TSAMBA LAKUYENDA KWA AHEBEREU
1 M’mbuyomu, Mulungu adalewalewa na makolo yathu yakale mwakuphatisa basa apolofeta pa nthawe zakusiyana-siyana na m’njira zakusiyana-siyana. 2 Tsapano, mu ntsiku zakumalizira zino, iye ambalewalewa nafe mwakuphatisa basa Mwana wace, omwe adamusankhula kuti anyang’anire bzinthu bzace bzentse. Ndipo Mulungu adaphatisambo basa iye pakulenga bzinthu bza pa dziko la pantsi na bzakudzulu.* 3 Iye ambalatiza ulemerero bwa Mulungu na makhalidwe yace caiyo ndipo na mphanvu ya fala lace, iye ambasamalira bzinthu bzentse. Ndipo pomwe adamala kucenesa pikado zathu, iye adakhala ku boko lamadidi la Mulungu Mkululetu kudzulu. 4 Tenepo, iye adakhala mkulu kuposa anjo, ndipo ninga utaka bwace, adapasidwa dzina lapadzulu kwene-kwene kuposa la anjowo.
5 Mwa ciratizo, kodi ni anjo uponi omwe Mulungu adamuuza kale kuti: “Iwepo ndiwe mwana wangu ndipo lero inepano ndakhala baba wako”? Ndipo adamuuza pomwe kuti: “Inepano nin’dzakhala baba wace ndipo iye an’dzakhala mwana wangu”? 6 Tsono pomwe iye adabweresa Mwana wace wakuyamba kubadwa pa dziko la pantsi, adalewa kuti: “Anjo wentse wa Mulungu amugodamire.”
7 Ndipo pakulewa bza anjo, iye ambati: “Iye ambacitisa anjo wace kukhala wamphanvu kwene-kwene ndipo atumiki wace ambawacitisa kukhala cirambi-rambi ca moto.” 8 Tsono pakulewa bza Mwana wace, iye ambati: “Mulungu ni mpando wako wa umambo mpaka kale-kale, ndipo Umambo bwako bun’dzatonga mwacirungamo. 9 Udafuna cirungamo ndipo udawenga kusaya kubvera malamulo. Ndipopa Mulungu, omwe ni Mulungu wako, adakudzoza na mafuta ndipo adakucitisa kukhala wakukondwa kwene-kwene kuposa anzako wentse.” 10 Ndipo ambalewambo kuti: “Imwe Mulungu, paciyambi mudakhazikisa aliserse ya dziko la pantsi ndipo kudzulu ni basa la manja yanu. 11 Dziko la pantsi na kudzulu bzin’dzamala, tsono imwepo mun’dzakhala mpaka kale-kale, ibzo bzin’dzasakala ninga cakubvala, 12 ndipo imwepo mun’dzafunya dziko la pantsi na kudzulu ninga kapote ndipo mun’dzacinja bzimwebzi ninga cakubvala, koma imwepo mumbacinja lini, ndipo magole yanu yan’dzamala lini.”
13 Tsono kodi ni anjo uponi omwe iye adamuuza kale kuti: “Khala ku boko langu lamadidi mpaka pomwe ndidzaikhe anyamadulanthaka wako ninga cakupondera nzayo zako”? 14 Kodi ni anjo lini wentse omwe ambatumikira Mulungu?* Kodi iwo alibe kutumidwa na Mulungu kuti adzathandize wale omwe an’funa kupulumusidwa?
2 Pa thangwe limweri, tin’funika kukhala tceru kwene-kwene pa bzinthu bzomwe tidabva kuposa momwe tikhacitira kale, kuti tileke kupambuka pa cikhulupiro. 2 Pakuti penu fala lomwe lidalewedwa na anjo lidawonedwa kukhala lacadidi ndipo munthu ali-wentse wakucita pikado na wakusaya kubvera adatambira cirango mwakubverana na cirungamo, 3 kodi tingadzapulumuke tani penu tininyoza cipulumuso cikulu ninga cimweci? Pakuti cipulumuso cimweci cidayamba kulewedwa na Mbuya wathu ndipo cidatsimikizidwa kwa ife na kwa wale omwe adacibva. 4 Mulungu adaperekambo umboni mwakucita bzizindikiro, bzinthu bzakudabwisa na mabasa yakusiyana-siyana yamphanvu pabodzi na mzimu wakucena, omwe udaperekedwa mwakubverana na kufuna kwace.
5 Pakuti Mulungu alibe kupasa ugo anjo kuti ambatonge dziko la pantsi lakukhalidwa na wanthu lomwe likubweralo, lomwe ife tikulilewa. 6 Tsono munthu munango adacitira umboni, acilewa kuti: “Kodi munthu ni mbani kuti mumukumbukire? Ayai kodi mwana wa munthu ni mbani kuti mumusamalire? 7 Imwepo mudamucepesa pang’ono kuposa anjo; mudamupasa ulemerero na citumbizo ndipo mudamusankhula kuti anyang’anire mabasa ya manja yanu. 8 Imwepo mudaikha bzinthu bzentse pantsi pa nzayo zace.” Ndipo pakuikha bzinthu bzentse pantsi pa nzayozo, Mulungu alibe kusiya cinthu ciri-centse comwe ciribe kukhala pantsi pa nzayo zacezo. Tsono ifepano tikanati kuwona kuti bzinthu bzentse bziri pantsi pa nzayo zace. 9 Koma tikuwona Jezu omwe adacepesedwa pang’ono kuposa anjo, omwe tsapano mwam’pasa ulemerero na citumbizo thangwe ra kubonera mpaka infa, kuti thangwe ra kudeka mtima kukulu kwa Mulungu iye afere wanthu wentse.
10 Bzinthu bzentse bziripo kuti bzipase ulemerero Mulungu, ndipo bziripo thangwe ra iye. Na tenepo, kuti apase ulemerero wana azinji, iye adawona kuti mpsakuthemera kuti Mtumiki Mkulu akhale wakulungamiratu thangwe ra kubonera. Tenepo, Mulungu adawapulumusa mwakuphatisa basa Mtumiki Mkuluyo. 11 Jezu pabodzi na wale omwe iye adawacenesa, wentse Baba wawo ni m’bodzi. Pa thangwe limweri, iye ambabva lini manyazi kulewa kuti ni abale wace 12 pakulewa kuti: “Nin’dzadziwisa dzina lanu kwa abale wangu ndipo pakati pa gwere nin’dzakutumbizani na nyimbo.” 13 Ndipo iye adalewambo kuti: “Nin’dzamukhulupira.” Kuthumizira bzimwebzi iye adalewa pomwe kuti: “Onani! Ine pabodzi na wana omwe Yahova adandipasa.”
14 Pakuti wana amwewa ni wanthu wa mulopa na thupi,* iye adakhalambo munthu wa mulopa na thupi,* kuti thangwe ra infa yace iye apfudze Dyabu, omwe ambacitisa kuti wanthu afe. 15 Iye adacita bzimwebzi kuti adzapulumuse wanthu wentse omwe akhali pa ukapolo kwa moyo wawo wentse, thangwe ra mantha na infa. 16 Pakuti kulewa cadidi, iye akuthandiza lini anjo, koma akuthandiza wana wa* Abalahamu. 17 Ndipopa iye akhafunika kundendemerana na “abale” wace pa bzinthu bzentse, kuti akhale mkulu wa antsembe wantsisi na wakukhulupirika pa bzinthu bza Mulungu. Mwa njira imweyi, iye adacitisa kuti wanthu abverane pomwe na Mulungu, mwakupereka moyo wace thangwe ra pikado za wanthuwo. 18 Pakuti adabonera pomwe akhayezedwa, iye ambathandiza wale omwe akuyezedwambo.
3 Na tenepo abale wakucena omwe mudacemeredwa kuti muyende kudzulu, kumbukirani bza Jezu, ule omwe ifepano tikubvuma* kuti ni mpostolo na mkulu wa antsembe. 2 Iye adakhala wakukhulupirika kwa Mulungu omwe adamusankhula, ninga momwe Mozeji adakhalira wakukhulupirika pomwe akhatumikira m’nyumba ya Mulungu. 3 Pakuti iye akuwonedwa kukhala wakuthemera kutambira ulemerero bukulu kuposa Mozeji, thangwe ule omwe ambamanga nyumba, ambakhala wakulemekezeka kwene-kwene kuposa nyumbayo. 4 Kulewa cadidi, nyumba iri-yentse alipo munthu omwe adaimanga, tsono omwe adakonza bzinthu bzentse ni Mulungu. 5 Mozeji adakhala wakukhulupirika pakutumikira m’nyumba yentse ya Mulungu, ndipo utumiki bwacebo bukhali umboni pa bzinthu bzomwe Mulungu angadadzalewa kutsogolo. 6 Tsono Kristu adakhala wakukhulupirika ninga Mwana pa nyumba ya Mulungu. Ifepano ndife nyumba ya Mulungu tikaphatisisa mwamphanvu ufulu bwathu bwakulewalewa na cidikhiro comwe timbasamwa naco mpaka kuphampha.
7 Na tenepo, ninga momwe mzimu wakucena ukulewera kuti: “Lero penu mun’tetekera fala lace, 8 lekani kuumisa mitima yanu ninga momwe yadacitira makolo yanu yakale pomwe yadandikalipisa kwene-kwene, ninga pa ntsiku yakuyezedwa m’dambo, 9 pomwe makolo yanu yakale yadandiyeza napo kuti yakhawona mabasa yangu kwa magole 40. 10 Ndipopa ndidaipidwa na m’badwo umweyo ndicilewa kuti: ‘Nthawe zentse iwo ambasocera m’mitima mwawo ndipo alibe kufika pakudziwa njira zangu.’ 11 Na tenepo, ndidalumbira na ukali bwangu kuti: ‘Iwo an’dzapuma lini pa ntsiku yangu yakupuma.’
12 Cenjerani abale, kuti pakati panu paleke kuwoneka munthu wakukulisa mtima wakuipa na wakusaya cikhulupiro, mwa kufunduka kwa Mulungu wamoyo. 13 Koma pitirizani kumbalimbikisana ntsiku iri-yentse pomwe tikukhala na moyo mu ntsiku yakucemeredwa “Lero,” kuti mphanvu yakupumpsa ya pikado ileke kuumisa mtima ne na m’bodzi wa imwepo. 14 Pakuti kulewa cadidi, ifepano tin’dzatambirambo bzomwe Kristu adatambira, pokha-pokha tikaphatisisa mwamphanvu cidikhiro comwe tikhanaco pakuyamba, mpaka kuphampha. 15 Ninga momwe bzidalewedwera kuti: “Lero, penu mun’tetekera fala lace, lekani kuumisa mitima yanu ninga pa nthawe yomwe makolo yanu yakale yadandikalipisa kwene-kwene.”
16 Mbani omwe adabva fala la Mulungu koma napo bziri tenepo iwo adamukalipisa? Kodi ni wale lini omwe adacoka ku Edjipito mwakutsogoleredwa na Mozeji? 17 Kuthumizira bzimwebzi, kodi Mulungu adakalipa na yani kwa magole 40? Kodi ni wale lini omwe adacita pikado, acifa m’dambo? 18 Kodi mbani omwe Mulungu adalumbira kuti iwo an’dzapuma lini pa ntsiku yace yakupuma? Kodi ni wale lini omwe alibe kubvera? 19 Tenepo, tikuwona kuti iwo alibe kupuma pa ntsiku yace yakupuma thangwe akhalibe cikhulupiro.
4 Mulungu akutiuza kuti tingapume pa ntsiku yace yakupuma, tenepo tin’funika kukhala tceru kuti pakati pathu paleke kuwoneka munthu wakusaya kuthemera kudzapuma pa ntsiku yakupuma ya Mulungu. 2 Pakuti mafala yabwino yadapaliziridwa kwa ifepano ninga momwe yadapaliziridwira kwa makolo yathu yakale, tsono mafala yomwe adabvayo yalibe kukhala na phindu kwa iwo thangwe alibe kukhala na cikhulupiro ninga ca wale omwe adabvera. 3 Ife omwe tina cikhulupiro, tikupuma pa ntsiku yakupuma ya Mulungu ninga momwe iye adalewera kuti: “Na tenepo ndidalumbira na ukali bwangu kuti: ‘Iwo an’dzapuma lini pa ntsiku yangu yakupuma,’” napo kuti mabasa yace yakhadamala kuyambira pomwe dziko lidakhazikisidwa. 4 Pakuti pakulewa bza ntsiku yaci 7, cinembo cinango cimbati: “Mulungu adapuma pa ntsiku yaci 7 pomwe adamala kucita mabasa yace yentse,” 5 ndipo iye adalewa pomwe kuti: “Iwo an’dzapuma lini pa ntsiku yangu yakupuma.”
6 Tenepo, pakuti alipo winango omwe akanati kupuma, ndipo wale omwe adayamba kudziwisidwa bza mafala yabwino alibe kupuma thangwe ra kusaya kubvera, 7 iye adakhazikisa pomwe ntsiku inango, yomwe adaicemera kuti “Lero,” mu salimo la Davide pomwe padapita nthawe itali kwene-kwene. Bzimwebzi bzikubverana na bzomwe talewa kale bzire kuti: “Lero, penu mun’tetekera fala lace, lekani kuumisa mitima yanu.” 8 Pakuti penu Djoswe adakutsogolerani kuti mukapume, Mulungu angadakuuzani lini pomwe bza ntsiku inango. 9 Tenepo ikalipo ntsiku yakupuma ninga ntsiku ya Sabudu kwa wanthu wa Mulungu. 10 Pakuti munthu omwe adapuma pa ntsiku yakupuma ya Mulungu, adapumambo pa mabasa yace, ninga momwe Mulungu adapumira pa mabasa yace.
11 Tenepo mbaticiteni bzentse bzomwe tingakwanise kuti tipume pa ntsiku yakupuma ya Mulungu, kuti paleke kuwoneka ne na m’bodzi wakuyamba kufamba mwakusaya kubvera ninga momwe makolo yathu yakale yadacitira. 12 Pakuti fala la Mulungu ndamoyo na lamphanvu ndipo ndakuthwa kwene-kwene kuposa xipada iri-yentse yakuthwa kwentse-kwentse ndipo limbapita mpaka mkati licikasiyanisa moyo na mzimu,* mafupa na muwongola, ndipo limbakwanisa kuzindikira makumbukidwe na bzakufuna bza mtima wa munthu. 13 Palibe cakulengedwa ciri-centse comwe n’cakubisika pamaso pa Mulungu, koma bzinthu bzentse bziri padeca ndipo mpsakuwonekera kwa ule omwe tin’dzatawira mulandu pamaso pace.
14 Tenepo pakuti tina mkulu wa antsembe omwe adayenda kudzulu omwe ni Jezu Mwana wa Mulungu, mbatipitirizeni kupalizira bza cikhulupiro cathu pakulewa bza iye. 15 Pakuti tiribe mkulu wa antsembe omwe angatazire kutibvesesa bzakuphonya bzathu, tsono tinaye m’bodzi omwe adayezedwa m’bzinthu bzentse ninga ifepano, koma akhalibe pikado. 16 Na tenepo, mbatifenderereni ku mpando wa Umambo wa Mulungu omwe ambatilatiza kudeka mtima kukulu ndipo timbapemba kwa iye na ufulu bwa kulewalewa kuti atibvere ntsisi na kutilatiza kudeka mtima kwace kukuluko, pa nthawe yomwe tikufunikira thandizo.
5 Munthu ali-wentse omwe ambasankhulidwa kuti atumikire ninga mkulu wa antsembe, ambatumikira wanthu pa bzinthu bzakubverana na kunamata Mulungu kuti apereke mphaso na ntsembe thangwe ra pikado zawo. 2 Iye ambakwanisa kucita bzinthu mwakupirira na wanthu omwe alibe cidziwiso na omwe ambaphonya, thangwe iyembo ngwakutepa, 3 ndipo thangwe ra bzimwebzi iye an’funika kuperekambo ntsembe thangwe ra pikado zace, ninga momwe ambacitira pakupereka ntsembe thangwe ra pikado za wanthu winango.
4 Munthu angasankhule lini yekha kukhala mkulu wa antsembe, koma ni Mulungu yekha omwe ambasankhula ninga momwe adasankhulira Aroni. 5 Tenepo Kristu adacitambo bzibodzi-bodzibzi, iye alibe kubzitumbiza yekha mwa kukhala mkulu wa antsembe, tsono iye adatumbizidwa na Ule omwe adamuuza kuti: “Iwepo ndiwe mwana wangu, ndipo lero inepano ndakhala baba wako.” 6 Ninga momwe iye adalewera pa mbuto inango kuti: “Iwepo ndiwe wantsembe ninga Melikizedeki ndipo un’dzakhala wantsembe mpaka kale-kale.”
7 Pomwe Kristu akhali pa dziko la pantsi, iye adacita mipembo yakudandaulira acimbalira na kugwesa misozi. Iye adacita bzimwebzi kwa Ule omwe angadakwanisa kumupulumusa ku infa ndipo adabvedwa thangwe ra kugopa kwace Mulungu. 8 Napo iye akhali mwana wace, iye adapfunza kukhala munthu wakubvera thangwe ra bzinthu bzomwe adabonera nabzo. 9 Pomwe adakhala wakubvera m’bzinthu bzentse,* iye adapasidwa udindo bwa kupereka cipulumuso kwa wanthu wentse omwe ambamubvera, 10 thangwe iye adasankhulidwa na Mulungu, kuti akhale mkulu wa antsembe ninga Melikizedeki.
11 Tina bzinthu bzizinji bzakuti tilewe pakulewa bza iye, tsono mpsakunesa kukufotokozerani, thangwe mumbacedwa kubvesesa bzinthu. 12 Thangwe pakufika tsapano imwepo mukhafunika kukhala apfunzisi, tsono bzikufunikira kuti munthu munango akupfunziseni pomwe bzinthu bzakuyambirira bza m’mafala yakupambulika ya Mulungu, pakuti mwayamba pomwe kufuna mkaka, sikuti cakudya cakulimba. 13 Pakuti ali-wentse omwe an’pitiriza kumwa mkaka ambadziwa lini fala la cirungamo, thangwe iye akali mwana. 14 Tsono cakudya cakulimba n’ca wale omwe ana cikhulupiro cakulimba, pakuti iwo ambapfunzisa makumbukidwe yawo* ntsiku zentse kuti ambakwanise kusiyanisa cabwino na cakuipa.
6 Na tenepo, tin’funika lini kundoima pa cipfunziso cakuyambirira cakulewa bza Kristu, koma tipitirize kukula ticileka kubwerera pomwe ku cipfunziso cakuyambiriraco, comwe ni kusiya mabasa yakufa, kukhulupira Mulungu, 2 cipfunziso cakulewa bza ubatizo, kuikha manja, kulamusidwa kwa wanthu wakufa na kutongedwa kwakumalizira. 3 Ndipo tin’dzacita bzimwebzi Mulungu akafuna.
4 Pakuti kwa wale omwe adatambira ceza, omwe adalawidza mphaso yakudzulu, omwe adatambira mzimu wakucena, 5 omwe adalawidza fala labwino la Mulungu pabodzi na bzisimbo* mwakubverana na dziko lipsa lomwe likubwera, 6 koma adapambuka pa cikhulupiro, kwa wanthu amwewa, mpsakukwanisika lini kuwathandiza kuti akungule thangwe iwo akukhomerera pomwe Mwana wa Mulungu pa muti acimupasisa manyazi pamaso pa wanthu azinji. 7 Pakuti mataka yambatambira cisimbo cakucokera kwa Mulungu, mwakumwa madzi ya nvula yomwe imbabvumba kawiri-kawiri, patsogolo pace yambabala bzisapo bzabwino bzomwe bzimbathandiza wale omwe aniyalima. 8 Tsono yakameresa minga, yambalambidwa ndipo yali pafupi kutembereredwa, pakumalizira pace yambadzatenthedwa.
9 Na tenepo abale wakufunidwamwe, napo tikulewalewa mwa njira imweyi, tina citsimikizo ca bzinthu bzabwino kwa imwepo, bzinthu bzakubverana na cipulumuso. 10 Pakuti Mulungu ngwakulungama, iye an’dzayebwa lini basa lanu na lufoyi lomwe mudalilatiza pa dzina lace, ndipo mumbalatiza bzimwebzi mwakutumikira anyakukhulupira anzanu* mpaka pano. 11 Tsono tikufuna kuti ali-wentse wa imwepo, alatize nyongo ibodzi-bodziyi kuti mukhale na citsimikizo centse ca cidikhiro mpaka kuphampha, 12 nakuti muleke kukhala atofu. Koma, tewezerani wale omwe mwa cikhulupiro na kupirira, akutambira utaka bomwe adauzidwa kuti angadadzapasidwa.
13 Pakuti pomwe Mulungu adauza Abalahamu bzakutsogolo, iye adalumbira m’dzina lace, thangwe palibe munthu munango mkulu kwene-kwene omwe angadamulumbirira kuposa iye, 14 aciti: “Inepano nin’dzakusimbadi ndipo kulewa cadidi, nin’dzawandisa wana wako.” 15 Tenepo, pomwe Abalahamu adadikhirira mwakupirira, iye adatambira bzomwe akhadauzidwa kuti angadadzapasidwa. 16 Pakuti wanthu ambalumbira m’dzina la munthu omwe ni mkulu kuposa iwo, ndipo lumbiro lawolo limbamalisa kunesana kuli-kwentse, thangwe iro limbatsimikizira mwa lamulo mafala yawo. 17 Mwa njira ibodzi-bodziyi, pomwe Mulungu adafuna kulatiza padeca kwa wanthu omwe angadadzawapasa bzomwe iye akhadalewa nakuti bzomwe iye ambafuna bzimbacinja lini, iye adacita bzimwebzo mwa kulumbira. 18 Bzinthu bziwiri bzomwe Mulungu adacitabzi,* bzingacinje lini ndipo iye anganame lini. Bzinthu bzimwebzi bzimbalimbikisa ife omwe tidathawira kwa Mulungu, kuti tiphatisise mwamphanvu cidikhiro comwe tinaco. 19 Tina cidikhiro cimweci ninga ndangula ya moyo wathu, comwe n’cakutsimikizika na cakulimba, ndipo cimbatitsogolera mpaka mkati, kuseri kwa nguwo ya mu templo. 20 Jezu adapita patsogolo pathu, acitifungulira njira na kutikonzera njirayo ndipo iye adakhala mkulu wa antsembe ninga Melikizedeki mpaka kale-kale.
7 Pakuti Melikizedeki umweyu, mambo* wa ku Salemu, omwe ni mkulu wa antsembe wa Mulungu Mkululetu, adayenda kukagumana na Abalahamu pomwe Abalahamuyo akhacokera ku nkhondo kukakunda amambo, ndipo Melikizedekiyo adamusimba. 2 Ndipo Abalahamu adamupasa cakhumi ca bzinthu bzentse. Cakuyamba, dzina lace limbathandauza “Mambo Wacirungamo” ndipo kuthumizira bzimwebzi, iye ni mambo wa ku Salemu, bzomwe bzikuthandauza “Mambo wa Mtendere.” 3 Pai wace alibe kudziwika, ne mai wace ne dzinza lace ndipo alibe kudziwikambo ciyambi cace ne cimaliziro ca moyo wace, tsono adakhala wakundendemerana na Mwana wa Mulungu ndipo iye akupitiriza ninga wantsembe mpaka kale-kale.
4 Onani kuti munthu umweyu akhali wakufunika kwene-kwene, ndipopa kholo lathu lakale Abalahamu adapereka cakhumi pa bzinthu bzomwe iye adapamba ku nkhondo. 5 Kulewa cadidi, mwakubverana na lamulo, wana wa Levi omwe akhadasankhulidwa kuti atumikire ninga antsembe ndiwo omwe akhana ugo bwakutambira cakhumi kwa wanthu. Bzimwebzi bzikuthandauza kuti iwo ambatambira cakhumico kucokera kwa abale wawo, napo kuti abale wawowo ni wana wa Abalahamu. 6 Tsono munthu umweyu omwe akhali lini wa m’dzinza la Levi, adatambira cakhumi kucokera kwa Abalahamu ndipo adasimba ule omwe akhadauzidwa bzinthu bzakutsogolo. 7 Palibe omwe angalambe kuti ule omwe ambasimba ni mkulu, kuposa ule omwe ambasimbidwa. 8 Alevi akhatambira cakhumi napo kuti akhali wanthu omwe angadafa, tsono munthu munango omwe adatambira cakhumi, bzinembo bzimbamucitira umboni bwakuti ana moyo. 9 Ndipo bzingalewedwe kuti kucokera mwa Abalahamu, napo Alevi omwe akhatambira cakhumi, iwo adapagali cakhumi, 10 thangwe pomwe Melikizedeki adakagumana na Abalahamu, Levi akhanati kubadwa kucokera kwa kholo lace lakale.
11 Makonzedwe ya untsembe bwakucokera ku dzinza la Levi, yakhacita mbali ku Lamulo la Mozeji lomwe lidaperekedwa kwa Ajirayeri. Penu wantsembe wakucokera ku dzinza la Levi angadathandiza wanthu kukhala wakulungama, kodi tingadafunikira wantsembe ninga Melikizedeki? Kodi mpsakukwanira lini kukhala na wantsembe ninga Aroni? 12 Pakuti untsembe bukacinjidwa, Lamulo lin’funikambo kucinjidwa. 13 Thangwe munthu omwe akufotokozedwa mu bzinthu bzomwe bzalewedwabzi, adacokera ku dzinza linango, ndipo palibe ne munthu m’bodzi wa dzinza limwero, omwe adatumikira pa guwa la ntsembe. 14 Pakuti tentsenefe tikudziwa kuti Mbuya wathu adacokera m’dzinza la Djuda, tsono Mozeji alibe kulewa cinthu ciri-centse pakulewa bzakuti antsembe angadacokera mu dzinza limwero.
15 Ndipo bzimwebzi bzikuwonekeratu padeca pomwe wantsembe munango adawonekera ninga Melikizedeki. 16 Iye akutumikira ninga wantsembe, sikuti thangwe ra kucokera m’dzinza la Levi ninga momwe lamulo likhadalewera, tsono thangwe iye adapasidwa mphanvu yomwe imbamupasa moyo wakusaya kupfudzika. 17 Pakuti bzinembo bzimbamucitira umboni kuti: “Iwepo ndiwe wantsembe ninga Melikizedeki, ndipo un’dzakhala wantsembe mpaka kale-kale.”
18 Tenepo, lamulo lakale-kale limbacosedwa thangwe ndakumala mphanvu, ndipo lin’kwanisa lini kuthandiza wanthu kuti afike pakukhala wakulungama. 19 Lamulolo liribe kukwanisa kucitisa cinthu ciri-centse kukhala cakulungama, tsono Mulungu adatipasa cidikhiro cabwino ndipo mwakuphatisa basa cidikhiroco tingakwanise kumufenderera. 20 Ndipo bzinthu bzimwebzi bziribe kucitika mwakusaya kucita lumbiro, 21 (pakuti kulewa cadidi, alipo wanthu omwe adakhala antsembe ndipo Mulungu alibe kuwacitira lumbiro, tsono, alipo munthu m’bodzi, omwe Mulungu adamucitira lumbiro, ndipo pakulewa bza iye, adati: “Yahova walumbira, ndipo iye an’dzacinja lini makumbukidwe yace. ‘Iwepo ndiwe wantsembe mpaka kale-kale’”). 22 Na tenepo, Jezu adakhala citsimikizo ca mpangano wabwino. 23 Kuthumizira bzimwebzi, antsembe angadapitiriza lini na basa lawo thangwe ra infa, ndipopa wanthu winango akhambapita m’mbuto mwawo kuti apitirize na basalo. 24 Tsono pakuti iye akupiritiza kukhala na moyo mpaka kale-kale, untsembe bwace bun’funika lini kupitidwa m’mbuto. 25 Tenepo, iye angakwanise kupulumusa wale omwe ambafenderera Mulungu mwakuphatisa basa iye, pakuti iye nthawe zentse ana moyo kuti ambawadandaulire kwa Mulungu.
26 Mpsakuthemera kwa ife kukhala na mkulu wa antsembe ninga umweyu thangwe iye ngwakukhulupirika, wakusaya mulandu, wakucena, wakusiyana na wanthu wapikado ndipo adakwizidwa padzulu kwene-kwene. 27 Mwakusiyana na akulu wa antsembe winango wale, iye an’funika lini kupereka ntsembe ntsiku zentse thangwe ra pikado zace ayai thangwe ra pikado za wanthu, thangwe iye adacita bzimwebzi kabodzi kokha mpaka kale-kale pomwe adabzipereka iye yekha. 28 Wale omwe adasankhulidwa kuti akhale akulu wa antsembe mwakubverana na lamulo, mbapikado, tsono pambuyo pa Mulungu kutipasa lamulo, iye adalumbira kuti angadasankhula Mwana wace kukhala mkulu wa antsembe, omwe adakhala wakulungama mpaka kale-kale.
8 Tsapano, pa bzinthu bzomwe tikulewabzi nfundo ikulu njiyi: Ifepano tina mkulu wa antsembe ninga umweyu, ndipo iye adakhala kumbali yamadidi ya mpando wa umambo wa Mulungu Mkululetu kudzulu. 2 Iye ni mtumiki pa mbuto yakucena na pa tendi lacadidi lomwe lidakonzedwa na Yahova sikuti na munthu. 3 Pakuti mkulu wa antsembe ali-wentse ambasankhulidwa kuti apereke mphaso na ntsembe. Tenepo, bzikhali bzakufunika kuti mkulu wa antsembe umweyu akhalembo na cinthu ciri-centse kuti apereke. 4 Bzingadakhala kuti iye akali pa dziko la pantsi pano, angadakhala lini wantsembe, thangwe alipo kale wanthu omwe ambapereka mphaso mwakubverana na Lamulo. 5 Utumiki bomwe wanthu amwewa ambacita, bumbandolatiza bzinthu bzakudzulu. Bzimwebzi bzidalatizidwa pomwe Mulungu adauza Mozeji momwe iye angadakonzera tendi. Pakuti Iye adati: “Uwonesese kuti wacita bzinthu bzentse mwakuteweza bzomwe udalatizidwa pa phiri.” 6 Tsono, tsapano Jezu wapasidwa udindo bwabwino kwene-kwene thangwe iye ni mkhala-pakati wa mpangano wabwino, omwe udakhazikisidwa mwa lamulo pa bzinthu bzabwino bzomwe bzingadadzacitika kutsogolo.
7 Bzingadakhala kuti mpangano wakuyamba ukhali wakulungama, pangadafunika lini mpangano waciwiri. 8 Pakuti iye akuwona bzakuphonya pakati pa wanthu, pomwe akulewa kuti: “‘Onani! Ntsiku zikufendera, zomwe nin’dzacita mpangano mupsa na dzinza la Jirayeri pabodzi na dzinza la Djuda’ walewa tenepo Yahova. 9 ‘Un’dzakhala lini ninga mpangano omwe ndidacita na makolo yanu yakale, pa ntsiku yomwe ndidawaphata boko, ndiciwacosa m’dziko la Edjipito, thangwe iwo alibe kupitiriza kucita bzinthu mwakubverana na mpangano wangu, ndipopa ndidasiya kuwasamalira,’ walewa tenepo Yahova.
10 “‘Pakuti umweyu ni mpangano omwe nin’dzacita na dzinza la Jirayeri pambuyo pa ntsiku zimwezo. Nin’dzaikha malamulo yangu m’makumbukidwe mwawo ndipo nin’dzayanemba m’mitima mwawo. Ine nin’dzakhala Mulungu wawo ndipo iwo an’dzakhala wanthu wangu’ walewa tenepo Yahova.
11 “‘Ndipo palibe ali-wentse wa iwo omwe an’dzapfunzisa nzika inzace ayai m’bale wace mwakulewa kuti: “Dziwani Yahova!” Pakuti wentse an’dzandidziwa, kuyambira wana mpaka akulu. 12 Thangwe nin’dzawabvera ntsisi pa bzicito bzawo bzakusaya kulungama, ndipo nin’dzakumbukira lini pomwe pikado zawo.’”
13 Pakulewa kuti “mpangano mupsa,” iye wacitisa wakuyamba kukhala wakale-kale. Tsono, cinthu cikakhala cakale-kale, ico cimbakhala cakusakala ndipo cimbakhala ciri pafupi kumala.
9 Pakuti mpangano wakuyamba, ukhana malamulo yakubvumizika yakucitira utumiki bwakupambulika ndipo ukhana mbuto yace yakucena pa dziko la pantsi. 2 Tendi limweri likhadamangidwa na bzipinda bziwiri. Cipinda cakuyamba cikhana cakuikhira kandiyero, meza na pau zakuwonesedwa* ndipo cikhacemeredwambo kuti Mbuto Yakucena. 3 Tsono kuseri kwa cinguwo caciwiri, kukhana cipinda ca mu tendimo cakucemeredwa Cipinda Cakucenesesa. 4 M’mwemo mukhana ciweyeweye ca oro cakutenthera ntsembe na thungwa la mpangano* lomwe likhadapintaridwi na oro ndipo mkati mwa thungwalo mukhana kamtsuko ka oro komwe kakhana cakudya cakucemeredwa mana pabodzi na mpsimbo ya Aroni yomwe idaphukira ire na minyala yakunyalala yomwe Mulungu akhadanemba malamulo yace.* 5 Padzaulu pa thungwalo pakhana akerubi awiri waulemerero, omwe akhampsinkha cakugwanankhirira* cace na matenga yawo. Tsono, tsapano ni nthawe lini yakufotokoza bzinthu bzimwebzi cibodzi na cibodzi.
6 Pomwe bzinthu bzimwebzi bzidamala kukonzedwa mwa njira imweyi, antsembe akhambapita nthawe zentse mu cipinda cakuyamba ca mu tendi kuti akacite mabasa yawo yakupambulika. 7 Tsono ni mkulu wa antsembe yekha omwe akhambapita m’cipinda caciwiri ca m’tendico kabodzi kokha pa gole, ndipo akhapita lini mwakusaya kutenga mulopa omwe akhaupereka thangwe ra pikado zace na pikado za wanthu zomwe akhacita mwakusaya kudziwa. 8 Tenepo, mzimu wakucena ukhalatiza padeca, kuti njira yakupitira m’cipinda cakucena ikhanati kuzimbulidwa pomwe tendi lakuyamba lire likhalipo. 9 Tendi limweri ni ciratizo ca nthawe ino ndipo mphaso na ntsembe bzimbaperekedwa mwakubverana na makonzedwe yamweya. Napo bziri tenepo, bzimwebzi bzingacitise lini munthu wakunamata Mulungu kukhala na mtima wabwino omwe ungamupase lini mulandu. 10 Bzinthu bzimwebzi bzikhandophatanidza bzakudya, bzakumwa na njira zakusiyana-siyana zakucenesera* wanthu ayai bzinthu. Bzimwebzi bzikhafunika kucitika tenepoyo, mwakubverana na bzomwe lamulo la Mozeji likhafuna ndipo malamuloyo yakhalewa bza bzinthu bza pa dziko la pantsi* ndipo yadaikhidwa mpaka nthawe yomwe ikhadalewedwa kale kuti alungamize bzinthu.
11 Tenepo, pomwe Kristu adabwera ninga mkulu wa antsembe wa bzinthu bzabwino bzomwe bzikhadacitika kale, iye adapita mu tendi likulu na labwino kwene-kwene, lakusiyana na lakuyamba lire, lomwe liribe kukonzedwa na manja ya wanthu ndipo likucita lini mbali ya bzinthu bza pa dziko la pantsi. 12 Iye adapita m’mbuto yakucena, sikuti na mulopa wa mbuzi ayai wa tumikono twa ng’ombe, koma na mulopa wace caiwo ndipo adacita bzimwebzi kabodzi kokha basi, acitipulumusa* mpaka kale-kale. 13 Pakuti penu mulopa wa mbuzi na wa mikono ya ng’ombe na dotha la ng’ombe ya phandauzi bzikawazidwa kwa wale omwe apswipizidwa bzimbawacitisa kukhala wakucena pamaso pa Mulungu, 14 tani pakulewa bza mulopa wa Jezu Kristu, omwe mwakuphatisa basa mzimu wakusaya kumala iye adabzipereka kwa Mulungu mwakusaya kuphonya? Kodi mulopayo un’dzacenesa lini mabasa yakufa m’mitima mwathu kuti ticite basa lakupambulika la Mulungu wamoyo?
15 Ndipopa, iye ni mkhala-pakati* wa mpangano mupsa, kuti anyakucemeredwa adzatambire utaka bwakusaya kumala, thangwe iye adafa ninga cakulombolera kuti awatsudzule ku pikado zawo zomwe adacita pomwe akhali mu mpangano wakale. 16 Thangwe munthu akacita mpangano na Mulungu, munthu omwe wacita mpanganoyo an’funika kufa. 17 Pakuti mpangano umbaphata basa munthu akafa ndipo mpanganoyo ungaphate lini basa, pomwe munthu omwe adacita naye mpanganoyo akana moyo. 18 Mwa njira ibodzi-bodziyi, mpangano wakuyamba ule ulibe kukhazikisidwa* mwakusaya kuphatisa basa Mulopa. 19 Pakuti pomwe Mozeji adauza wanthu wentse bzomwe lamulo limbalewa, iye adatenga mulopa wa tumikono twa ng’ombe na mulopa wa mbuzi pabodzi na madzi, ukuse bufuira kwene-kwene bwa bira na tumiti twa isopo ndipo adawazira bukhu la mpanganolo, aciwazirambo wanthu wentse. 20 Ndipo adalewa kuti: “Uyu ni mulopa omwe ukucitisa kuti mpangano omwe mudacita na Mulungu uphate basa ndipo iye akufuna kuti muteweze mpanganoyo.” 21 Ndipo iye adawazirambo mulopayo pa tendi na bzombo bzentse bzomwe bzikhaphatisidwa basa pa basa lakupambulika. 22 Inde, mwakubverana na lamulo pafupi-fupi bzinthu bzentse bzimbacenesedwa na mulopa, tsono pakasaya kucosedwa mulopa, wanthu angalekereredwe lini pikado zawo.
23 Na tenepo, bzire bzomwe bzikundendemezedwa na bzinthu bzakudzulu, bzikhafunika kucenesedwa mwa njira imweyi, tsono bzinthu bzakudzulu bzimbacenesedwa na ntsembe zabwino kwene-kwene kuposa ntsembe zimwezi. 24 Pakuti Kristu alibe kupita m’mbuto yakucena yakumangidwa na manja ya wanthu, yomwe ni cithunzi-thunzi ca mbuto caiyo, koma iye adapita kudzulu ndipo tsapano ali pamaso pa Mulungu thangwe ra ife. 25 Bzimwebzi bziribe kucitika kuti iye ambabzipereke yekha mwakubwereza-bwereza ninga momwe mkulu wa antsembe akhambacitira, mwakupita m’mbuto yakucena gole liri-lentse na mulopa omwe ukhali lini wace. 26 Thangwe bzingadakhala tenepo, iye angadambabonera kazinji kentse kuyambira kuciyambi caiko kwa dziko. Tsono, tsapano iye adawonekera kabodzi kokha mpaka kale-kale, kuphampha kwa nthawe ino kuti acose pikado mwakuphatisa basa ntsembe yace. 27 Ninga momwe bziriri na munthu kuti ambadikhirira kufa kabodzi kokha mpaka kale-kale, patsogolo pace acitongedwa, 28 bziri tenepoyombo na Kristu omwe adaperekedwa ntsembe kabodzi kokha mpaka kale-kale, kuti anyamule pikado za wanthu azinji, tsono iye akadzabwera pomwe kaciwiri, an’dzabwera lini kuti adzacose pikado, koma iye an’dzabwerera wale omwe akumudikhirira na mtima wentse kuti adzawapulumuse.
10 Lamulo ni ciratizo ca bzinthu bzabwino bzomwe bzikubwera, tsono sikuti bzinthu caibzo, thangwe Lamulolo lingacitise lini wale omwe ambafenderera Mulungu kukhala wakulungama mwakuphatisa basa ntsembe zomwe ambakhala akupereka gole na gole. 2 Bzingadakhala kuti ntsembe zimbacitisa wanthu kukhala wakulungama, kodi iwo angadapitiriza kumbapereka ntsembezo? Pakuti wale omwe ambabweresa ntsembe acicenesedwa, angadabzibva lini pomwe kuti ana mulandu wa pikado. 3 Tsono mwakusiyana na bzimwebzi, ntsembezo zikhawakumbusa pikado zawo, gole liri-lentse. 4 Pakuti bzingakwanisike lini kuti mulopa wa mkono wa ng’ombe na wa tonde ucose pikado.
5 Pomwe adabwera pa dziko la pantsi, iye adati: “‘Imwepo mulibe kufuna ntsembe ne bzakupereka koma mudandikonzera thupi. 6 Imwepo mulibe kubvuma ntsembe zakucita kutentha na ntsembe za pikado.’ 7 Na tenepo ine ndidati: ‘Onani! Inepano ndabwera (m’bukhu* mudanembedwa bza ine) kuti ndidzacite kufuna kwanu, Imwe Mulungu.’” 8 Cakuyamba iye akuti: “Imwepo mulibe kufuna ne kubvuma ntsembe na bzakupereka pabodzi na ntsembe zakucita kutentha na ntsembe za pikado,” zomwe ni ntsembe zakuperekedwa mwakubverana na Lamulo. 9 Patsogolo pace iye akuti: “Onani! Inepano ndabwera kudzacita kufuna kwanu.” Iye amalisa cinthu comwe n’cakuyamba* kuti akhazikise caciwiri.* 10 Mwakubverana na “kufuna” kumweku, ifepano tacenesedwa thangwe ra ntsembe ya thupi la Jezu Kristu lomwe lidaperekedwa kabodzi kokha mpaka kale-kale.
11 Kuthumizira bzimwebzi, wantsembe ali-wentse ambaima pa mbuto yace ya basa ntsiku na ntsiku, kuti acite basa lakupambulika ndipo ambapereka ntsembe zimwezi kawiri-kawiri zomwe zingakwanise lini kumalisiratu pikado. 12 Tsono munthu umweyu adapereka ntsembe kabodzi kokha mpaka kale-kale thangwe ra pikado ndipo adakhala kumbali ya madidi ya Mulungu. 13 Kuyambira pamwepo iye akudikhirira mpaka pomwe anyamadulanthaka wace an’dzaikhidwa pantsi pa nzayo zace. 14 Ndipo thangwe ra ntsembe ibodzi yomwe iye adaipereka adacitisa kuti wale omwe akucenesedwa akhale wakulungama mpaka kale-kale. 15 Kuthumizira bzimwebzi, mzimu wakucena ukuticitirambo umboni pakulewa kuti: 16 “‘Uyu ni mpangano omwe nin’dzacita na iwo pambuyo pa ntsiku zimwezo,’ walewa tenepo Yahova. ‘Nin’dzaikha malamulo yangu m’mitima mwawo ndipo nin’dzayanemba m’makumbukidwe mwawo.’” 17 Patsogolo pace adati: “Nin’dzakumbukira lini pomwe pikado zawo na bzicito bzawo bzakulatiza kusaya kubvera malamulo.” 18 Pomwe Mulungu walekerera bzinthu bzimwebzi, mpsakufunika lini pomwe ntsembe ya pikado.
19 Na tenepo abale, pakuti tatsimikiza* kupita mu njira yakutiyendesa ku mbuto yakucena mwakuphatisa basa mulopa wa Jezu, 20 omwe adatifungulira njira ipsa na ya moyo mwakuphatisa basa cinguwo, comwe ni thupi lace, 21 nakuti tina mkulu wa antsembe omwe ambanyang’anira nyumba ya Mulungu, 22 mbatifenderereni Mulungu na mtima wentse na cikhulupiro cakulimba, ticikhala na mitima yathu yakucenesedwa kucokera ku mtima wakuipa* na mathupi yathu yakusambisidwa na madzi yakucena. 23 Bwerani tipitirize kulewa padeca bza cikhulupiro cathu mwakusaya kutekenyeka, pakuti ule omwe adalewa bzimwebzi ngwakukhulupirika. 24 Ndipo bwerani timbakumbukirane* kuti timbalimbikisane pa kulatiza lufoyi na kucita mabasa yabwino, 25 ticileka kusiya kutsonkhana kwathu pabodzi ninga momwe winango omwe ana cizolowezi cimweci ambacitira. Koma bwerani timbalimbikisane ndipo tithumizire kucita bzimwebzi pomwe tikuwona kuti ntsikuyo ikufendera.
26 Pakuti tikacita pikado utowa, pomwe tatambira kale cidziwiso caico cacadidi, palibe pomwe ntsembe inango yomwe yasala kuti iperekedwere pikado zathuzo. 27 Koma tin’dikhirira na mantha kulangidwa na kudikhirirambo ukali bwakugaka ninga moto, bomwe bun’dzapfudza anyakusaya kubvera Mulungu. 28 Munthu ali-wentse omwe angadanyoza Lamulo la Mozeji, akhafunika kuphedwa mwakusaya kucitiridwa ntsisi pakakhala kuti pana umboni bwa wanthu awiri ayai atatu. 29 Kodi mukuwona tani? Penu munthu waponda Mwana wa Mulungu ndipo alibe kulemekeza mulopa wa mpangano omwe adacenesedwa naye ndipo watukwana mzimu wakucena wa kudeka mtima kukulu kwa Mulungu, kodi munthu umweyu an’themera lini cirango camphanvu? 30 Pakuti tikudziwa Ule omwe adalewa kuti: “Kubwezera n’kwangu; Ine ndine omwe nin’dzabwezera.” Ndipo iye adalewa pomwe kuti: “Yahova an’dzalanga wanthu wace.” 31 Ni cinthu cakugopswa kutambira cirango cakucokera kwa Mulungu wamoyo.
32 Na tenepo pitirizani kukumbukira ntsiku za m’mbuyo, kuti pomwe mudabvunikiridwa mudapirira bzinthu bzizinji pabodzi na mabvuto. 33 Nthawe zinango imwepo mukhatukwanidwa na kuzunzidwa padeca* ndipo nthawe zinango imwepo mukhali pabodzi na wale omwe adagumanambo na mabvuto ninga yamweya. 34 Pakuti imwepo mudacitira ntsisi wale omwe akhali m’kawoko ndipo mudabvuma mwakukondwa kutengeredwa bzinthu bzanu, thangwe mukhadziwa kuti imwepo muna cinthu cabwino kwene-kwene na cakusaya kumala.
35 Na tenepo, lekani kusiya kukhwimika kwanu,* pakuti thangwe ra bzimwebzi imwepo mun’dzabairidwa. 36 Pakuti mun’funika kupirira kuti mukacita bzomwe Mulungu ambafuna, mudzatambire bzomwe iye adalewa kuti angadadzakupasani. 37 Pakuti “kwasala kanthawe kakucepa,” ndipo “ule omwe akubwera an’fikadi ndipo an’cedwa lini.” 38 “Tsono munthu wakulungama an’dzakhala na moyo thangwe ra cikhulupiro” ndipo “penu iye an’siya Mulungu thangwe ra mantha inepano nin’dzakomedwa lini naye.” 39 Na tenepo, ifepano ndife lini wanthu omwe ambabwerera m’mbuyo kuyenda kukapfudzidwa, koma ndife wanthu omwe tina cikhulupiro kuti tipulumuse moyo wathu.
11 Cikhulupiro ni cidikhiro cakutsimikizirika ca bzinthu bzomwe bzikudikhiriridwa ndipo n’ciratizo cakuti bzinthu bzakusaya kuwoneka na maso bziripodi. 2 Thangwe ra cikhulupiro, wanthu wakale-kale adalatizidwa na Mulungu kuti iye akhakomedwa nawo.
3 Thangwe ra cikhulupiro, ifepano timbazindikira kuti bzinthu bzomwe bziri kudzulu na pa dziko la pantsi, bzidakhazikisidwa na fala la Mulungu. Na tenepo, bzinthu bzakuwoneka bzidakonzedwa kucokera ku bzinthu bzakusaya kuwoneka.
4 Thangwe ra cikhulupiro, Abeli adapereka kwa Mulungu ntsembe yapadzulu kwene-kwene kuposa ya Kaini ndipo thangwe ra cikhulupiroco, iye adacitiridwa umboni bwakuti akhali munthu wakulungama, pakuti Mulungu adakomedwa na mphaso zace ndipo napo iye adafa, akupitiriza kulewalewa na cikhulupiro cace.
5 Thangwe ra cikhulupiro, Inoki adatengedwa* kuti aleke kuwona infa ndipo alibe kugumanidwa ku mbuto iri-yentse, thangwe Mulungu akhadamucosa ndipo pomwe akhanati kucosedwapo, iye adalatizidwa umboni bwakuti Mulungu akhakomedwa naye. 6 Kuthumizira bzimwebzi, munthu akasaya cikhulupiro angakwanise lini kukondwesa Mulungu, pakuti omwe ambafenderera Mulungu, an’funika kumbakhulupira kuti iye alipodi ndipo ambabaira wanthu omwe ambamulinga na mtima wentse.
7 Thangwe ra cikhulupiro, Nowa pomwe adacenjezedwa na Mulungu pa bzinthu bzomwe bzikhanati kuwoneka, iye adalatiza kuti akhabvera* Mulunguyo ndipo adamanga cingalawa kuti apulumuse wanthu wa m’banja lace. Thangwe ra cikhulupiro caceco, iye adalatiza kuti dziko likhathemera kulangidwa, ndipo adakhala nyakutambira utaka bwakulungama, bomwe bumbabwera thangwe ra cikhulupiro.
8 Thangwe ra cikhulupiro, Abalahamu pomwe adacemeredwa, iye adabvera mwakuyenda ku mbuto yomwe angadatambira ninga utaka. Iye adayendadi, napo kuti akhadziwa lini komwe akhayenda. 9 Thangwe ra cikhulupiro, iye akhakhala ninga mulendo m’dziko lomwe akhadauzidwa kuti angadakakhala ndipo iye akhakhala m’matendi na Izaki pabodzi na Djakobo, wanthu omwe Mulungu akhadawauzambo kuti angadawapasa dziko limweri. 10 Iye akhadikhirira mzinda wa aliserse caiyo, omwe Mulungu adautala na kuumanga.
11 Thangwe ra cikhulupiro, nayembo Sara adakhala na pathupi* kuti abereke mwana napo iye akhadakalamba, thangwe Sarayo akhawona kuti Ule omwe ambalewa bzinthu bzakutsogolo, ngwakukhulupirika. 12 Pa thangwe limweri, munthu omwe akhawoneka ninga wakufa, adabereka wana azinji ninga nyenyezi zakudzulu ndipo akhali wakusaya kulewengeka ninga mcenga wa m’mphepete mwa nyanza.
13 Wanthu wentsenewa adafa ana cikhulupiro, napo alibe kutambira bzomwe akhadauzidwa kuti angadapasidwa, tsono iwo adabziwona na patali, acikomedwa nabzo ndipo adalewa padeca kuti akhali alendo nakuti angadakhalisa lini m’dzikomo. 14 Wale omwe ambalewalewa mwa njira imweyi, ambakhala akulatiza padeca kuti akulinga na nyongo mbuto yawo-yawo. 15 Bzingadakhala kuti iwo adapitiriza kukumbukira komwe akhadacokera, angadakhala na mpata wakubwerera. 16 Tsono wanthu amwewa akulinga mbuto yabwino kwene-kwene, yomwe ni mbuto ya kudzulu. Pa thangwe limweri, Mulungu ambabva lini manyazi wanthuwo akambamucemera ninga Mulungu wawo, pakuti iye wawakonzera mzinda.
17 Thangwe ra cikhulupiro, Abalahamu pomwe adayezedwa na Mulungu bzikhali ninga kuti wapereka kale Izaki ntsembe. Na tenepo munthu umweyu, omwe adatambira mwakukondwa bzinthu bzomwe adauzidwa kuti angadadzapasidwa, akhali wakukonzeka kupereka ntsembe mwana wace m’bodzi yekha. 18 Iye adacita bzimwebzi napo kuti akhadauzidwa kuti: “Omwe an’dzacemeredwa kuti wana wako,* an’dzacokera mwa Izaki.” 19 Tsono iye akhadziwa kuti Mulungu angadalamusa Izaki kwa anyakufa, ndipo iye adatambira mwana waceyo ninga kuti walamusidwa kwa anyakufa. Bzimwebzi bzidalatiza bzinthu bzomwe bzin’dzacitika kutsogolo.
20 Thangwe ra cikhulupiro, nayembo Izaki adasimba Djakobo na Esau pa bzinthu bzomwe bzingadadzacitika kutsogolo.
21 Thangwe ra cikhulupiro, pomwe Djakobo akhadasala pang’ono kufa, adasimba wana wacimuna wa Zuze m’bodzi na m’bodzi ndipo adanamata Mulungu pomwe akhadadjimbikira mpsimbo yace.
22 Thangwe ra cikhulupiro, Zuze pomwe akhadasala pang’ono kufa, iye adalewa bza kufuluka kwa wana wa Jirayeri ndipo adaperekambo malango* pakulewa bza mafupa yace.*
23 Thangwe ra cikhulupiro, Mozeji pomwe adabadwa, abereki wace adamubisa kwa minyezi mitatu, thangwe adawona kuti mwanayo akhali wakudeka ndipo alibe kugopa lamulo la mambo.* 24 Thangwe ra cikhulupiro, Mozeji pomwe adakula, adalamba kucemeredwa kuti mzukulu* wa Farawo. 25 Iye adasankhula kuboneresedwa pabodzi na wanthu wa Mulungu, m’mbuto mwa kufuna kukondwa na bzinthu bza pikado bzakusaya kukhalisa, 26 thangwe iye adawona kuti kunyozedwa kwace ninga Nyakudzozedwa,* cikhali cuma cikulu kwene-kwene kuposa cuma ca ku Edjipito, pakuti iye akhanyang’anisisa mabaibai yomwe angadadzatambira. 27 Thangwe ra cikhulupiro, iye adacoka ku Edjipito sikuti thangwe ra kugopa ukali bwa mambo,* pakuti iye adapitiriza kukhala na cikhulupiro cakulimba ninga kuti akuwona Ule omwe ngwakusaya kuwoneka. 28 Thangwe ra cikhulupiro, iye adacita Paskwa ndipo adawaza mulopa kuti anjo wa Mulungu aleke kupha wana wawo wakuyamba kubadwa.
29 Thangwe ra cikhulupiro, wanthu wa Mulungu adayambuka pa Nyanza Ifuira ninga kuti ankufamba pa mataka yakuuma, tsono pomwe Aedjipito adayezera kucitambo bzibodzi-bodzibzo, adakhudyulidwa na nyanzayo.
30 Thangwe ra cikhulupiro, mpanda wa Jeriko udagwa pomwe Ajirayeri adauzungulira kwa ntsiku 7. 31 Thangwe ra cikhulupiro, Rahabi omwe akhali puta, alibe kufa pabodzi na wale omwe alibe kubvera, thangwe iye adatambira mwa mtendere amuna omwe adabwera kudzazonda dzikolo.
32 Kodi ningalewe pomwe ciyani pamwepa, pakuti nthawe in’ndicepera kuti ndilewembo bza Gidiyoni, Baraki, Samusoni, Djafeti, Davide, Samuyeri pabodzi na apolofeta winango. 33 Thangwe ra cikhulupiro, wanthu amwewa adakunda maumambo,* adakhazikisa cirungamo, adauzidwa bzinthu bzomwe bzingadadzacitika kutsogolo, adafunga miromo ya mphondolo, 34 mphanvu ya moto iribe kuwacita cinthu ciri-centse, adapulumuka pomwe akhadasala pang’ono kuphedwa na xipada, pomwe iwo akhali wakutepa adapasidwa mphanvu, pa nthawe ya nkhondo akhalibe mantha ndipo adakunda anyankhondo omwe adabwera kudzamenyana nawo. 35 Akazi adatambira wanthu wawo omwe adalamusidwa kwa anyakufa, ndipo wanthu winango adazunzidwa thangwe adalamba kusiya cikhulupiro cawo kuti atsudzulidwe. Iwo adacita bzimwebzi, kuti adzakhale na kulamusidwa kwabwino kwene-kwene. 36 Inde, wanthu winango adayezedwa mwa kunyazidwa na kupfumbulidwa ndipo kuposa bzimwebzi, adamangidwa na makorenti aciikhidwa m’kawoko. 37 Iwo adabomedwa na minyala, adayezedwa, adagwatidwa kati na kati, adaphedwa na xipada, akhafamba uko akhadabvala makhanda ya bira na ya mbuzi, adakhala wakusaya, akhabonera na kuzunzidwa. 38 Ndipo dziko ikhali lini mbuto yakuthemera kuti iwo akhale. Iwo akhambafamba-famba m’dambo, m’mapiri, m’mphako na m’madindi ya pa dziko la pantsi.
39 Tenepo, napo kuti wanthu wentsenewa adatambira umboni thangwe ra cikhulupiro cawo, iwo alibe kuwona kukwanisika kwa bzinthu bzomwe bzikhadalewedwa kuti bzin’dzacitika kutsogolo. 40 Pakuti Mulungu akhadawona kale cinthu cabwino kuti aticitire, kuti iwo aleke kukhala wakulungama pakusaya ifepano.
12 Tenepo, pakuti tidazunguliridwa na mtambo ukulu wa mboniyu, mbaticoseni cinthu ciri-centse cakulemera na pikado yomwe ingatigwese mwakusaya kunesa, ndipo bwerani tithamange mwakupirira pa kuthamanga komwe kwaikhidwaku, 2 ticimbanyang’anisisa Jezu omwe ambatsogolera cikhulupiro cathu. Thangwe ra cikondweso comwe cikhali patsogolo pace, iye adapirira pa muti wakuzunzidwira* ndipo akhalibe basa na kupasidwa manyazi, ndipo adakhala kumbali ya madidi ya mpando wa umambo bwa Mulungu. 3 Tsono, kumbukirani bwino-bwino bza ciratizo ca ule omwe adapirira mafala yakunyoza ya wanthu wa pikado, omwe akhacita bzinthu pakufuna kubzikondwesa okha kuti imwepo muleke kuneta, mucibwerera m’mbuyo.
4 Pa nkhondo yomwe mukucita kuti mukunde pikadoyi, imwepo mukanati kupirira mpaka kufika pakufa. 5 Ndipo mudayebweratu malango yomwe yadaperekedwa kwa imwepo ninga wana yakuti: “Mwanangu, leka kunyozera malango ya Yahova ndipo leka kuneta kutsimulidwa na iye, 6 pakuti Yahova ambalanga ule omwe iye ambamufuna ndipo kulewa cadidi, iye ambatcanga ali-wentse omwe ambam’tambira ninga mwana wace.”
7 Imwepo mun’funika kupirira ninga mbali ya kulangidwa* kwanu. Mulungu ambacita namwe bzinthu ninga wana wace. Kodi ni mwana uponi omwe ambalangidwa lini na pai wace? 8 Tsono penu ni mwentse lini omwe mukutambira cirangoci, ndiye kuti ndimwe wana wa panjira, sikuti wana wace caiwo. 9 Kuthumizira bzimwebzi, abereki wathu* akhambatilanga ndipo ifepano tikhambawalemekeza. Kodi tin’funikambo lini kubvera na mtima wentse Baba omwe ambatsogolera moyo wathu na mphanvu yace yakucena? 10 Pakuti iwo adatilanga kwa nthawe yakucepa, mwakubverana na bzomwe iwo akhawona kuti bziri bwino, tsono iye ambacita bzimwebzi kuti bzinthu bzitifambire bwino, kuti tikhalembo wakucena ninga momwe iye aliri. 11 Kulewa cadidi, ifepano timbakomedwa lini* pa nthawe yomwe tikupasidwa malango thangwe bzimbawawa, tsono napo bziri tenepo, wale omwe ambabvuma kupfunzisidwako, na kupita kwa nthawe malangoyo yambabala bzisapo bza mtendere mwakubverana na cirungamo.
12 Tenepo, limbisani manja yomwe njakutepa na mabondo yakusaya mphanvu, 13 ndipo pitirizani kulungamiza njira za nzayo zanu, kuti ciwalo comwe capwetekeka cileke kuthumizirikiratu, m’mbuto mwace cipole. 14 Citani nyongo yakukhala pa mtendere na wanthu wentse ndipo citanimbo nyongo kuti mukhale wakucena, thangwe palibe munthu omwe an’dzawona Mbuya akasaya kucita bzimwebzi. 15 Khalani tceru kuti paleke kugumanika munthu omwe asaye kutambira kudeka mtima kukulu kwa Mulungu, kuti paleke kuphukira muzi wa veneno,* omwe un’bweresa mabvuto ndipo azinji acidzongedwa* naye. 16 Ndipo khalanimbo tceru kuti pakati panu paleke kugumanika munthu omwe akucita upombo ayai uputa ne munthu omwe ambanyoza bzinthu bzakupambulika, ninga momwe adacitira Esau omwe adagulisa ugo bwace bwakukhala mwana wakuyamba kubadwa, mwa kucinjanisa na palato ibodzi ya cakudya. 17 Pakuti imwepo mukudziwa kuti na kupita kwa nthawe pomwe akhafuna kutambira utaka, iye adalambidwa ndipo napo iye adadandaula mwakucita kulira kuti pai wace acinje makumbukidwe yawo, bziribe kukwanisika.*
18 Pakuti imwepo mulibe kufenderera phiri lomwe mungadakwanisa kulikhuya, lakugaka moto, lomwe likhana mtambo upswipa, mdima ukulu na conzi, 19 ndipo pa phiriro pakhabveka kulira kwa cimbututu na fala lomwe lidacokera kudzulu licilewalewa na wanthu, tsono pomwe wanthuwo adabva falalo, adadandaulira Mozeji kuti falalo lireke kudzalewalewa pomwe na iwo. 20 Pakuti iwo angadakwanisa lini kubvera lamulo lakuti: “Cirombo ciri-centse cikakhuya phiriro, cin’funika kuthusiridwa minyala.” 21 Ndipo bzomwe adawona kumwekobzo bzikhali bzakugopswa kwene-kwene, mpaka Mozeji adalewa kuti: “Ndikutetemera na mantha.” 22 Koma imwepo mwafenderera phiri la Ziyoni na mzinda wa Mulungu wamoyo, Jeruzalemu wakudzulu, na anjo azinji kwene-kwene 23 pa mtsonkhano wawo ukulu, na gwere la wana wakuyamba kubadwa omwe madzina yawo yadanembedwa kudzulu, na Mulungu omwe ni Mtongi wa wentse, na moyo wauzimu wa anyakulungama omwe adacitisidwa kukhala wakusaya pikado, 24 na Jezu omwe ni mkhala-pakati wa mpangano mupsa, ndipo na mulopa omwe iye adawazira ifepano omwe umbalewalewa bwino kwene-kwene kuposa mulopa wa Abeli.
25 Samalani kuti muleke kukhala wanthu wakusaya kutetekera ule omwe akulewalewa, pakuti penu wale omwe alibe kubvera ule omwe adapereka cenjezo la Mulungu pa dziko la pantsi alibe kupulumuka, ndiye kuti ifepanombo tin’dzapulumuka lini tikasaya kubvera ule omwe akulewalewa kucokera kudzulu. 26 Pa nthawe imweyire, fala lace lidatekenyesa dziko la pantsi koma tsapano, iye adaleweratu kuti: “Nin’dzatekenyesa pomwe dziko la pantsi na kudzulu kubodzi.” 27 Fala lakuti “pomwe” likulatiza kuti Mulungu an’dzacosa bzinthu bzomwe bzimbatekenyeka, bzomwe bziribe kulengedwa na Mulunguyo ndipo iye an’dzacita bzimwebzo kuti bzinthu bzomwe bzimbatekenyeka lini bzipitirize kukhala. 28 Tenepo, pakuti tatambira Umambo bomwe bungatekenyeke lini, mbatipitirizeni kutambira kudeka mtima kukulu kwa Mulungu, komwe kun’tithandiza kutumikira Mulunguyo mu njira yakubvumizika ndipo ticite bzimwebzi mwa kumugopa na kumulemekeza. 29 Pakuti Mulungu wathu ali ninga moto omwe umbapfudza.
13 Pitirizani kulatiza lufoyi kwa abale. 2 Lekani kuyebwa kutambira alendo,* thangwe mwakucita bzimwebzi, winango adatambira anjo mwakusaya kudziwa. 3 Pitirizani kukumbukira wale omwe ali m’kawoko,* ninga kuti munawo pabodzi m’kawokomo ndipo mbakumbukiranimbo wale omwe akuboneresedwa, thangwe imwepombo mukali pa dziko la pantsi pano. 4 Malowozi yakhale yakulemekezeka pamaso pa wentse ndipo mbuto yakugona wanthu wakulowolana ikhale yakucena, thangwe Mulungu an’dzalanga anyakucita upombo ayai uputa,* mwamuna wakulowola ayai mkazi wakulowodwa omwe ambagonana na munthu omwe ni mwanzace lini wa m’banja. 5 Lekani kumbafuna kwene-kwene kobiri, m’mbuto mwace mbakomedwani na bzomwe munabzo, thangwe Mulungu adalewa kuti: “Inepano nin’dzakusiya lini ndipo cipo ndicidzakuthawa.” 6 Kuti tikhale wakukhwimika kwene-kwene ticilewa kuti: “Yahova ni mthandizi wangu, nin’dzagopa lini cinthu. Kodi munthu angandicitenyi?”
7 Kumbukirani wale omwe akutsogolera pakati panu, omwe ambakufotokozerani mafala ya Mulungu ndipo pakuwona makhalidwe yawo yabwino, tewezerani cikhulupiro cawo.
8 Jezu Kristu alibe kucinja dzulo, lero mpaka kale-kale.
9 Lekani kusoceresedwa na bzipfunziso bzakusiyana-siyana na bzacirendo, pakuti bziri bwino kwene-kwene mtima kulimbikisidwa na kudeka mtima kukulu kwa Mulungu, kuposa kulimbikisidwa na cakudya comwe cimbathandiza lini wale omwe ambawona cakudyaco kukhala cakufunika kwene-kwene.
10 Ifepano tina guwa la ntsembe lomwe wale omwe ambatumikira pa tendi, alibe ufulu bwakudya cakudya comwe cimbaperekedwa pa guwa limweri. 11 Pakuti mkulu wa antsembe ambatenga mulopa wa bzirombobzo aciyenda nawo pa mbuto yakucena ninga ntsembe yakulekerera pikado, ndipo bzirombobzo bzimbakatenthedwa kunja kwa msasa. 12 Na tenepo, Jezu adaboneresedwambo kunja kwa msuwo wa mu mzinda kuti acenese wanthu na mulopa wace. 13 Tenepo, mbatiyendeni tikagumane naye kunja kwa msasako, ticikanyozedwa ninga momwe iye adanyozedwera. 14 Pakuti pano tiribe mzinda wakukhazikika, koma tikufunisisa na mtima wentse mzinda omwe ukubwerayo. 15 Mwakuphatisa basa iye, mbatiperekeni nthawe zentse ntsembe zacitumbizo kwa Mulungu. Ntsembezo ni mafala yakucokera pa mulomo pathu, yakupalizira padeca bza dzina lace. 16 Kuthumizira bzimwebzi, lekani kuyebwa kucita bzabwino na kugawana na anzanu bzomwe munabzo, pakuti Mulungu ambakomedwa na ntsembe zimwezi.
17 Mbabverani wale omwe akutsogolera pakati panu, na kukhala wakufunisisa kuteweza malango yawo, pakuti iwo ambanyang’anira moyo wanu ninga wanthu omwe an’dzatawira mulandu. Mbawabverani na kuteweza* malango yawo, kuti iwo ambaphate basa lawo mwakukondwa sikuti mwakudandaula, thangwe bzimwebzi bzingakubweresereni mabvuto.
18 Pitirizani kutipempherera, pakuti tikutsimikiza kuti tina mtima wakucena, thangwe tikufuna kucita bzinthu bzentse mwakukhulupirika. 19 Tsono maka-maka, ndikukulimbikisani kuti mumbapembe kuti ndibwerere kwa imwepo mwakusaya kucedwa.
20 Ine ndikupemba kuti Mulungu wa mtendere omwe mwakuphatisa basa mulopa wa mpangano wakusaya kumala, adalamusa Mbuya wathu Jezu kwa wanthu wakufa, omwe ni makabusa wa mabira, 21 akupaseni bzinthu bzentse bzabwino kuti mucite bzentse bzomwe iye ambafuna ndipo mwakuphatisa basa Jezu Kristu, acitise ifepano kucita bzinthu bzomwe mpsabwino pamaso pace; Mulungu apasidwe ulemerero mpaka kale-kale. Ameni.
22 Tsapano ndikukudandaulirani abale, kuti mutetekere mwakupirira mafala yakulimbisaya, pakuti ndakunemberani mafala yakucepa mu tsambali. 23 Ndikufuna kuti mudziwe kuti m’bale Timotio watsudzulidwa ndipo iye akakulumiza kubwera, inepano nin’bwera naye pabodzi kudzakuwonani.
24 Ndikupereka kulimba kwa wentse wale omwe ambatsogolera pakati panu pabodzi na anyakucena* wentse ndipo abale wentse wa ku Italiya kuno, akuperekambo kulimba kwa imwepo.
25 Kudeka mtima kukulu kwa Mulungu kukhale na mwentsenemwe.
Ayai, “nthawe yomwe bzinthu bzidalengedwa.”
Ayai, “omwe ambacita basa lakutumikira winango.”
Mafala yace caiyo: “ana mulopa ubodzi na thupi libodzi.”
Mafala yace caiyo: “na bzinthu bzibodzi-bodzibzi.”
Mafala yace caiyo: “mbeu ya.”
Ayai, “tikulewa.”
Mafala yace caiyo: “pomwe iye adacitisidwa kukhala wakulungama.”
Ayai, “mphanvu yawo ya kubvesesa bzinthu.”
Mafala yace caiyo: “mphanvu.”
Mafala yace caiyo: “mwakutumikira anyakucena.”
Bzimwebzi bzikuthandauza bzinthu bzomwe Mulungu adalewa kuti angadacita pabodzi na lumbiro lace.
Ayai, “mpfumu.”
Zimwezi zikhali pau zomwe zikhaikhidwa pa mbuto yakucena. Onani Kafotokozedwe ka Mafala Manango.
Ayai, “kaxa ya mpangano.” Onani Kafotokozedwe ka Mafala Manango.
Mafala yace caiyo: “minyala ya mpangano.”
Ayai, “cakugwanankhirira cakubveranisa pomwe.” Fala la Cigerego lakuti ‘cakugwanankhirira’ lingathandauzembo ntsembe zomwe munthu akhapereka kuti Mulungu amulekerere pikado zace.
Mafala yace caiyo: “ubatizo bwakusiyana-siyana.”
Mafala yace caiyo: “thupi.”
Mafala yace caiyo: “acitilombola.”
Falali mu Cigerego limbalewa bza munthu omwe ambathandizira mbali ziwiri pa mpangano.
Mafala yace caiyo: “kuyamba kuphata basa.”
Mafala yace caiyo: “mu mpukutu wa bukhu.”
Bzimwebzi bzikuthandauza ntsembe na bzakupereka bzomwe wanthu akhacita mwakubverana na Lamulo.
Bzikuwoneka kuti fala lakuti “caciwiri” likuthandauza ntsembe ya cakulombolera mwakubverana na kufuna kwa Mulungu.
Ayai, “takhwimika.”
Umweyu ni mtima omwe munthu ambabzipasa lini mulandu pambuyo pa kucita cinthu cakuipa.
Ayai, “timbalatizane thupo.”
Ayai, “mukhacitiridwa bzakuipa padeca ninga kuti mukhali pa mbuto ya masenzeka pomwe wanthu wentse akuwona.”
Mafala yace caiyo: “ufulu bwanu bwakulewalewa.”
Mafala yace caiyo: “Adafulusidwa.” Bzimwebzi bzikulatiza momwe Inoki adafera. Ndipo pinango Mulungu adamutenga ayai kumufulusa kuti afe mwa mtendere m’mbuto mwakucita kuphedwa na anyamadulanthaka wace.
Ayai, “akhagopa.”
Ayai, “adatambira mphanvu yakukhala na pathupi.”
Mafala yace caiyo: “mbeu yako.”
Ayai, “lamulo.”
Ayai, “bza kupendesedwa kwace.”
Ayai, “mpfumu.”
Ayai, “mwana wa mwana wacikazi wa Farawo.”
“Mu Cigerego ni Kristu.”
Ayai, “mpfumu.”
Ayai, “maufumu.”
Ayai, “kupfunzisidwa.”
Mafala yace caiyo: “baba wa mathupi yathu.”
Ayai, “timbasunama.”
Ayai, “ululu.”
Ayai, “acipswipizidwa.”
Mafala yace caiyo: “alibe kugumana mbuto ya bzimwebzi.”
Ayai, “kudekera mtima wanthu omwe mumbawadziwa lini.”
Mafala yace caiyo: “omwe adamangidwa na makorenti.”
Onani Kafotokozedwe ka Mafala Manango. “upombo ayai uputa.”
Ayai: “kukhala wakukonzeka kubvuma.”
Ayai: “anyakukhulupira anzathu.”