RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • kl eshu. 12 rup. 108-117
  • Rwanisa Emyoyo Emibi

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Rwanisa Emyoyo Emibi
  • Okumanya Okurikwebembera Okuhitsya Omu Magara Agatahwaho
  • Emitwe Emikye
  • Ebirikushushana
  • OBUKOMOOKO N’EKIGYENDERERWA—KY’EMYOYO EMIBI
  • OMURINGO OGU EMYOYO EMIBI ERIKUGYEZAHO KUKUHABYA
  • AHABWAKI BAIBULI NEJUMIRIRA EBIKORWA EBY’OBUFUMU
  • NIBARUGA AHA KUSHENDASHENDA BAZA AHA KUZINDA
  • OKU WAAKUBAASA KWERINDA EMYOYO EMIBI
  • GUMIZAMU NORWANISA EMYOYO EMIBI
  • Oku Turikukwatwaho Ebihangirwe by’Omwoyo
    Niki Eki Baibuli Buzima Erikwegyesa?
  • Ikiriza Obuhwezi bwa Yehova Kusingura Emyoyo Emibi
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2019
  • Ni Mazima ki Agarikukwata Ahari Baamaraika?
    Yesiimire Amagara Ebiro Byona!—Okwejumba omu Kwega Baibuli
Okumanya Okurikwebembera Okuhitsya Omu Magara Agatahwaho
kl eshu. 12 rup. 108-117

Eshuura 12

Rwanisa Emyoyo Emibi

1. Yesu akaatwaza ata ku yaabugabugaine n’emyoyo emibi?

AHONAAHO Yesu Kristo ku yaaherize kubatizibwa, yaagenda omu ihamba rya Buyudaaya kushaba n’okuteekateeka munonga. Okwo Sitaane Omuregi akagyezaho kumwooha ngu ahende eiteeka rya Ruhanga. Kwonka Yesu akaangira Omuregi taraabasize kugwa omu mutego gwe. Yesu akarwana n’emyoyo endijo emibi omu buheereza bwe obw’omu nsi. Baitu, emirundi n’emirundi akaba agicomeera kandi agiremesa.—Luka 4:1-13; 8:26-34; 9:37-43.

2. Nituza kwetegyereza bibuuzo ki?

2 Baibuli ebi erikugamba yaaba neshoboorora aha kubugabugana n’emyoyo bikatuhamiize ngu emyoyo emibi eriho. Negyezaho kuhabya abantu. Kwonka, nitubaasa kwangira emyoyo egi emibi. Baitu emyoyo emibi nerugahi? Ahabw’enki negyezaho kubeiha abantu? Nekoresa miringo ki okubaasa kuhikiiriza ebigyendererwa byaayo? Waazoora okugarukwamu kw’ebibuuzo ebi nikiija kukuyamba kurwanisa emyoyo emibi.

OBUKOMOOKO N’EKIGYENDERERWA—KY’EMYOYO EMIBI

3. Sitaane Omuregi akabaho ata?

3 Yehova Ruhanga akahanga ebihangirwe bingi eby’emyoyo ira munonga akatahangire bantu. (Yobu 38:4, 7) Nk’oku kirikushobororwa omu Shuura 6, omwe ahari baamaraika aba akeetenga ngu abantu bamuramye omu mwanya gw’okuramya Yehova. Agumiizemu n’ekigyendererwa ekyo, Maraika ogu omubi akahakanisa kandi yanyanyaata Omuhangi, hoona yaahika n’okugambira omukazi owaabandize ngu Ruhanga n’omubeihi. Kihikiire kimwe okweta ekihangirwe eki eky’omwoyo ekigomi Sitaane (omuhakanisa) Omuregi (omunyanyaatsi).—Okutandika 3:1-5; Yobu 1:6.

4. Omu bwiire bwa Noa baamaraika abamwe bakashiisha bata?

4 Bwanyima, baamaraika abandi bakakuratira Sitaane Omuregi. Omu biro by’omushaija ohikiriire Noa, abamwe ahari abo bakatsigaho obuheereza bwabo omu iguru, baajwara emibiri ngu babaase kwigutsya okwetenga kwabo okweteerana n’abakazi omu nsi. Hatariho kubangaanisa, Sitaane ogwo akareetera baamaraika abo okukwaata omuhanda gw’obugomi. Kikabarugiramu okuzaara ebyaana by’ebikaaka ebyayetsirwe Abanefuri, abaabaire bari abarahuzi kandi abatemu. Yehova ku yaaretsire Omwegyemure, gukaita abantu ababi n’ebyaana ebyo ebyazairwe baamaraika abo abagomi. Bo baamaraika abagomi bakatoroka okuhwerekyerera bakaajuura emibiri ey’obuntu bagaruka omu butwaare bw’emyoyo. Kwonka Ruhanga tarabaikirize kugaruka omu iguru akabakyeena nibatuura omu mwirima ogw’eby’omwoyo. (Okutandika 6:1-7, 17; Yuda 6) Sitaane “omutegyeki wa baadaimoni,” na baamaraika be ababi bakyagumiizemu n’obugomi bwabo. (Luka 11:15) Ekigyendererwa kyabo niki?

5. Sitaane na baadaimoni baine kigyendererwa ki, kandi nibakoresa ki okutega abantu?

5 Ekigyendererwa eky’obwinazi ekya Sitaane na baadaimoni n’okuhindura abantu kugomera Yehova Ruhanga. Haza ababi aba batwiire nibahabisa, nibatinatiniisa, kandi nibabonabonesa abantu okwiha ira. (Okushuuruurwa 12:9) Eby’okureeberaho eby’omu bunaku obu nibihamya ngu okuzinda kwa baadaimoni kweyongyeire kuba okw’akabi munonga okukira oku kwabaire kuri. Okubaasa kutega abantu, Sitaane nakoresa eby’obufumu ebya buri ibara muringo. Nibakoresa bata omutego ogu, kandi nobaasa kugwerinda ota?

OMURINGO OGU EMYOYO EMIBI ERIKUGYEZAHO KUKUHABYA

6. Eby’obufumu niki, kandi emwe aha miringo yabwo niyo eha?

6 Eby’obufumu niki? N’okukorengana na baadaimoni nari emyoyo emibi butunu ninga kurabira omu mufumu. Obufumu nibukoresibwa baadaimoni nk’oku omutego gukorera omuhiigi: Nigushendashenda eki ategire. Nk’oku omuhiigi akoresa endiiso z’emiringo mingi kushendashenda enyamaishwa kugwa omu mutego gwe, nikyo kimwe n’emyoyo emibi n’ekoresa emiringo etari emwe okuta abantu ahansi y’obutegyeki bwayo. (Gyeragyeranisa Zaaburi 119:110.) Emiringo emwe niyo egi: emigyereko, okuragura ebiribabo, okuteera abyatsi, okucecera, okuha engisha, okubandwa emizimu, okuroga, n’okubuuza abafu.

7. Obufumu bujanjaire kuhika nkahi, kandi n’ahabw’enki nibweyongyera n’omu nsi ezo ezirikwetwa ez’Abakristayo?

7 Omutego ogu nigukora, ahakuba eby’obufumu nibishendashenda abantu okwetoroora ensi yoona. Aba abarikutuura omubyaro nibebuuza aha bafumu, kandi abarikukorera omu ndembo nibebuuza aha barikuraguza enyonyoozi. Obufumu bujanjaire munonga n’omu nsi ezo erikwetwa ez’Abakristayo. Okucondooza nikworeeka ngu omu Amerika yonka, bwa magazini nka 30 omuhendo gw’obwo obujanjaire oburikurenga aha 10,000,000, nibukwaata aha miringo etari emwe ey’obufumu. Ab’omu Brazil nibashohoza obukaikuru bwa doora 500 aha by’obufumu buri mwaka. Kandi abantu 80 ahari kikumi abo abari kwirukira omu by’obufumu omu nsi egyo n’Abakaturiki ababatiziibwe kandi abarikuza n’omu Misa. Ahabw’abebembezi baabo nabo okubyetatsyamu, abantu baingi abanyadiini nibatekyereza ngu nikikiirizibwa Ruhanga. Baitu nikwo kiri?

AHABWAKI BAIBULI NEJUMIRIRA EBIKORWA EBY’OBUFUMU

8. Ebyahandiikirwe ni bigamba ki aha bufumu?

8 Ku oraabe waayegyesiibwe ngu emiringo emwe ey’obufumu n’emihanda y’okukorengana n’emyoyo emirungi, nobaasa kutangaara kweega eki Baibuli erikugamba aha bufumu. Abantu ba Yehova bakehanangirizibwa bati: ‘Mutariimuurira aha bari kubandwa emizimu n’obu baakuba abarogi, mutaribasherura, bakabashiisha.’ (Abaleevi 19:31; 20:6, 27) Ekitabo ky’Okushuuruurwa nikirabura kiti ngu “abarogi” omugabo gwaabo guryaba “omu nyanja erikwaka omuriro n’obuganga bw’ekibiriiti. Nikwo kufa kwa kabiri [okutarimu kuzooka].” (Okushuuruurwa 21:8; 22:15) Emiringo yoona ey’obufumu Yehova Ruhanga tarikugikiriza. (Eky’Ebiragiro 18:10-12) Ahabw’enki kiri kityo?

9. Ahabw’enki nitubaasa kugira ngu obutumwa oburi kuruga omu nsi y’emyoyo tiburikuruga wa Yehova?

9 Yehova akaba atuma emyoyo emirungi ninga baamaraika abahikiriire kugamba n’abantu abamwe obu Baibuli yaabaire etakahweire kuhandiikwa. Okwiha obu yaahwa kuhandiikwa, Ekigambo kya Ruhanga nikiha obuhabuzi obu abantu barikwetenga kubaasa kuheereza Yehova omu muringo ogurikwikirizibwa. (2 Timoseo 3:16, 17; Abaheburaayo 1:1, 2) Takubaasa kuruga aha Kigambo kye akaza kurabya obutumwa omu bafumu. Obutumwa bwoona obw’ebiro ebi oburikuruga omu nsi y’eby’omwoyo niburuga aha myoyo emibi. Okukora eby’obufumu nikibaasa kukureetera okubonabona ninga kutegyekwa amasitaane. N’ahabw’ekyo, Ruhanga naturabura na rukundo okutakwatanisa na kintu kyoona ky’obufumu. (Eky’Ebiragiro 18:14; Abagalatia 5:19-21) Haza baitu, ku twakugumizamu okukora eby’obufumu bwanyima y’okumanya oku Yehova arikutwara ebintu ebi, ekyo nikiba nikimanyisa ngu nitushemba emyoyo emibi kandi obwo nituba abazigu ba Ruhanga.—1 Samueli 15:23; 1 Obusingye10:13, 14; Zaaburi 5:4.

10. Obufumu n’enki, kandi ahabw’enki tushemereirwe kubwerinda?

10 Ogumwe aha miringo y’obufumu ejanjaire munonga ni okuraguza—nikwo kugyezaho kumanya ebiri omu maisho ebitari kumanywa ngu emyoyo emibi ebayambe. Endijo miringo ni okuraguza enyonyoozi, ensimbi, okurootorora ebirooto, okukyebera omungaro n’okuragura eby’emigisha eraabeho nibakoresa chanisi. Baingi nibatwara oburaguzi nk’omuzaano ogutaine kabi, baitu Baibuli neyoreeka ngu oburaguzi n’emyoyo emibi nibigyendera hamwe. Eky’okureeberaho, Ebyakozirwe 16:16-19 nizigamba aha mwishiki owaabaire oriho daimoni orikuragura owaamubaasise ‘kukora eby’okuragura.’ Kwonka daimoni kuyaabingirwe, amaani g’okuragura gakamuhwamu. N’ekya butunu, oburaguzi n’omutego ogu baadaimoni bari kukoresa kushendashenda abantu kugwa omu mitego yaabo.

11. Okugyezaho kukorengana n’abafu nikunaga kuta abantu omu mutego?

11 Waaba noocura ahabw’okufa kw’omunyabuzaare ninga munywani waawe ow’ahamara, nobaasa kukwaatwa ogundi mutego. Omufumu nabaasa kukuha agandi makuru ag’omutaano ninga nabaasa kugamba omu iraka ririkushushana n’ery’omufu. Yegyendereseze! Okugyezaho kukorengana n’abafu nikukutwara omu mutego. Ahabw’enki? Ahabw’okuba abafu tibarikubaasa kugamba. Nk’oku waakuba noijuka, Ekigambo kya Ruhanga nikigamba ngu omuntu ofiire “agaruka omu itaka; Eryo izooba ebiteekateeko bye bihwaho.” Abafiire “tibagira ki bamanya.” (Zaaburi 146:4; Omubuurizi 9:5, 10) Mbwenu, baadaimoni nibamanywa gye oku barikweshushaniriza amaraka g’abaafiire kandi bakamanyisa omufumu ebirikukwaata aha mufu. (1Samueli 28:3-19) Kare “omuntu orikwebuuza aha bafu” naba yagwa omu mutego gw’emyoyo emibi kandi naba ataakora ekyo eki Yehova Ruhanga akunda.—Eky’Ebiragiro 18:11, 12; Isaaya 8:19.

NIBARUGA AHA KUSHENDASHENDA BAZA AHA KUZINDA

12, 13. Ni bujurizi ki oburiho oburikworeeka ngu baadaimoni nibagumizamu kwoha kandi n’okubonabonesa abantu?

12 Ku orikukuratira okuhabura kw’Ekigambo kya Ruhanga okurikukwaata ahaby’obufumu, noba wayetegura omutego gwa baadaimoni (Gyeragyeranisa Zaaburi 141:9, 10; Abarooma 12:9.) Eki nikimanyisa ngu emyoyo emibi terikwija kugaruka kukurwanisa? Tikwe kiri! Ku yaaherize kwoha Yesu emirundi eshatu, Sitaane “yaamurugaho okuhitsha obu aribona ogundi mwanya.” (Luka 4:13) Nikyo kimwe, emyoyo egyo eyamaryo terikugarukira aha kushendashenda bantu baitu n’ebazinda.

13 Ijuka ebi twayeetegyereize enyimaho ebikwatiraine n’oku Sitaane yaatahiriire omwiru wa Ruhanga Yobu. Omuregi akamureetera kufeerwa amatungo ge kandi akaita n’abaheereza be baingi. Hoona kandi Sitaane akaita n’abaana ba Yobu. Ekyakuratsireho, akarwaza Yobu ebihute bibi. Kwonka Yobu akarinda obwesigwa ahari Ruhanga kandi yaaheebwa emigisha mingi. (Yobu 1:7-19; 2:7, 8; 42:12) Okwiha obwe, baadaimoni baahindwire abantu ebiteta, nari empumi kandi nibeyongyera kweyoreka omu kusaasa abantu. (Matayo 9:32, 33; 12:22; Mako 5:2-5) Obunaku obu, ebiriho nibyoreka ngu baadaimoni nibateganisa abantu abamwe aha bikwatiraine n’obushambani kandi abandi nibabagwisa iraro. Abandi nibabareetera okwiita n’okweita, byoona n’ebibi omu maisho ga Ruhanga. (Eky’Ebiragiro 5:17; 1 Yohaana 3:15) N’obu kiraabe kiri kityo, abantu obukumi n’obukumi abaabaire bagwiire omu mitego y’emyoyo egi emibi babaasize kugyecwaho. Eki kibabaasikiire kita? Bakozire ebyo ebirikwetengyesa.

OKU WAAKUBAASA KWERINDA EMYOYO EMIBI

14. Nk’eky’okureeberaho eky’Abakristayo ab’ekyaasha eky’okubanza ab’omu Efeso, n’obaasa ota kuhakanisa emyoyo emibi?

14 Ni muringo ki ogumwe ogu waakubaasa kwerinda emyoyo emibi kandi okerinda hamwe n’amaka gawe okutagwa omu mitego yaayo? Abakristayo ab’ekyaasha eky’okubanza omuri Efeso abaabaire nibakora eby’obufumu batakabaire baikiiriza, baine eki baakozire. Nitushoma ngu “baingi ahari abo, abaabaire bakora eby’obufumu baateeranira hamwe ebitabo byabo eby’okuragura, baabyokyeza omu maisho g’abantu boona.” (Ebyakozirwe 19:19) N’obu oraabe otarikukora eby’obufumu, yeiheho ekintu kyona ekiri kukoresibwa omu by’obufumu ninga ebiine akakwaate. Eki nikitwariramu ebitabo, bwa magazini, sineema, ebipande, kaseti na byoona ebiri kukoresibwa omu by’obufumu. Ebindi ebiri kutwarirwamu ni ebishushani ebirikuramibwa, ebikomo n’ebindi byoona ebiri kujwarwa aha bw’okwerinda, n’ebiconco ebirugire aha barikukora eby’obufumu. (Eky’ebiragiro 7:25, 26; 1 Abakorinso 10:21) Eky’okureeberaho: Abafumbo b’omu Thailand bakaba batuura nibateganisibwa ba baadaimoni. Bwanyima, bakeihaho ebintu byoona eby’obufumu. Hakabaho ki? Baadaimoni bakarekyeraho kubateganisa kandi bwanyima batunguuka omu by’omwoyo.

15. Omu kurwanisa emyoyo emibi ni itembezo ki erindi eririkwetengwa?

15 Okubaasa kurwanisa emyoyo emibi, ekindi eki oine kukora n’okuhurikiriza okuhabura kwa Paulo okujwara eby’okurwanisa eby’omwoyo ebyatuhairwe Ruhanga. (Abaefeso 6:11-17) Abakristayo baine kwongyeramu amaani ag’okwerinda emyoyo emibi. Eidara eri niritwariramu ki? Paulo akagira ati: “Kandi ahari ebyo byoona, mukwatireho engabo y’okwikiriza ei murikubaasa kuraarisa emyambi y’omuriro yoona ey’Omubi.” Buzimazima, ahu orikugarukira okuhamya okwikiriza kwawe nikwo orikuba n’obushoboorozi bw’okurwanisa amaani g’emyoyo emibi.—Matayo 17:14-20.

16. Nobaasa ota kuhamya okwikiriza kwawe?

16 Nobaasa ota kunyweza okwikiriza kwawe? Ni waagumizamu noyega Baibuli kandi n’okukuratira okuhabura kwayo. Amaani g’okwikiriza kw’omuntu nigegamira munonga aha buhamizo bw’oburugo bwakwo—okumanya okurikukwaata ahari Ruhanga. Iwe torikwikiriza ngu okumanya okuhikire oku otungire kandi oku waatiire omu bikorwa n’aha mutima nk’oku orikwega Baibuli kwombekire okwikiriza kwawe? (Abarooma 10:10, 17) Tihariho kubanganisa, mbwenu ku oraagumizemu n’okwega kandi wakihindura ekya butoosha okuza omu nteerane z’Abajurizi ba Yehova, okwikiriza kwawe nikwija kweyongyera okukiraho. (Abarooma 1:11, 12; Abakolosai 2:6, 7) Nikyija kuba engabu ey’okurwanisa okuzinda kwa baadaimoni.—1 Yohaana 5:5.

17. Ni matembezo ki agandi agashemereire kurabwamu okubaasa kurwanisa emwoyo emibi?

17 Ni matembezo ki agandi ag’omuntu arikubaasa kurabamu ogwo omaririire kurwanisa amaani g’emyoyo emibi? Abakristayo b’omu Efeso bakaba nibeetenga obukuumi ahabw’okuba bakaba nibatuura omu rurembo orwijwiire eby’obufumu. N’ahabw’ekyo, Paulo akabagira ati: “Mushabire omu mwoyo obutoosha.” (Abaefeso 6:18) Nk’okututwiire omu nsi eijwiire baadaimoni, okushaba obukuumi bwa Ruhanga nikyetengwa obutoosha omu kurwanisa emyoyo emibi. (Matayo 6:13) Ekirikubaasa kukuhwera omuri eki n’obuhwezi bw’eby’omwoyo n’eshaara z’abareeberezi abatorainwe omu kibiina Ekikristayo.—Yakobo 5:13-15.

GUMIZAMU NORWANISA EMYOYO EMIBI

18, 19. N’enki ekishemereire kukorwa emyoyo emibi yaagaruka kuteganisa omuntu?

18 Kwonka abamwe n’obu baraabe baaherize kuraba omu matembezo ago goona, baitu, abamwe batsigaire nibateganisibwa emyoyo emibi. Eky’okureeberaho, omushaija omwe ow’omu Côte d’lvoire akeega Baibuli n’Abajurizi ba Yehova bwanyima yacwekyereza ebikomo bye byoona. Bwanyima yaakora entunguuka nungi munonga, yaahayo amagara ge ahari Yehova, haza yaabatizibwa. Ku hahweireho sabiiti emwe bwanyima y’okubatizibwa, baadaimoni batandika kumuteganisa omurundi ogundi. Amaraka gamugambira kureka enyikiriza ye ensya. Eki ku kyakukuhikaho, kikaaba nkikimanyisa ngu toine bukuumi bwa Yehova? Tikwe kiri.

19 N’obu Yesu Kristo yaabaire ari omuntu ohikiriire aine obukuumi bwa Ruhanga, akahurira eiraka ry’omwoyo omubi Sitaane Omuregi. Yesu akatworeeka ekitwine kukora twaaba turi omu bwiire nk’obwo. Akagambira Omuregi ati: “Rugaho Sitaane!” (Matayo 4:3-10) Omuringo nigwo gumwe, oshemereire kwanga kuhurikiza amaraka agari kuruga omu butwaare bw’emwoyo. Rwanisa emyoyo emibi yeta eiziina rya Yehova akuhwere. Eego, shabira omu iraka rihango n’okoresa eiziina rya Ruhanga Enfumu 18:10 nirugira ruti: ‘Eiziina rya Yehova n’omunaara gugumire, ohikiriire ku aguhungiramu aguma ari buhooro.’ Omukristayo ow’omu Côte d’lvore akakora eki, reero emyoyo emibi yarekyeraaho kumuteganisa.—Zaaburi 124:8; 145:18.

20. Omu bigufu, nobaasa kukora ki okurwanisa emyoyo emibi?

20 Yehova aikiriize emyoyo emibi kugumaho, kwonka nayoreeka amaani ge, munomuno aha Bantu be, kandi eiziina rye nirirangirirwa omu nsi yoona. (Okuruga 9:16) Waguma haihi na Ruhanga toshemereire kutiina emyoyo emibi. (Okubara 23:21, 23; Yakobo 4:7, 8; 2 Petero 2:9) Amaani gabo gaine obugarukiro. Bakafubirwa omu biro bya Noa, baabingwa omu iguru omubwiire obwahweire kandi hati barindiriire ekiro kikuru eky’orubanja. (Yuda 6; Okushuuruurwa 12:9; 20:1-3, 7-10, 14) Omu mazima, berarikiriire munonga okuhwerekyerera okurikwija. (Yakobo 2:19) Mbwenu emyoyo emibi yaagyezaho kukuteganisa ninga kukutahirira omu muringo gwoona nobaasa kugirwanisa. (2 Abakorinso 2:11) Yaangira kimwe omuringo gwoona ogw’obufumu, kuratira okuhabura kw’Ekigambo kya Ruhanga, kandi sherura okusiimwa Yehova. Kora otyo otasiibyaho ahakuba amagara gaawe nigegamira aha kwangira emyoyo emibi.

GYEZESA OKUMANYA KWAAWE

Emyoyo emibi negyezaho eta kuhabisa abantu?

Ahabw’enki Baibuli nejumiirira eby’obufumu?

Omuntu nabaasa ata okwecwa aha maani g’emyoyo emibi?

Ahabw’enki oshemereire kuguma norwanisa emyoyo emibi?

[Ekishushani ekiri aha rupapura 110]

Noreeba ota eby’obufumu omu miringo yabwo emingi?

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo