RUTE

1 Mu ntsiku zomwe ayeruzi akhatonga, m’dziko la Kanani mudagwa njala ndipo mwamuna munango adacoka ku Betelehemu wa ku Djuda, aciyenda kukakhala ninga mulendo m’dziko la Mowabe na mkazace pabodzi na wana wace awiri wacimuna. 2 Ndipo mwamunayo dzina lace akhali Elimeleki,* mkazi wace akhali Naomi* ndipo wana wace awiri wacimunawo akhali Maloni* na Kiliyoni.* Iwo akhali wa m’dzinza la Efraimu, wakucokera ku Betelehemu ku Djuda, ndipo iwo adayenda ku dziko la Mowabe acikakhala kumweko.

3 Na kupita kwa nthawe, Elimeleki, bayace wa Naomi adadzafa ndipo iye adasala na wana wace awiri wacimuna. 4 Na kupita kwa nthawe, wanawo adadzalowola akazi wa ku Mowabe. M’bodzi dzina lace akhali Orpa ndipo munango akhali Rute. Iwo adapitiriza kukhala kumweko kwa magole 10. 5 Patsogolo pace, wana wace awiri wale, Maloni na Kiliyoni adadzafambo, ndipo Naomiyo adadzasala yekha, ne wana wace ne bayace. 6 Tenepo iye pabodzi na alowola wace awiri wale, adayamba ulendo bwakucoka m’dziko la Mowabe, thangwe pomwe iye akhali ku Mowabeko, adabva kuti Yahova akumbukira wanthu wace mwa kuwapasa cakudya.

7 Iye adacoka komwe akhakhala pabodzi na alowola wace awiri wale. Pomwe akhali pa ulendo bwakubwerera ku Djuda, 8 Naomi adauza alowola wace awiriwo kuti: “Bwererani, ali-wentse ayende kumui kwa mai wace. Ndipo Yahova akulatizeni lufoyi lacadidi, ninga momwe imwepo mudalatizira kwa azibayanu omwe adafa na kwa inepano. 9 Ndipo Yahova apase ali-wentse wa imwepo mwamuna kuti mukhale na moyo wabwino.” Patsogolo pace Naomiyo adawapasa beju ndipo wentsenewo adayamba kulira mwakukuwa. 10 Iwo akhambamuuza kuti: “Ne, ifepano tiniyenda namwe ticikakhalambo pabodzi na wanthu wanu.” 11 Tsono Naomi adati: “Bwererani wana wangu. Thangwe ranyi mun’funa kuyenda nande pabodzi? Kodi inepano ningadzabale pomwe wana acidzakulowolani? 12 Bwererani wana wangu, bwererani, pakuti ndakalamba kwene-kwene kuti ndilowodwe pomwe. Napo ndicigumana mwamuna usiku buno ndipo ndicibala wana wacimuna, 13 kodi imwepo mungadawadikhirira mpaka iwo kukula? Kodi mungadalamba kulowodwa na winango kuti mudikhirire iwo? Ne wana wangu. Bzikundiwawa kwene-kwene thangwe ra kukuwonani tenepa, pakuti boko la Yahova landipasa nyathwa.”

14 Iwo adalira pomwe mwakukuwa ndipo patsogolo pace, Orpa adapasa beju amibzala wace acibwerera. Tsono Rute adangingimira basi kuti asale nawo. 15 Tenepo, Naomi adati: “Ona! Mwanzako akubwerera kwawo na kwa mirungu yace. Bwerera naye pabodzi.”

16 Tsono Rute adati: “Lekani kundingingimiza kuti ndikusiyeni ndicileka kuyenda namwe pabodzi, pakuti komwe imwepo muniyenda, inepano nin’dzayendambo kumweko, komwe imwepo mun’gona, inepano nin’dzagonambo kumweko, wanthu wanu, an’dzakhalambo wanthu wangu ndipo Mulungu wanu an’dzakhalambo Mulungu wangu. 17 Komwe imwepo mun’dzafera, inepano nin’dzaferambo kumweko ndiciikhidwa kumweko. Yahova andilange mwamphanvu penu cinthu cinango kupambula infa cin’ndilekanisa na imwepo.”

18 Pomwe Naomi adawona kuti Rute akungingimira kuti ayende naye, iye adasiyambo kumungingimira kuti abwerere. 19 Ndipo awiriwo adapitiriza na ulendobo mpaka kufika ku Betelehemu. Pomwe adafika ku Betelehemuko, wanthu wentse wa mu mzindamo adadabwa ndipo akazi akhambabvunzana kuti: “Kodi umweyu ni Naomi lini uyu?” 20 Naomiyo akhauza azikaziwo kuti: “Lekani kundicemera Naomi. Ndicemereni Mara, pakuti Wamphanvu-zentse wacitisa moyo wangu kukhala wakuwawa. 21 Inepano ndikhana bzentse pomwe ndidayenda, tsono Yahova wandicitisa kubwerera cimanja-manja. Thangwe ranyi mukundicemera Naomi, pakuti Yahova wandiphindukira ndipo Wamphanvu-zentse wandibweresera tsokali?”

22 Umu ni momwe Naomi adabwererera kwawo kucokera ku dziko la Mowabe pabodzi na mulowola wace Rute omwe akhali wa ku Mowabeko. Ndipo iwo adafika ku Betelehemu kumayambiriro kwa nthawe yakubvuna sevada.

2 Pakhana munthu munango wakudala kwene-kwene omwe akhacemeredwa Bowazi, wa m’dzinza la Elimeleki, omwe akhali bayace wa Naomi.

2 Ntsiku inango, Rute wa ku Mowabe ule adauza Naomi kuti: “Ndaphata minyendo, ndibvumizeni kuyenda m’minda kuti ndikaphalasire* bzinthu bzakusala m’mambuyo mwa anyakubvuna ali-wentse omwe an’ndidekera mtima.” Tenepo Naomi adamuuza kuti: “Ndoko mwanangu.” 3 Tenepo Rute adayenda, ndipo adapita m’munda aciyamba kuphalasira m’mbuyo mwa anyakubvuna. Mwakusaya kudziwa, iye adakapita m’munda mwa Bowazi omwe akhali wa m’dzinza la Elimeleki. 4 Pa nthawe imweyo, Bowazi adafika kumundako kucokera mu mzinda wa Betelehemu ndipo iye adauza anyakubvunawo kuti: “Yahova akhale namwe.” Ndipo iwo adamutawira kuti: “Yahova akusimbeni.”

5 Tenepo Bowazi adabvunza nyakunyang’anira anyakubvuna wace kuti: “Kodi mtsikanayu ngwa m’banja liponi?” 6 Nyakunyang’anira anyakubvunayo adatawira kuti: “Mtsikanayu ngwa ku Mowabe, iye wabwera pabodzi na Naomi kucokera ku Mowabeko. 7 Iye wandikumbira penu angadaphalasira sevada yakusala m’mambuyo mwa anyakubvuna. Iye waphalasira macibese yentseneya mpaka pano, ndipo tsapanopapa ni pomwe iye wakhala mu ntsaka kuti apume pang’ono.”

8 Tenepo, Bowazi adauza Rute kuti: “Tetekera mwanangu. Leka kukaphalasira m’munda munango ndipo lekambo kuyenda kuli-kwentse. Khala pafupi na anyabasa wangu wacikaziwa. 9 Ndoko nawo pabodzi ku munda omwe iwo aniyenda kukabvuna. Ndipo ndapereka lamulo kwa anyabasa wangu wacimunawa kuti aleke kukunesa-nesa. Ukabva nyota, ndoko pa mitsuko ya madzi ucikamwa madzi yomwe anyabasawa an’tunga.”

10 Pomwe adabva bzimwebzi, Rute adagodama ndipo adatsulimisa nkhope yace mpaka pantsi acibvunza kuti: “Kodi bzakwanisika tani imwepo kundidekera mtima na kundibvera ntsisi napo kuti ndine mulendo?” 11 Bowazi adamutawira kuti: “Ndabva bzinthu bzentse bzomwe wacitira amibzala wako pambuyo pakusaikidwa bayako na momwe wasiira pai wako, mai wako, dziko lako na adzinza wako ucibwera kwa wanthu omwe ukhanati kale kuwadziwa. 12 Yahova akusimbe thangwe ra bzomwe wacita ndipo upagalidwi na Yahova Mulungu wa Jirayeri, ule omwe wamulinga kuti akukhotcerere.”* 13 Tenepo Rute adati: “Mwandidekera mtima mbuya wangu, pakuti mwanditsangalaza ndipo mwalewalewa mafala yakulimbikisa kwa mtumiki wanune napo kuti ndine lini m’bodzi mwa atumiki wanu.”

14 Pa nthawe yakudya Bowazi adamuuza kuti: “Bwera kuno udzadye pau ucimbantcontca mu vinyu yakuwawasa.”* Tenepo, iye adakhala pantsi pabodzi na anyakubvunawo, ndipo Bowazi adamupasa sevada yakukazinga. Iye adadya acikhuta ndipo bzinango bzidasala. 15 Pomwe iye adamuka kuti akapitirize kuphalasirako, Bowazi adauza anyabasa wace kuti: “Musiyeni aphalasire m’mphepete mwa misumbu* yakugwatidwayi ndipo lekani kumunesa-nesa. 16 Ndipo mbasololani sevada inango pa misumbuyi mucimbasiya pantsi kuti iye aphalasire ndipo lekani kumuletsa.”

17 Tenepo, iye adapitiriza kuphalasirako mpaka kudoka, ndipo pomwe adapuntha bzomwe akhadaphalasirabzo, adawona kuti akhadaphalasira pafupi-fupi efa ibodzi* ya sevada. 18 Tenepo, iye adatenga sevada yomwe akhadaphalasirayo aciyenda nayo mu mzinda, ndipo amibzala wace adawona bzomwe iye akhadaphalasirabzo. Rute adatengambo cakudya comwe cikhadasala comwe akhadapasidwa na Boazi ku kumunda cire, acipasambo amibzala wace.

19 Amibzala wace adamubvunza kuti: “Kodi waphalasira kuponi lero? Kodi waphatira basa kuponi? Mulungu asimbe munthu omwe wakudekera mtimayo.” Tenepo, iye adauza amibzala wacewo bza mwenekaciro wa munda omwe akhadaphalasirayo aciti: “Lero ndaphalasira m’munda mwa munthu munango wakucemeredwa Bowazi.” 20 Naomi adauza mulowola waceyo kuti: “Yahova omwe ambaleka lini kulatiza lufoyi lacadidi kwa wanthu wamoyo na wakufa, asimbe munthu umweyo.” Naomi adapitiriza kulewa kuti: “Iye ni wadzinza wathu, angacite ciri-centse kuti atithandize.* 21 Patsogolo pace, Rute wa ku Mowabe ule adati: ‘Iye wandiuzambo kuti, khala pafupi na anyabasa wanguwa mpaka akadzamaliza kubvuna bzentse.’” 22 Naomi adauza mulowola wace Rute kuti: “Mwanangu, bziri bwino iwepo kupitiriza kuphata basa na azinyabasa wacewo, m’mbuto mwakuyenda m’munda munango ucikanesewa-nesewa.”

23 Tenepo, iye adapitiriza kukhala pafupi na azinyabasa wacikazi wa Bowazi ndipo adaphalasira mpaka kuphampha kwa nthawe yakubvuna sevada na tirigu. Ndipo iye adapitiriza kukhala na amibzala wace.

3 Naomi adauza mulowola wace kuti: “Mwanangu, inepano nin’funika kukunyang’anira mui* kuti iwepo ukhale bwino. 2 Bowazi ni wadzinza wathu ndipo atsikana omwe ukhanawo pabodzi wale ni anyabasa wace. Usiku bwa lero, iye aniyenda kukapepeta sevada pa mbuwa. 3 Tenepo, samba ucidzola mafuta yakununtcira ndipo ubvale bzakubvala bzako bzabwino. Ukamala upolikire kumbuwako, tsono iye aleke kukakuwona mpaka akamalize kudya na kumwa. 4 Iye akayenda kukagona, ukawonesese kuti iye wagona paponi. Tenepo ukakundule ku minyendo kwace ucikagona kumweko, ndipo iye an’kakuuza bzomwe ukacite.”

5 Tenepo iye adatawira kuti: “Nin’kacita bzentse bzomwe mwandiuzabzi.” 6 Iye adapolikira kumbuwako ndipo adacita bzentse bzomwe amibzala wace adam’panganiza. 7 Pa nthaweyi, Bowazi akhadya na kumwa ndipo akhadakondwa kwene-kwene. Patsogolo pace, iye adayenda kukagona kumbali kwa mudu wa sevada. Tenepo Rute adayenda mwakazizizi ndipo adakundula ku minyendo kwace acigona kumweko. 8 Pakati pa usiku, Bowazi adayamba kutetemera ndipo adamuka acikhala. Pomwe adanyang’anisa ku minyendo kwace, adawona mkazi akhadagona ku minyendoko. 9 Tenepo Bowazi adabvunza kuti: “Iwepo ndiwe yani?” Iye adatawira kuti: “Ndine Rute mtumiki wanu. Funikizani mtumiki wanu na cakubvala canu, pakuti ndimwe nyakutilombola.” 10 Tsono Bowazi adati: “Yahova akusimbe mwanangu. Ulendo buno iwepo walatiza lufoyi lacadidi kuposa pakuyamba pale, thangwe iwepo ulibe kunyang’ana mwamuna kuti akulowole pakati pa maswaka yanzako, ndipo ulibe kutewera wanthu wakudala ne wakusauka. 11 Tenepo leka kucita mantha mwanangu. Inepano nin’dzakucitira ciri-centse comwe ulewe, pakuti wentse mu mzindamu akudziwa kuti iwepo ndiwe mkazi wabwino. 12 Tsono, napo inepano ndicikhala nyakukulombola, alipo munthu munango omwe angakulombole, thangwe iye ni m’bale wapafupi kwene-kwene wa Elimeleki. 13 Khala kuno usiku buno. Mangwana iye akadzakulombola, bziri bwino, muleke adzakulombole. Tsono ndikulumbira pamaso pa Yahova Mulungu wamoyo kuti iye akadzasaya kukulombola, inepano nin’dzakulombola. Gona pano mpaka kucena.”

14 Tenepo iye adagona ku minyendo kwace mpaka pomwe kukhacena, ndipo adamuka aciyenda, pomwe kukhanati kuceneratu kuti aleke kuzindikiridwa. Bowazi akhafuna lini kuti wanthu adziwe kuti kumbuwako kukhadafika mkazi. 15 Bowazi adalewa pomwe kuti: “Bweresa nguwo yako yomwe wabvalayo ndipo uifuthule.” Tenepo, Ruteyo adafuthula nguwoyo ndipo adamuikhira 25 kilu* za sevada acimusenzesa. Patsogolo pace, Bowaziyo adayenda mu mzinda.

16 Tenepo, Rute adabwerera kwa amibzala wace, ndipo adamubvunza kuti: “Bzafamba tani mwanangu?” Rute adawafotokozera bzentse bzomwe mwamunayo adamucitira. 17 Ruteyo adalewa pomwe kuti: “Mwamunayo wandipasa 25 kilu za sevadazi acindiuza kuti: ‘Leka kubwerera cimanja-manja kwa amibzala wako.’” 18 Tenepo, amibzala wacewo adauza Rute kuti: “Derekha mwanangu, mpaka udziwe momwe nkhaniyi inimalira, pakuti mwamunayo an’cita ciri-centse comwe angakwanise kuti aikonze nkhaniyi lero.”

4 Tenepo Bowazi adayenda pa msuwo wa mzinda acikakhala pamwepo. Tsono pomwe nyakulombola omwe Bowazi akhadamulewa ule akhagwata na pamwepo, Bowaziyo adati: “Imwe angana, bwerani kuno. Khalani apa.” Iye adayendadi acikakhala pantsi. 2 Patsogolo pace, Bowazi adacemera akulu-akulu 10 wa mu mzindamo aciti: “Khalani apa.” Ndipo iwo adakhala.

3 Tenepo, Bowazi adauza nyakulombola ule kuti: “Naomi omwe wabwerera ku dziko la Mowabe an’funika kugulisa munda omwe ukhali wa m’bale wathu Elimeleki. 4 Tenepo, ndawona kuti bzikhali bwino kukudziwisani bza nkhaniyi na kukuuzani kuti penu mun’funa kugula munda waceyo, mungaugule pamaso pa wanthu na pa akulu-akulu wa mzinda uno. Pakuti ndimwe nyakulombola wapafupi kwene-kwene, mungaugule, tsono penu mun’funa lini kuugula, mungandiuze, pakuti inepano ndina ugo bwakuugulambo.” Iye adati: “Ndidakonzeka kuugula.” 5 Tenepo Bowazi adati: “Pa ntsiku yomwe mun’dzagula mundayo kwa Naomi, mudzaugulembo kwa Rute wa ku Mowabe mkazi wa defuntu, kuti mubwezerese dzina lace pa utaka bwace.” 6 Pomwe nyakulombolayo adabva bzimwebzi adati: “Nin’kwanisa lini kuugula, thangwe ningadzonge utaka bwangu. Gulani imwepo m’mbuto mwangu thangwe inepano nin’kwanisa lini kuugula.”

7 Umu ni momwe Ajirayeri akhacitira kale-kale pa nkhani ya kulombola cinthu ayai yakucinjanisa ugo bwa kulombola cinthu: Munthu akhakhundula xango yace aciipereka kwa mwanzace. Umu ni momwe akhatsimikizira mpangano mu Jirayeri. 8 Pomwe nyakulombola ule adauza Bowazi kuti: “Gulani imwepo,” iye adakhundula xango yace. 9 Patsogolo pace, Bowazi adauza akulu-akulu wa mu mzindamo na wanthu wentse kuti: “Lero imwepo ndimwe mboni kuti ndikugula kwa Naomi bzentse bzomwe bzikhali bza Elimeleki, bza Kiliyoni na Maloni. 10 Ndipo nin’tengambo Rute wa ku Mowabe, mkazi wa defuntu Maloni kuti akhale mkazangu, kuti ndibwezerese dzina la defuntuyo pa utaka bwace nakuti dzina lace lileke kupfudzidwa pakati pa abale wace na pakati pa wanthu wa mu mzinda wace.* Lero imwepo ndimwe mboni.”

11 Tenepo, wanthu wentse na akulu-akulu omwe akhali pa msuwo wa mzindayo adati: “Inde, ndife mboni. Yahova asimbe mkazi omwe un’lowolayo kuti akhale ninga Rakeli na Leya, omwe adabereka dzinza la Jirayeri. Bzinthu bzikufambire bwino mu Efrata ndipo ukhale na mbiri yabwino mu Betelehemu. 12 Thangwe ra wana omwe Yahova an’kupasa kucokera kwa mtsikanayu, banja lako likhale ninga la Perezi, mwana wa Tamara na Djuda.”

13 Tenepo, Bowazi adatenga Rute acikhala mkazace. Iye adagona naye, Yahova adasimba Ruteyo ndipo iye adakhala na pathupi acibereka mwana wacimuna. 14 Ndipo azikazi akhambauza Naomi kuti: “Atumbizike Yahova, omwe wakupasa nyakukulombola lero ndipo dzina lace lidziwisidwe mu Jirayeri mwentse. 15 Mwanayu an’dzacitisa kuti ukhale pomwe wakukondwa ndipo an’dzakusamalira ukadzakalamba, pakuti iye wabadwa kucokera kwa mulowola wako omwe ambakufuna kwene-kwene ndipo ngwabwino kuposa wana 7 wacimuna.” 16 Tenepo Naomi adatenga mwanayo ndipo adakhala makayaya* wace. 17 Tenepo azivizinya wace adapasa mwanayo dzina lakuti Obedi, ndipo adati: “Naomi waberekedwera mwana wacimuna.” Ndipo iye ni pai wace wa Jese, pai wa Davide.

18 Uyu ndiwo m’badwo* wa Perezi: Perezi adabereka Eziromu, 19 Eziromu adabereka Ramu, Ramu adabereka Aminadabi, 20 Aminadabi adabereka Nasoni, Nasoni adabereka Salimoni, 21 Salimoni adabereka Bowazi, Bowazi adabereka Obedi, 22 Obedi adabereka Jese ndipo Jese adabereka Davide.