Ekicweka 9
Oku Turikumanya ngu Turi ‘omu Biro by’Emperu’
1, 2. Nitubaasa kumanya tuta yaaba turi omu biro by’emperu?
NITUBAASA kuhamya tuta ngu turi omu bwire obu Obukama bwa Ruhanga buri haihi kwihaho obutegyeki bw’abantu oburiho hati? Nitubaasa kumanya tuta ngu hatsigaireyo obwire bukye munonga Ruhanga akamaraho obubi n’okubonabona?
2 Abeegi ba Yesu Kristo bakaba nibenda kumanya ebintu ebyo. Bakamubuuza ‘akamanyiso’ k’okubaho kwe omu bukama hamwe “n’ak’obunaku obu ensi egi erihweraho.” (Matayo 24:3) Yesu akabagarukamu arikubagambira aha mbeera hamwe n’ebintu ebirikutiinisa ebiryoreka ngu abantu bataahire ‘omu bwire bw’emperu,’ nibyo ‘biro by’emperu’ y’obusingye obu. (Danieli 11:40; 2 Timoseo 3:1) Omu kyasha ekyahweire tukareeba obumanyiso obu? Buzima, tukareeba bwingi munonga!
Entaro z’Ensi Yoona
3, 4. Entaro z’omu kyasha ekyahweire zikahikiiriza zita obunabi bwa Yesu?
3 Yesu akagira ngu ‘eihanga riryateera erindi ihanga, n’obugabe buryateera obundi bugabe.’ (Matayo 24:7) Omu gwa 1914, ensi ekeejumba omu rutaro orwareeteire amahanga n’obugabe kurwana omu muringo ogwabaire guri ogw’omutaano aha ntaro zoona ezaabaire ziraabaireho. Bwanyima y’okwetegyereza ekyo, ab’ebyafaayo omu bwire obwo bakarweta Orutaro rw’Amaani. Orutaro rw’ensi yoona orw’okubanza rukaba orutaro orw’okubanza orw’omutaano omu byafaayo. Abaserukare hamwe n’abantu ba butoosha nka 20,000,000 bakafa, omubaro ogwabaire nigukirira kimwe ogw’abarafeereire omu rutaro rwona orw’enyima.
4 Orutaro rw’Ensi Yoona orw’Okubanza nirwo rwabaire entandikiro y’ebiro by’emperu. Yesu akagira ngu eki hamwe n’ebintu ebindi byona “niyo ntandikiro y’obusaasi.” (Matayo 24:8) Ekyo kikahikiirira, ahabw’okuba Orutaro rw’Ensi Yoona orwa Kabiri rukaba orw’akabi munonga, ahakuba abaserukare hamwe n’abantu ba butoosha nka 50,000,000 bakafa. Omu kyasha kya 20, abantu barikurenga 100,000,000 bakaitirwa omu ntaro, abarikukiraho emirundi ena aha bantu boona abaafeereire omu ntaro emyaka 400 ey’enyima obagaitsire hamwe! Obutegyeki bw’abantu ka bwine orubanja ruhango!
Obuhame Obundi
5-7. Ni buhame ki obundi oburikworeka ngu turi omu biro by’emperu?
5 Yesu akagamba n’aha bindi ebyabaire nibiija kubaho omu biro by’emperu: “Haryabaho emitsitsa y’amaani, n’enjara n’orufu [endwara mbi munonga] omu myanya mingi.” (Luka 21:11) Ekyo nikihikaana gye n’ebitwire nibibaho okwiha 1914, ahakuba okubonabona okurikureetwa ebintu nk’ebyo kweyongyeire.
6 Emitsitsa y’amaani neebaho obutoosha kandi eita abantu baingi. Endwara erikwetwa Spanish influenza yo yonka ekaita abantu nka 20,000,000 bwanyima y’Orutaro rw’Ensi Yoona orw’Okubanza—abandi nibateebereza ngu ekaita abantu 30,000,000 nari abarikukiraho. Sirimu eitsire obusirira bw’abantu kandi omu biro by’omu maisho neebaasa kwija kwita baingi. Buri mwaka obukaikuru bw’abantu nibaitwa endwara z’omutima, ekokoro n’ezindi ndwara. Abantu nyamwingi nibafa buri mwaka ahabw’enjara. Hatariho kubangaanisa ‘abashutami aha mbaraasi ab’omu kitabo kya Okushuuruurwa’ n’entaro zaabo, eibura ry’eby’okurya, hamwe n’endwara bitwire nibituubya aha mubaro gw’abantu kuruga 1914.—Okushuuruurwa 6:3-8.
7 Yesu kandi akagamba aha kweyongyera kw’obushaarizi omu mahanga goona. Akagira ati: “Ahabw’obugomi kukanya, okukunda kw’abaingi kuryahora.”—Matayo 24:12.
8. Obunabi oburikushangwa omuri 2 Timoseo eshuura 3 nibuhikaana buta n’obunaku obu turimu?
8 Ekindi, obunabi bwa Baibuli bukaranga aha kusiisikara kw’emicwe oku turikureeba omu nsi yoona ebiro ebi: “Omu biro by’aha mperu, haryabaho ebiro by’akabi kaingi, ahakuba abantu baryaba abarikwekunda, abakunzi b’empiiha, abanyamaryo, abarikwemanya, abarikujumiirana, abarikugomera abazaire baabo, entasiima, abatarikwera, abatarikukunda baabo, abatarikwenda kugarukana n’abandi, abarikubeihererana, abatarikweyangisa, enshaarizi, abarikwanga ebirungi, abarikureebyana, engangaazi, abarikwekuza, abarikukunda kweshemeza bonka okukira Ruhanga, abarikuhamya emigyenzo y’ediini, bakahakanisa obushoboorozi bwayo . . . Abantu babi, abarikwegira oku batari, baryayeyongyera kuba babi.” (2 Timoseo 3:1-13) Ebyo byona bihikiriire turikubireeba.
Enshonga Endiijo
9. N’enki ekyabaireho omu iguru omu bwire obu ebiro by’emperu byatandika omu nsi?
9 Hariho ekindi kintu ekyatumire okubonabona kwayeyongyera omu kyasha ekyahweire. Ebiro by’emperu obu byatandika omuri 1914, haine ekyabaireho ekyataire abantu omu kabi kahango. Omu bwire obwo, nk’oku obunabi bw’omu kitabo kya Baibuli ekirikuhereerukayo burikugamba: “Hakabaho orugamba omu iguru, Mikaeli [Kristo omu bushoboorozi bw’omu iguru] na baamaraika be nibarwanisa ekijoka [Sitaane]; kandi ekijoka na baamaraika baakyo [baadaimoni] baabarwanisa; baabingwa, kandi okuruga obwo tibaratungire mwanya omu iguru obundi. Ekijoka ekyo ekihango ekya ira, ekirikwetwa Omuregi kandi Sitaane, orikugobeza ensi yoona, yaanagwa ahansi na baamaraika be.”—Okushuuruurwa 12:7-9.
10, 11. N’enki ekyahikire aha bantu obu Sitaane na baadaimoni be baanagwa omu nsi?
10 Ekyo kikarugiramu ki abantu omu nsi? Obunabi nibugumizamu buti: “Iwe ensi, naiwe enyanja, muryareeba enaku ahabw’okuba omuregi yaabaizira n’ekiniga kingi, ahakuba naamanya ku aine omwanya mukye.” Buzima, Sitaane naamanya ngu obusingye bwe burihakye kuhwaho, n’ahabw’ekyo naakora kyona eki arikubaasa okwiha abantu ahari Ruhanga, we n’ensi ye bitakacwekyereziibwe. (Okushuuruurwa 12:12; 20:1-3) Ebyahangirwe ebyo eby’omwoyo ka ni bibi munonga ahabw’okukoresa kubi obugabe bwabyo obw’okwecweramu! Ensi ku etwire erimu embeera mbi ahabw’okuba ahansi y’ebyahangirwe ebyo ebibi, na munonga kuruga 1914!
11 Tikirikutangaaza okureeba ngu Yesu akagamba aha bunaku bwaitu ati: “Haryabaho ebirikutiinisa n’obumanyiso bukuru oburikuruga omu iguru.”—Luka 21:11.
Muheru y’Obutegyeki bw’Abantu na Baadaimoni Eri Haihi
12. Bumwe aha bunabi obusigaireyo kuhikiirizibwa muheru y’obusingye obu etakabaireho ni buuha?
12 N’obunabi bwa Baibuli bungahi obutsigaire kuhikiirizibwa, Ruhanga atakacwekyereize obusingye obu? Ni bukye munonga! Bumwe ahari bwo buri omu 1 Abatesalonika 5:3, oburikugira buti: “Ku bariba nibagira ngu, n’obusingye, tihariho kabi, obwo nibwo okucwekyerera kuribagwaho.” Eki nikyoreka ngu emperu y’obusingye obu neija kutandika ‘ku bariba nibagira ngu, n’obusingye.’ Okucwekyerera nikwija kubaho omu bwire obu abantu b’ensi batarikukuteekateekaho, obu abantu bariba bategyereize obusingye n’oburinzi bwabo.
13, 14. Ni bwire ki obw’akabi obu Yesu yaagambireho, kandi nibwija kuhendera buta?
13 Obwire bw’ensi egi erikutegyekwa Sitaane buriyo nibuhwayo. Juba neija kuhwaho omu bwire bw’okubonabona obu Yesu yaagambireho ati: “Haryabaho okubonabona kwingi okutakabahoga okwiha aha kuhangwa kw’ensi okuhitsya hati, kandi tikuribaho.”—Matayo 24:21.
14 ‘Okubonabona kwingi’ kuryahendera n’orutaro rwa Ruhanga orwa Haramagedoni. Obwo nibwo bwire obwagambirweho nabi Danieli obu Ruhanga araija ‘kwatagura obugabe bwona.’ Eki nikiija kumanyisa okuhwaho kw’obutegyeki bwona obw’abantu obwetaaniise ahari Ruhanga. Obutegyeki bwe obw’Obukama kuruga omu iguru, obwo nibwo buritegyeka abantu boona. Danieli akagira ngu tihariho bundi obu obutegyeki burigaruka ‘kuhungurwa rindi ihanga.’—Danieli 2:44; Okushuuruurwa 16:14-16.
15. N’enki ekirikwija kuhika aha mitwarize ya Sitaane na baadaimoni be?
15 Omu bwire obwo emitwarize ya Sitaane na baadaimoni nayo neija kuhwaho. Sitaane na baadaimoni nibaija kuhwerekyerezibwa kugira ngu batagaruka “kubeihabeiha amahanga obundi.” (Okushuuruurwa 12:9; 20:1-3) Baacwerairwe ogw’okufa kandi bategyereize okuhwerekyerezibwa. Abantu ka nibaija kuruhuuka baaba batakiteganisibwa myoyo mibi egyo!
Ni Baahi Abarihonokaho? Ni Baahi Abatarihonokaho?
16-18. Ni baahi abarihonokaho aha muheru gw’obusingye obu, kandi ni baahi abatarihonokaho?
16 Ruhanga ku ariba naacwekyereza obusingye obu, ni baahi abarihonokaho? Ni baahi abatarihonokaho? Baibuli neeyoreka ngu abo abarikwenda obutegyeki bwa Ruhanga nibaija kurindwa kandi nibaija kuhonokaho. Abo abatarikwenda obutegyeki bwa Ruhanga tibarikwija kurindwa, kureka nibaija kucwekyerezibwa n’ensi ya Sitaane.
17 Enfumu 2:21, 22 nihagira hati: “Ab’emitima egororokire nibo ba[ri]tuura omu nsi [abo abarikworobera obutegyeki bwa Ruhanga], n’abeesigwa bakagigumamu; Kwonka ababi [abo abatarikworobera obutegyeki bwa Ruhanga] baryamarwaho omu nsi, kandi abarikureebya baryagikuurirwamu kimwe.”
18 Zaaburi 37:10, 11 naho nihagira hati: “Bwanyima y’akaanya kakye omubi aryaba atakiriho . . . Kwonka abacureezi baryahungura ensi, beesiime ahabw’okugira obusingye bwingi.” Orunyiriri rwa 29 nirwongyeraho ruti: “Abahikiriire baryahungura ensi, bagituuremu ebiro byona.”
19. Ni buhabuzi ki obu tushemereire kuguma nitwijuka?
19 Tushemereire kuguma nitwijuka obuhabuzi oburi omuri Zaaburi 37:34, oburikugira buti: “Tegyereza MUKAMA, ogume omu muhanda gwe; niwe arikutunguura, okahungura ensi; oryareeba okuhwerekyerera kw’abasiisi.” Orunyiriri orwa 37 n’orwa 38 nizigira ziti: “Yetegyereze omuntu oshugaine, kandi oreebe ow’amazima; ahakuba omuheru gw’omuntu ogwo n’obusingye. Kwonka abasiisi baryahwerekyererezibwa kimwe, kandi omuheru gw’omubi n’okucwekyerezibwa.”
20. Ahabw’enki nitubaasa kugira ngu turi omu bwire bw’okushemererwa?
20 Ka nikihuumuriza kandi ka nikishemeza, buzima okumanya ngu Ruhanga naatufaho kandi ngu juba naija kumaraho obubi n’okubonabona! Ka nikishemeza okumanya ngu hatsigaireyo obwire bukye obunabi obwo kuhikiirizibwa!
[Ekishushani ekiri aha rupapura 20]
Baibuli ekagamba aha bintu ebyabaire nibiija kuba “akamanyiso” k’ebiro by’emperu
[Ekishushani ekiri aha rupapura 22]
Juba, ahari Haramagedoni, abo abatarikworobera butegyeki bwa Ruhanga nibaija kucwekyerezibwa. Abo abarikubworobera nibaija kuhonokaho bataahe omu nsi ensya ey’okuhikiirira