RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • fy eshu. 12 rup. 142-152
  • Noobaasa Kusingura Oburemeezi Oburikushiisha Eka

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Noobaasa Kusingura Oburemeezi Oburikushiisha Eka
  • Ekirikureeta Okushemererwa omu Ka
  • Emitwe Emikye
  • OBUREMEEZI OBURIKURETWAHO OBUSINZI
  • EKA NEEBAASA KUKORA KI?
  • OBUREMEEZI OBURIKUREETWAHO OBUSHAARIZI OMU MAKA
  • OKU TURIKUBAASA KWERINDA OBUSHAARIZI BW’OMU MAKA
  • OKUTAANA NARI OKUGUMA KUMWE
  • OMUHERU GW’OBUREMEEZI BW’OMU MAKA
Ekirikureeta Okushemererwa omu Ka
fy eshu. 12 rup. 142-152

Eshuura Ya Ikumi Na Ibiri

Noobaasa Kusingura Oburemeezi Oburikushiisha Eka

1. Ni buremeezi ki obutarikureebwa oburi omu maka agamwe?

EMOTOKA nkuru baaheza kugyozya kandi baagisiiga erangi. Abahinguzi nibareeba neeyengyengyeta, kandi erikushusha nka nsya. Kwonka ahansi y’ahu baasiiga erangi, omukyereenyo guriyo nigurya ebyoma byayo. Nikyo kimwe n’amaka agamwe. N’obu abantu baakuba nibareebeka gye aharuguru, amashemererwa g’aha maisho nigashereka okutiina n’obusaasi ebi baine. Oburemeezi obutarikubaasa kureebwa abandi nibugyenda nibushiisha obusingye bw’eka. Oburemeezi nk’obwo nibubaasa kureetwa obusinzi n’obushaarizi.

OBUREMEEZI OBURIKURETWAHO OBUSINZI

2. (a) Baibuli neegamba ki aha kukoresa eby’okunywa ebirikusinza? (b) Obusinzi nikimanyisa ki?

2 Baibuli terikuzibira okukoresa gye eby’okunywa ebirikusinza, kwonka neezibira okusinda. (Enfumu 23:20, 21; 1 Abakorinso 6:9, 10; 1 Timoseo 5:23; Tito 2:2, 3) Obusinzi nibukira aha kunywa okasinda; n’omuze gw’okukoresa ebirikusinza kandi okaremwa kwezibira kusinda. Abasinzi nibakira kuba bari abantu bakuru. Kwonka eky’obusaasi, eminyeeto nabo nibabaasa kuhinduka abasinzi.

3, 4. Gamba oburemeezi obu omwe aha bashweraine omusinzi arikureeta ahari mutaahi we n’aha baana baabo.

3 Ira Baibuli ekooreka ngu obusinzi nibubaasa kushiisha obusingye bw’eka. (Eky’Ebiragiro 21:18-21) Oburemeezi bw’amaani oburikureetwaho obusinzi nibukwata aha b’omu ka boona. Omwe aha bashweraine naabaasa kuteeraho kuhwera mutaahi we kureka kusinda nari kwemera obusinzi bwe.a Omukazi naateeraho kushereka ebirikusinza, nari abinaga, ashereka emphiiha za iba, kandi ateeraho kumuhiga kukunda ab’omu ka ye, amagara ge hamwe na Ruhanga, n’okurinda amagara ge—kwonka iba omusinzi aguma naanywa. Okuteeraho kwe kuhwera iba kureka kusinda kwarema, naayehurira kubi kandi ayereeba nk’otaine ki arikubaasa kukora. Naabaasa kutandika kugira okutiina, ekiniga, n’okwerarikirira, kandi ayareebe nk’otaine kitiinisa.

4 Abaana nabo nibakwatwaho ebirikureetwaho obusinzi bw’omuzaire waabo. Abaana abamwe nibahutaazibwa abazaire baabo abasinzi. Abandi nibahambwa. Nibabaasa kugira ngu nibahikwaho ebyo ahabw’obusinzi bw’abazaire baabo. Nibarekyeraho kwesiga abandi ahabw’emitwarize y’omuzaire waabo omusinzi. Ahabw’okugira ngu nibaba bataine bumanzi bw’okugamba aha birikubaho omu ka yaabo, abaana nibacwamu kubihunamira, kandi nikibarugiramu amagara mabi. (Enfumu 17:22) Abaana nk’abo n’obu baakukura nibabaasa kuguma bateyinemu bwesigye nari barikwereeba nk’abataine kitiinisa.

EKA NEEBAASA KUKORA KI?

5. Obusinzi nibubaasa kutambwa buta, kandi n’ahabw’enki eki kigumire?

5 N’obu abeebembezi baingi barikugira ngu obusinzi tiburikubaasa kutambwa, nibaikiriza ngu nikibaasika omusinzi yaarekyera kimwe okunywa ebirikusinza. (Gyeragyeranisa Matayo 5:29.) Kwonka, omuntu owaabaire omusinzi okumuhwera kucwa amaarwa tikyorobi, ahabw’okugira ngu naaba naayehakana ngu taine bureemezi. Kwonka, ab’omu ka ye baagira eki baakora kutuubya aha bureemezi oburetsirwe obusinzi bwe, omusinzi naabaasa kutandika kumanya ngu aine oburemeezi. Omushaho omuhangu omu kuhwera abasinzi n’amaka gaabo akagira ati: “Ninteekateeka ngu ekikuru munonga n’ab’omuka kuguma nibakora gye emirimo yaabo y’eka nka butoosha nk’oku barikubaasa. Baakora batyo omusinzi naatandika kureeba entaaniso mpango eri ahagati ye na ab’omu ka ye.”

6. Eka erimu omusinzi neebaasa kwiha nkahi obuhabuzi burungi?

6 Omu ka yaanyu ku haraabe harimu omusinzi, obuhabuzi bwa Baibuli nibubaasa kukuhwera kutuura omu muringo murungi nk’oku kirikubaasika. (Isaaya 48:17; 2 Timoseo 3:16, 17) Teekateeka aha misingye egi ebaasize kuhwera amaka agarimu abasinzi kusingura.

7. Omwe aha b’omu ka yaaba ari omusinzi, n’oha orikuba aine orubanja?

7 Reka kwetaho orubanja. Baibuli neegira eti: “Omuntu weena aryayekorera omutwaro gwe wenka,” kandi “buri omwe omuriitwe aryegambira, naayetonganira ahari Ruhanga.” (Abagalatia 6:5; Abarooma 14:12) Omusinzi naabaasa kuteeraho kugira ngu ab’omu ka ye nibo barikumureetera kusinda. Nk’eky’okureeberaho, naabaasa kugira ati: “Kuri nimuntwariza gye, tinakunywire maarwa nkasinda.” Kandi abamwe baikirizana nawe, nibaba bari nk’abarikumuhiga kuguma naanywa amaarwa. N’obu twakuba nitugyemeserezibwa kukora ebintu ahabw’embeera nari abantu abandi, twena—otwariremu n’abasinzi—nitujunaanizibwa ahabw’ebi turikukora.—Gyeragyeranisa Abafilipi 2:12.

8. Ni mu miringo ki ei omusinzi arikubaasa kuhwerwa kureeba oburemeezi oburikureetwaho okunywa amaarwa maingi?

8 Obutoosha toshemereire kuteekateeka ngu oine kurinda omusinzi kutahikwaho ebiraarugye omu businzi bwe. Enfumu ya Baibuli erikukwata aha muntu w’ekiniga neebaasa n’okukwata aha musinzi: “Ahakuba n’obu waakumuramura, oryaguma okikore.” (Enfumu 19:19) Reka omusinzi areebe ebirikuruga omu businzi bwe. Murekye acume ahu yaashiisha.

9, 10. Ahabw’enki amaka agarimu abasinzi gaine kwikiriza obuhabuzi, kandi gashemereire kubusherura ahari baahi?

9 Ikiriza obuhabuzi kuruga aha bandi. Enfumu 17:17 nihagira hati: “Munywani w’omuntu amukunda ebiro byona kandi ow’eishe-emwe azaarirwa okuhwera abantu omu bihikiirizi.” Omu ka yaanyu haaba harimu omusinzi, neeba erimu oburemeezi. Nimuba nimwetenga obuhwezi. Sherura obuhwezi kuruga aha ‘mikago mirungi.’ (Enfumu 18:24) Okugamba n’abandi abarikwetegyereza oburemeezi obwo nari abarahikirweho oburemeezi nibwo bumwe nikibaasa kukuhwera kumanya eki oine kukora n’eki otaine kukukora. Kwonka oine okutagwera rubaju. Kigaaniireho n’abo abu orikwesiga, abo abarikubaasa kurinda enaama yaawe.—Enfumu 11:13.

10 Yesigye abareeberezi b’ekibiina Ekikristaayo. Abareeberezi omu kibiina Ekikristaayo nibabaasa kukuha obuhwezi. Abashaija aba abakuzire omu by’omwoyo begyesiibwe Ekigambo kya Ruhanga kandi nibamanya gye oku emisingye yaakyo erikubaasa kuhwera. Nibabaasa kuba ‘nk’omwanya ogw’okwekingaho omuyaga, n’obwegamo bw’eihunga, kandi babe nk’emigyera y’amaizi aha itaka ryomire, n’ekicuucu ky’eibaare omu nsi erikurusya.’ (Isaaya 32:2) Tikugira ngu abareeberezi nibarinda ekibiina emitwarize mibi yonka, beitu nibahuumuriza, bagaruramu amaani abandi kandi baateeraho kufa aha baine oburemeezi. Teeraho kugyendera aha buhabuzi bwabo.

11, 12. N’oha orikuha eka erikuba erimu omusinzi obuhwezi oburikukirayo, kandi nibuheebwa buta?

11 Okukira byona, tunga amaani kuruga ahari Yehova. Baibuli netuhamiza ngu: “MUKAMA aba haihi ab’emitima ehendekire, ajuna ab’omutima ogweteisiize kimwe.” (Zaaburi 34:18) Waaba oine obusaasi omu mutima ahabw’okutuura n’omusinzi omu ka, manya ngu ‘Yehova ari haihi naiwe.’ Naamanya embeera y’omu ka yaanyu oku egumire.—1 Petero 5:6, 7.

12 Okwikiriza ebi Yehova arikugamba omu Kigambo kye nikibaasa kukuhwera kuterarikirira. (Zaaburi 130:3, 4; Matayo 6:25-34; 1 Yohaana 3:19, 20) Okwega Ekigambo kya Ruhanga kandi okagyendera aha misingye yaakyo nikukubaasisa kutunga omwoyo gwa Ruhanga, ogurikukubaasisa kutunga “amaani agarikukirira kimwe” aha ga butoosha okubaasa kugumisiriza.—2 Abakorinso 4:7.b

13. Ni buremeezi ki obundi oburikushiisha amaka?

13 Obusinzi nibubaasa kureetaho obundi bureemezi oburikushiisha amaka maingi—obushaarizi omu maka.

OBUREMEEZI OBURIKUREETWAHO OBUSHAARIZI OMU MAKA

14. Obushaarizi bw’omu maka bukatandika ryari, kandi hati omu maka agamwe harimu mbeera ki?

14 Ekikorwa ky’okubanza eky’obushaarizi omu byabaireho ebirikukwata aha muntu, n’ekya Kaini kwita omurumuna Abeeli. (Okutandika 4:8) Okwiha obwo, abantu batwire nibabonabona ahabw’obushaarizi oburikubaho omu maka. Hariho abashaija abarikukira kuteera abakazi baabo, abakazi abarikukira kuteera baibabo, abazaire abarikuteera kubi abaana baabo, n’abaana abakuru abarikutwariza kubi abazaire baabo abakaikwire.

15. Obushaarizi omu ka nibubaasa kukwata buta aha bagirimu?

15 Oburemeezi oburikureetwaho obushaarizi nibukira aha nkojo ezirikureebwa. Omukazi omwe ou iba yaabaire naakira kuteera akagira ati: “Hariho okwehurira kubi n’okuhemuka ebi orikuba oine kwemera. Obwire bwingi omu kasheeshe nooba noohurira orikwenda kuguma omu kitanda, orikushusha oti orotsire ekirooto kibi.” Abaana abarikukurira omu maka agarimu obushaarizi nabo nibabaasa kuba enshaarizi baakura kandi bakagira amaka agaabo.

16, 17. Okukora kubi ebiteekateeko by’omuntu nikimanyisa ki, kandi ab’omu ka nikubakwataho kuta?

16 Obushaarizi omu ka tikirikutwariramu okuteera kwonka. Obwire obwingi nikitwariramu okugambira omuntu ebigambo bibi. Enfumu 12:18 nihagira hati: “Hariho orahukiiriza ebigambo, ebirikucumita nka rurara.” Ebigambo “ebirikucumita” nibitwariramu okukubya omuntu eiziina ribi, okukankamira omuntu, okucwera omuntu orubanja, ebigambo ebirikugarura ahansi, n’ebigambo eby’okuhayira omuntu. Enkojo z’omu biteekateeko ezirikureetwa obushaarizi tizirikukira kumanywa abandi.

17 Ekibi munonga n’okukora kubi ebiteekateeko by’omwana orikumugambira kubi nari okamugaya obutoosha ngu taine mugasho nari obwengye. Okugambira kubi omwana nk’okwo nikubaasa kumureetera kuhahaara omutima. N’eky’amazima, abaana boona baine kuhanwa. Kwonka Baibuli neehabura baishe abaana eti: “Mutagwisa kubi abaana baanyu, barekye kuhahaara emitima.”—Abakolosai 3:21.

OKU TURIKUBAASA KWERINDA OBUSHAARIZI BW’OMU MAKA

18. Obushaarizi oburikuba omu ka nibutandikira nk’ahi, kandi Baibuli neyoreka ngu nibubaasa kumarwaho buta?

18 Obushaarizi omu maka nibutandikira omu mutima n’omu biteekateeko; ahakuba ebi turikukora nibirugiirira aha bi turikuteekateeka. (Yakobo 1:14, 15) Okubaasa kureka obushaarizi, omushaarizi aine kuhindura aha miteekateekyere ye. (Abarooma 12:2) Ekyo nikibaasika? Eego. Ekigambo kya Ruhanga kiine amaani g’okuhindura emiteekateekyere y’abantu. Nikibaasa n’okwihira kimwe omu bantu emiteekateekyere mibi erikuba ‘etsimbire emizi.’ (2 Abakorinso 10:4, NW; Abaheburaayo 4:12) Okumanya okuhikire okurikuruga omuri Baibuli nikubaasa kuhwera omuntu kuhindukira kimwe musya, ekirikumanyisa okujwara omuntu omusya.—Abaefeso 4:22-24; Abakolosai 3:8-10.

19. Omukristaayo aine kutwariza ata ou ari nawe omu bushwere?

19 Oku oine kutwariza ou ori nawe omu bushwere. Ekigambo kya Ruhanga nikigira kiti: ‘Abashaija bashemereire kukunda abakazi baabo nk’emibiri yaabo bonka. Okunda omukazi we, biri ayekunzire.’ (Abaefeso 5:28) Kandi Baibuli neegira ngu omushaija ashemereire kuha omukazi we ‘ekitiinisa nk’orwabya rutagumire.’ (1 Petero 3:7) Abakazi nibehanangirizibwa “kukunda baibabo” kandi bakabaha ‘ekitiinisa.’ (Tito 2:4; Abaefeso 5:33) Buzima tihariho mushaija orikutiina Ruhanga orikubaasa kugira ngu naaha omukazi we ekitiinisa yaaba naamutwariza kubi omu bikorwa n’omu bigambo. Kandi omukazi orikukira kugambira kubi iba nari orikumushunga, tarikubaasa kugira ngu naamukunda nari ngu naamuha ekitiinisa.

20. Abazaire nibajunaanizibwa ahari oha omu kureeberera abaana baabo, kandi ahabw’enki bataine kushaba abaana baabo kukora ebibarengire?

20 Okutwariza gye abaana. Buzima abaana nibeetenga kukundwa abazaire baabo kandi bakabafaho. Ekigambo kya Ruhanga nikigira ngu abaana “n’obuhunguzi oburuga ahari MUKAMA,” kandi ngu “n’ebiconco” ebi agaba. (Zaaburi 127:3) Yehova naaha abazaire obujunaanizibwa bw’okureeberera abaana baabo. Baibuli negamba aha ‘emitwarize y’obuto’ n’aha ‘bushema’ bw’omwana. (1 Abakorinso 13:11; Enfumu 22:15) Abazaire tibashemereire kutangaara abaana baabo obumwe baakora eby’obushema. Abaana bato tibarikutwaza nk’abantu bakuru. Abazaire tibaine kushaba abaana baabo kukora ebirengire amaani gaabo n’emyaka yaabo.—Reeba Okutandika 33:12-14.

21. Ruhanga naaturagiira kutwariza tuta abazaire baitu abakaikwire?

21 Okutwariza gye abazaire abakaikwire. Abaleevi 19:32 nihagira hati: “Ogume oimukire ow’enju, n’omugurusi omuhe ekitiinisa.” N’ahabw’ekyo Ebiragiro bya Ruhanga bikaba nibitwara okuha abantu abakaikwire ekitiinisa nka kikuru. Eki nikibaasa kuguma na munonga abazaire abakaikwire baaba nibakira kushaba ebintu bingi nari barwaire, obundi batarikubaasa kugyenda nari batarikurahuka kwetegyereza. Kwonka, abaana nibaijukibwa ngu baine kuguma “nibaihura ebi abazaire baabo baabakoreire.” (1 Timoseo 5:4) Eki nikiba nikimanyisa okubaha ekitiinisa, obundi n’okubaha empiiha. Okutwariza kubi abazaire abakaikwire omu muringo gwona tikirikuhikaana n’oku Baibuli erikuturagiira kutwaza.

22. Ni mutwarize ki omukuru ogurikubaasa kuhwera omuntu kusingura obushaarizi omu ka, kandi naabaasa kugworeka ota?

22 Teeraho kuba omwerinzi. Enfumu 29:11 nihagira hati: “Omushema ayoreka butunu ekiniga kye kyona, kwonka omunyabwengye ayezibira, akiikaikanisa.” Noobaasa kwezibira ota? Rahuka kushoboorora oburemeezi omu mwanya gw’okubiika enziika. (Abaefeso 4:26, 27) Ruga omu mwanya ogwo waareeba ngu noobaasa kuremwa kwerinda. Shaba Ruhanga kukuha omwoyo gwe kukuhwera kwerinda. (Abagalatia 5:22, 23) Okugyenda kurambura nari okwejumba omu mizaano nikibaasa kukuhwera kwerinda. (Enfumu 17:14, 27) Teeraho ‘okutarahuka kugira ekiniga.’—Enfumu 14:29.

OKUTAANA NARI OKUGUMA KUMWE

23. Nihabaasa kubaho ki ow’eishe-emwe omu kibiina yaaguma naarahuka kugira ekiniga kandi atarikweteisa, obundi arikuteera ab’omu ka ye?

23 Baibuli neyoreka bimwe aha bikorwa ebi Ruhanga ayanga nka “eihari, ekiniga, empaka,” kandi ngu “abarikukora nk’ebyo tibarihungura bukama bwa Ruhanga.” (Abagalatia 5:19-21) N’ahabw’ekyo, weena orikweyeta Omukristaayo orikuguma naaba enshaarizi otarikweteisa kandi obundi akateera ou ari nawe omu bushwere nari abaana, naabaasa kubingwa omu kibiina Ekikristaayo. (Gyeragyeranisa 2 Yohaana 9, 10.) Omu muringo nk’ogwo ekibiina nikirindwa abantu nk’abo.—1 Abakorinso 5:6, 7; Abagalatia 5:9.

24. (a) Ori omu bushwere arikutwarizibwa kubi munonga naabaasa kucwamu kukora ki? (b) Abanywani n’abareeberezi nibabaasa kuhwera bata ogwo ori omu bushwere orikutwarizibwa kubi munonga, kandi niki eki bataine kukora?

24 Kandi shi Abakristaayo abarikuteerwa abu bari nabo omu bushwere abatarikwenda kuhindura aha micwe yaabo? Abamwe bacwiremu kuguma nabo ahabw’enshonga zitari zimwe n’obu baraabe bari enshaarizi. Abandi bacwiremu kugyenda, ahabw’okureeba ngu amagara gaabo n’eby’omwoyo byabo biri omu kabi. Orikutwarizibwa kubi enshaarizi okucwamu kugyenda nari kutsigara omu ka, ebyo n’ebye na Yehova. (1 Abakorinso 7:10, 11) Abanywani abaine ebigyendererwa birungi, abanyabuzaare, nari abareeberezi omu kibiina Ekikristaayo nibabaasa kumuha obuhabuzi nari obuhwezi, kwonka tibaine kumucweramu eki araakore. Niwe aine kwecweramu.—Abarooma 14:4; Abagalatia 6:5.

OMUHERU GW’OBUREMEEZI BW’OMU MAKA

25. Ekigyendererwa kya Yehova ahabw’eka niki?

25 Obu Yehova yaagaita Adamu na Haawa omu bushwere, taragyendereire ngu amaka gabemu oburemeezi nk’obusinzi nari obushaarizi. (Abaefeso 3:14, 15) Eka ekaba eine kuba omwanya murungi ogurimu rukundo n’obusingye kandi n’ahu buri omwe yaabaire aine kureebererwa omu by’omubiri n’omu by’omwoyo. Kwonka, omuntu ku yaasiisire, embeera y’eka yaasiisikara ahonaaho.—Gyeragyeranisa Omubuurizi 8:9.

26. Abo abarikuteeraho kukora ebi Yehova arikubenza nibaija kutuura mu mbeera ki?

26 Ekirungi, Yehova tarekire kigyendererwa kye ahabw’eka. Yehova naaraganisa kureetaho ensi ensya ey’obusingye ei abantu barituura ‘buhooro kandi bataine orikubatiinisa.’ (Ezekieli 34:28) Omu bwire obwo, obusinzi, obushaarizi omu maka, n’obundi buremeezi oburikushiisha amaka biryaba bihweireho. Abantu nibaija kushemererwa, bataine kutiina n’obusaasi, ahabw’okuba baryaba baine ‘okwesiima ahabw’okugira obusingye bwingi.’—Zaaburi 37:11.

[Obugambo obw’Ahansi]

a N’obu turaabe aha turikugamba aha mushaija omusinzi, omusingye ogu nigukwata n’aha mukazi yaaba ari omusinzi.

b Omu mahanga agamwe, harimu amarwariro, na zaapuroguramu ebirikuhwera abasinzi n’amaka gaabo. Okusherura obuhwezi omu myanya nk’egyo n’eky’omuntu kwecweramu. Abajurizi ba Yehova tibarikucweramu muntu obujanjabi obu aine kwikiriza. Kwonka, omuntu aine kwegyendesereza kugira ngu omu kuteeraho kusherura obuhwezi, atakayejumba omu bikorwa ebirikuhenda emisingye ya Baibuli.

EMISINGYE YA BAIBULI EGI NEEBAASA KUHWERA ETA . . . EKA KWETANTARA OBUREMEEZI OBURIKUBAASA KUGISHIISHA?

Yehova naayanga obusinzi.—Enfumu 23:20, 21.

Buri omwe aryayetonganira ahabw’ebikorwa bye.—Abarooma 14:12.

Twaba tutarikwerinda titurikubaasa kuheereza Ruhanga omu muringo ogu arikusiima.—Enfumu 29:11.

Abakristaayo ab’amazima nibaha abazaire baabo abakaikwire ekitiinisa.—Abaleevi 19:32.

[Ekishushani ekiri aha rupapura 146]

Abareeberezi Abakristaayo nibabaasa kuhwera munonga omu kushoboorora oburemeezi bw’eka

[Ekishushani ekiri aha rupapura 151]

Omushaija n’omukazi we Abakristaayo abarikukundana kandi bakahaana ekitiinisa nibarahuka kushoboorora oburemeezi

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo