RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • w13 8/1 rup. 3-7
  • Ebirikwitsa Enshoni Mbwenu shi Tiby’Akabi?

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Ebirikwitsa Enshoni Mbwenu shi Tiby’Akabi?
  • Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2013
  • Emitwe Emikye
  • Ebirikushushana
  • Ebirikwitsa enshoni nibikwata bita aha barikubireeba?
  • Ebirikwitsa enshoni nibikwata bita aha maka?
  • Baibuli neegamba ki aha birikwitsa enshoni?
  • Okutunga Oburinzi Obwabuzima Kutagwa omu Mutego gwa Sitaane
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2019
  • Omukundwa Waawe Yaareeba Ebirikwitsa Enshoni
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2023
  • Ahabw’enki Eby’enshoni ni Bibi
    Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza—Akatabo k’Okukoresa—2023
Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2013
w13 8/1 rup. 3-7
[Ekishushani ekiri aha rupapura 2, 3]

OMUTWE

Ebirikwitsa Enshoni Mbwenu shi Tiby’Akabi?

Ebintu nk’ebyo ebirikwitsa enshoni ni bingi omu nsi.a Nibibaasa kushangwa omu birikurangwa, eby’emishono, zaavidiyo, ebyeshongoro, zaamagaziini, tiivi, esimu n’aha mikura ya Intaneeti. Obunaku obu, ebirikwitsa enshoni bijanjaire munonga. Abantu baingi omu myanya mingi nibareeba ebirikwitsa enshoni okukira oku kyabaire kiri ira.​—Reeba akabokisi, “Eki Twine Kumanya aha Birikwitsa Enshoni.”

Emiringo y’ebirikwitsa enshoni neeguma neehinduka. Omuhangu Gail Dines akahandiika ati: “Ebishushani ebirikwitsa enshoni hati bijanjaire munonga, ebyabaire nibitwarwa nk’eby’akabi hati nibireebwa nk’ebitari by’akabi.”

Nooteekateeka ki aha kujanjaara kw’ebirikwitsa enshoni n’oku abantu barikubitwara? Mbwenu shi ebirikwitsa enshoni tiby’akabi? Yesu akagira ati: ‘Omuti gwona omurungi gwana ebyana birungi, kandi omuti omubi gwana ebyana bibi.’ (Matayo 7:17) Niki ekirikuruga omu kureeba ebirikwitsa enshoni? Kutunga eky’okugarukamu, ka tushwijume ebibuuzo bimwe ebikuru ebirikukwata aha birikwitsa enshoni

Ebirikwitsa enshoni nibikwata bita aha barikubireeba?

EBI ABAHANGU BARIKUGAMBA: Okureeba ebirikwitsa enshoni n’omuze ogugumire icwa kandi abacondoozi n’ab’eby’emibazi nibagugyeragyeranisa n’okukoresa kokaini.

Brian,b owaabaire aine omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni aha Intaneeti naagira ati: “Kikaba kingumiire kucwa omuze gw’okubireeba. Nkahinduka omuhuuku waabyo. Nkaba ntetema nteerwa n’omutwe ahabw’okubireeba. Nkateeraho kucwa omuze ogwo, kwonka bwanyima y’emyaka mingi nkaba nkigwine.”

Abantu abarikureeba ebirikwitsa enshoni nibakira kushereka omuze gwabo. Tibarikugamba mazima. Niyo nshonga ahabw’enki baingi nibeshoroora, bahemuka, bagira amaganya n’ekiniga. Obumwe nibateeraho kwenda kweita. Serge owaabaire naiha ebishushani ebirikwitsa enshoni aha Intaneeti arikubita aha simu ye buri izooba naagira ati: “Nkaba nyeteekateekaho nyenka kandi nyehwa amatsiko. Nkaba nyehurira nk’otaine mugasho, nk’ori wenka, nk’omuhuuku kandi nyeshinja. Nkaba nyine enshoni kandi ndikutiina kushaba obuhwezi.”

Nangwa n’okureeba kakye aha birikwitsa enshoni otakigyendereire, nikibaasa kuba eky’akabi. Omucondoozi mukuru aha bikwatiraine n’ebirikwitsa enshoni Dr. Judith Reisman, arikugamba omu maisho g’akakiiko kamwe ak’obwebembezi omuri Amerika akagira ati: “Ebishushani ebirikwitsa enshoni nibireeta ebiteekateeko bibi n’ebyetengo bibi ebirikuguma omu biteekateeko obwire buraingwa kandi bigumire kwihamu.” Susan, ow’emyaka 19, owaareebireho ebirikwitsa enshoni aha Intaneeti atakigyendereire naagira ati: “Ebishushani ebyo ebibi bikanguma omu biteekateeko. Nibiguma nibiija omu biteekateeko byangye. Nooshusha oti tihariho obu ndiba mbihiire kimwe omu biteekateeko.”

EKI OINE KUTEEKATEEKAHO: Ebirikwitsa enshoni nibihindura abarikubireeba abahuuku baabyo.​—2 Petero 2:19.

Ebirikwitsa enshoni nibikwata bita aha maka?

EBI ABAHANGU BARIKUGAMBA: “Ebirikwitsa enshoni nibireetera obushwere n’amaka kusheenyuka.”​—Ekitabo The Porn Trap, ekyahandiikirwe Wendy na Larry Maltz nikwo kyagizire.

Okureeba ebirikwitsa enshoni nikusheenya obushwere n’amaka kurikureetera

  • Abari omu bushwere kuteesigana n’okushiisha rukundo yaabo.​—Enfumu 2:12-17.

  • Omuntu kweteekateekaho wenka n’okutamarwa n’ou ari nawe omu bushwere n’okweshoroora omu bandi.​—Abaefeso 5:28, 29.

  • Omuntu kuhimbisiriza eby’obushambani n’okugira ebyetengo bibi.​—2 Petero 2:14.

  • Omuntu kugyemesereza ou ari nawe omu bushwere kwejumba omu bikorwa by’okuteerana ebitashemeire.​—Abaefeso 5:3, 4.

  • Bamwe kurigira abu batari nabo omu bushwere.​—Matayo 5:28.

Baibuli neegira ngu abari omu bushwere tibaine “kuba endeebya.” (Malaki 2:16) Okutaba mwesigwa nikubaasa kushiisha obushwere kurugyemu okutaana n’okugaitururwa. Okushenyuka kw’obushwere nikubaasa kureetera abaana oburemeezi.

[Ekishushani ekiri aha rupapura 4, 5]

Ebirikwitsa enshoni nibibaasa n’okureetera abaana oburemeezi baabireeba. Brian, owaaba yaagambirweho, naashoboorora ati: “Obu naabaire nyine emyaka ikumi, tukaba nituzaana, naagwa aha katabo ka tata akaabaire karimu ebishushani ebirikwitsa enshoni. Nkatandika kubireeba bwesherekye, ntarikwetegyereza ahabw’enki naabaire nindeeba ebishushani ebyo. Eki kikarugamu omuze mubi, ogwagumiizemu kuhitsya omu bukuru.” Okucondooza nikworeka ngu okureeba ebirikwitsa enshoni nikureetera eminyeeto kurahuka kugira ekyetengo ky’okwenda kuteerana, kwenda kuteerana n’abantu baingi, kwenda kuhamba, kandi omuntu naaba nk’otatebeekaine omu biteekateeko.

EKI OINE KUTEEKATEEKAHO: Ebirikwitsa enshoni nibishiisha emikago, kandi nibireeta oburemeezi.​—Enfumu 6:27.

Baibuli neegamba ki aha birikwitsa enshoni?

EKIGAMBO KYA RUHANGA NIKIGIRA KITI: “Mwite eby’ensi ebiri omu ngingo zaanyu, obushambani, ebihagaro, okurigira okubi, okwetenga okubi, kandi n’okwetenga, nikwo kuramya ebishushani.”​—Abakolosai 3:5.

Yehovac Ruhanga naayanga ebirikwitsa enshoni. Ti habw’okugira ngu naareeba okuteerana kwona nka kubi. Akahanga abantu barikubaasa kushemerererwa okuteerana kugira ngu abashweraine babaase kushemezana, kwirirana haihi, n’okuzaara abaana.​—Yakobo 1:17.

Ahabw’enki nitubaasa kuhamya ngu Yehova naayangira kimwe ebirikwitsa enshoni? Ka tureebe zimwe aha nshonga.

  • Naakimanya ngu okureeba ebirikwitsa enshoni nikurugiramu omuntu kufeerwa amagara.​—Abaefeso 4:17-19.

  • Naatukunda kandi naayenda kuturinda akabi.​—Isaaya 48:17, 18.

  • Yehova naayenda kurinda obushwere n’amaka.​—Matayo 19:4-6.

  • Naayenda ngu tugume turi abeecumi omu micwe kandi tutetaasya omu by’abandi.​—1 Abatesalonika 4:3-6.

  • Naayenda ngu abashweraine bashemerererwe okuteerana, kandi obugabe obwo babukorese gye.​—Abaheburaayo 13:4.

  • Yehova naakimanya ngu ebirikwitsa enshoni nibyoreka emiteekateekyere ya Sitaane egwire, n’okweyendeza aha by’okuteerana.​—Okutandika 6:2; Yuda 6, 7.

EKI OINE KUTEEKATEEKAHO: Okureeba ebirikwitsa enshoni nikushiisha omukago gw’omuntu na Ruhanga.​—Abarooma 1:24.

Abo abarikwenda kucwa omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni Yehova abainiire embabazi nyingi. Baibuli neegira eti: “MUKAMA n’omunyambabazi kandi omusaasizi; tarahuka kuguubwa kubi, kureka agira okusaasira kwingi. Ahakuba naamanya obuhangwa bwaitu, naijuka ku turi omucuucu.” (Zaaburi 103:8, 14) Naayeta abacureezi boona kwija ahu ari “kuheebwa okusaasirwa, n’okugirirwa embabazi z’okutuhwera ahu turaazeetengyere hoona.”​—Abaheburaayo 4:16; Reeba akabokisi “Okucwa Omuze gw’Okureeba Ebirikwitsa Enshoni.”

Abantu baingi baikiriize obuhwezi bwa Ruhanga. Obuhwezi obwo nibukora? Reeba eki Baibuli erikugamba ahari bamwe abaabaasize kucwa emize mibi: ‘Mukoogibwa, mwayezibwa, mwaihwaho orubanja omu iziina rya Mukama waitu Yesu Kristo n’omu mwoyo gwa Ruhanga.’ (1 Abakorinso 6:11) Nka Isaaya, abantu nk’abo nibabaasa kugira bati: “Ruhanga niwe kujunwa kwangye, ndyaguma nimmwesiga, tinditiina; ahabw’okuba MUKAMA Yehova niwe maani gangye.”​—Isaaya 12:2.

Susan, owaacwire omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni naagira ati: “Yehova niwe wenka orikubaasa kukuhwera kucwa omuze ogu. Waamushaba obuhwezi n’obuhabuzi, noogira omukago murungi nawe. Tarikubaasa kukureebya.”

Okucwa Omuze gw’Okureeba Ebirikwitsa Enshoni

Haine ou orikumanya orikuteeraho kucwa omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni? Reeba ebihwereire abamwe kugucwa.

1. Shaba Ruhanga.

[Ekishushani]

“Ekikuru eki oine kukora kubaasa kucwa omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni n’okushaba Yehova kukuhwera.”​—Franz.

Yehova naabaasa kuha omuntu omwoyo gwe ogurikwera, kumubaasisa ‘kukunda ebi asiima n’okubikora.’ (Abafilipi 2:13) Yaikiriza kugyendera aha buhabuzi obwo, nikimuhwera kusingura okwetenga kw’omubiri.​—Abagalatia 5:16, 24.

2. Tunga obuhwezi kuruga aha bandi.

[Ekishushani]

“Okureeba ebirikwitsa enshoni n’omuze ogurikukorwa bwesherekye ogurikureetera omuntu kugira enshoni z’okushaba obuhwezi. Nooteekateeka ngu noobaasa kugucwa wenka. Kwonka ekyo tikihikire. Noobaasa kugucwa waatunga obuhwezi. N’ahabw’ekyo nkecureeza naagambira omukazi wangye. Kandi nkagambiraho na munywani wangye. Eki kikaba kingumiire munonga kwonka nkatunga obuhwezi obu naabaire niinyenda.”​—Yoshi.

Okutunga obuhwezi aha bandi nikyetengyesa obumanzi n’okumariirira. Kwonka, ni kikuru omu kusingura omuze n’okugaruka kugira omukago murungi n’abakundwa baawe. Susan, owaaba yaagambirweho naagira ati: “Bwanyima, nkatunga oburuhuuko. Nkaba nyine obusaasi bw’amaani kwonka bwanyima nkatunga obusingye n’obugwagye.”​—Yakobo 5:16.

3. Manya kandi oyetantare ebirikukureetera kugira ebyetengo bibi.

[Ekishushani]

Ni mbeera ki nari biteekateeko ki ebirikureetera omuntu kugira ebyetengo bibi? N’okukoresa Intaneeti? N’okureeba tiivi nyekiro munonga? N’okushoma zaamagaziini? N’okuza omu myanya y’aha nyanja ei abantu barikuza kweshemeza? N’okugira enjara, ekiniga, okuba wenka, nari n’okuruha? “Manya obweremwa bwawe kandi obwetantare nk’endwara,” Sven nikwo yaagizire. Yesu akagira ati: ‘Eriisho ryawe rya buryo ku riraabe nirikureetera kukora ekibi, oriiheemu, orinagye.’​—Matayo 5:29.

Franz naagira ati:“Ku ndikwohibwa kureeba munonga omukazi, ahonaaho ninshaba Yehova kandi ngyemesereza amaisho gangye kureeba ahandi. Yobu omushaija omwesigwa akagira ati: “Nkaragaana endagaano n’amaisho gangye; mbwenu nimbaasa nta kureeba omwishiki, nkamwetenga.”​—Yobu 31:1.

4. Hamya omukago gwawe na Ruhanga.

[Ekishushani]

Franz naayongyera agira ati: “Gira emiteekateekyere mirungi, kandi oyejumbire kimwe omu by’omwoyo.”

Baibuli neegira eti: “Byona eby’amazima, byona ebishemereire kuheebwa ekitiinisa, byona eby’oburyo, byona ebishemeire, byona ebirikushemeza, byona ebirikusiimwa, ku haraabe hariho oburungi, ku haraabe hariho ebishemereire kuhimbisibwa, mube nibyo mwateekateekaho . . . , obwo nibwo Ruhanga mukama w’obusingye ariguma naimwe.”​—Abafilipi 4:8, 9.

a Ebirikwitsa enshoni n’ebyo byona ebitebeekanisiibwe kureetera abarikubireeba, abarikubihurira n’abarikubishoma kugira ekyetengo ky’okwenda kuteerana. Nibibaasa kutwariramu ebishushani, ebihandiikirwe n’ebiri omu maraka.

b Amaziina omu munaara ogu gahindwirwe.

c Yehova n’eiziina rya Ruhanga nk’oku ririkworekwa omu Baibuli.

EBIRIKUKWATA AHA BIRIKWITSA ENSHONI EBIZOIRWE

BURI SEKENDA: Haihi abantu 30,000 nibareeba ebirikwitsa enshoni aha mikura ya Intaneeti.

BURI DAKIIKA: Abarikukoresa Intaneeti nibohereza obutumwa AKAKAIKURU KAMWE N’EMITWARO NSHANJU oburimu ebirikwitsa enshoni.

BURI SHAAHA: Haihi vidiyo IBIRI ezirimu ebirikwitsa enshoni nizishohozibwa omuri United States.

BURI IZOOBA: Vidiyo ezirikurenga omu BUKAIKURU BUBIRI nizishohozibwa omuri United States honka.

BURI KWEZI: Haihi aboojo 9 ahari 10 n’abaishiki 3 ahari 10 omuri United States nibareeba ebirikwitsa enshoni.

BURI MWAKA: Abarikushohoza ebirikwitsa enshoni nibatunga DOORA OBUHUMBI 100 eza U.S.

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo