Pomwe Pedru adalamba Jezu kacitatu, kukhadasala pang’ono kucena, ndipo ayeruzi wa Sinedriyo akhadamaliza kale kutonga Jezu ndipo akhadabwerera m’mii mwawo. Kutacena nsiku imweyire, yomwe ikhali cixanu, ayeruzi wale adatsonkhana pomwe ku macibese, pinango kuti acitise wanthu kukumbuka kuti mulandu wa Jezu udatongedwa macibese ya cixanuco pakuteweza cakutonga. Tenepo wanthu adabwera naye pomwe Jezu pa nthawe imweyi.

Ayeruziwo adabvunza pomwe Jezu kuti: ‘Penu iwepo ndiwe Kristu, tiuze.’ Jezu adawatawira kuti: ‘Napo ndicikuuzani, imwepo mun’ndikhulupira lini. Ndipo ndicikubvunzani, imwepo munditawira lini.’ Tsono mwakulimba mtima, Jezu adawauza kuti mpolofeta Danyeri adalewa bza iye pa Danyeri 7:13. Iye adati: ‘Tsono kuyambira tsapano, Mwana wa munthu an’dzakhala ku boko ladidi lamphanvu la Mulungu.’—Luka 22:67-69; Mateu 26:63.

Ndipo iwo adapitiriza kumubvunza kuti: ‘Tenepo, iwepo ndiwe Mwana wa Mulungu?’ Jezu adawatawira kuti: ‘Imwepo munkulewa mwekha kuti inepano ndinedi.’ Bzikuwoneka kuti pomwe Jezu adalewa bzimwebzo, wanthuwo adawona kuti iye akhana mulandu wakunyoza Mulungu, ndipo akhafunika kuphedwa. Ndipopa iwo adabvunzana kuti: ‘Tin’funiranyi pomwe umboni bunango?’ (Luka 22:70, 71; Marko 14:64) Tenepo iwo adamanga Jezuyo aciyenda naye kwa mtongi waciroma Ponsiyo Pirato.

Pinango Juda Sikaliyoti adawona pomwe Jezu akhayendesedwa kwa Pirato. Pomwe iye adazindikira kuti Jezu akhadatongedwa kuti aphedwe, iye adasunama kwene-kwene ndipo adabzibva kuti akhana mulandu. Tsono m’mbuto mwa kukungula acilinga thandizo kwa Mulungu, iye adayenda kukabwezera kobiri 30 za siriva zire. Juda adauza akulu-akulu wa ansembewo kuti: ‘Ndaphonya pakupereka munthu wakusaya mulandu.’ Wanthuwo alibe kumubvera nsisi, m’mbuto mwace adamutawira kuti: ‘Tinabzonyi ife bzimwebzo? Mpsako uko!’—Mateu 27:4.

Tenepo Juda adathusa kobiri 30 za siliva zire mu templomo aciyenda kukabzimangirira. Pomwe iye adabzimangirira, mthambi yomwe akhadamangirira chingweyo idakhwauka, ndipo iye adagwa pa minyala aciphoka.—Mabasa 1:17, 18.

Yakhali macibese pomwe wanthu adatenga Jezu aciyenda naye kwa Pirato. Koma Ajuda omwe adayenda nayewo adalamba kupita m’nyumba mwa Piratomo. Iwo akhawona kuti kupita m’nyumba mwa munthu omwe ni Mjuda lini, kungadawacitisa kukhala wakupswipa. Ndipo iwo angadathemera lini kudya cakudya ca pa Nisani 15, yomwe ikhali nsiku yakuyamba ya Cikondweso ca Mikate Yakusaya Cakufufumisa. Cikondwesoci cikhacitikambo pa nthawe yomwe akhacita msinda wa Paskwa.

Pirato adabula ndipo adawabvunza kuti: ‘Kodi ni mulandu wanyi munawo kwa munthuyu?’ Wanthuwo adatawira kuti: ‘Munthuyu angadakhala kuti ni kapondo lini, ifepano tingadamubweresa lini kwa imwepo.’ Pinango Pirato adawona kuti wanthuwo akhamungingimiza kucita bzinthu bzomwe iye akhafuna lini kucita, tenepo iye adati: ‘M’tengeni imwepo, mukam’tonge, mwakubverana na mitemo yanu.’ Mtawiro wa Ajuda udalatiziratu kuti iwo akhafuna kupha Jezuyo. Iwo adatawira kuti: ‘Ifepano timbabvumizidwa lini kupha munthu ali-wense.’—Juwau 18:29-31.

Ajudawo angadapha Jezu pa nsiku ya Paskwa, wanthu angadacita phiringu. Tsono, penu Ajuda angadacitisa kuti Aroma aphe Jezu pa mulandu wa kuphindukira boma, Ajudawo angadamangidwa lini mulandu. Pa nthaweyi Aroma akhabvumizidwa kupha munthu akhaphindukira boma.

Atsogoleri wa cipembedzo alibe kuuza Pirato kuti Jezu akhana mulangu wa kunyoza Mulungu. Tenepo iwo adayamba kumunamizira bzinthu bzinango. Iwo adalewa kuti: ‘Ifepano tamugumana munthuyu [1] ankupandusa mtundu wathu, [2] ankuletsa wanthu kulipira mtsonkho wa Sezare, ndipo [3] ankulewa kuti iye ni Kristu mambo.’—Luka 23:2.

Pirato omwe akhaimira utongi bwa Roma, adakhala na thupo pomwe adabva kuti Jezu akhalewa kuti akhali mambo. Pirato adapita pomwe m’nyumba mwace, ndipo adacemera Jezu, acimubvunza kuti: ‘Kodi ndiwe mambo wa Ajuda?’ Bzikhali ningati Piratoyo ankumubvunza kuti: ‘Kodi unkuphonya utowa cakutonga ca umambo bwa Roma pakulewa kuti ndiwe mambo pomwe alipo kale mambo munango omwe ni Sezare?’ Jezu akhafuna kudziwa kuti ni bzinthu bziponi bzomwe Pirato akhadabva pakulewa bza iye, tenepo adamubvunza kuti: ‘Kodi munkubvunza bzimwebzi thangwe munkukumbuka tenepo, ayai mwacita kuuzidwa na munthu munango?’—Juwau 18:33, 34.

Pirato adatawira ningati ankudziwa lini ciri-cense pakulewa bza Jezuyo, ndipo adalatiza kuti akhafuna kumudziwa. Iye adatawira kuti: ‘Kodi inepano ndine Mjuda? Wanthu wa dzinza lako na akulu-akulu wa ansembe ndiwo adzakupereka kwa inepano. Kodi wacita ciyani?’—Juwau 18:35.

Jezu alibe kuzeza kulewa bza nkhani ya Umambo, ndipo bzomwe adatawirabzo bzidadabwisa Pirato kwene-kwene.

Jezu alibe kubisa kwa Pirato kuti iye ni mambo. Tsono Umambo bwace bukhalibe cakulinga cakupita m’mbuto umambo bwa Roma. Jezu adati: ‘Umambo bwangu bumbacita lini mbali ya dzikoli. Umambo bwangu bungadakhala kuti bumbacita mbali ya dzikoli, atumiki wangu angadacita nkhondo kuti ndireke kuperekedwa kwa Ajuda.’ (Juwau 18:36) Inde, Umambo bwa Jezu bumbacita lini mbali ya dzikoli.

Tsono kwa Pirato, nkhaniyo ikhanati kumala. Iye adabvunza Jezu kuti: ‘Tenepo, iwepo ndiwe Mambo?’ Jezu adalatiza kuti Pirato akhadafika pa kubvesesa nkhaniyo, mwa kumutawira kuti: ‘Imwepo ndimwe munkunditi mambo. Ndidabadwa, ndicibwera pansi pano kuti ndidzacitire umboni cadidi. Ali-wense omwe ali ku mbali ya cadidi, an’bva fala langu.’—Juwau 18:37.

Pa nthawe inango Jezu adauza Thomasi kuti: ‘Inepano ndine njira, cadidi na moyo.’ Ndipo pa nthaweyi, Pirato adabva Jezu ankulewa kuti iye adatumidwa pa dziko la pansi kuti adzacitire umboni ‘cadidi,’ ndipo cadidico cimbalewa bza Umambo bwace. Jezu akhali wakukonzeka kukhotcerera cadidi, napo kuti kucita bzimwebzo kungadamufikisa pakuphedwa. Tenepo, Pirato adamubvunza kuti: ‘Kodi cadidi n’ciyani?’ tsono Piratoyo alibe kudikhira kuti Jezu amufotokozere. Iye akhawona kuti bzomwe akhadabvabzo bzikhali bzakukwanira kuti atonge mulandu wa Jezu.—Juwau 14:6; 18:38.

Pirato adabwerera panja pomwe pakhana thimu la wanthulo. Iye adauza akulu-akulu wa ansembe na wanthuwo kuti: ‘Ndinkuwona lini cinthu na cibodzico comwe munthuyu waphonyesa.’ Pomwe akhalewa mafalaya, pinango Jezu akhadaima pambali pa Piratoyo. Tsono thimu la wanthulo lidakalipa na mafalayo, ndipo lidakuwa kuti: ‘Umweyu ankucitisa phiringu wanthu mwa kumbawapfunzisa mu Judeya mwense, kuyambira ku Galileya mpaka kufika kuno.’—Luka 23:4, 5.

Pinango Pirato adadabwa kwene-kwene pakuwona kuti wanthuwo akhangingimira kuti Jezu ana mulandu. Pomwe akulu-akulu wa ansembe na thimu la wanthulo likhakuwa, Pirato adabvunza Jezu kuti: ‘Kodi unkubva lini bzinthu bzense bzomwe ankukulewerabzi?’ (Mateu 27:13) Tsono Jezu alibe kutawira cinthu nacibodzico. Pirato adadabwa pomwe kwene-kwene na kuderekha kwa Jezu, napo kuti wanthu akhamunamizira bzinthu bzizinji.

Ajuda adalewa kuti Jezu akhacitisa phiringu wanthu ‘kuyambira ku Galileya.’ Pomwe Pirato adabva bzimwebzi, adadziwa kuti Jezu akhali wa ku Galileya. Tenepo iye adagumana mpata wakuti athawe udindo bwa kutonga Jezu. Herode Antipa, mambo wa ku Galileya, omwe akhali mwana wa Herode Mkulu, pa nthaweyi iye akhali ku Jeruzalemu ku msinda wa Paskwa. Tenepo, Pirato adatumiza Jezu kwa Herodeyo. Akhali Herode Antipa omwe adapha Juwau Batista. Ndipo pomwe adabva bzinthu bzakudabwisa bzomwe Jezu akhacita, Herodeyo adakhala na thupo kuti pinango akhali Juwau Batista omwe akhadalamuka kwa anyakufa.—Luka 9:7-9.

Herode adadekedwa pomwe adabva kuti angadawonana na Jezu. Tsono sikuti iye akhafuna kuthandiza Jezu na kubva penu pakhana mathangwe yakubveka yakumangira Jezuyo, koma akhandofuna kumudziwa, ndipo akhafunambo ‘kuwona cizindikiro cakucitidwa na iye.’ (Luka 23:8) Tsono Jezu alibe kucita bzomwe Herodeyo akhadikhirira, ndipo pomwe akhabvunzidwa, Jezu alibe kutawira ciri-cense. Thangwe ra kukalipa na bzimwebzo, Herode pabodzi na acikunda wace adayamba ‘kumunyoza.’ (Luka 23:11) Adamubvazika cakubvala cakuyetima, acimunyaza. Patsogolo pace, adamubwezera kwa Pirato. Kuyambira nthawe imweyi, Herode na Pirato omwe akhabverana lini, adayamba kubverana.

Pomwe Jezu adabwerera kwa Pirato, Piratoyo adakonkhanisa akulu-akulu wa ansembe, atongi wa Ajuda pabodzi na thimu la wanthulo, aciwauza kuti: ‘Tsono, onani, ndamubvunza pa maso panu, ndipo ndiribe kugumana kwa iye mulandu na ubodziyo, pa bzomwe munkumulewerabzi. Ndipo Herode alibembo kuwona cinthu na cibodzico, tenepo iye am’bweza pomwe kwa ifepano. Ninga munkuwoneramu, umweyu alibe cinthu na cibodzico comwe cingakhale thangwe ra kuthemera kuphedwa nalo. Ndipopa nditi ndimulange, ndicimutsudzula.’—Luka 23:14-16.

Pirato akhafunisisa kutsudzula Jezu thangwe adazindikira kuti wansembe adamupereka thangwe ra kumuzonda. Tsono pakhana thangwe linango lomwe likhacitisa Pirato kufuna kutsudzula Jezu. Pomwe akhadakhala pa mpando wace wakuyeruzira mirandu, iye adatambira mafala yakucokera kwa mkazace, yakuti: ‘Leka kumucita kuipa munthu wakulungamayo, thangwe usiku ndabonera kwene-kwene na maloto yakulewa bza iye.’—Mateu 27:19.

Pakuti Pirato akhana mphanvu ya kutsudzula Jezu, kodi iye angadakwanisadi kucita bzimwebzo?

Pirato adauza wanthu omwe akhafuna kuti Jezu aphedwe kuti: ‘Inepano . . . ndiribe kugumana kwa iye mulandu na ubodziyo, ndipo Herode alibe kumugumanambo na mulandu.’ (Luka 23:14, 15) Pakuti Pirato akhafuna kumutsudzula, iye adaphatisira basa njira inango. Iye adauza wanthuwo kuti: ‘Imwepo muna cizolowezi cakuti ndimbakutsudzulireni munthu m’bodzi, pa Paskwa. Mun’funa kuti ndikutsudzulireni Mambo wa Ajudayu?’—Juwau 18:39.

Pirato akhadziwa kuti m’kawoko mukhana munthu munango omwe adamangidwa thangwe ra kuba, kuphindukira boma na kupha wanthu. Tenepo adabvunza wanthuwo kuti: ‘Kodi mbani omwe mun’funa kuti ndikutsudzulireni, Baraba ayai Jezu, omwe ambacemeredwambo kuti Kristu?’ Wanthuwo adakumbira kuti awatsudzulire Baraba. Iwo adalewa tenepo thangwe adacita kuuzidwa na akulu-akulu wa ansembe. Ndipo Pirato adawabvunza pomwe kuti: ‘Pa awiriwa, mbani omwe mun’funa kuti ndikutsudzulireni?’ Wanthuwo adatawira kuti: ‘Baraba’!—Mateu 27:17, 21.

Pirato adasunama na mtawiro wa wanthuwo, tenepo adawabvunza kuti: ‘Ndicite naye ciyani Jezu, omwe ambacemeredwambo kuti Kristu?’ Wanthuwo adatawira kuti: ‘M’khomereni pa Muti!’ (Mateu 27:22) Mpsakubvesa nsisi kuti wanthu akhafuna kuti munthu wakusaya kuphonya aphedwe. Tenepo Pirato adabvunza pomwe kuti: ‘Thangwe ranyi? Kodi umweyu aphonya ciyani? Inepano ndinkuwona lini cinthu na cibodzico cakumuphera; tenepo ndinim’pfumbula, ndicimutsudzula.’—Luka 23:22.

Pirato adayezera kutsudzula Jezu, koma wanthuwo adakalipa aciti: ‘M’khomereni pa muti!’ (Mateu 27:23) Wanthuwo akhacita kuuzidwa na atsogoleri wa cipembedzo kuti Jezu aphedwe, napo kuti akhali munthu wakusaya mulandu. Kumbukirani kuti nsiku zixanu m’mbuyomo, akhali Jezu m’bodzi-bodziyo omwe adapita mu Jeruzalemu ninga Mambo ndipo wanthuwo adamutambira na manja mawiri. Penu anyakupfunza wa Jezu akhalipombo pa nthaweyi, mwakusaya kupenukira alibe kutawira ciri-cense, ndipo akhafuna lini kuti adziwike.

Pirato adazindikira kuti angadakwanisa lini kutsudzula Jezu, ndipo wanthuwo adayamba kucita phiringu. Tsono Pirato adatenga madzi acisamba manja mwace wanthuwo akuwona, ndipo adawauza kuti: ‘Inepano ndiribe mulandu pa infa ya munthu wakulungamayu. Bzimwebzi mpsanu mwekha.’ Tsono wanthuwo alibe kucinja cakusankhula cawoco, ndipo adalewa kuti: ‘Mulopa wace ukhale pa ifepano, na pa wana wathu.’—Mateu 27:24, 25.

Pakufuna kukondwesa wanthuwo, Pirato adacita bzinthu bzomwe akhadziwa kuti bzikhali bzakuphonyeka. Iye adatsudzula Baraba mwakubverana na mkumbiro wa wanthuwo, ndipo adakhundula Jezu bzakubvala, aciyamba kumupfumbula.

Pomwe acikunda adamaliza kupfumbula Jezuyo, iwo adapita naye m’nyumba mwa Pirato. Gulu la acikunda lidakonkhana ndipo lidapitiriza kumuboneresa. Acikundawo adakonza nsinga-msolo ya minga, aciibvazika mu msolo wa Jezu. Adamuphatisa mtete ku boko lace ladidi ndipo adamubvazika cinguwo cifuira comwe kawiri-kawiri cikhabvalidwa na wanthu wakulemekezeka. Patsogolo pace adayamba kumbamulewa mafala yakumunyoza, acimbati: ‘Mtendere ukhale namwe, imwe Mambo wa Ajuda!’ (Mateu 27:28, 29) Acikundawo akhamupsipira mata ku nkhope, acimbamukwansa. Adamutengera mtete ule acimumenya naye mu msolo. Bzimwebzi bzidacitisa kuti minga ya ‘nsinga-msolo’ ire ipite kwene-kwene mu msolo mwace.

Pirato adadabwa na kuderekha pabodzi na kukhwimika kwa Jezu pa nthawe yense yomwe wanthu akhamuboneresa. Tenepo Pirato adayezera pomwe kutsudzula Jezu. Iye adati: ‘Onani, ndinkubula naye panja pano kuna imwepo, kuti mudziwe kuti ndinkuwona lini mulandu wa munthuyu.’ Pomwe Pirato adacoka na Jezuyo, pinango iye akhakumbuka kuti wanthuwo angadacinja cakusankhula cawoco, pakuwona bzironda pabodzi na mulopa omwe Jezu akhacoka. Jezu adaima patsogolo pa wanthu wakukakala mitimawo, ndipo Pirato adalewa kuti: ‘Onani! Mwamuna ule uyu!’—Juwau 19:4, 5.

Napo kuti Jezu akhadamenyedwa na kupwetekedwa, iye adapitiriza kukhala wakuderekha. Pirato adawona bzimwebzo, tenepo adalewalewa naye mwaulemu ndipo adamubvera nsisi.

Napo Jezu adaboneresedwa kwene-kwene acinyozedwa, akulu-akulu wa ansembe pabodzi na wanthu wawo alibe kubvumiza Pirato kuti amutsudzule. Iwo akhafuna kuti Jezu aphedwe basi, tenepo akhambakuwa kuti: ‘Kamukhomerereni! Kamukhomerereni!’ Ndipo Pirato adawauza kuti: ‘Mutengeni, mucikamupha imwepo, pakuti inepano ndinkuwona lini comwe iye waphonya.’—Juwau 19:6.

Ajuda alibe kukwanisa kupereka mathangwe yakubveka kuti Pirato aphe Jezu pa mulandu wa kuphindukira boma. Tenepo iwo adalewa bza mulandu wa nkhani ya cipembedzo, omwe akhadaulewa kale ku nyumba ya mphala ya Sinedriyo, wakuti Jezu akhanyoza Mulungu. Iwo adati: ‘Ife tina cakutonga cathu, ndipo mwakubverana na cakutongaco, bzin’funika kuti umweyu afe, thangwe wabziyesa Mwana wa Mulungu.’ (Juwau 19:7) Umweyu ukhali mulandu upsa omwe Pirato akhafunika kuti autonge pomwe.

Pirato adabwerera pomwe m’nyumba mwace kuti akakumbuke njira inango ya kutsudzulira Jezu. Pa nthaweyi Jezu akhadaboneresedwa kale kwene-kwene, ndipo mkazi wa Pirato akhadalotambo bza Jezuyo. (Mateu 27:19) Kodi Pirato adatonga tani mulandu omwe Ajuda akhanamizira Jezu, wakuti iye ni ‘mwana wa Mulungu’? Pirato akhadziwa kuti Jezu akhali wa ku Galileya. (Luka 23:5-7) Tsono adamubvunza basi kuti: ‘Kodi iwepo ndiwe wakuponi?’ (Juwau 19:9) Pinango Pirato akhabzibvunza penu Jezu akhadakhala kale kudzulu ndipo akhali mulungu.

Pirato akhadabva kale Jezu akulewa kuti iye ni mambo ndipo Umambo bwace bumbacita lini mbali ya dzikoli. Jezu alibe kufuna kumufotokozera bzinthu bzizinji pakulewa bza umambo bomwe akhadamuuza kale m’mbuyomo. Ndipopa iye adandonyamala. Tsono Pirato adakalipa na kunyamalako, ndipo adati: ‘Kodi un’nditawira lini? Un’dziwa lini kuti inepano ndina mphanvu yakukutsudzula, na mphanvu yakukukhomerera pa muti?’—Juwau 19:10.

Jezu adandomutawira kuti: ‘Imwepo mungadakhala lini na mphanvu na ibodziyo kwa inepano, mungadasaya kupasidwa kucokera kudzulu. Ndipopa, munthu, omwe wandipereka kwa imwepo ndiye omwe ana pikado ikulu kwene-kwene.’ (Juwau 19:11) Jezu akhathandauza lini kuti munthu m’bodzi yekha ndiye omwe akhana mulandu pa kuperekedwa kwace. Koma iye akhafuna kulewa kuti Kaifasi na wanthu wace, pabodzi na Juda Sikaliyote, ndiwo akhana mulandu ukulu pa kuperekedwa kwace kwa Pirato.

Pirato adayezera pomwe kutsudzula Jezu thangwe ra kuwona kawonekedwe kace na kalewelewedwe kace. Ndipo iye akhagopambo kuti pinango, Jezu akhadacokera kudzulu. Tsono Ajuda adalewa pomwe bzinthu bzinango bzomwe bzidacitisa mantha Pirato. Iwo adamugopswa kuti: ‘Mukamutsudzula umweyu, ndimwe lini xamwali wa Sezare, thangwe munthu ali-wense, omwe an’bziyesa mambo, ankutsutsana na Sezare.’—Juwau 19:12.

Pirato adacosa pomwe Jezu panja, ndipo iye adakhala pa mpando wa kutongera mirandu. Iye adauza Ajudawo kuti: ‘Onani mambo wanu.’ Tsono Ajudawo alibe kubverana nabzo, iwo adakuwa, aciti: ‘Mupheni! Mupheni! M’khomereni pa muti!’ Pirato adawabvunza kuti: ‘Kodi ndikhomerere mambo wanu pa muti?’ Napo Ajudawo akhawenga utongi bwa Aroma, tsono mpsakudabwisa kuti pa nthaweyo adati: ‘Tina mambo m’bodzi yekha, omwe ni Sezare.’—Juwau 19:14, 15.

Thangwe ra mantha, Pirato adacita bzomwe Ajudawo akhafuna. Adapereka Jezu kuti akaphedwe. Acikunda wale adamukhundula cakubvala cifuira cire, acimubvazika cakubvala cace cakunja. Pomwe Jezu akhayenda komwe angadakaphedwera, adanyamula yekha muti wakuzunzidwira.

Nthawe ikhali pafupi-fupi ku masikati, pa cixanu Nisani 14. Jezu akhadaneta kwene-kwene, thangwe akhalibe kugona kucokera cinai macibese, ndipo kuyambira nthawe imweyo iye adaboneresedwa kwene-kwene. Pakuti muti omwe akhadanyamula ukhalemera kwene-kwene, ndipo iye akhadanetambo, iye alibe kukwanisa kufamba. Tenepo acikunda adangingimiza munthu omwe akhandopita na njira kuti anyamule mutiyo mpaka komwe angadakaphera Jezu. Munthuyo akhacemeredwa Simau, nzika ya ku Sirene, ku Afrika. Wanthu azinji pa thimulo akhambabzimenya pa nkhombe, ndipo winango akhalira pa kuwona bzomwe bzikhacitikabzo.

Jezu adauza akazi omwe akhalirawo kuti: ‘Imwe akazi wa ku Jeruzalemu, lekani kulirira inepano; koma bzirireni mwekha, mucilirirambo wana wanuwa. Thangwe zin’dzafika nsiku, zomwe mun’dzalewa kuti: “Ana mwayi ni akazi wakusaya kubereka, na mimba zomwe ziribe kubereka wana na masuku yomwe yalibe kumamisa.” Pamwepo mun’dzauza mapiri kuti: “Tigwereni ifepano!” Ndipo mitunthumbo mun’dzaiuza kuti: “Tifucireni ifepano!” Thangwe, penu ankucita tenepa na muti uwisi, an’dzacita tani, tsono na muti wakuuma kale?’—Luka 23:28-31.

Jezu akhalewa bza mtundu wa Ajuda. Iwo ukhali ninga muti omwe ukhadasala pang’ono kuuma, pakuti Jezu akhanati kufa ndipo pakhana Ajuda winango omwe akhamukhulupira. Tsono pomwe Jezu adafa, ndipo anyakupfunza wace adasiya kucita mbali ya cipembedzo cacijuda, mtundu wa Jirayeri udakhala ninga muti wakuuma. Ndipo padakhala kulira kukulu pomwe Mulungu adalanga mtunduyo mwa kuphatisa basa acikunda wa Aroma!

Acikunda wa Roma adatenga Jezu na akapondo winango awiri kuti akawaphe. Mbuto yomwe adayenda nawo ikhacemeredwa Gologota ayai Mbuto ya Nkhadzi, ndipo ikhali pafupi na mzindayo. Munthu akhakwanisa kuwona bzomwe bzikhacitika pa mbutoyo ‘na patali.’—Marko 15:40.

Pomwe adafika pa mbutoyo adawakhundula bzakubvala, ndipo adawapasa vinyu wakusanganizidwa na mira pabodzi na ndulu kuti amwe. Bzinkuwoneka kuti akazi wa ku Jeruzalemu ndiwo akhambakonza vinyuyo kuti athandize wanthu omwe akhayenda kukaphedwa kuleka kubva ululu. Ndipo Aroma akhaletsa lini wanthuwo kumwa vinyuyo. Koma pambuyo pa kulawidza, Jezu adalamba kumwa vinyuyo. Thangwe ranyi? Iye akhafuna lini kuti pa nthawe ya kunesayi cinthu cinango cicinje makumbukidwe yace, acitazira kudziwa bzomwe bzingadacitika. Iye akhafuna kupitiriza kukhala wakukhulupirika mpaka kuphampha kwa moyo wace.

Jezu adagonesedwa pa muti omwe akhafuna kumukhomererayo. (Marko 15:25) Ndipo acikundawo adakhomerera perego m’manja na m’minyendo ya Jezu, bzomwe bzidacitisa kuti iye abve kuwawa kwene-kwene. Ndipo kuwawako kudathumizirika pomwe acikundawo adamusa mutiyo, thangwe kulemera kwa thupi lace kukhacitisa kuti momwe akhadakhomereredwamo mung’ambike. Koma Jezu alibe kukalipira acikunda wale, m’mbuto mwace adapemba kuti: ‘Baba, alekerereni thangwe ankudziwa lini bzomwe ankucita.’—Luka 23:34.

Aroma akakhomerera munthu iwo akhaikha cizindikiro ca kulatiza mulandu wace. Pa nthaweyi Pirato adaikha cizindikiro comwe cikhadanemba kuti: ‘Jezu Mnazaleti Mambo wa Ajuda.’ Mafalaya akhadayanemba m’Cihebereu, m’Cilatini na m’Cigirego, tenepo ali-wense akhakwanisa kuyawerenga. Bzomwe adanembabzo bzimbalatiza kuti Piratoyo akhadaipidwa kwene-kwene na Ajuda omwe adangingimira kuti Jezu aphedwe. Akulu-akulu wa ansembe adakalipa na bzomwe bzikhadanembedwabzo, ndipo adauza Pirato kuti: ‘Lekani kunemba kuti: “Mambo wa Ajuda,” koma munembe kuti iye adati: “Inepano ndine Mambo wa Ajuda.”’ Tsono Pirato adawatawira kuti: ‘Bzomwe ndanemba, ndanemba!’—Juwau 19:19-22.

Thangwe ra kukalipa, Ajudawo adabwerezera pomwe mulandu wakunama omwe iwo akhadaufotokoza mu Sinedriyo. N’thangwe race wanthu omwe akhagwata na pafupipo akhandokwetedza msolo acimbalewa mwakunyoza kuti: ‘Iwe nyakugwesa templo uciimanga m’nsiku zitatu, bzipulumuse wekha. Buluka pa muti wakuzunzidwirapo.’ Ndipo akulu-akulu wa ansembe na anembi akhambauzana kuti: ‘Tsapano, Kristu mambo wa Jirayeri abuluke pa muti wakuzunzidwirayo kuti ifepano tiwone ticikhulupira.’ (Marko 15:29-32) Ndipo akapondo wale, omwe m’bodzi akhadakhomereredwa ku boko ladidi, munango ku boko la madzere, adayambambo kunyoza Jezu napo akhalibe mulandu uli-wense.

Acikunda anai wa Roma adamunyozambo Jezu. Pinango pa nthaweyo acikundawo akhamwa vinyu yakuwawa, ndipo pakufuna kunyoza Jezu, iwo adatengambo vinyuyo pang’ono aciyifendeza pa mulomo wace, napo iye angadakwanisa lini kutambira kuti amwe. Aromawo atawona mafala yomwe yakhadanembedwa pa cizindikiro comwe cikhali pa muti wa Jezu pale, adayamba kumunyoza kuti: ‘Penu iwepo ndiwe Mambo wa Ajuda, bzipulumuse wekha.’ (Luka 23:36, 37) Bzikhali bzinthu bzakupasa nsisi kwene-kwene! Munthu omwe adalatiza kuti akhali njira, cadidi na moyo, adanyozedwa acicitiridwa bzinthu bzakuipa. Tsono Jezu akhadatsimikiza kupirira bzinthu bzensenebzi, ndipo alibe kubwezera acikunda wale, Ajuda omwe akhali pamwepowo ne akapondo awiri omwe akhadakhomereredwa naye pabodzi wale.

Acikunda anai wale adatenga cakubvala cace cakunja acicigawa bzipande bzinai, ndipo adacita maere kuti agawane. Tsono cakubvala ca Jezu ca mkati cikhali cabwino kwene-kwene, pakuti ‘cikhalibe msono kucokera kudzaulu mpaka kunyansi.’ Tenepo iwo adauzana kuti: ‘Cakubvalaci mbatirekeni kucing’amba koma mbaticiteni maere kuti tidziwe kuti cin’khala ca yani.’ Ndipo bzimwebzi bzidakwanirisa cinembo comwe cikhadalewa kale kuti: ‘Iwo ankugawana bzakubvala bzangu pakati pawo, ndipo ankucita maere cakubvala cangu.’—Juwau 19:23, 24; Psalymo 22:18.

Tsono kapondo m’bodzi adadzazindikira kuti Jezu akhalidi mambo. Ndipo iye adatsimula mwanzaceyo kuti: ‘Kodi iwepo umbagopa lini Mulungu, pakuwona kuti unkutambira cirango cakundendemerana na ca munthuyu? Ifepano tidathemeradi kulangidwa tenepa, pakuti tinkutambiriratu bzomwe tidathemera malingana na bzicito bzathu. Tsono umweyu alibe kuphonya cinthu na cibodzico.’ Tenepo iye adakumbira Jezu kuti: ‘Mudzandikumbukirembo ine mukadzapita mu Umambo bwanu.’—Luka 23:40-42.

Jezu adamutawira kuti: ‘Cadidi, ndikukuuza lero kuti, iwepo un’dzakhala nande,’ sikuti mu Umambo kudzulu, koma ‘m’Paraizo.’ (Luka 23:43) Piciro lomwe Jezu adacita kwa munthuyo likhali lakusiyana na lomwe Jezu adacita kwa apostolo wace. Iye adauza apostolo wace kuti an’dzakhala pa mipando ya umambo pabodzi na iye mu Umambo bwace. (Mateu 19:28; Luka 22:29, 30) Tsono kapondoyo omwe akhali Mjuda, pinango akhadabva kale bza Paraizo omwe Yahova akhadapasa Adamu na Eva kuti akhale na wana wawo. Tenepo kapondoyo adafa ana cidikhiro ca kudzakhala m’Paraizo pa dziko lino la pansi.

Nthawe ikhali ku masikati, ndipo kudacitika mdima ‘m’dziko lensero mpaka nthawe zitatu zakumaulo.’ (Marko 15:33) Mdimayo ulibe kucitika thangwe ra kugumana kwa dzuwa na mwezi (eclipse solar), komwe kawiri-kawiri kumbacitika mwezi ukayamba kuwonekera. Pomwe Jezu adafa ikhali nthawe ya Paskwa ndipo mwezi ukhali upulumira. Ndipo mdimayo udatenga nthawe itali kwene-kwene kuposa mdima omwe umbacitika pakagumana dzuwa na mwezi. Tenepo, bzimwebzi bzinkulatiziratu kuti mdimayo udacitisidwa na Mulungu.

Ndokumbukirani momwe adabvera wale omwe akhanyoza Jezu. Pomwe mdimayo udayamba, akazi anai adayenda pomwe pakhadakhomereredwa Jezupo. Akaziwo akhali Mariya, mai wace wa Jezuyo, Salome, Mariya Madalena na Mariya omwe akhali mai wa mpostolo Tiyago Mng’ono.

Mpostolo Juwau akhali pabodzi na mai wa Jezu omwe akhalira ‘pafupi na muti wakuzunzidwirayo.’ Mariya adawona mwana omwe iye adamubereka na kumulera, ankutsautsika na ululu pomwe adakhomereredwa pa muti. Pa nthaweyi Mariya akhabzibva ningati ankulasidwa ‘na mphanga.’ (Juwau 19:25; Luka 2:35) Napo Jezu akhabva kuwawa kwene-kwene, iye akhacita thupo na mai wace. Mwakubonerera, iye adanyang’anisa Juwau, ndipo adauza mai wace kuti: ‘Mai, mwana wanu uyu!’ ndipo adanyang’anisambo Mariya, aciuza Juwau kuti: ‘Mai wako awa!’—Juwau 19:26, 27.

Jezu adapereka udindo bwakusamalira mai wace, omwe akhali mansiwa kwa mpostolo omwe akhamufuna kwene-kwene. Jezu akhadziwa kuti abale wace winango omwe akhalimbo wana wa Mariya akhanati kuyamba kumukhulupira. Ndipopa iye adapereka udindobo kuna Juwau pa kudziwa kuti angadawasamalira pa bzinthu bzauzimu, pabodzi na bzinthu bza kuthupi. Iye adapereka ciratizo cabwino kwene-kwene!

Pomwe mdima ule ukhayenda kukamala, Jezu adalewa kuti: ‘Ndina nyota.’ Bzimwebzo bzidakwanirisambo polofesiya inango yomwe ikhadanembedwa kale m’mbuyomo. (Juwau 19:28; Psalymo 22:15) Jezu adazindikira kuti Babace akhadasiya kumukhotcerera na cakulinga cakuti iye alatize kuti akhali wakukhulupirika mpaka kuphampha kwa moyo wace. Tenepo iye adakuwa kuti: “Eli, Eli, lama sabachthani?” bzomwe bzin’funa kulewa kuti: ‘Mulungu wangu, Mulungu wangu, mwandisiyiranyi?’ Wanthu winango omwe akhadaima pafupipo alibe kubvesesa bzomwe iye adalewa, ndipopa adalewa kuti: ‘Bvani ankucemera Eliya.’ Ndipo munthu munango adathamanga acikanyika gunsalinya mu vinyu yakusasa ndipo adalipfikirira pa mtete acipasa Jezu kuti amwe. Tsono wanthu winango akhalewa kuti: ‘Musiyeni tiwone penu Eliyayo angabwere acidzamubulusa.’—Marko 15:34-36.

Patsogolo pace Jezu adakuwa aciti: ‘Bzakwanisika!’ (Juwau 19:30) Inde iye akhadamaliza kucita bzinthu bzense bzomwe Babace akhadamutuma kuti adzacite pansi pano. Pakumalizira pace Jezu adati: ‘Baba, ndinkupereka mzimu wangu m’manja mwanu!’ (Luka 23:46) Pakulewa mafalaya, Jezu adalatiza kuti akhapereka moyo wace kwa Yahova, ndipo akhakhulupira kuti an’mulamusa. Tenepo Jezu adatsulimisa msolo wace acifa.

Jezu atafa, kudacitika citeke-teke camphanvu comwe cidagumula minyala. Ico cikhali camphanvu mwakuti nthutu za m’thenje lomwe likhali kunja kwa mzinda wa Jeruzalemu zidafunguka, ndipo mitembo idalapukira kunja. Wanthu omwe akhagwata na m’mphepete mwa thenjero adawona bzimwebzo, ndipo adapita mu ‘mzinda wakucena’ aciuza wanthu bzomwe akhadawonabzo.—Mateu 12:11; 27:51-53.

Pomwe Jezu adafa, cinguwo cikulu comwe cikhagawa pakati Mbuto Yakucena na Mbuto Yakucenesesa ya templo cidang’ambika pakati kucokera kudzulu mpaka pansi. Bzimwebzi bzidalatiza kuti Mulungu akhadakalipa na wanthu omwe adapha mwanace, nakuti ukhadafunguka mwayi wakuti wanthu ayambe kuyenda kudzulu, komwe ni Mbuto Yakucenesesa.—Wahebereu 9:2, 3; 10:19, 20.

Mpsakubveka kuti wanthu omwe adawona bzomwe bzidacitikira Jezu, adabva mantha kwene-kwene. Ndipo mkulu wa acikunda omwe akhalipo pakuphedwa kwa Jezu adalewa kuti: ‘Cadidi, munthuyu akhalidi mwana wa Mulungu.’ (Marko 15:39) Pinango mkulu wa acikundayo akhalipo pomwe Pirato adayeruza mulandu wakuti Jezu akhali mwana wa Mulungu. Tsapano iye akhana umboni bwakukwanira bwakuti Jezu akhalibe kuphonya cinthu ciri-cense, nakuti akhalidi Mwana wa Mulungu.

Wanthu winango omwe adawona bzomwe bzidacitikabzo, adabwerera kumui kwawo ‘ankumbabzimenya pa nkhombe’ kufuna kulatiza kuti akhadasunama ndipo akhana manyazi. (Luka 23:48) Winango mwa iwo akhali azimayi omwe akhanyang’anisa na patali, ndipo nthawe zinango akhafambambo na Jezu. Ndipo bzinthu bzakudabwisa bzomwe bzidacitikabzo, bzidawalimbisa kwene-kwene.

Pa Cixanu midiya, Nisani 14, padacitika bzinthu bzizinji bzakudabwisa. Pomwe dzuwa likhamira, kukhali kuyamba kwa Nisani 15 ndipo kukhali kuyamba kwa nsiku ya Malinkhuma. Pa nthaweyi Jezu akhadafa kale, koma akapondo awiri wale akhanati kufa. Cakutonga cikhalewa kuti munthu akakhomereredwa pa muti, mtembo wace ukhafunika lini ‘kukhala pa mutipo usiku bwense,’ koma ambaikhidwe m’thenje ‘nsiku imweyo.’—Bzakutonga 21:22, 23.

Ndipo Cixanu midiya, wanthu akhakonzeratu cakudya na kucitiratu mabasa manango yakufunika, pomwe ikanati kuyamba nsiku ya Malinkhuma. Ndipopa nsiku ya Cixanuyo ikhacemeredwa kuti Nsiku Yakukonzekera. Dzuwa likamira, nsiku ‘ikulu’ ya Malinkhuma ingadayamba. (Juwau 19:31) Ikhali nsiku ikulu ya Malinkhuma thangwe Nisani 15 kukhali kuyamba kwa Cikondweso ca Mikate Yakusaya Cakufufumisa comwe cikhamala nsiku zinomwe, ndipo nthawe zense nsiku yakuyamba ya cikondwesoci ikhakhala yakupuma ayai Malinkhuma. (Mwambo 23:5-7) Ndipo ulendo buno nsiku yakuyamba ya cikondwesoci idagwambo pa nsiku ya Malinkhuma, yomwe akhambapuma kale mdzinga uli-wense.

Ajuda adakumbira Pirato kuti akakulumizise kufa kwa Jezu na akapondo awiri wale. Angadacita tani bzimwebzi? Mwa kutcola minyedo yawo. Na kutcoledwa minyendo iwo angadakwanisa lini kugwinyira kudzaulu thupi lawo kuti akwanise kupuma. Tenepo acikundawo adatcola minyendo ya akapondo awiriwo, koma iwo alibe kutcola minyendo ya Jezu pakuti akhadafa kale. Bzimwebzi bzidakwanirisa polofesiya yakunembedwa pa Psalymo 34:20 yomwe imbalewa kuti: ‘Ambamukhotcerera mafupa yace yense. Palibe na libodzilo lomwe lidatcoledwa.’

Kuti atsimikize kuti Jezu akhadafadi, mcikunda m’bodzi adam’bowola pambali pace na dipa, ndipo ‘nthawe imweyo padacoka mulopa na madzi.’ (Juwau 19:34) Bzimwebzi bzidakwanirisa cinembo cinango comwe cimbati: ‘Iwo an’dzanyang’anisa munthu omwe adamubowola.’—Zakariya 12:10.

Pakhana ‘munthu munango wakudala’ wakucemeredwa Zuze wa ku Arimateya ndipo akhali m’bodzi wa wanthu wakulemekezeka m’nyumba ya mphala ya Sinedriyo, ndipo akhalipo pomwe Jezu adaphedwa. (Mateu 27:57) Iye akhadziwika kuti akhali ‘munthu wabwino na wakulungama,’ omwe ‘akhadikhirira Umambo bwa Mulungu.’ Zuzeyo alibe kuthandizira kuphedwa kwa Jezu pakuti akhali ‘nyakupfunza wace wa Jezu, napo mwakubisika.’ (Luka 23:50; Marko 15:43; Juwau 19:38) Tenepo Zuze adalimba mtima acikakumbira Pirato kuti amupase thupi la Jezu. Pirato adacemera mkulu wa acikunda, ndipo mkulu wa acikundayo adamutsimikizira kuti Jezu akhadafadi. Tenepo Pirato adabvumiza Zuze kuti akatenge thupilo.

Zuze adagula nguwo icena ndipo yakudeka, aciyenda kukabulusa thupi la Jezu. Adatsedengera thupi la Jezu na nguwoyo kuti akalipendese. Nikodemo, ‘omwe adayenda kukawona Jezu na usiku ule,’ ndiye adamuthandiza kukonza thupiro. (Juwau 19:39) Nikodemo adabweresa mira wakusanganiza na aloye wakukwana makilu 33 kuti adzakonzere thupiro. Adatsedengera pomwe thupi la Jezulo na nguwo zomwe akhadaikha bzakununcira bzire, ninga momwe Ajuda akhacita pa kuikha nkhawa.

Zuze akhana thenje lipsa pafupipo lakucita kugobedwa pa mwala, tenepo thupi la Jezulo lidakaikhidwa mwemo. Ndipo adagulumundisa cimwala cikulu acifunga thenjero. Iwo adacita bzimwebzo mwakamkulumize thangwe ikhadasala pang’ono kuyamba nsiku ya Malinkhuma. Pinango Mariya Madalena na Mariya mai wa Tiyago Mng’ono, adawathandiza kukonza thupiro. Tsono adabwerera mwakamkulumize kumui kuti ‘akakonze bzakununcira, na mafuta yabwino’ kuti adzapswingisire thupi la Jezu yakapita Malinkhuma.—Luka 23:56.

Pa nsiku ya Malinkhuma, akulu-akulu wa ansembe adayenda kwa Pirato, acikamuuza kuti: ‘Ifepano takumbuka kuti nyacinyengo ule, ipo akhana moyo, adalewa kuti: “Pakadzapita nsiku zitatu, ndin’dzalamuka kwa anyakufa.” Tenepo perekani mtemo kuti akalimbise ulindiri pa thenjepo mpaka nsiku yacitatu, kuti anyakupfunza wace aleke kubwera kudzamuba, ndipo angadzambauze wanthu kuti: “Iye walamusidwa kwa anyakufa!” Pakuti cinyengo cimweci cikacitika cin’dzakhala cakuipa kwene-kwene kuposa cakuyamba cire.’ Pirato adawatawira kuti: ‘Mbawani alindiri, ndokoni mukalimbise ulindiribo ninga momwe mun’funira.’—Mateu 27:63-65.

Pa nsiku ya Mzinga ku macibese-bese, Mariya Madalena, Mariya mai wace wa Tiyago, pabodzi na akazi winango adatenga bzakununcira aciyenda ku thenjeko kuti akakonze thupi la Jezu. Ali mu njira iwo adabvunzana kuti: ‘Kodi mbani ankaticosera cimwala cire pa thenjepo?’ (Marko 16:3) Tsono pa nthaweyo pakhadacitika citeke-teke. Ndipo pomwe adafika adagumana kuti anjo akhadagulumundisa cimwalaco, alindiri wale akhadathawa ndipo m’thenjemo mukhalibe cinthu!