BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI ya Watchtower
Watchtower
BIBLIYOTEKA YA PA INTERNETI
Cinyungwe
  • BIBLIYA
  • MABUKHU
  • MITSONKHANO
  • bt msolo 11 matsa. 88-104
  • “Adapitiriza Kukhala na Mzimu Wakucena, Ndipo Mitima Yawo Ikhali Yakukondwa Kwene-kwene”

Mbuto mwasankhulayi iribe vidiyo iri-yentse.

Pepani, bzikukhala bzakunesa kuti vidiyoyi iwoneke.

  • “Adapitiriza Kukhala na Mzimu Wakucena, Ndipo Mitima Yawo Ikhali Yakukondwa Kwene-kwene”
  • ‘Citirani Umboni Bwakukwanira’ Umambo bwa Mulungu
  • Tumisolo twa nkhani
  • Nkhani Yakundendemerana
  • Adapambulidwa ‘Kuti Akacite Basa’ (Mabasa 13:1-12)
  • “Mafala Yali-yentse Yakulimbikisa” (Mabasa 13:13-43)
  • “Ifepano Tikuyenda Kukapalizira Wanthu wa Mitundu Inango” (Mabasa 13:44-52)
  • ‘Adalewalewa Mwakukhwimika Thangwe Akhadapasidwa Mphanvu na Yahova’
    ‘Citirani Umboni Bwakukwanira’ Umambo bwa Mulungu
  • Barnaba na Paulo Akhapalizira m’Mbuto Zakutali
    Moyo Wathu Wacikristau na Utumiki—Kabukhu ka Mitsonkhano—2018
  • Bzipsa Bzabwino Bzidafika ku Mbuto Zizinji za pa Dziko la Pansi
    Bzomwe Mungapfunze na Nkhani za m’Bibliya
  • ‘Adalimbikisa Magwere’
    ‘Citirani Umboni Bwakukwanira’ Umambo bwa Mulungu
‘Citirani Umboni Bwakukwanira’ Umambo bwa Mulungu
bt msolo 11 matsa. 88-104

MSOLO 11

“Adapitiriza Kukhala na Mzimu Wakucena, Ndipo Mitima Yawo Ikhali Yakukondwa Kwene-kwene”

Ciratizo ca Paulo ca momwe adacitira bzinthu na wanthu omwe akhalamba kubva mafala yabwino

Nkhaniyi yacokera pa Mabasa 13:1-52

1, 2. N’thangwe ranyi tingalewe kuti ulendo bomwe Barnaba na Saulo akhafuna kucita bukhali bwakupambulika ndipo basa lawo lingadakwanirisa tani mafala ya Jezu ya pa Mabasa 1:8?

NI NTSIKU yacikondweso kwa gwere la ku Antiyokiya. Pa apolofeta wentse pabodzi na apfunzisi wa mu gwere limweri, Barnaba na Saulo adasankhulidwa na mzimu wakucena kuti akafikise mafala yabwino ku mbuto zakutali.a (Mab. 13:1, 2) N’cadidi kuti amuna wakuthemera akhadatumizidwa kale ku mbuto zinango ninga amisiyonario, koma zikhali mbuto zomwe zikhana kale Akristau. (Mab. 8:14; 11:22) Koma ulendo buno, Barnaba na Saulo pabodzi na Juwau Marko omwe akhali ninga mthandizi angadatumizidwa ku mbuto komwe wanthu wa kumweko akhanati kale kubva mafala yabwino.

2 Pakhadapita magole 14, kucokera pomwe Jezu adauza ateweri wace kuti: “Mun’dzakhala mboni zangu ku Jeruzalemu, ku Djudeya kwentse na ku Samariya mpaka mbuto zakutali za pa dziko la pantsi.” (Mab. 1:8) Kusankhulidwa kwa Barnaba na Saulo kuti atumikire ninga amisiyonario kudathandizira pa kukwanirisidwa kwa polofesiya ya Jezuyi.b

Adapambulidwa ‘Kuti Akacite Basa’ (Mabasa 13:1-12)

3. N’thangwe ranyi m’magole yakuyambirira kucita ulendo kukhali kwakunesa?

3 Ntsiku zino, thangwe ra kukonzedwa kwa karo na ndeke, wanthu akukwanisa kufika kutali kwa ora ibodzi ayai mawiri. Koma bzikhali lini tenepa m’magole yakuyambirira pomwe Kristu akhadabwera kale. Pa nthawe imweyire, wanthu akhacita ulendo na minyendo ndipo nthawe zizinji akhapita na mbuto zakuipa. Munthu akhafamba mtantho wa makilometro 30 pa ntsiku ibodzi bzomwe bzikhali bzakunetesa.c Ndipopa, napo kuti Barnaba na Saulo akhafunisisa kuyamba basa lawo, iwo akhadziwa kuti pakhafunikira nyongo na kubzipereka kuti akwanise kulicita basalo. — Mat. 16:24.

M’MISEU

Kale-kale, kufamba na pantsi kukhacedwesa, Kunetesa ndipo pinango-pentse kukhali kwa kuumira kwene-kwene kuposa kucita ulendo bwa m’madzi. Tenepo, njira ibodzi yomwe akhaiphatisa basa kuti ayende ku mbuto zizinji zakutali kukhali kufamba na minyendo.

Pa ntsiku ibodzi munthu angadakwanisa kufamba mtantho wa makilometro 30. Iye akhabonera na kucinja kwa nyengo, dzuwa, nvula, kupsa na mphepo ndipo akhatengeredwambo bzinthu na akambowa. Mpostolo Paulo adalewa kuti: ‘Maulendo mazinji ndidakhala pa ngozi za m’mikulo, na za akambowa.’ — 2 Ako. 11:26.

Maboma yomwe yakhatongedwa na Umambo bwa Roma yakhana miseu yakukonzedwa bwino. Mkati mwa miseu mikulu-mikulu, mukhana mbuto zakugona alendo koma kuti agumane mbutozo akhafunika kumala ntsiku yentse akufamba kuti afike komwe kuna mbuto inango yakugona. M’mbuto zimwezi zikhanambo mbuto zomwe akhagulisa cakudya. Adziwi wa mu nthawe imweyire adalewa kuti mbuto zimwezi zikhali zakupswipa, zikhadzala wanthu, zakutota ndipo zikhana mkhulukupa. Zikhali mbuto zomwe zikhalibe mbiri yabwino, zikhakhala na wanthu omwe ambacita bzinthu bzakuipa. Kawiri-kawiri wenekaciro wa mbutozo akhabera alendowo ndipo pakhana akazi omwe akhali maputa omwe akhapasa alendowo.

Tikupenukira lini kuti Akristau akhacita bzomwe angadakwanisa kuti aleke kufika mbuto zimwezi. Koma, pomwe akhacita ulendobo na pantsi acifika ku mbuto yomwe akhalibe famidya ayai munthu wakudziwa, pamwepa pakhalibe cakusankhula.

4. (a) Mbani adatonga kuti Barnaba na Saulo asankhulidwe, ndipo n’ciyani comwe abale wawo wauzimu adacita? (b) Kodi tingathandizire tani wale omwe ambatambira udindo m’gulu?

4 Kodi n’thangwe ranyi mzimu wakucena udatonga kuti Barnaba na Saulo apambulidwe ‘kuti akacite basa’? (Mab. 13:2) Bibliya limbalewa lini mathangwe yace. Koma timbadziwa kuti mzimu wakucena udatsogolera pa kusankhulidwa kwa amuna awiriwa. Palibe mbuto yomwe imbalewa kuti apolofeta pabodzi na apfunzisi wa ku Antiyokiya adatsutsa cakusankhula cimweci. M’mbuto mwace, iwo adawalimbikisa kuti acite utumikibo. Ndokumbukirani momwe Barnaba na Saulo adabvera pomwe adawona kuti abale wawo wauzimu alibe kuwacitira njiru, ‘adabzimana kudya, adawapempherera ndipo adaikha manja yawo pa iwo aciwasiya kuti ayende.’ (Mab. 13:3) Ifepanombo tin’funika kumbathandizira wale omwe ambatambira udindo m’gulu, kuphatanidzambo wale omwe ambasankhulidwa kuti akhale anyakunyang’anira m’magwere. M’mbuto mwa kuipidwa na wale omwe ambatambira udindo, tin’funika ‘kumbawadekera mtima kwene-kwene na kuwalatiza lufoyi thangwe ra basa lawo.’ — 1 Ates. 5:13.

5. Kodi n’ciyani comwe amunawa adafunikira kucita kuti akwanise kupalizira ku Xipre?

5 Pomwe adafika ku Seleusiya, mzinda omwe ukhana mbuto yakuimira naviyo omwe ukhali pafupi na Antiyokiya, Barnaba na Saulo adapakira naviyo aciyenda ku ntsuwa ya Xipre, ulendo bwa mtantho wa makilometro 200.d Pakuti Barnaba akhali nzika ya ku Xipre, mwakusaya kupenukira, iye akhafunisisa kukafikisa mafala yabwino wanthu wa komwe iye adabadwira. Pomwe adafika ku Salamina, mzinda omwe ukhali ku leste kwa ntsuwayo, amunawa alibe kucedwa. Pa nthawe imweyoletu, “iwo adayamba kupalizira mafala ya Mulungu m’nyumba zakunamatira za Adjuda.”e (Mab 13:5) Barnaba na Saulo adayenda ku mbuto zakusiyana-siyana za ku Xipre, pinango-pentse akhafamba akupalizira m’mizinda mikulu-mikulu yomwe iwo akhapita nayo. Bzikuwoneka kuti pinango amisiyonariowa adafamba mtantho wa makilometro 220.

M’MASINAGOGA YA ADJUDA

Fala lakuti “sinagoga” limbathandauza “kugwezeka wanthu ayai kutsonkhanisa.” Pakuyamba, wanthu akhaphatisa basa dzinali pakulewa bza mtsonkhano ayai gwere la Adjuda, koma na kupita kwa nthawe lidadzayamba kuthandauza mbuto yomwe ikhacitiridwa mtsonkhano.

Wanthu azinji ambakhulupira kuti sinagoga zakuyambirira zidakhazikisidwa mkati ayai pambuyo pa magole 70 ya ukapolo bwa Adjuda ku Babiloniya. Sinagoga zikhali mbuto zakupfunzisira, kunamata, kuwerenga bzinembo na mbuto zomwe wanthu akhabva nkhani zakucokera m’Bzinembo. M’magole yakuyambirira ya EC, mzinda uli-wentse wa ku Palestina ukhana sinagoga yace. M’mizinda mikulu-mikulu mukhalibe sinagoga zizinji koma mu Jeruzalemu mukhana zizinji.

Pomwe ukapolo mudamala, mbadjuda lini wentse omwe adabwerera ku Palestina. Azinji adafulukira m’madziko yanango thangwe ra nkhani za malonda. Mpaka m’magole ya 400 AEC, pakhana Adjuda omwe akhagumanika m’madera yakukwana 127 yomwe yakhatongedwa na Umambo bwa Perisi. (Est. 1:1; 3:8) Nakupita kwa nthawe, Adjuda adayamba pomwe kuwanda mphepete mwa nyanza ya Mediteraniyo. Kumwazika kwa Adjudaku kudadziwika ku madziko yanango. Adjuda omwe adamwazanawo adakhazikisa masinagoga ku mbuto zomwe adayendazo.

M’masinagoga, Malamulo yakhawerengedwa na kuthandauziridwa Sabudu iri-yentse. Munthu omwe akhawerengayo akhaima kutsogolo ndipo m’mbali zitatu za mbutoyo zikhana makadera. Mwamuna ali-wentse omwe akhali Mdjuda na wakuthemera angadacita mbali pakuwerenga, kupfunzisa na kupereka malango ya uzimu.

6, 7. (a) Kodi Serjo Paulo akhali mbani, ndipo n’thangwe ranyi Bari-Jezu adayezera kumutazisa kubva mafala yabwino? (b) Kodi n’ciyani comwe Saulo adacita kuti bzomwe Bari-Jezu akhakumbuka bzileke kufamba?

6 M’magole yakuyambirira wanthu wa ku Xipre akhanamata mirungu yakunama. Bzimwebzi bzidawonekera pomwe Barnaba na Saulo adafika ku Pafo, kumadokero kwa ntsuwayo. Kumweko, “adagumana na Mdjuda munango dzina lace Bari-Jezu, omwe akhacita bzamatsenga ndipo akhali mpolofeta wakunama.” Ndipo “iye akhali pabodzi na mtongi wa cigawo Serjo Paulo, omwe akhali munthu wanzeru.”f M’magole yakuyambirira, Aroma azinji omwe akhali wakubvekera kuphatanidzambo Serjo Paulo, “munthu wanzeru”, akhambathemba wanthu wa bzamatsenga na anyakukhulupira nyenyezi kuti athandizidwe pakucita bzakusankhula bzikulu-bzikulu. Napo bzikhali tenepo, Serjo Paulo adadabwa kwene-kwene na mafala ya Umambo ndipo “akhafunisisa kubva mafala ya Mulungu.” Tsono Bari-Jezu omwe akhadziwikambo na dzina lakuti Elima lomwe limbathandauza “nyakucita bzamatsenga” alibe kukomedwa nabzo. — Mab. 13:6-8.

7 Bari-Jezu akhawenga mafala ya Umambo. Iye akhadziwa kuti njira yomwe angakhotcerere nayo udindo bwace ninga mulangizi wa Serjo Paulo kukhali “kucitisa mtongi ule kuti aleke kukhulupira Mbuya.” (Mab. 13:8) Tsono Saulo alibe kulekerera kuti nyakucita bzamatsengayu asocerese Serjo Paulo thangwe akhafunisisa kubva mafala ya Umambo. Tsono, n’ciyani comwe Saulo adacita? Nkhaniyi imbalewa kuti: “Saulo, omwe ambacemeredwambo Paulo, pomwe adadzazidwa na mzimu wakucena, adamunyang’anisisa, ndipo iye adati: ‘Iwe munthu wakudzala na cinyengo na uipi bwa mtundu uli-wentse, mwana wa Dyabu, nyamadulanthaka wa bzinthu bzentse bzomwe mpsakulungama, thangwe ranyi iwepo ukucinja bzipfunziso bzakulungama bza Yahova? Bvaya, boko la Yahova liri pa iwepo ndipo iwepo un’khala zimola, ndipo uniwona lini ceza ca dzuwa kwa kanthawe.’ Pa nthawe ibodzi-bodziyo, pfulere na mdima bzidamugwera ndipo iye adayamba kufamba uku na uku acimbayeza kunyang’ana munthu kuti amuphate boko.”g Kodi bzakutewera bza cakudabwisaci bzidakhala bziponi? “Pomwe mtongi wa cigawo ule adawona bzomwe bzidacitikabzo, iye adayamba kukhulupira thangwe adadabwa kwene-kwene na bzipfunziso bza Yahova.” — Mab. 13:9-12.

M’bale ana Bibliya m’manja ndipo ali m’nyumba ya mphala akukhotcerera cadidi pamaso pa muyeruzi.

Mwakundendemerana na Paulo, ifepano timbakhotcerera cadidi mwakukhwimika wanthu akatitsutsa.

8. Kodi tingatewezere tani kukhwimika kwa Paulo?

8 Paulo alibe kucita mantha na Bari-Jezu. Mwa njira ibodzi-bodziyi, tin‘funika lini kucita mantha anyakutitsutsa akayezera kudzonga cikhulupiro ca wale omwe ambalatiza kuti akufunisisa kubva mafala ya Umambo. N’cadidi kuti mafala “yathu nthawe zentse yan’funika kukhala yabwino na yakuikhidwa munyu.” (Akol. 4:6) Cinthu cinango n’cakuti, tin’funika lini kusiya kuthandiza wanthu omwe akufunisisa kudziwa mafala ya Mulungu thangwe ra kugopa kunesana na omwe ambatitsutsa. Ndipo tin’funika lini kubvuma kuti mantha yatitazise kuzimbula magereja yakunama yomwe yakupitiriza ‘kucinja bzipfunziso bzakulungama bza Yahova,’ ninga momwe Bari-Jezu akhacitira. (Mab. 13:10) Ninga Paulo, mbatipalizireni cadidi ca Mulungu mwakukhwimika, ticicita nyongo yakuti tikwanise kutokonya mitima ya wanthu wabwino. Ntsiku zino, thandizo la Mulungu lingawoneke lini padeca ninga momwe adacitira na Paulo, koma tingakhale na citsimikizo cakuti Yahova an’dzaphatisa basa mzimu wace wakucena kuti abwerese wanthu wakuthemera mu gulu lace. — Juw. 6:44.

“Mafala Yali-yentse Yakulimbikisa” (Mabasa 13:13-43)

9. Kodi Paulo na Barnaba adapereka tani ciratizo cabwino kwa wale omwe ambatsogolera m’gwere ntsiku zino?

9 Bzikuwoneka kuti padawoneka kucinja, pomwe amuna wale adacoka ku Pafo aciyenda ku Perje, ku Asia Menor, bomwe bukhali ulendo bwa m’nyanza bwa mtantho wa makilometro pafupi-fupi 250. Pa Mabasa 13:13 thimu limweri limbacemeredwa kuti “Paulo na anzace.” Mafala yamweya yakulatiza kuti Paulo adayamba kutsogolera thimulo. Tsono palibe comwe cikulatiza kuti Barnaba adacitira njiru Paulo. M’mbuto mwace, awiriwo adapitiriza kuphata basa pabodzi pakucita kufuna kwa Yahova. Paulo na Barnaba adapereka ciratizo cabwino kwa wale omwe ambatsogolera m’gwere. M’mbuto mwakumbanesana thangwe ra udindo, Akristau ambakumbukira mafala ya Jezu yakuti: “Mwentsenemwe ndimwe abale.” Iye adathumizira kuti: “Munthu ali-wentse omwe an’bzikuza an’dzacepesedwa ndipo ule omwe an’bzicepesa an’dzakuzidwa.” — Mat. 23:8, 12.

10. Fotokozani momwe bukhaliri ulendo bwakucoka ku Perje mpaka ku Antiyokiya wa ku Pisidiya.

10 Pomwe thimulo lidafika ku Perje, Juwau Marko adasiya Paulo na Barnaba acibwerera ku Jeruzalemu. Thangwe lomwe lidacitisa kuti iye ayende mwadzidzidzi limbafotokozedwa lini. Paulo na Barnaba adapitiriza na ulendo, kucoka ku Perje mpaka ku Antiyokiya wa ku Pisidiya, mzinda wa cigawo ca Galatiya. Bumwebu bukhali ulendo bwakunesa, thangwe Antiyokiya wa ku Pisidiya akhali padzaulu kwene-kwene, mametro pafupi-fupi 1100 kucokera m’nyanza. Njira zace m’mapirimo zikhali zakuipa na zakugopswa ndipo zikhadziwika kuti zikhakhala akapondo. Ndipo pa nthawe imweyi Paulo akhana bvuto la thanzi.h

11, 12. Pakulewalewa mu sinagoga ku Antiyokiya wa ku Pisidiya, kodi Paulo adathandiza tani wanthu omwe akhadziwa lini bza Jezu?

11 Ku Antiyokiya wa ku Pisidiya, Paulo na Barnaba adapita mu sinagoga pa Sabudu. Nkhaniyi imbalewa kuti: “Pomwe adamala kuwerenga Lamulo na bzakunemba bza apolofeta pamaso pa wanthu wentse, atsogoleri wa m’nyumba yakunamatirayo adauza Paulo na Barnaba kuti: ‘Amunamwe, abalemwe, penu muna mafala yali-yentse yakulimbikisa wanthu, yaleweni.’” (Mab. 13:15) Tenepo, Paulo adamuka kuti alalewe.

12 Paulo adayamba nkhani yace mwakulewa kuti: “Imwe Ajirayeri na wanthu mwentse wakugopa Mulungumwe.” (Mab. 13:16) Bzimwebzi bzikulatiza kuti wanthu omwe akhali pamwepowo akhali Adjuda na anyakutendeukira ku Cidjuda. Kodi Paulo adathandiza tani wanthu wale, napo kuti iwo akhadziwa lini udindo bwa Jezu bwakukwanirisa cakulinga ca Mulungu? Cakuyamba, Paulo adafotokoza mwacigwatho mbiri ya Adjuda. Iye adafotokoza momwe Yahova ‘adathandizira wanthu wace pomwe akhakhala ku Edjipito ninga alendo’ na momwe Mulungu “adapirira nawo pafupi-fupi kwa magole 40 m’dambo” pomwe adacoka ku Edjipito. Paulo adalewambo momwe Ajirayeri adakwanisira kupita mu dziko lakupiciridwa na momwe Yahova ‘adawapasira dzikolo ninga utaka.’ (Mab. 13:17-19) Winango ambalewa kuti Paulo akhafotokoza mafala ya m’Bzinembo bzomwe bzikhadamala kuwerengedwa pa ntsiku ya Sabuduyo. Penu bzimwebzi n’cadidi, cimweci n’cibodzi mwa bziratizo bzomwe bzimbalatiza kuti Paulo akhadziwa ‘kukhala cinthu ciri-centse kwa wanthu wa mtundu uli-wentse.’ — 1 Ako. 9:22.

13. Kodi tingacite tani kuti wanthu omwe timbawapalizira afunisise kubva mafala yabwino ya Umambo?

13 Ifepanombo tin’funika kucita nyongo kuti wanthu omwe timbawapalizira afunisise kubva bza Umambo. Mwa ciratizo, kudziwa gereja ya munthu omwe tikuceza nayeyo bzingatithandize kusankhula nkhani yomwe ingamutokonye. Ndipo cinthu cinango, tingalewe mavesi ya m’Bibliya yomwe munthuyo ambayadziwa. Ndipo bzingakhale bwino kukumbira munthuyo kuti awerenge mavesi m’Bibliya mwace. Nyang’anani njira za kucitisa wanthu omwe mukuwapalizira kufunisisa kudziwa bzizinji.

14. (a) Kodi Paulo adapalizira tani mafala yabwino yakulewa bza Jezu, ndipo ni mcenjezo uponi omwe adapereka? (b) N’ciyani comwe wanthu adacita thangwe ra nkhani ya Paulo?

14 Caciwiri, Paulo adayamba kulewa bza mzere wa amambo wa Ajirayeri omwe udadzafika pa “mpulumusi, omwe ni Jezu,” ndipo nyakufungula njira adakhala Juwau Batista. Patsogolo pace, Paulo adafotokoza bza kufa na kulamusidwa kwa Jezu. (Mab. 13:20-37) Paulo adati: “Na tenepo abale, ndikukuuzani kuti thangwe ra infa ya munthu umweyu, Mulungu an’dzalekerera pikado zanu  . . . Wentse omwe ambakhulupira, ambawonedwa na Mulungu ninga wanthu wakulungama thangwe ra Jezu.” Tenepo, mpostoloyu adapereka mcenjezo kwa wanthu omwe akhamutetekera wakuti: “Na tenepo, khalani tceru kuti bzinthu bzomwe bzidanembedwa na apolofeta bzileke kucitika na imwepo. ‘Imwe wanthu omwe mumbafuna kunyoza, onani basa lomwe inepano ndikucita mu ntsiku zanu. Basa lomwe ndikucitali, imwepo mun’dzalikhulupira lini napo aciwoneka munthu wakukufotokozerani bwino-bwino. Tsono imwepo mun’dzadabwa ndipo mun’dzawoneka lini pomwe.’” Bzomwe wanthu adacita thangwe ra nkhani ya Paulo bzidakhala bzakudabwisa. Bibliya limbalewa kuti: “Wanthu adawakumbira kuti adzawafotokozere pomwe nkhani zimwezi, pa ntsiku ya Sabudu yakutewera.” Kuthumizira bzimwebzi, pomwe mtsonkhanoyo udamala, “Adjuda azinji na wanthu omwe akhadatendeukira ku Cidjuda, omwe akhanamata Mulungu, adatewera Paulo na Barnaba.” — Mab. 13:38-43.

“Ifepano Tikuyenda Kukapalizira Wanthu wa Mitundu Inango” (Mabasa 13:44-52)

15. Kodi n’ciyani cidacitika pa Sabudu pomwe Paulo adafotokoza nkhani yace?

15 “Pa ntsiku ya Sabudu yakutewera, pafupi-fupi wanthu wentse wa mu mzinda adatsonkhana kuti atetekere” Paulo. Adjuda winango alibe kukomedwa nabzo bzimwebzi, ndipo “adayamba kugaza mwakunyoza bzomwe Paulo akhalewa.” Mwakukhwimika, Paulo na Barnaba adalewa kuti: “Bzikhali bzakufunika kuti imwepo mukhale wakuyamba kuuzidwa mafala ya Mulungu. Pakuti mafalaya mwayalamba ndipo mukubzitonga mwekha kuti ndimwe lini wakuthemera kutambira moyo wakusaya kumala, ifepano tikuyenda kukapalizira mafala yamweya kwa wanthu wa mitundu inango pakuti Yahova adatiuza mafala aya: ‘Ndakusankhulani kuti mukhale ceza kwa wanthu wa mitundu inango, kuti mupalizire bza cipulumuso pa dziko lentse la pantsi.’” — Mab. 13:44-47; Zai. 49:6.

Paulo na Barnaba akuthothedwa ku Antiyokiya wa ku Pisidiya na anyakutsutsa.

“Tenepo, wanthu amwewa adacitisa kuti Paulo na Barnaba ayambe kuzunzidwa . . .  Anyakupfunza adapitiriza kukhala na mzimu wakucena, ndipo mitima yawo ikhali yakukondwa kwene-kwene.” — Mabasa 13:50-52

16. (a) N’ciyani comwe Adjuda adacita thangwe ra mafala ya mphanvu ya Paulo na Barnaba? (b) N’ciyani comwe Paulo na Barnaba adacita thangwe ra kutsutsidwa?

16 Wanthu wa mitundu inango adakomedwa kwene-kwene, “ndipo wentse omwe akhana makumbukidwe yabwino yomwe yangadawathandiza kugumana moyo wakusaya kumala, adakhulupira.” (Mab. 13:48) Kwa nthawe yakucepa, mafala ya Yahova yadamwazika m’dziko lentse. Koma, ninga momwe tawonera, Adjuda alibe kukomedwa. Kulewa cadidi, Paulo na Barnaba adalewa kuti, napo mafala ya Mulungu yadayamba kulewedwa kwa iwo, iwo adasankhula kulamba Mesiya, ndipo, na bzimwebzi, angadadzapasidwa nyathwa na Mulungu. Adjuda adayamba kupumpsa akazi wakudala na amuna omwe akhana maudindo mu mzindamo. Iwo “adacitisa kuti Paulo na Barnaba ayambe kuzunzidwa acithothedwa.” N’ciyani comwe Paulo na Barnaba adacita? “Iwo adakunkhumula pfumbi ku nzayo zawo ndipo adayenda ku Ikoniyo.” Kodi kumweku kukhali kumala kwa Cikristau ku Antiyokiya wa ku Pisidiya? Ne! Anyakupfunza omwe adasala mu mzindamo, “adapitiriza kukhala na mzimu wakucena, ndipo mitima yawo ikhali yakukondwa kwene-kwene.” — Mab. 13:50-52.

17-19. Kodi tingatewezere tani ciratizo cabwino ca Paulo na Barnaba, ndipo bzingatithandize tani kukhala wakukondwa?

17 Momwe anyakupfunza wakukhulupirikawa adacitira bzinthu pomwe akhatsutsidwa bzimbatipasa pfunziro labwino kwene-kwene. Timbasiya lini kupalizira, napo wanthu omwe ana maudindo m’dzikoli akatiletsa kupalizira mafala yabwino. Onani kuti, pomwe wanthu wa ku Antiyokiya adalamba mafala yabwino, Paulo na Barnaba “adakunkhumula pfumbi ku nzayo zawo.” Bzimwebzi bzin’funa lini kulewa kuti iwo akhadakalipa. M’mbuto mwace, bzikuthandauza kuti iwo akhalibe mulandu pa bzinthu bzomwe bzingadacitikira wanthuwo. Amisiyonariowo adazindikira kuti angatonge lini bzakusankhula bza winango. Tsono iwo akhana ufulu bwa kusankhula, penu angadapitiriza kupalizira ayai ne. Kulewa cadidi, iwo alibe kusiya kupalizira pomwe adayenda ku Ikoniyo!

18 Tani pakulewa bza anyakupfunza omwe adasala ku Antiyokiya? Iwo akhali wakukondwa napo kuti akhakhala m’dera la wanthu wakunesa kwene-kwene omwe akhalamba mafala yabwino. Ndipopa Jezu adati: “Wakusimbidwa ngule omwe ambabva mafala ya Mulungu aciyakoya!” (Luk. 11:28) Ndipo anyakupfunza wa ku Antiyokiya wa ku Pisidiya akhadatsimikiza kucita bzimwebzi.

19 Ninga Paulo na Barnaba, mpsakufunika kukumbukira kuti ni udindo bwathu kupalizira mafala yabwino. Nkhani ya kubvuma ayai kulamba bzin’themba omwe tikuwapalizira. Penu omwe timbawapalizira ambabvuma lini mafala yabwino, tingapfunze na bzomwe Akristau wakuyambirira adacita. Tikambawona kufunika kwa mafala yabwino na kubvuma kuti Mulungu atitsogolere na mzimu wace, tin’dzakhala wakukondwa napo pomwe winango akutitsutsa. — Agal. 5:18, 22.

BARNABA AKHALI “MWANA WA MTSANGALAZO”

M’bodzi mwa wanthu omwe ambagumidwa mu gwere lakuyamba la ku Jeruzalemu akhali Zuze, Mlevi omwe akhali mbadwa ya ku Xipre. Apostolo adamupasa dzina linango lomwe likhabverana na makhalidwe yace, dzina lakuti: Barnaba, lomwe limbathandauza “Mwana wa mtsangalazo.” (Mab. 4:36) Barnaba akawona kuti m’bodzi mwa anzace omwe ambanamata nawo akufunikira thandizo iye akhanyang’ana mipata yakuwathandizira.

Barnaba akupereka tucikhwama tuwiri twa kobiri ninga cakupereka.

Pa Pentekoste wa mu 33 EC, adabatizidwa anyakupfunza anovu wakukwana 3000. Pinango-pentse azinji wa iwo akhadayenda ku Jeruzalemu kuti akacite phwando basi ndipo akhakumbukira lini kuti angadakamala ntsiku zizinji ali kumweko. Gwere likhafunikira kobiri na bzinthu bzinango kuti likwanise kusamalira wanthuwo. Tenepo, Barnaba adagulisa mbali ya munda wace ndipo mwakudeka mtima kobirizo adazipereka kwa apostolo ninga cakupereka.  —  Mab. 4:32-37.

Barnaba akhali nyakunyang’anira wacikristau wakukhwima mwauzimu ndipo akhafuna kuthandiza winango. Ndiye omwe adathandiza Saulo wa ku Tarso omwe akhadakhala tsapanopa Mkristau pomwe anyakupfunza winangowo wentse akhabva naye mantha thangwe ra makhalidwe yomwe akhanayo m’mbuyo. (Mab. 9:26, 27) Barnaba adalatiza kubzicepesa pomwe Paulo adatsimula iye na Pedru pa nkhani yakulewa bza momwe Akristau wacidjuda na Akristau wa mitundu inango akhafunikira kukhala. (Agal. 2:9, 11-14) Bziratizo bzakucepabzi bzikulatiza kuti Barnaba akhacita bzinthu mwakubverana na dzina lace lakuti: “Mwana wa mtsangalazo.”

a Onani kwadru yakuti “Barnaba Akhali ‘Mwana wa Mtsangalazo’”.

b Pa nthawe imweyi, magwere yakhagumanika m’madera yakutali ninga ku Antiyokiya wa ku Siriya, mzinda omwe ukhali pa mtantho wa makilometro pafupi-fupi 550, ku norte kwa Jeruzalemu.

c Onani Kwadru yakuti “M’miseu.”

d Mu nthawe ya Akristau wakuyambirira, naviyo ikhacita ulendo bwa makilometro pafupi-fupi 160 ntsiku ibodzi yokha, bzikakhala kuti mphepo ikuwathandizira. Tsono kukakhala kukucita cimphepo camphanvu, ulendobo bukhatenga nthawe ikulu.

e Onani kwadru yakuti “M’Masinagoga ya Adjuda.”

f Xipre akhatongedwa na Nyumba ya malamulo ya Aroma, ndipo nyakunyang’anira ntsuwayi akhali mtongi wa cigawo.

g Kucokera pa nthawe imweyi Saulo adayamba kucemeredwa na dzina lakuti Paulo. Winango ambalewa kuti iye adasankhula dzina laciromali pakufuna kukumbukira Serjo Paulo. Tsono Saulo adapitiriza kuphatisa basa dzina lakuti Paulo napo pomwe adacoka ku Xipre. Bzimwebzi bzikulatiza kuti: Paulo “mpostolo wa wanthu wa mitundu inango”, kuyambira pamwepale mpaka kutsogolo akhadatsimikiza kuphatisa basa dzina lace laciroma, lomwe pinango-pentse akhanalo kucokera ali mwana. Pinango iye akhaphatisa kale basa dzina lakuti Paulo thangwe ku Cigerego, dzina la Cihebereu lakuti Saulo, ndakundendemerana na fala linango la Cigerego lomwe lina thandauzo lakuipa. — Aro. 11:13.

h Pomwe padapita magole, Paulo adanembera tsamba Agalatiya. Mu tsambali Paulo adanemba kuti: “Ndidakhala na mwayi wakukupalizirani mafala yabwino paulendo bwakuyamba thangwe ndikhaduwala.” — Agal. 4:13.

    Mabukhu ya Cinyungwe (2008-2025)
    Bulani
    Pitani
    • Cinyungwe
    • Tumizani
    • Bzomwe mumbafuna
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mitemo Yomwe Mun'funika Kuteweza
    • Mtemo Wacintsintsi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Pitani
    Tumizani