Eshuura Ya Kataano
Tendeka Omwana Waawe Kuruga omu Buto
1, 2. N’oha ou abazaire bashemereire kusheruraho obuhwezi omu kworora abaana baabo?
“ABAANA n’obuhunguzi oburuga ahari [Yehova],” okwo nikwo omuzaire omwe yaagizire, emyaka nka 3,000 ehingwire. (Zaaburi 127:3) Buzima, okushemererwa okurikuruga omu kuba omuzaire n’ekiconco kuruga ahari Ruhanga, eki abashweraine abaingi barikubaasa kutunga. Kwonka, abo abaine abaana nibeetegyereza ngu oyihireho okushemererwa oku barikutunga, okugira abaana nikureeta obujunaanizibwa.
2 Okukira munonga omu bunaku obu, okworora abaana tikworobi. N’obu kiraabe kiri kityo, baingi babaasize kuboorora gye kandi omuhandiiki wa zaaburi akooreka oku barikubaasa kukikora arikugira ati: “MUKAMA ku aba atombekire nju, abombeki beeruhiza busha.” (Zaaburi 127:1) Oku oraayeyongyere kukuratira obuhabuzi bwa Yehova, nikwo oraayeyongyere kuba omuzaire murungi. Baibuli neegira eti: “Yesigye MUKAMA n’omutima gwawe gwona, orekye kwegamira okwetegyereza kwawe ahabwawe.” (Enfumu 3:5) Oyeteekateekire kukuratira obuhabuzi bwa Yehova omu murimo gwawe ogw’emyaka 20 ogw’okworora omwana?
OKWIKIRIZA EKI BAIBULI ERIKWEGYESA
3. Ni bujunaanizibwa ki obu baishe abaana baine omu kworora abaana?
3 Omu maka maingi omu nsi, abashaija nibatwara okutendeka abaana nk’omurimo gw’omukazi. N’eky’amazima, Ekigambo kya Ruhanga nikyoreka ngu omushaija niwe aine obujunaanizibwa bw’okutungira ab’omu ka ye ebi barikwetenga. Kandi nikigira ngu aine n’obundi bujunaanizibwa omuka. Baibuli neegira eti: “Banza otebeekanise ebi orikwija kukora aheeru, oteekateekye ekintu kyona eki orikwenda kukora omu ishwa; bwanyima obone kwombeka enju yaawe.” (Enfumu 24:27) Okurugiirira ahari Ruhanga, omushaija n’omukazi we nibakwatanisa omu kutendeka abaana baabo.—Enfumu 1:8, 9.
4. Ahabw’enki tutashemereire kutwara abaana b’aboojo nk’abarikukira ab’abaishiki?
4 Abaana baawe nobatwara ota? Nikigambwa ngu omuri Asia “abazaire tibarikushemererwa baazaara omwana w’omwishiki.” Nikigambwa ngu nikwo kiri n’omuri Latin Amerika, nangwa “n’omu maka ag’abashomire.” Kwonka amazima gari ngu abaishiki nabo baine omugasho nk’aboojo. Yakobo omuzaire owa ira akagamba aha baana be boona otwariiremu n’abaishiki abu yaabaire azaire, ‘nk’abaana abu Ruhanga yaamuhaire.’ (Okutandika 33:1-5; 37:35) Na Yesu, “abaana bato” boona (aboojo n’abaishiki) abu baamureeteire akabaha omugisha. (Matayo 19:13-15) Nituhamya ngu Yesu akooreka oku Ruhanga arikutwara abaana boona.—Eky’Ebiragiro 16:14.
5. Niki eki abashweraine baine kuteekateekaho baaba nibacwamu aha mubaro gw’abaana abu baraazaare?
5 Omu kicweka kyanyu, abantu nibateekateeka ngu omukazi ashemereire kuzaara abaana baingi nk’oku kirikubaasika? Abashweraine nibeecweramu abaana abu baraazaare. Abazaire shi ku baakuba batarikubaasa kuriisa, n’okushomesa abaana baingi n’okubagurira ebijwaro? Buzima abashweraine nibaba baine kuteekateeka ahari ekyo baaba nibacwamu aha bwingi bw’abaana abu baraazaare. Abazaire abamwe abatarikubaasa kureeberera abaana baabo boona abamwe nibabaha abanyabuzaare okubaboororera. Ekyo shi kihikire? Ngaaha buzima, ahakuba ekyo tikirikwiha aha bazaire abo obujunaanizibwa bw’okureebera abaana baabo abo. Baibuli neegira eti: “Omuntu weena, otarikuhwera banyabuzaare, n’okukira munonga ab’omu ka ye, biri ayehakaine okwikiriza, kandi naaba ari mubi okukira otarikwikiriza.” (1 Timoseo 5:8) Abazaire abarikufayo nibabariirira bamanya oku ‘eka’ yaabo eraingane, kugira ngu babaase kureeberera ‘ab’omu ka yaabo.’ Okubaasa kuhikiiriza ekyo, nikiija kubetengyesa kukoresa emiringo y’okubariirira oruzaaro? Ekyo nakyo n’eky’abashweraine kwecweramu. Kandi baacwamu kubariirira oruzaaro, omuringo ogu baraakorese nagwo nibagwecweramu. “Omuntu weena aryayekorera omutwaro gwe wenka.” (Abagalatia 6:5) Kwonka okukoresa omuringo gw’okubariirira oruzaaro ogurikubaasa kwihamu enda nikuhenda emisingye ya Baibuli. Yehova Ruhanga niwe “enshuro y’amagara.” (Zaaburi 36:9) N’ahabw’ekyo, okucwekyereza amagara agaagiire omu nda y’omukazi nikiba nikyoreka ngu titurikuha Yehova ekitiinisa kandi nikiingana n’okwita.—Okuruga 21:22, 23; Zaaburi 139:16; Yeremia 1:5.
OKUHIKIIRIZA EBYETENGO BY’OMWANA WAAWE
6. Okutendeka omwana kushemereire kutandika ryari?
6 Enfumu 22:6 nihagira hati: “Manyiiza omwana omuhanda ogu ashemereire kutoora.” Okumanyiiza nari okutendeka abaana n’obundi bujunaanizibwa bukuru obu abazaire baine. Kwonka shi, bashemereire kutandika ryari kubatendeka? Bukiri kare. Entumwa Paulo akagira ngu Timoseo akatendekwa “okuruga omu buto.” (2 Timoseo 3:15) Ekigambo ky’Orugriika ekirikukoresibwa aha nikibaasa kumanyisa omwereere nari omwana otakazairwe. (Luka 1:41, 44; Ebyakozirwe 7:18-20) N’ahabw’ekyo, Timoseo akatandika kutendekwa akiri muto munonga. Ni kirungi munonga okutandika kutendeka omwana akiri muto munonga. N’omwana okiri muto naaba aine ekyetengo ky’okwenda kwega.
7. (a) Ahabw’enki ni kikuru ngu abazaire bombi bagire omukago guhamire n’omwana waabo omwereere? (b) Ni mukago ki ogu Yehova yaabaire aine n’Omwana we omwe nyamunegyere?
7 Nyina w’omwana omwe akagira ati: “Ku naareebire nti omwana wangye bwanyima y’okumuzaara, nkamukunda munonga.” Baanyina b’abaana baingi nabo nikwo barikugira. Okukundana kw’omwana na nyina nk’okwo nikweyongyera baaguma kumwe. Okwontsya nikwongyera aha mukago nk’ogwo. (Gyeragyeranisa 1 Abatesalonika 2:7.) Nyina w’omwana yaamuzaanisa kandi akagamba nawe nikihwera omwana we kuguma ashemereirwe. (Gyeragyeranisa Isaaya 66:12.) Kandi shi ishe? Nawe ashemereire kugira omukago guhamire n’omwana we ogwo omuto. Yehova we wenka n’eky’okureeberaho omuri ekyo. Omu kitabo kya Enfumu, nitwega aha mukago gwa Yehova n’Omwana we omwe nyamunegyere, orikwegambaho ati: “[Yehova] akampanga naakitandika emirimo ye . . . Obutoosha niinye naabaire ndi okushemererwa kwe.” (Enfumu 8:22, 30; Yohaana 1:14) Nikyo kimwe, ishe omwana omurungi naateeraho kugira omukago n’omwana we kuruga omu buto. Omuzaire omwe akagira ati: “Mworekye ngu noomukunda munonga. Tihariho mwana oraafiire ahabw’okumufumbata n’okumunywegyera.”
8. N’enki eki abazaire bashemereire kukorera abaana bakiri abeereere?
8 Oyihireho ekyo, kuruga aha kuzaarwa, obwonko bw’abaana nibuba bweteekateekire kubiika ebintu, kandi okukira munonga abazaire baabo nibo baine kubahwera. Nk’eky’okureeberaho, teekateeka aha kwega orurimi. Abarikucondooza nibagira ngu omwana okwega kugamba n’okushoma gye “nikurugiirira aha ku abazaire be barikuba nibagamba nawe nari nibamushomera akiri omwereere.” Gambira kandi shomera omwana waawe kuruga omu buto. Omwana naija kwenda kukutooreza, kandi juba noija kuba noomwegyesa kushoma. Obundi naabaasa kwega kushoma atakatandikire ishomero. Ekyo nikiija kumuhwera, na munonga ku oraabe nootuura omu ihanga ei abeegyesa bari bakye kandi n’abeegi bari baingi omu bibiina.
9. Ni kigyendererwa ki ekikuru eki abazaire baine kwijuka?
9 Ekintu kikuru eki abazaire Abakristaayo bashemereire kutaho omutima n’okuhwera abaana baabo omu by’omwoyo. (Reeba Eky’Ebiragiro 8:3.) Baine kukikora na kigyendererwa ki? Okuhwera omwana waabo kugira emiteekateekyere nk’eya Kristo, kugira ngu ajware “omuntu . . . omusya.” (Abaefeso 4:24) Okuhikiiriza eki, baine kukoresa emiringo emirungi kandi ehikire.
GUMA NOOYEGYESA OMWANA WAAWE AMAZIMA
10. Ni mitwarize ki ei abaana baine kuteeraho kugira?
10 Okuhama kw’ekyombeko okukira munonga nikurugiirira aha bikoresiibwe omu kukyombeka. Entumwa Paulo akagira ngu eby’okukoresa ebirikukirayo oburungi omu kwombeka emitwarize y’Ekikristaayo “n’ezaabu, n’efeeza, n’amabaare ag’obuguzi bwingi.” (1 Abakorinso 3:10-12) Ebyo nibijwekyera emitwarize nka, okwikiriza, obwengye, okwetegyereza, obwesigwa, ekitiinisa hamwe n’okukunda Yehova n’ebiragiro bye. (Zaaburi 19:7-11; Enfumu 2:1-6; 3:13, 14) Abazaire nibabaasa kuhwera bata abaana baabo okuruga omu buto kugira emitwarize nk’egyo? Barikukuratira eky’okugyenderaho ekyatairweho ira.
11. Abazaire Abaisraeli bakaba bahwera bata abaana baabo okugira emitwarize erikworeka okutiina Ruhanga?
11 Ihanga rya Israeli riri haihi kutaaha omu Nsi Eyaaraganisiibwe, Yehova akagambira abazaire Abaisraeli ati: “Ebigambo ebi, ebi ndikukuragiira eri izooba, bishemereire kukuguma aha mutima, ogume oyezirikye kubyegyesa abaana baawe, ogume obigaaniireho oshutami omu nju yaawe, nari noogyenda omu muhanda, kandi waaba nooza kubyama, kandi noimuka.” (Eky’Ebiragiro 6:6, 7) Buzima, abazaire baine kuteeraho abaana baabo eky’okureeberaho kirungi, bakaba banywani baabo, bakabeegyesa kandi bakagaaniira nabo.
12. Ahabw’enki kiri kikuru abazaire okuba eky’okureeberaho kirungi?
12 Ba eky’okureeberaho. Yehova akabanza yaabagira ati: “Ebigambo ebi . . . bishemereire kukuguma aha mutima.” Bwanyima yaayongyeraho ati: “Ogume oyezirikye kubyegyesa abaana baawe.” N’ahabw’ekyo, emitwarize erikworeka okutiina Ruhanga eshemereire kubanza kuba omu mutima gw’omuzaire. Omuzaire aine kukunda amazima kandi akagagyenderaho. Obwo nibwo arikubaasa kuhika aha mutima gw’omwana we. (Enfumu 20:7) Ahabw’enki? Ahabw’okuba abaana nibakwatwaho munonga ebi barikureeba okukira ebi barikuhurira.—Luka 6:40; 1 Abakorinso 11:1.
13. Omu kufayo aha baana baabo, abazaire Abakristaayo nibabaasa kutooreza bata Yesu?
13 Ba munywani waabo. Yehova akagambira abazaire omuri Israeli ati: ‘Ogume ogaaniire n’abaana baawe oshutami omu nju yaawe, nari noogyenda omu muhanda.’ Eki nikyetengyesa okugira obwire bw’okugaaniira n’abaana n’obu abazaire baakuba baine bingi eby’okukora. Yesu akooreka ngu akaba aine kugira obwire bw’okubaho n’abaana. Omu biro ebyahereerukireyo eby’obuheereza bwe, Yesu “bakamureetera abaana bato ngu abakoreho.” Akatwaza ata? ‘Akabaakiikira, yaabaha omugisha.’ (Mako 10:13, 16) Kiteekateekeho, obwire bw’okufa kwa Yesu bukaba buri haihi kuhika. Kwonka nabwe, akafayo aha baana kandi yaabaha obwire. Ka n’eky’okureeberaho kirungi!
14. Ahabw’enki ni kikuru abazaire kugira obwire kugaaniira n’abaana baabo?
14 Gaaniira nabo. Okugira obwire kuba n’omwana waawe nikiija kukubaasisa kugaaniira nawe. Oku oraayeyongyere kugaaniira nawe, nikwo oraije kwetegyereza gye emitwarize ye. Kwonka ijuka ngu okugaaniira nikukira aha okugamba hamwe kwonka. Nyina w’omwana omwe ow’omuri Brazil akagira ati: “Nkaba nyine kwega kuhurikiza n’omutima gwangye gwona.” Okugumisiriza kwe kukarugamu ebirungi omutabani ku yaatandikire kumugambira ekimuri aha mutima.
15. Aha bikwatiraine n’eby’okweshemeza niki eki abazaire baine kuguma nibaijuka?
15 Abaana nibeetenga obwire ‘bw’okusheka . . . n’obunaku bw’okuzina,’ nibwo bwire obw’eby’okweshemeza. (Omubuurizi 3:1, 4; Zekaria 8:5) Eby’okweshemeza ni birugamu ebirungi abazaire n’abaana baabyejumbamu hamwe. N’eky’obusaasi kureeba ngu omu maka maingi, okureeba tiivi nikwo barikutwara nk’okweshemeza. N’obu ebimwe ebirikuba biri aha tiivi biraabe nibishemeza, ebingi nibishiisha emicwe mirungi, kandi okureeba tiivi nikukira kuremesa ab’omu ka kugaaniira hamwe. Mbwenu ahabw’enki abazaire mutarikwejumba omu by’okweshemeza ebindi n’abaana baanyu nk’okweshongora, mukazaana emizaano, mukaza kutaayaaya omu myanya mirungi nari kutaayaayira banywani baanyu? Eby’okweshemeza nk’ebi nibibabaasisa kugaaniira.
16. N’enki eki abazaire baine kwegyesa abaana baabo ahari Yehova, kandi baine kukikora bata?
16 Ba omwegyesa. Yehova akagira ati: “Ogume oyezirikye kubyegyesa [ebigambo ebi] abaana baawe.” Ebigambo ebyo nibyoreka ebi oraabeegyese n’oku oine kubibeegyesa. Eky’okubanza, “ogume okunde MUKAMA Ruhanga waawe n’omutima gwawe gwona, n’amagara gaawe goona n’amaani gaawe goona.” (Eky’Ebiragiro 6:5) Ekya kabiri, “ebigambo ebi . . . ogume oyezirikye kubyegyesa.” Obeegyese oine ekigyendererwa ky’okubahwera kukundira kimwe Yehova n’ebiragiro bye. (Gyeragyeranisa Abaheburaayo 8:10.) Ebigambo “Oyezirikye kubyegyesa” nikimanyisa okuguma noobeegyesa. N’ahabw’ekyo, Yehova naakugambira ngu omuringo mukuru ogw’okuhweramu abaana kugira emiteekateekyere nk’eya Ruhanga n’okumugambaho butoosha. Eki nikitwariramu okubeegyesa Baibuli butoosha.
17. Abazaire baine kuteeraho kuhiga abaana baabo kugira kyetengo ki? Ahabw’enki?
17 Abazaire baingi nibamanya ngu tikyorobi okwegyesa abaana baabo kukunda Yehova. Entumwa Petero akahiga Abakristaayo bagyenzi be ati: “Nk’abaana abeereere, [mugume] mwetengye amate g’omwoyo agatafungwire.” (1 Petero 2:2) Ebigambo ‘mugume mwetengye’ nibyoreka ngu abamwe tibarikukira kufayo aha by’okurya eby’omwoyo. Abazaire nibabaasa kuteeraho kuhiga abaana baabo kugira ekyetengo ekyo.
18. Ni miringo ki ey’okwegyesamu ei Yesu yaakoreise ei abazaire barikuhigwa kutooreza?
18 Yesu akahika aha mitima y’abantu arikukoresa eby’okureeberaho. (Mako 13:34; Luka 10:29-37) Omuringo gw’okwegyesamu ogu nigukora gye na munonga aha baana. Beegyese emisingye ya Baibuli orikukoresa ebitebyo ebirikushemeza, obundi nk’ebyo ebiri omu Ekitabo Kyangye eky’Ebitebyo bya Baibuli.a Mwaba nimwega, abaana nibabaasa kuteera ebishushani, baazaane emizaano aha byabaireho ebiri omuri Baibuli. Yesu akakoresa n’ebibuuzo. (Matayo 17:24-27) Tooreza omuringo ogu yaayegyeisemu omu kwega kwanyu okw’eka. Omu mwanya gw’okubagambira ekiragiro kya Ruhanga kwonka, buuza ebibuuzo nk’ebi: Ahabw’enki Yehova yaatuhaire ekiragiro eki? N’enki ekirikubaho ku turikukyorobera? Kandi shi ku twakuba tutakyorobeire? Ebibuuzo nk’ebyo nibihwera abaana kuteekateeka n’okureeba ngu ebiragiro bya Ruhanga ni birungi kandi ngu nikigasha okubyorobera.—Eky’Ebiragiro 10:13.
19. Abazaire baakuratira emisingye ya Baibuli omu kutendeka abaana baabo, ni birungi ki ebi abaana barikutunga?
19 Waagaaniira n’omwana waawe okaba eky’okureeberaho kirungi, omwegyesa, kandi munywani we, noobaasa kumuhwera kugira omukago murungi na Yehova Ruhanga kuruga omu buto bwe. Okugira omukago nk’ogwo nikwija kuhiga omwana waawe kugira okushemererwa nk’Omukristaayo. Naija kuteeraho kuguma ahamire omu kwikiriza n’obu yaakugyezibwa nari akagyemeserezibwa kukora ebitahikire. Butoosha muhwere kusiima omukago ogwo ogw’omuhendo.—Enfumu 27:11.
OBUKURU BW’OKUHANA
20. Okuhana nikimanyisa ki, kandi kwine kuheebwa kuta?
20 Okuhana nikwo kutendeka okurikutereeza omutima n’ebiteekateeko. Abaana baine kuhanwa butoosha. Paulo naahabura abazaire ‘kurera [abaana baabo], nibabategyeka gye, kandi nibabeegyeseza omuri Yehova.’ (Abaefeso 6:4) Abazaire baine kuhana abaana baabo na rukundo nk’oku Yehova arikukora. (Abaheburaayo 12:4-11) Okuhana na rukundo nikubaasa kubaho orikuhikaanisa ebiteekateeko n’ou arikuhana. N’ahabw’ekyo nitugambirwa ‘kwikiriza okuhanwa.’ (Enfumu 8:33, NW) Omuntu ashemereire kuhana ata?
21. Ni misingye ki ei abazaire baine kuguma nibaijuka baaba nibahana abaana baabo?
21 Abazaire abamwe nibateekateeka ngu okuhana abaana baabo nikitwariramu okubakankamira, nari okubajuma. Aha nshonga egi, Paulo naahabura ati: “Naimwe baishebo, murekye kugwisa kubi abaana baanyu.” (Abaefeso 6:4) Abakristaayo boona nibahigwa ‘okutwaza gye ahari boona . . . kuhana n’obucureezi abarikubahakanisa.’ (2 Timoseo 2:24, 25) Abazaire Abakristaayo baine kuguma nibaijuka ebigambo ebi n’obu baraabe nibeetenga kuhamira aha bigambo byabo baaba nibahana abaana baabo. Kwonka obumwe, okumuhanisa ebigambo byonka nikibaasa kutamara, nikibaasa n’okwetengyesa okumufubira.—Enfumu 22:15.
22. Kyayetengyesa ngu omwana afubirwe, n’enki eki aine kuhwerwa kumanya?
22 Abaana boona tibarikwetenga kuhanwa omu miringo erikushushana. Abamwe, okubahanisa ‘ebigambo byonka’ tikirikumara. Abari nk’abo, obumwe okubafubira ahabw’okugoma nikubaasa kukiza amagara gaabo. (Enfumu 17:10; 23:13, 14; 29:19) Kwonka omwana ashemereire kumanya enshonga ahabw’enki yaafubirwa. “Omunyaafu n’okuhana byegyesa obwengye.” (Enfumu 29:15; Yobu 6:24) Kwonka okufubira kwine obugarukiro. Yehova akagira abantu be ati: “Ndyakuhana ninkubarira.” (Yeremia 46:28b) Baibuli terikushagika okuteera omwana n’ekiniga, okahika n’aha kumuhutaaza.—Enfumu 16:32.
23. N’enki eki omwana ashemereire kumanya abazaire be baamufubira?
23 Obu Yehova yaarabura abantu be ngu akaba naaza kubafubira, akabanza yaabagira ati: “Otatiina . . . ahabw’okuba ndi hamwe naiwe.” (Yeremia 46:28a) Nikyo kimwe, okuhana kw’omuzaire, okw’omuringo gwona tikushemereire kureetera omwana kuteekateeka ngu tarikukundwa. (Abakolosai 3:21) Kureka, omwana ashemereire kumanya ngu yaahanwa ahabw’okuba omuzaire naamukunda.
RINDA OMWANA WAAWE AKABI
24, 25. Omu bunaku obu, abaana baine kurindwa kabi ki?
24 Abantu baingi abakuzire, nibaijuka ngu emyaka yaabo ey’obuto ekaba eri ey’okushemererwa. Nibaijuka oburinzi obu baabaire baine, ahabw’okumanya ngu abazaire baabo bakaba nibaija kubareeberera n’obu haakubaho ki. Okwo nikwo abazaire barikwenda abaana baabo kwehurira, kwonka omu bunaku obu, tikyorobi abaana kuguma baine oburinzi.
25 Ekintu kibi ekirikutiinisa ekyeyongyeire kubaho omu bunaku obu n’okutoroboza abaana. Omuri Malaysia, okutoroboza abaana kweyongyeire emirundi ena omu myaka ikumi. Omuri Bugirimaani, abaana nka 300,000 nibatorobozibwa buri mwaka, kandi okurugiirira aha kucondooza okwabaireho omu ihanga rimwe omuri South America, abarikutorobozibwa ni nka 9,000,000 buri mwaka! Eky’obusaasi, baingi ahari abo nibatorobozibwa omu maka gaabo, batorobozibwa abantu abu barikumanya kandi abu barikwesiga. N’ahabw’ekyo abazaire bashemereire kurinda gye abaana baabo. Abazaire baabo nibabaasa kubarinda bata?
26. Ni miringo ki emwe ei abaana barikubaasa kurindwamu, kandi okumanya ni kurinda kuta omwana?
26 Obu kiri ngu abaana abatarikumanya bingi aha bikwatiraine n’enshonga y’eby’okuteerana nibo barikukira kutorobozibwa, ekikuru ekirikubaasa kubahwera n’okubibegyesaho, n’obu baakuba bari bato. Okumanya nikubaasa kubarinda ‘emihanda y’obubi, n’abantu abarikugamba eby’obutahurira.’ (Enfumu 2:10-12) Ni kumanya kwa muringo ki? Okw’omu Baibuli okurikukwata aha kihikire n’ekitahikire. Abato baine n’okumanya ngu abantu abakuru abamwe nibakora ebintu bibi kandi ngu tibaine kuborobera baabagambira kukora ebitahikire. (Gyeragyeranisa Danieli 1:4, 8; 3:16-18.) Otakaabimwegyesaho omurundi gumwe okaheza. Abaana abaingi nibeetenga kwegyesibwa emirundi mingi okubaasa kwijuka gye eki wabeegyesa. Abaana baija nibakura, ishebo aine kumanya ngu muhara we tarikwenda kureebwa ishe ajwire busha kandi na nyinabo nawe aine kumanya ngu n’omutabani nikw’okwe—kandi eki nikihwera omwana kumanya eky’okukora ekihikire. Kandi omuringo mukuru ogw’okurinda abaana kutatorobozibwa n’okurinda omwana hoona ei araabe ari.
SHERURA OBUHABUZI BWA RUHANGA
27, 28. N’oha orikuhwera munonga abazaire omu murimo gugumire ogw’okworora abaana?
27 Buzimazima, okutendeka omwana kuruga omu buto tikyorobi, kwonka abazaire Abakristaayo baine obuhwezi. Ira omu biro by’Abaramuzi, obu omushaija owaabaire naayetwa Manoa yaamanya ngu akaba naija kuba ishe omwana, akashaba Yehova obuhabuzi aha ku araakuze omwana we. Yehova akagarukamu okushaba kwe.—Abaramuzi 13:8, 12, 24.
28 Omu muringo nigwo gumwe ebiro ebi, omu kworora abaana, abazaire abaikiriza nibabaasa kushaba Yehova. Omurimo gw’abazaire ogw’okworora abaana tigworobi, kwonka nigurugamu ebihembo bingi. Omushaija n’omukazi we Abakristaayo ab’omuri Hawaii nibagira bati: “Nooba oine emyaka 12 kutendekyeramu omwana waawe atakahikire omu myaka y’omushogoyo erikuteganisa munonga. Kwonka ku orikuba ogyendeire aha buhabuzi bwa Baibuli, obwo nibuba buri obwire bw’okushemererwa n’okugira obusingye yaacwamu kuheereza Yehova ayekundiire.” (Enfumu 23:15, 16) Omwana waawe yaacwamu atyo, naiwe noija kugira oti: “Abaana [aboojo n’abaishiki] n’obuhunguzi kuruga ahari Yehova.”
[Obugambo obw’Ahansi]
a Ekyateirwe Abajurizi ba Yehova
EMISINGYE YA BAIBULI EGI NEEBAASA KUHWERA ETA . . . ABAZAIRE KUTENDEKA ABAANA BAABO?
Yesigye Yehova.—Enfumu 3:5.
Fayo aha bujunaanizibwa bwawe.—1 Timoseo 5:8.
Yehova ni Ruhanga owa rukundo.—Enfumu 8:22, 30.
Abazaire baine obujunaanizibwa bw’okwegyesa abaana baabo.—Eky’Ebiragiro 6:6, 7.
Okuhana nikwetengyesa.—Abaefeso 6:4.
[Akabokisi aha rupapura 61]
OKUHANA OKURUNGI
Omuringo gumwe ogw’okuhanamu omurungi n’okuhwera abaana kureeba ebibi ebirikuruga omu micwe mibi. (Abagalatia 6:7; gyeragyeranisa Okuruga 34:6, 7.) Nk’eky’okureeberaho, omwana waawe yaarofahaza omwanya, okumugambira kuguboneza nikibaasa kumwegyesa. Haine ou yaatwariza kubi? Okumugira ngu agyende amushabe okusaasirwa nikibaasa kumwegyesa. Omuringo ogundi ogw’okuhanamu omwana yaakora enshobe, n’okugira ebi waamwima kumara obwire kugira ngu ayegye. Waatwaza otyo, omwana naayetegyereza ahabw’enki ni kikuru kuhamira aha misingye ehikire.
[Ebishushani ebiri aha rupapura 57]
Abazaire, mube eky’okureeberaho, abanywani, abeegyesa kandi mugaaniire n’abaana baanyu.