go tshwana le Khesemose kela tse dingwana. Ayitsano o tshwanele o yi gane? A di ya go tlema gore o gane. Ayitsano ye a go thodiyeng o tseya go le mokgwa wa go jabolela holidheyi kela o fo tseya go le mokgwa wa go leboga mmereko wago wa gabutši?
Ye mongwana o go neya sejumbhanyana ka nako ya holidheyi. Ye a go neyang sejumbhanyana sone a ka fo re: “Ke ya tšiba gore wene a o latelele tso tsa diholidheyi, mara selo sowa ke fo go neya.” Di ka makega gore motho yene o fo ba a tilokele. Mara fote, ayitsano go na le so se makang gore o tseye nkare motho yene o nyaka go bona gore tumelo yago yi tiyye go segela kaye kela o fo ba a nyaka gore o tšhele letsogo ga tso tsa go jabolela holidheyi? Mo o šele o yi bonne gabutši, di šalela wene gore o make sepheto sa gore wa se tseya sejumbhane sone kela he-e. Ga sepheto se sengwana le se sengwana so re se makang, re nyaka go šala re sa kokone ke lekwalo fote re tshepega ga Jehova.—Mebereko 23:1.
Sologa o ye ga setšhuto 44 taba 1
6. Malwele ya Gore Maa Tshilela
Batho re ba nyaka ka matla, byalo re dula re ntshiye maahlo dikwakweng gore re sa ba tshiletse malwele. Re maka ka mokgonone mo re kenne ke bolwele bya go tshilela kela le mo re fo naganela gore re ka fo ba re le nabo. Tsotsone re di maka ka taba la gore Bhayibele yi re: “O nyake moyagelane wago ka mokgo o tinyakang ka gona.”—Maroma 13:8-10.
Di nyaka motho a maka ying go šupetsa gore o theetsela molawo wowa? Di nyaka a sa šutele thina ka matla le batho kela go ba tikisa, go tshwana le go ba tamisa ka matsogo, go ba tlaparela kela go ba khisa. A di nyake a kwa go baba mo ba bangwana ba sa nyake a tla magaye ga bona, ba makela go tšhireletsa mitši ya bona. Mo a šele a nyoko kolobetsiwa, di nyaka a botse mohlakanisi wa mogoba wa bagolo ka seyemo sage sa bolwele gore mo ba mo kolobetsa, ba thogo tšhireletsa bo a nyoko kolobetsiwang nabo. Mo go na le motho wa gore o nyaka go kgetisana naye, yewa wa gore o yye a kena ke bolwele bya gore bya tshilela di nyaka a ye ba mo pombhole a soko bane a tshepisana le motho. Mo motho a maka ka mokgonone, o šupetsa gore wa tihlupa ka ba bangwana ‘mo a kene a sa nyake tsa go fo jabodisa yene a ntoši mara a nyaka le tsa go jabodisa ba bangwana.’—Mafilipi 2:4.
Sologa o ye ga setšhuto 56 taba 2
7. Ditaba Tsa Bhizinisi le Tsa go Yelana le Tsa Molawo
Re nyoko khutsa tsa go tlala mo re ngwala fase ditaba ka mokana ga tsona tso re kwanneng ka tsona tsa go yelana le tšheleta—le mong ga Mokreste. (Jeremiya 32:9-12) Mara di ka makega gore go be le selo se senyana sa gore Makreste a ma fitisane gabutši ka sona ga taba ya tšheleta kela dilo tse dingwana. Di nyaka ba yakgoswe ba lukisa ditaba, ba bebiye fote taba yone ba sa yi sabalatse.
Byalo, tla re fo re ba go makiye botsotsi, ba go sipidiye ka fase kela ba go bolabolele matsaka, ditaba tsone o ka di lukisa byang? (Bala Matewu 18:15-17.) Jeso o re šupetsiye kararo ya dilo tsa gore re ka di maka:
Lukisaneng ditaba go le lune ka babedi fela.—Lebelela temanyana 15.
Mo a fo re kikinini, kgopela ye mongwana kela ka babedi ba gore ba butšwiye ka ho phutegong ba ye nago.—Lebelela temanyana 16.
Mo nkare yi sa tlemme, ka yone nako ke gona o ka botsang bagolo.—Lebelela temanyana 17.
Ga ditaba tsa go tlala, a di nyake re yisa magageru khota ka taba la gore tsotsone di ka psyirelanyana lebitso la Jehova le la phutego ka maraga. (1 Makorente 6:1-8) Mara, go na le ditaba tse dingwana tsa gore di nyaka o ya khota le mo go ka fo ba go le byang, tsa go tshwana le tsa: go hlala, go lwela gore ngwana a pasope ke mang, go ntsha tšheleta ya go pasosa ye ne o tseyanne naye, tšheleta ya inšorense, ditaba tsa mo bhizinisi yi wile kela ditaba tsa go yelana le lefa. Mo Mokreste a berekisa khota go lukisa ditaba tsa mošaga wonone a bebiye, tsotsone a di rele gore o lwisana le molawo wa Bhayibele.
Mo nkare motho o makiye bokgohlane bya gore a bo hlayisege—go tshwana le go reyipa, go hlorisa ngwananyana, go teya motho, go yetswa ka matla kela go bolaya—mo Mokreste a ye hlayeng maphodiseng kela ga ba mmušo o ko ba a sa lwisane le molawo wa Bhayibele.
a Go tloga ga mongwaga wa 455 B.C.E. go segela ga 1 B.C.E. ke 454 ya mengwaga. Go tloga ga mongwaga wa 1 B.C.E. go segela ga 1 C.E. ke mongwaga ka wwoši (ke mo go se mongwaga wo ba reng ke 0). Fote go tloga ga 1 C.E. go segela ga 29 C.E. ke 28 ya mengwaga. Mo re di gahlanisa, di re neya 483 ya mengwaga.