‘Okukira Byona, Mukundane Munonga’
‘Emperu ya byona eyiriire haihi. Okukira byona, mukundane munonga.’—1 PETERO 4:7, 8, NW.
YESU akaba naamanya ngu eshaaha ze ez’aha muheru n’abeegi be zikaba ziri ez’omuhendo. Akaba naamanya ekyabaire kibarindiriire. Bakaba baine omurimo muhango ogw’okukora, kwonka bakaba nibaija kwangwa kandi bahiiganisibwe nkawe. (Yohaana 15:18-20) Erikurenga aha murundi gumwe omu kiro ekyo eky’aha muheru ari nabo, akabaijutsya obukuru ‘bw’okukundana.’—Yohaana 13:34, 35; 15:12, 13, 17.
2 Omutume Petero, owaabaire ariho ekyo kiro akeetegyereza obukuru bw’ekyo. Hahingwireho emyaka, obu Petero yaahandiika harikuburayo obwire bukye Yerusaalemu ecwekyerezibwe, akahamya obukuru bw’okukundana. Akeehanangiriza Abakristaayo ati: ‘Emperu ya byona eyiriire haihi. Okukira byona, mukundane munonga.’ (1 Petero 4:7, 8, NW) Ebigambo bya Petero byiniire abo abarikutuuraho omu “biro by’aha mperu” y’obusingye obu amakuru maingi. (2 Timoseo 3:1) ‘Okukundana munonga’ nikimanyisa ki? Ahabw’enki kiri kikuru itwe okugirira abandi rukundo nk’egyo? Nitubaasa kworeka tuta ngu nitukundana munonga?
‘Okukundana Munonga’—Nikyo Ki?
3 Baingi nibateekateeka aha kukunda nk’ekintu ekiine kwereeta–bwereeta. Kwonka Petero akaba atarikugamba aha kukunda okwa buri muringo; akaba naagamba aha muringo gwa rukundo ogurikukirayo obukuru. Ekigambo “okukunda” omuri 1 Petero 4:8 kikahindurwa kuruga omu kigambo ky’Orugriika a·gaʹpe. Ekigambo ekyo nikimanyisa okukunda okutarimu kweyendeza, okurikwebemberwa emisingye. “Okurugiirira aha kitabo kimwe, rukundo erikwetwa agape ehikire kuragiirwa ahabw’okuba terikwereeta yonka, kureka neeruga omu kumariirira kw’omuntu okurikumureetera kutwaza omu muringo nanka.” Ahabw’okugira ngu tukahungura okweyendeza, nitwetenga kwijukibwa okukundana, kukundana nk’oku ebiragiro bya Ruhanga birikuturagiira.—Okutandika 8:21; Abarooma 5:12.
4 Eki tikirikumanyisa ngu nitwija kukundana ahabw’okuba nitugyemeserezibwa. Okukunda okurikwetwa A·gaʹpe kurimu okworeka rukundo n’okufayo. Petero akagira ngu twine “kukundana munonga” [ekirikumanyisa “erikukirayo”].a (Kingdom Interlinear) Kwonka nabwe, rukundo nk’egyo neyetenga okutaho amaani. Ebikwatiraine n’ekigambo ky’Orugriika ekirikuhindurwa “munonga,” omushomi omwe naagira ati: ‘Nikiheereza amakuru g’omwiruki otaireho age goona agasigaireyo obwo arikwiririra ekimariro.’
5 Rukundo yaitu, teine kugarukira aha kukora ebintu ebirikutwanguhira byonka nari kugyoreka abantu bamwe na bamwe. Rukundo y’Ekikristaayo neyetenga ‘kurugira kimwe’ aha mutima, tworekye rukundo hoona n’obu kyakuba kigumire kugyoreka. (2 Abakorinso 6:11-13) Buzimazima, rukundo egi n’ekintu eki turikwetenga kwongyera kworeka , nk’oku omwiruki aine kutendekwa kandi akataho amaani kushemeza omwoga gwe. Nikikuru itwe okugirirana rukundo nk’egyo. Ahabw’enki? Ahabw’enshonga nk’ishatu.
Ahabw’enki Tushemereire Kukundana?
6 Eky’okubanza, “ahakuba okukunda kuruga ahari Ruhanga.” (1 Yohaana 4:7) Yehova, Oburugo bw’omuringo ogu omurungi, niwe yaabandize kutukunda. Omutume Yohaana naagira ati: “Omuri eki nimwo okukunda kwa Ruhanga kwayorekyeirwe ahariitwe, obu yaatuma omwana we omwe nyamunegyere, ngu tube abahuriire ahabwe.” (1 Yohaana 4:9) Omwana wa Ruhanga ‘akooherezibwa’ arikuhinduka omuntu, yaakora omurimo gwe, kandi yaafeera aha muti—ebi byona byabaho kugira ngu “tutungye amagara.” Tushemereire kwakiira tuta rukundo ya Ruhanga egi erikukirayo? Yohaana naagira ati: “Abarikukundwa, Ruhanga ku araabe yaatukunzire atyo, naitwe tushemereire kukundana.” (1 Yohaana 4:11) Yetegyereze ngu Yohaana naahandiika ati, “Ruhanga ku araabe yaatukunzire atyo” —atari iwe kureka itwe. Nikyetegyerezibwa: Ruhanga ku araabe naakunda abaramya bataahi baitu, naitwe twine kubakunda.
7 Ekya kabiri, nikikuru na munonga ngu tukundane munonga omu bunaku obu okubaasa kuhwera ab’eishe-emwe abaine ebyetengo ahakuba “emperu ya byona eri haihi.” (1 Petero 4:7) Nitutuura omu “biro by’akabi kaingi.” (2 Timoseo 3:1) Emituurire omu nsi, ebihikiirizi, hamwe n’okuhakanisibwa nibitureetera oburemeezi. Turi omu mbeera ezitanguhi, nitwetenga kuguma tuhikaine haihi. Okukundana munonga nikututeerana hamwe kandi kutureetera ‘kuhwerahwerana.’—1 Abakorinso 12:25, 26.
8 Ekya kashatu, nitwetenga kukundana ahakuba titurikwenda ‘kuheereza Sitaane omwanya’ okutukora kubi. (Abaefeso 4:27) Sitaane ayeteekateekire kukoresa obutahikiirira bw’abaikiriza bataahi baitu—obweremwa bwabo, ebibi byabo n’enshobi zaabo—nk’enkongye z’okututeeza entsibo. Okufa kugambira eryo nari ekikorwa ky’omwikiriza ekitari kya rukundo nibyija kutureetera okuruga omu kibiina? (Enfumu 12:18) Titurikwija kurugamu twaba nitukundana munonga! Okukunda nk’okwo nikwija kutuhwera kurinda obusingye kandi tukwataniise tuheereze Ruhanga “n’omutima gumwe.”—Zefania 3:9.
Oku Orikubaasa Kworeka Ngu Nookunda Abandi
9 Okworeka rukundo kushemereire kutandikira omuka. Yesu akagira ngu abakuratsi be ab’amazima bakaba nibaija kumanyirwa aha kukundana. (Yohaana 13:34, 35) Okukunda kushemereire kureeberwa ti mu kibiina honka kureka n’omuka—ahagati y’abashweraine kandi hamwe n’ahagati y’abazaire n’abaana. Tikirikumara okuhurira ngu twine rukundo aha b’omuka; nitwetenga kugyoreka omu miringo erikwombeka.
10 Abashweraine nibabaasa kworekana bata rukundo? Omushaija orikukunda omukazi we naamumanyisa omu bigambo bye n’omu bikorwa bye—bari omu bantu hamwe n’omu kihama—kandi ngu n’ow’omugasho munonga. Naamuha ekitiinisa kandi naafayo aha biteekateeko bye, oku arikutwara ebintu hamwe n’oku arikwehurira omu magara. (1 Petero 3:7) Omushaija naayebembeza eby’omukazi okukira ebye ahabwe, kandi naakora kyona eki arikubaasa okumureeberera omu by’omubiri, omu by’omwoyo, n’omu biteekateeko. (Abaefeso 5:25, 28) Omukazi orikukunda iba buzima ‘naamuheera kimwe’ ekitiinisa, n’obu obumwe na bumwe yaakuba atahikiriize ebi amwinemu amatsiko kukora. (Abaefeso 5:22, 33) Naahwera iba kandi amworobera, atarikumwenza ebitari by’oburyo, kureka naakwatanisa nawe omu kuguma nibeebembeza eby’omwoyo.—Okutandika 2:18; Matayo 6:33.
11 Abazaire, nimubaasa muta kworeka abaana banyu rukundo? Okukora n’amaani mwekundiire kubatungira ebyetengo eby’omubiri n’obuhame ngu nimubakunda. (1 Timoseo 5:8) Kwonka abaana nibetenga ebirikukira aha by’okurya, ebijwaro, hamwe n’oburaaro. Baaba bari ab’okukura barikukunda kandi barikuheereza Ruhanga ow’amazima, nibetenga kutendekwa omu by’omwoyo. (Enfumu 22:6) Ekyo nikimanyisa okutaho obwire bw’okushoma Baibuli nk’amaka, kwejumba omu kubuurira, hamwe n’okuza omu nteerane z’Ekikristaayo. (Eky’Ebiragiro 6:4-7) Okuhamira ahari ebi nikyetengyesa okwehayo, na munonga omu biro ebi eby’akabi. Okutaho amaani n’okufayo kwawe kureeberera abaana baawe omu byetengo eby’omwoyo n’omuringo gw’okworekamu rukundo, otyo oyoreka ngu buzimazima noofayo aha magara gaabo ag’omu maisho.—Yohaana 17:3.
12 Nikikuru kugira ngu abazaire boorekye rukundo barikufayo aha byetengo by’abaana baabo eby’ebiteekateeko. Kyanguhi abaana kugwa omu kabi; omu buto bwabo nibetenga kuhamizibwa ngu nobakunda. Bagambire ku nobakunda, kandi bakorere bingi ebirikworeka ngu nobakunda, ahakuba ebikorwa nk’ebyo nibibahamiza ngu nibakundwa kandi ngu baine omugasho. Na rukundo, basiime oyihiire aha mutima, ahakuba nikibareetera okumanya ngu nooreeba kandi nootwara ebi barikukora nk’eby’omuhendo. Bahane na rukundo, ahakuba okuhabura okwo nikubooreka ngu noota omutima aha mikurire yaabo. (Abaefeso 6:4) Ebikorwa bya rukundo ebiri nk’ebyo byona nibihwera okwombeka amaka agarikukwatanisiza omuri rukundo, agari omu muringo murungi gw’okwangira okugyemeserezibwa kw’omu biro ebi eby’emperu.
13 Okukunda nikutureetera kusaasira abandi enshobi zaabo. Ijuka ngu obu yaabaire naayehanangiriza abashomi be ‘okukundana munonga,’ Petero akaheereza enshonga ahabw’enki eki kiri kikuru munonga: “Ahabw’okuba okukunda kushweka ebibi bingi.” (1 Petero 4:8) ‘Okushweka’ ebibi tikirikumanyisa okushwekyerera ebibi eby’amaani. Ebibi eby’amaani nk’ebyo buzima nibimanyisibwa omu buryo buhikire ahari abo abaine obushoboorozi omu kibiina kandi bikorwaho. (Abaleevi 5:1; Enfumu 29:24) Kikaaba kitari kya rukundo nakakye—kandi kitarikwikirizana n’ebyahandiikirwe—okureka enkozi z’ebibi by’amaani kugumizamu kukora kubi nari kushenshera abandi abataine rubanja.—1 Abakorinso 5:9-13.
14 Emirundi mingi, enshobi n’ebishobyo by’abaikiriza bataahi baitu nibikye munonga. Twena nitushobya omu kugamba nari omu bikorwa bumwe-na-bumwe, tukora kubi nari tugwisana kubi. (Yakobo 3:2) Tukaarahukire kujanjaaza enshobi z’abandi? Ebintu nk’ebyo nibireetera omuhondano omu kibiina. (Abaefeso 4:1-3) Twaba nitutegyekwa rukundo, titurikwija ‘kugambuura’ mwene waitu. (Zaaburi 50:20) Nk’oku purasita n’erangi birikushweka ekisiika ekirikushusha kubi, kutyo okukunda nikwo kurikushwekyerera obutahikiirira bw’abandi.—Enfumu 17:9.
15 Okukunda nikwija kutureetera kurahuka kuhwera abo abari omu bukyene buzima. Oku embeera ziraayeyongyere kusiisikara omu biro by’emperu, nihabaasa kubaho obunaku obu abaikiriza bataahi baitu baraayetengye obuhwezi bw’ebintu. (1 Yohaana 3:17, 18) Nk’eky’okureeberaho, haine omwe omu kibiina kyaitu oine oburemeezi bw’empiiha nari ofeereirwe omurimo? Obwo nitubaasa kumuha obuhwezi bw’ebintu, nk’oku embeera ziraatubaasise. (Enfumu 3:27, 28; Yakobo 2:14-17) Enju y’omukaikuru omufaakazi neyetenga kuhunduuzibwa? Obwo nitubaasa kwehayo kuhwera tugimubonerereze.—Yakobo 1:27.
16 Rukundo yaitu teshemereire kworekwa abo bonka abu tutwire nabo. Obumwe na bumwe nitubaasa kuhurira ngu abaheereza ba Ruhanga omu nsi ezindi bateirwe eihunga, emitsitsa, nari entaro. Nibabaasa kuba nibetenga eby’okurya, ebijwaro, hamwe n’ebindi bintu. Tikikuru yaaba n’ab’eihanga nari oruganda orundi. ‘Nitukunda ab’eishe-emwe boona.’ (1 Petero 2:17) N’ahabw’ekyo, nk’ebibiina by’omu kyasha ky’okubanza, naitwe nitwezirika kukwatanisa n’abo abarikuteekanisa obuhwezi. (Ebyakozirwe 11:27-30; Abarooma 15:26) Ku turikworeka rukundo omu miringo egi yoona, nituhamya rukundo erikututeerana hamwe omu biro ebi eby’aha mperu.—Abakolosai 3:14.
17 Okukunda nikutureetera kwejumba omu kubuurira abandi amakuru marungi ag’Obukama bwa Ruhanga. Teekateeka aha ky’okureeberaho kya Yesu. Ahabw’enki yaabuuriire kandi akegyesa? ‘Akagirira abandi esaasi’ ahabw’emituurire yaabo mibi ey’eby’omwoyo. (Mako 6:34) Bakaba batsigirweho kandi bahabisiibwe abeebembezi b’ediini z’ebishuba, abaabaire bashemereire kubeegyesa amazima omu by’omwoyo kandi n’okubaheereza amatsiko. N’ahabw’ekyo, aine rukundo n’esaasi, Yesu akabahuumuriza ‘n’amakuru marungi ag’obukama bwa Ruhanga.’—Luka 4:16-21, 43.
18 Ebiro ebi, nabwo, abantu baingi tibarikufiibwaho omu by’omwoyo, bahabisiibwe kandi tibaine matsiko. Nka Yesu, twateekateeka kandi tukafayo aha byetengo by’omwoyo eby’abo abatakamanyire Ruhanga ow’amazima, obwo nitwija kugyemeserezibwa rukundo n’esaasi okubabuurira amakuru marungi ag’Obukama bwa Ruhanga. (Matayo 6:9, 10; 24:14) Obu turikureeba hatsigaireyo obwire bukye, tikikabaga kikuru munonga kiti okubuurira amakuru aga ag’okujunwa.—1 Timoseo 4:16.
“Emperu ya Byona eri Haihi”
19 Ijuka, Petero akatandika obuhabuzi bwe aha kukundana n’ebigambo ebi: “Emperu ya byona eri haihi.” (1 Petero 4:7) Jubajuba, obusingye obu obubi nibwija kuhungurwa ensi ya Ruhanga ensya. (2 Petero 3:13) Obu, ti bunaku bw’okuhurira tumazirwe. Yesu akeehanangiriza ati: “Mwerinde emitima yaanyu etakaaremesibwa omururu n’obusinzi n’amaganya g’amagara aga, ekiro ekyo kikabagwaho mutakimanyire, nk’orugogo.”—Luka 21:34, 35.
20 Omu miringo yoona, ‘ka tugume nitureeba,’ turikwetegyereza ei twahika omu bwire obu. (Matayo 24:42) Ka twerinde ebigyezo bya Sitaane ebirikubaasa kutuhuzya. Murekye tutarigira obu twikiriize ensi egi etarimu rukundo okutuzibira kworeka abandi rukundo yaitu. Okukira byona, obutoosha ka tugume nitwiririra Yehova, Ruhanga ow’amazima, ou Obukama bwe oburikutegyekwa Mesia omu biro bitari bya hare burihikiiriza ekigyendererwa kye omu nsi.—Okushuuruurwa 21:4, 5.
[Obugambo obw’Ahansi]
a Omuri 1 Petero 4:8, ezindi nvunuura za Baibuli nizigira ngu twine kukundana omu ‘mazima,’ ‘munonga,’ nari ‘twihire aha mutima.’
EBIBUUZO BY’OKWEGYERAHO
• Ni buhabuzi ki obu Yesu yaahaire abeegi be obu yaabaire naagaruka omu iguru, kandi n’enki ekirikworeka ngu Petero akabwetegyereza? (Bucw. 1-2)
• “Okukundana munonga” nikimanyisa ki? (Bucw. 3-5)
• Ahabw’enki tushemereire kukundana? (Bucw. 6-8)
• Noobaasa ota kworeka ngu nookunda abandi? (Bucw. 9-18)
• Ahabw’enki obu butari bwire bw’okuhurira tumazirwe, kandi n’enki eki tushemereire kumariirira kukora? (Bucw. 19-20)
[Ekishushani ekiri aha rupapura 29]
Amaka agari hamwe nigaba gari omu buryo burungi bw’okwangira emirabanamu y’ebiro by’emperu ebi
[Ekishushani ekiri aha rupapura 30]
Okukunda nikutuhiga kuhwera abo abari omu bukyene
[Ekishushani ekiri aha rupapura 31]
Okubuurira abandi amakuru marungi ag’Obukama bwa Ruhanga n’ekikorwa kya rukundo