Ya m’Bukhu la Mateu

13 Pa ntsiku imweyo, Jezu adacoka pamui aciyenda kukakhala m’mphepete mwa nyanza. 2 Ndipo thimu la wanthu lidatsonkhana pomwe pakhana iyepo. Tenepo iye adapakira m’mwadiya acikhala, ndipo thimu lentse la wanthulo likhadaima m’mphepete mwa nyanzamo. 3 Tenepo iye adayamba kuwafotokozera bzinthu bzizinji mwakuphatisa basa bziratizo,* iye adati: “Munthu munango adayenda kukabzala mbeu. 4 Pomwe iye akhabzala, mbeu zinango zidagwera m’mphepete mwa mseu, ndipo mbalame zidabwera zicidya mbeuzo. 5 Zinango zidagwera pa minyala pomwe pakhana mataka mang’ono-ng’ono ndipo zidamera mwakamfulumize thangwe rakuti matakayo yakhali lini mazinji. 6 Tsono pomwe dzuwa lidakwira, zidapsa, ndipo thangwe rakuti zikhalibe mizi, zidafota. 7 Zinango zidagwera pakati pa minga, ndipo mingayo idakula, icitazisa mbeuzo kukula. 8 Tsono zinango zidagwera pa mataka yabwino ndipo zidayamba kubala bzisapo. Mbeu zinango zidabala bzisapo kupitirira 100, zinango 60 ndipo zinango 30. 9 Omwe ana makutu, abve.”

10 Tenepo, anyakupfunza wace adayenda pomwe pakhana iyepo acikamubvunza kuti: “Thangwe ranyi imwepo mukupfunzisa wanthuwa mwakuphatisa basa bziratizo?” 11 Iye adawatawira kuti: “Imwepo mudapasidwa mwayi wakubvesesa cintsintsi cakupambulika ca Umambo bwa kudzulu, tsono wanthu amwewa, alibe kupasidwa mwayi umweyu.12 Pakuti omwe anabzo, an’dzathumiziridwa acikhala na bzizinji kwene-kwene; tsono ule omwe alibe, napo bzomwe akukumbuka kuti anabzo an’dzatengeredwa. 13 Ndipopa ndikuwapfunzisa mwakuphatisa basa bziratizo; pakuti napo akuwona, koma kuwona kwawoko n’kwakusaya phindu, napo akubva, koma kubva kwawoko n’kwakusaya phindu ndipo ne akubvesesa lini thandauzo lace. 14 Ndipo polofesiya ya Zaiya ikukwanisika kwa amwewa. Iyo imbati: ‘Kubva mun’dzabva, koma mun’dzabvesesa lini thandauzo lace, kuwona mun’dzawona, koma mun’dzazindikira lini bzomwe mukuwonabzo. 15 Thangwe wanthuwa mitima yawo njakuuma. Iwo adabva na makutu yawo, koma alibe kucita bzomwe adabvabzo. Adafunga maso na makutu yawo kuti aleke kubva ne kuwona cinthu ne kubvesesa bzomwe iwo an’funika kucita kuti abwerere kwa inepano kuti ndiwapoze.’

16 “Tsono imwepo ndimwe wakukondwa, thangwe mumbawona na kubva bzinthu bzimwebzi. 17 Cadidi ndikukuuzani kuti, apolofeta na atumiki azinji wa Mulungu,* akhafuna kuwona bzinthu bzomwe imwepo mukuwonabzi, koma iwo alibe kubziwona, ndipo akhafunambo kubva bzomwe mukubvabzi, koma iwo alibe kubzibva.

18 “Tsapano tetekerani ciratizo ca munthu wakubzala mbeu ule. 19 Mbeu zomwe zabzalidwa m’mphepete mwa mseu, ni munthu ali-wentse omwe ambabva fala la Umambo koma ambabvesesa lini thandauzo lace, ndipo nyakuipayo ambabwera acicosa mbeu zomwe zabzalidwa mu mtima mwa munthuyo. 20 Ndipo zomwe zidabzalidwa pa minyala, ni ule omwe akabva falalo ambalitambira mwakukondwa. 21 Tsono iye alibe mizi ndipo ambapitiriza kwa kanthawe kakucepa. Koma citsautso ayai cizunzo cikayamba thangwe ra falalo, iye ambagwa mwakamfulumize. 22 Mbeu zomwe zidabzalidwa pa minga, zimbaimira munthu omwe ambabva fala, tsono thupo na bzinthu bza m’dzikoli* pabodzi na mphanvu yakupumpsa ya cuma, bzimbatazisa falalo kukula, ndipo iro limbabala lini bzisapo. 23 Mbeu zomwe zidagwera pa mataka yabwino, zimbaimira munthu omwe ambabva fala acibvesesa thandauzo lace, ndipo ambabaladi bzisapo. M’bodzi ambabala bzisapo 100, munango 60 ndipo munango 30.”

24 Iye adawafotokozera pomwe ciratizo cinango, aciti: “Umambo bwa kudzulu buli ninga munthu omwe adabzala mbeu yabwino m’munda mwace. 25 Pomwe wanthu akhadagona, nyamadulanthaka wace ­adabwera ndipo adabzala nyakasongole pakati pa tiriguyo, aciyenda. 26 Tsono pomwe mbeuyo idakula icibala bzisapo, nyakasongoleyo adayambambo kuwonekera. 27 Tenepo, akapolo wa mwenekaciro mundayo adabwera acimubvunza kuti: ‘Mbuya, kodi imwepo mulibe kubzala mbeu yabwino m’munda mwanu? Tsono nyakasongole ule wacokera kuponi?’ 28 Iye adawatawira kuti: ‘Alipo nyamadulanthaka omwe wacita bzimwebzi.’ Tenepo akapolowo adabvunza kuti: ‘Mbuya, kodi mun’funa kuti tikazule nyakasongoleyo?’ 29 Iye adawatawira kuti: ‘Ne, kugopera kuti pakuzula nyakasongoleyo, mungazulire kubodzi na tirigu. 30 Lekani bzentse bzikulire pabodzi mpaka pa nthawe yakubvuna, ndipo pa nthaweyo, nin’dzauza anyakubvunawo kuti: cakuyamba tomani mwazula nyakasongoleyu mucimumanga tumphuthu­-tumphuthu* kuti akatenthedwe na moto; mukamala tsonkhanisani tiriguyo mucikamuikha m’gwangwa mwangu.’”

31 Iye adawafotokozera pomwe ciratizo cinango, aciti: “Umambo bwa kudzulu, buli ninga kanjere kang’ono-ng’ono* komwe munthu adakatenga acikabzala m’munda mwace. 32 Kulewa cadidi, kamweka ni kanjere kang’ono kwene-kwene kuposa zentse, tsono kakakula, kambakhala cimuti cikulu kuposa miti yentse ya m’dimba, ndipo mbalame zimbakonza bzitsa mu mthambi zace.”

33 Iye adawauza pomwe ciratizo cinango kuti: “Umambo bwa kudzulu buli ninga cakufufumisa* comwe mkazi munango adacitenga acicisanganiza na mphimo zikulu-zikulu zitatu za ufa, ndipo ufa bwentsebo budafufuma.”

34 Jezu adalewa bzinthu bzentsenebzi kwa mathimu ya wanthuyo mwakuphatisa basa bziratizo. Kulewa cadidi, iye alibe kuwauza cinthu ciri-centse mwakusaya kuphatisa basa ciratizo, 35 kuti yakwanisike mafala yomwe yadalewedwa na mpolofeta yakuti: “Nin’dzafungula mulomo wangu na bziratizo; nin’dzalewa bzinthu bzakubisika kucokera paciyambi ca dziko.”

36 Pomwe adauza mathimu ya wanthuyo kuti yayende, iye adapita m’nyumba. Tenepo anyakupfunza wace adamufenderera acimuuza kuti: “Tifotokozereni thandauzo la nyakasongole m’munda wa tirigu.” 37 Iye adawatawira kuti: “Nyakubzala mbeu yabwinoyo ni Mwana wa Munthu; 38 munda ni dziko. Mbeu yabwino ni wana wa Umambo, ndipo mbeu yakuipa ni wana wa nyakuipayo, 39 nyamadulanthaka omwe adabzala mbeu yakuipayo ni Dyabu. Nthawe yakubvuna, ni mamaliziro ya dzikoli,* ndipo anyakubvuna ni anjo. 40 Na tenepo, ninga momwe ambatsonkhanisira nyakasongole acimutentha na moto, bzin’dzakhalambo tenepoyo kuphampha kwa dzikoli.* 41 Mwana wa munthu an’dzatumiza anjo wace, ndipo iwo an’dzatsonkhanisa wanthu wentse omwe ambacitisa anzawo pikado na anyakusaya kubvera malamulo, aciwacosa mu Umambo bwace, 42 ndipo iwo an’dzawathusa ku moto uzinjisa. Kumweko iwo an’dzalira na kukeketa mano yawo. 43 Pa nthawe imweyo, anyakulungama an’dzayetima kwene-kwene ninga dzuwa mu Umambo bwa Baba wawo. Omwe ana makutu, abve.

44 “Umambo bwa kudzulu buli ninga cuma cakubisika m’munda, comwe munthu adacigumana, acicibisa; tsono, thangwe ra kukomedwa, iye adayenda kukagulisa bzentse bzomwe akhanabzo, acigula mundayo.

45 “Kuthumizira bzimwebzi, Umambo bwa kudzulu, buli ninga munthu wakucita malonda omwe akunyang’ana minyala yakufunika kwene-kwene. 46 Pomwe adagumana mwala m’bodzi wakufunika kwene-kweneyo, iye adayenda mwakamfulumize kukagulisa bzinthu bzentse bzomwe akhanabzo, acigula mwalayo.

47 “Ndipo Umambo bwa kudzulu tingabundendemezerembo na khokota* lomwe lathusidwa m’nyanza liciphata ntsomba za mtundu uli-wentse. 48 Pomwe lidadzala, iwo adalipfuwira kunja kwa nyanzayo ndipo adakhala pantsi aciyamba kuzisankhula. Ntsomba zabwino akhaziikha mu bzombo ndipo zomwe zimbadyewa lini, akhazitaya kunja. 49 Bzin’dzakhalambo tenepo ku mamaliziro ya dzikoli.* Anjo an’dzabwera, ndipo iwo an’dzasiyanisa wanthu wakuipa na wakulungama 50 ndipo iwo an’dzawathusa ku moto uzinjisa. Kumweko iwo an’dzalira na kukeketa mano yawo.

51 Iye adawabvunza kuti: “Kodi imwepo mwabvesesa thandauzo la bzinthu bzentsenebzi?” Iwo adamutawira kuti: “Inde.” 52 Tenepo iye adawauza kuti: “Thangwe rakuti mukubvesesa thandauzo lace, dziwani ibzi: Mpfunzisi ali-wentse akapfunzisidwa bza Umambo bwa kudzulu, ambakhala ninga mwenekaciro nyumba omwe ambacosa bzinthu bzakale-kale na bzatsapano mu mbuto yace yakukoyera cuma.”

53 Pomwe Jezu adamala kulewa bziratizobzi, iye adacoka kumweko. 54 Pomwe adafika ku mzinda wace, iye adayamba kupfunzisa wanthu m’nyumba zawo zakunamatira,* tenepo wanthuwo adadabwa kwene-kwene ndipo adati: “Kodi munthu umweyu wazigumana kuponi nzeru zimwezi na mphanvu yakucita bzakudabwisabzi? 55 Kodi umweyu ni mwana lini wa misiri wa matabwa ule uyu? Kodi mai wace ambacemeredwa lini Mariya ndipo azibale wace ambacemeredwambo lini Tiyago, Zuze, Simau na Djuda? 56 Ndipo mpfumakazi zace, tiri lini nazo pabodzi pano? Tsono umweyu wabzigumana kuponi bzentsenebzi?” 57 Tenepo, iwo adalamba kumukhulupira. Tsono Jezu adawauza kuti: “Mpolofeta ambalemekezedwa ku mbuto zentse, koma iye ambalemekezedwa lini mu mzinda omwe adakulira ne kumui kwace.” 58 Ndipo iye alibe kucita bzakudabwisa bzizinji kumweko, thangwe ra kusaya kwawo cikhulupiro.